Seminarium naukowe Instrumenty zarządzania ryzykiem katastrof naturalnych ze szczególnym uwzględnieniem powodzi Wydział Zarządzania AGH Scenariusze wpływu zmian klimatu na zasoby i pobory wody w Polsce, instrumenty adaptacji AUTORZY: dr inż. Tomasz Walczykiewicz, mgr Celina Rataj, mgr Małgorzata Barszczyńska Zakład Gospodarki Wodnej i Systemów Wodnogospodarczych, IMGW-PIB, Oddział Kraków DATA: 5 marca 2013r.
Projekt KLIMAT Projekt KLIMAT p.t. Wpływ zmian klimatu na środowisko, gospodarkę i społeczeństwo (zmiany, skutki i sposoby ich ograniczania, wnioski dla nauki, praktyki inżynierskiej i planowania gospodarczego) realizowano na podstawie umowy o dofinansowanie nr POIG.01.03.01-14-011/08 w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka. Głównym wykonawcą Projektu był Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej Państwowy Instytut Badawczy. Projekt uwzględnia: obszerną wiedzę dotyczącą problematyki zmian klimatu, oddziaływanie tych zmian na gospodarkę, środowisko i społeczeństwo, propozycje rozwiązań ograniczających skutki zmian klimatu, propozycje działań adaptacyjnych do nowych warunków środowiskowych w ważnych dziedzinach życia gospodarczego i społecznego.
Projekt składa się z 9 zadań: Zadanie 1: Zmiany klimatu i ich wpływ na środowisko naturalne Polski oraz określenie ich skutków ekonomicznych Zadanie 2: Stan zanieczyszczeń powietrza w Polsce i jego wpływ na jakość życia możliwości ograniczenia skutków Zadanie 3: Zrównoważone gospodarowanie wodą, zasobami geologicznymi i leśnymi Kraju Zadanie 4: Klęski żywiołowe a bezpieczeństwo wewnętrzne (cywilne i ekonomiczne) Kraju Zadanie 5: Rozwój metod prognozowania i systemów ostrzegania przed groźnymi zjawiskami hydrologicznymi i meteorologicznymi oraz wykorzystanie ich do osłony Kraju Zadanie 6: Bałtyk jako element systemu klimatycznego i jego rola w tworzeniu się stanów zagrożenia Zadanie 7: Zagrożenia i uwarunkowania oraz możliwości realizacji krajowego zaopatrzenia w wodę ludności w świetle przepisów Unii Europejskiej Zadanie 8: Przeciwdziałanie degradacji polskich zbiorników retencyjnych Zadanie 9: Perspektywiczne zagospodarowanie dorzecza Wisły z systemem ocen wpływu inwestycji hydrotechnicznych na środowisko
Projekt KLIMAT Celem Projektu było określenie wpływu ocieplenia klimatu na środowisko, gospodarkę i społeczeństwo oraz skutków i sposobów ich ograniczenia, a także wypracowanie działań adaptacyjnych do nowych warunków środowiskowych i ważnych dziedzin życia gospodarczego i społecznego. Celem użytkowym części Projektu jest dostarczenie decydentom informacji o scenariuszach zmian klimatu i narzędzi pozwalających symulować różne warianty decyzji gospodarczo-społecznych w aspekcie minimalizacji strat. Powyższe cele realizowano uwzględniając różne scenariusze rozwoju. Wykorzystano efekty pracy zespołu naukowego Intergovernmental Panel on Climate Change (Międzyrządowy Zespół ds. Zmian Klimatu, IPCC) powstałego w 1988 roku w celu oceny ryzyka związanego z wpływem człowieka na zmianę klimatu. Prognozy zmian klimatu opracowane są w oparciu o scenariusze wzrostu emisji gazów cieplarnianych, które tworzono na podstawie różnych ścieżek rozwojowych dla świata. Wizje rozwoju świata (zawierające analizy przyszłego stanu środowiska) przedstawiono w wielu raportach przygotowanych dla potrzeb organizacji międzynarodowych i rządów poszczególnych krajów.
Projekt KLIMAT W projekcie KLIMAT, jako podstawę rozważań przyjęto trzy spośród opracowanych przez IPCC scenariuszy rozwojowych o kodowych nazwach przyjętych w Special Report of Emission Scenarios: A2, B1, A1B. A2 (rozwój gospodarczy-regionalnie) - rozwój w oparciu o kryteria ekonomiczne, zwiększenie różnic między biednymi i bogatymi krajami, szybki wzrost ludności, szczególnie w krajach rozwijających się, brak zaangażowania w kwestiach ekologicznych i postęp technologiczny najsłabszy w porównaniu do innych scenariuszy. Brak postępu w dziedzinie alternatywnych źródeł energii, węgiel pozostaje podstawowym źródłem energii. B1 (rozwój zrównoważony-globalnie) - wysoki poziom świadomości ekologicznej i społecznej, odejście od postaw konsumpcyjnych, czysto ekonomicznych na rzecz zrównoważonego rozwoju. Rządy, biznes, media i ludzie przywiązują do tego dużą wagę. Świadomie i intensywnie inwestuje się w technologie, efektywność, ekologię. Rozwój ukierunkowany na globalne rozwiązania problemów zrównoważonego rozwoju A1B (wysoki wzrost gospodarczy-globalnie) bardzo szybki wzrost gospodarczy. Szybko są wdrażane nowe i efektywne (szczególnie wodo- i energooszczędne) technologie. Zwiększona współpraca gospodarcza i migracja ludności powodują wyrównywanie poziomu cywilizacyjnego i poziomu dochodów między regionami świata. Wariant ten zakłada zrównoważony układ systemów energetycznych, powstały w wyniku równomiernego rozwoju wszystkich form wytwarzania energii
Projekt KLIMAT Scenariusze IPCC nie dotyczą bezpośrednio gospodarki wodnej. W celu ich dostosowania i uwzględnienia sytuacji społeczno-gospodarczej Polski zaangażowano specjalistów z różnych dziedzin (między innymi byli to członkowie sekcji gospodarki wodnej i jakości wód KGW PAN, eksperci ze środowisk akademickich, przedstawiciele KZGW i RZGW). Poprzez przygotowaną w ZGWiSW ankietę oraz zorganizowane seminaria starano się opracować wspólne hipotetyczne wizje przyszłości gospodarki wodnej w Polsce w odniesieniu do przyjętych w projekcie KLIMAT scenariuszy gospodarczych (A2, B1, A1B). http://klimat.imgw.pl/ Zakładka Plakaty Zadanie 3
Nazwa scenariusza Wzrost gospod. - PKB A1B A2 B1 wysoki wzrost gospodarczy globalnie rozwój gospodarczy regionalnie rozwój zrównoważony globalnie Tempo wzrostu PKB ~5%. Tempo wzrostu PKB ~3%.. Tempo wzrostu PKB ok. 3-5%. KOLEJNY SLAJD Różnice w poziomie bogactwa Stopniowe wyrównywanie poziomu bogactwa, w tym dochodów, między regionami Polski. Utrzymują się dysproporcje w poziomie bogactwa między regionami Polski. Dysproporcje w poziomie bogactwa między regionami Polski zmniejszają się nieco wolniej niż w scenariuszu A1B. Rozwój społeczny Polska przybliża się zakresie rozwoju społecznego do poziomu krajów Europy Zachodniej. Aktywność samorządów i mieszkańców wzrasta. Kapitał społeczny jest na średnim poziomie. Polska pozostaje na obecnym poziomie rozwoju społecznego. Samorządy i mieszkańcy są aktywni głównie w obliczu zagrożenia. Poziom więzi społecznych jest niski. Tworzą się różne grupy interesu walczące o swoje sprawy. Polska przybliża się w zakresie rozwoju społecznego do poziomu krajów Europy Zachodniej. Zaufanie do władzy i ekspertów podobnie wzrasta. Aktywność samorządów i mieszkańców wzrasta. Wzrasta praworządność. Rozwój w aspekcie ochrony środowiska Zrównoważony rozwój i polityka ochrony środowiska nie są dominującymi trendami. Nakłady całkowite wykazują tendencję wzrostową. Prośrodowiskowe regulacje prawne są niezbyt restrykcyjne i ukierunkowane na wykorzystanie instrumentów ekonomicznych. Edukacja ekologiczna na wysokim poziomie, a świadomość ekologiczna społeczeństwa zróżnicowana. Zahamowanie trendu zrównoważonego rozwoju środowiska. Nakłady całkowite na ochronę środowiska zbliżone do poziomu dzisiejszego. Edukacja ekologiczna na poziomie odpowiadającym dostępnym środkom, świadomość ekologiczna społeczeństwa umiarkowana. Zrównoważony rozwój stanowi dominującą wizję polityki środowiskowej. Nakłady całkowite na ochronę wysokie z silnym trendem wzrostowym. Prośrodowiskowe regulacje prawne ukierunkowane na zapewnienie rozwoju zrównoważonego. Edukacja oraz świadomość ekologiczna na wysokim poziomie. Jakość życia poprawia się. Populacja do 2030 r. w porównaniu do 2009 r Wzrost oczekiwanej długości życia. Przyrost naturalny na obecnym poziomie. Znaczne ograniczenie liczby emigrantów. Wzrost liczby imigrantów. Spadek liczby ludności o ok. 2,5%. Brak poprawy pod względem długości życia. Spadek przyrostu naturalnego. Polityki migracyjne chronią narodowe rynki pracy. Spadek liczby ludn. o ok. 4%. Zmniejszony trend spadkowy w przyroście naturalnym. Wzrost ruchów migracyjnych. Spadek liczby ludności o ok. 4%. Rozwój technologiczny Szybko wdrażane są nowe i efektywne technologie. Nowe technologie wdrażane bardzo wolno. Wprowadzane są czyste i efektywne technologie. Rozwój rolnictwa Intensyfikacja rolnictwa. Zmniejszenie ilości obszarów rolnych. Efektywność ekonomiczna stanowi kryterium wyboru rodzaju upraw na danym terenie. Poziom zanieczyszczeń rolniczych na obecnym poziomie. Struktura upraw rolnych zbliżona do obecnej. Spadek ilości obszarów rolnych. Niewielki spadek dużej liczby małych, nieefektywnych ekonomicznie gospodarstw. Nieznaczny wzrost poziomu zanieczyszczeń. Nieznaczny spadek obszarów rolnych. Umiarkowany trend w kierunku produkcji żywności ekologicznej. Dążenie do eliminacji zanieczyszczeń trend raczej umiarkowany. Rozwój leśnictwa Nieznaczne zwiększenie się obszarów leśnych. Powierzchnia lasów na obecnym poziomie. Zwiększenie się pow. lasów oraz obszarów chronionych. Rozwój przemysłu i usług Gospodarka energetyczna Rozwój przemysłu (trend średnio-wysoki) i w znacznie Rozwój przemysłu i usług (trend średni). Ograniczenie większym stopniu usług (trend wysoki). Lobbing podaży ze strony światowych rynków powoduje, że w przedsiębiorców w kierunku nie płacenia za gospodarcze regionie mogą się rozwijać różne branże przemysłowe korzystanie ze środowiska. w zależności od lokalnych możliwości. Lobbing w Projekt współfinansowany kierunku nie płacenia przez za Unię korzystanie Europejską ze środowiska. z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego Dywersyfikacja źródeł pozyskiwania energii, m.in. rozwój energetyki jądrowej. Energia pozyskiwana ze źródeł najbardziej efektywnych. Powolny postęp w dziedzinie alternatywnych źródeł energii. Rozwój przemysłu (trend średni) i w znacznie większym stopniu usług (trend wysoki). Mniejsze znaczenie przemysłu wydobywczego i przemysłu ciężkiego. Silny trend do płacenia za korzystanie ze środowiska. Stopniowe zmiany w strukturze źródeł energii, wprowadzanie czystych i efektywnych technologii (odnawialne źródła energii, energetyka jądrowa).
NIEPEWNOŚD Projekcje i modele zmian klimatu bazują na wielu uproszczeniach i założeniach W konsekwencji wyniki dotyczące przyszłego klimatu obarczone są w różnym stopniu niepewnością. Z punktu widzenia badań nad oddziaływaniami zmian klimatu, różne źródła niepewności można podzielić na dwie kategorie: niepewność wynikająca z niekompletnej wiedzy dotyczącej badanego systemu (np. na skutek błędów pomiaru lub uproszczeń formuł modelu) niepewność integralnie związana z badanym systemem (np. na skutek chaotyczności klimatu globalnego lub systemu społecznogospodarczego) 8
Zasoby wodne w kontekście zmian klimatu według różnych scenariuszy 9
ŚWIATOWE ZASOBY WODNE Z całkowitej objętości wody na Ziemi 96% to wody słone. Wody słodkie w 68% zmagazynowane są na lodach i w lodowcach. Pozostałe 30% wód słodkich znajduje się pod ziemią. Powierzchniowe zasoby słodkiej wody, w rzekach czy jeziorach, wynoszą około 93 000 km 3, co stanowi zaledwie 1/150% całkowitych zasobów wodnych Ziemi. Mimo to rzeki i jeziora są podstawowym źródłem wody w codziennym życiu człowieka.
ROZKŁAD PRZESTRZENNY WODOWSKAZÓW POSIADAJĄCYCH CIĄGI PRZEPŁYWÓW WODY W LATACH 1971-1990 W CBDH IMGW PIB Obecne zasoby wód powierzchniowych określone obszarowo - odpływ jednostkowy dane pochodziły z opracowania pomiarów prowadzonych przez Państwową Służbę Hydrologiczno Meteorologiczną IMGW PIB Rozkład obszarowy odpływu jednostkowego określono w oparciu o dane z dwudziestolecia 1971-1990 będącego okresem referencyjnym dla projektu KLIMAT Dla wszystkich zlewni różnicowych (poligonów) określono wartości odpływu jednostkowego. Wyniki obliczeń zostały skorygowane o wartości wynikające z napełniania zbiorników retencyjnych w tym okresie oraz znane większe przerzuty wody. Z części pomiarów wodowskazowych zrezygnowano ze względu na duże zaburzenia reżimu spowodowane antropopresją. Wykonano warstwy: shape oraz grid w rozdzielczości 1000 m x 1000 m dla wartości odpływu jednostkowego w wodowskazowych zlewniach różnicowych Mapa rozkładu wielkości odpływu jednostkowego w okresie 1971-1990 w wodowskazowych zlewniach różnicowych 11
PROGNOZA STANU ZASOBÓW WÓD DLA OKRESU 2011-2030 Do identyfikacji takich obszarów w Polsce posłużono mapą Kępińskiej- Kasprzak za okres 1951-2000, gdzie wyznaczono obszary wystąpienia liczby niżówek 12
Wyniki modelowania statystycznego w oparciu o model ECHAM-5 PROGNOZA STANU ZASOBÓW WÓD DLA OKRESU 2011-2030 Procentowa średnia zmiana odpływu jednostkowego w okresie 2011-2030 w stosunku do okresu 1971-1990 wynikająca z symulacji miesięcznych 13
PROGNOZA STANU ZASOBÓW WÓD DLA OKRESU 2011-2030 A2 lato PÓŁROCZE LETNIE A1B lato B1 lato 14
PROGNOZA STANU ZASOBÓW WÓD DLA OKRESU 2011-2030 A2 zima PÓŁROCZE ZIMOWE A1B zima B1 zima 15
PROGNOZA STANU ZASOBÓW WÓD DLA OKRESU 2011-2030 ZLEWNIA BIAŁEJ TARNOWSKIEJ 16
WNIOSKI DOTYCZĄCE ZMIAN ZASOBÓW WÓD POWIERZCHNIOWYCH Wyniki obliczeń nie sugerują istotnych zmian zasobów wodnych w bliskiej przyszłości. Rezultaty pokazują, że zmiany reżimu opadów dotyczyć będą głównie rozkładu czasowego opadów przy niewielkich zmianach wartości średnich rocznych. Zmiany mogą być przyczyną problemów na obszarach gdzie wskaźnik wykorzystania zasobów wodnych jest już dzisiaj wysoki. 17
Potrzeby w kontekście zmian klimatu według różnych scenariuszy 18
Możliwe potrzeby wodne w 2030 roku Przyszłe potrzeby wodne opracowano uwzględniając specyfikę: gospodarki komunalnej przetwórstwa przemysłowego energetyki rolnictwa W analizach oparto się na bieżących potrzebach wodnych (z 2007 roku) oraz na prognozach opracowanych na poziomie Unii Europejskiej dla nowych państw członkowskich. O specyfice gospodarki Polski świadczą różnice w strukturze poborów wody. Struktura poboru wody w 2000 roku na świecie, dla krajów Europa-30 oraz w Polsce Świat UE gospodarka komunalna przemysł Polska rolnictwo 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Możliwe potrzeby wodne w 2030 roku GOSPODARKA KOMUNALNA Przyjęte założenia metodyki oceny przyszłych potrzeb wodnych gospodarki komunalnej : Zużycie jednostkowe - Obecnie w Polsce zużycie wody na mieszkańca to ok. 100 l/d. W krajach członkowskich Unii Europejskiej w 2000 roku wartość ta wahała się w granicach od ok. 90 l/m/d dla Litwy do ok. 270 l/m/d dla Hiszpanii. Liczba ludności - w Polsce prognoza oparta jest na analizie przewidywanych trendów zmian płodności i umieralności oraz kierunku i rozmiarów ruchów migracyjnych, choć należy pamiętać, że prognozowanie migracji zawsze jest obarczone dużym błędem. W 2030 roku liczba ludności zmniejszy się od 2,5 do 4% Strat wody w sieci - średnie straty wody wynoszą około 25%, najlepsze wyniki uzyskują miasta województwa zachodniopomorskiego (straty powyżej 15%), a najgorzej jest na Śląsku ( 60%). Procent ludności zwodociągowanej - średni procent dla Polski wynosił 86,7%, dla poszczególnych województw wahał się od 74,2% dla woj. małopolskiego do 94,4 dla województwa opolskiego. W miastach wartości te były wyższe niż na wsi. Prognozę potrzeb wodnych wykonano dla województw.
Możliwe potrzeby wodne w 2030 roku GOSPODARKA KOMUNALNA Zapotrzebowanie na wodę wariant ekologiczny wariant dynamiczny scenariusz Potrzeby wodne [hm 3 /rok] Przyrost potrzeb w 2030r. w stosunku do 2007r. Pobór w 2030 r. stosunku do 2007 r. [%] A2 2158 72 103 B1 2126 40 102 A1B 2403 317 115 A2 3132 1046 150 B1 3118 1032 150 A1B 3488 1403 170
Możliwe potrzeby wodne w 2030 roku ENERGETYKA Przyjęte założenia metodyki oceny przyszłych potrzeb wodnych energetyki. Określono zgodną z wizją poszczególnych scenariuszy: wartość mocy wytwórczych, strukturę nośników energii, technologię chłodzenia. Potrzeby wodne energetyki oceniono w skali kraju. Prognozę potrzeb wodnych w energetyce oparto na dostępnych materiałach polskich (GUS, materiały rządowe i eksperckie) oraz prognozach ekspertów polskich i UE. Energetyka zużywa około 60% wody
hm 3 tys. MW Możliwe potrzeby wodne w 2030 roku ENERGETYKA Prognoza mocy wytwórczych energii [tys.mw] i poboru wód [hm 3 ] w Polsce w 2030r. Źródło: opracowanie własne 10000 60 9000 8000 50 7000 6000 40 5000 30 4000 3000 20 2000 1000 0 2007 A2- regionalny B1- zrównoważony A1B rynkowy scenariusz wariant ekologiczny hm3/rok wariant dynamiczny moce wytwórcze tys. MW 10 0
Możliwe potrzeby wodne w 2030 roku PRZETWÓRSTWO PRZEMYSŁOWE Na potrzeby przetwórstwa przemysłowego zużywa się poniżej 10% wody. Woda dla przetwórstwa przemysłowego to zupełnie inny problem niż woda dla ludności, czy energetyki. Celem przetwórstwa przemysłowe jest osiągnięcie możliwie wysokiego zysku. Władze lokalne zachęcają inwestorów do tworzenia zakładów przemysłowych, ale nie mają decydującego wpływu na ich decyzje. Wybrano 6 podsekcji przetwórstwa przemysłowego. Pobierają one około 85% wody. Są to: produkcja artykułów spożywczych, napojów i wyrobów tytoniowych (DA); produkcja wyrobów włókienniczych i odzieży (DB); produkcja masy włóknistej, papieru, działalność publikacyjna i poligraficzna (DE); produkcja wyrobów chemicznych (DG); produkcja metali i wyrobów z metali (DI); produkcja wyrobów z pozostałych surowców niemetalicznych (DJ).
Możliwe potrzeby wodne w 2030 roku PRZETWÓRSTWO PRZEMYSŁOWE Przyjęte założenia metodyki oceny przyszłych potrzeb wodnych przetwórstwa przemysłowego: oceniono wielkości produkcji poprzez wytworzoną wartość dodaną wyrażoną pieniężnie, której procentowy wzrost przyjęto za opracowaniem EUROSTAT u [Final Report European Outlook on Water Use, Martina Flörke, Joseph Alcamo, October 2004], uznano, że o wielkości potrzeb wodnych decyduje wielkość produkcji (wyrażona wielkością wartości dodanej) i rozwiązania technologiczne, Wielkość produkcji można mierzyć ilością wyprodukowanych dóbr, albo ich wartością. Wobec różnorodności dóbr wytwarzanych przez przemysł trudno jest posługiwać się ilością, lepszym miernikiem jest wartość dodana. Wartość dodaną wg W.M.Orłowskiego tworzą: praca, zainstalowany w przedsiębiorstwach kapitał, technologia, wiedza i zarządzanie (Newsweek Polska, 51-51/2011). Suma wartości dodanej poszczególnych branż powiększona o podatki nałożone przez państwo daje produkt krajowy brutto - PKB.
Wariant modelowy- ekologiczny Możliwe potrzeby wodne w 2030 roku PRZETWÓRSTWO PRZEMYSŁOWE m 3 /1000zł Wariant ten prawie w całości oparty jest na obliczeniach. Zbadano wodochłonność w Polsce w okresie 1999-2008 (m 3 /1000zł WDB). Wskaźnik ten jest uznany za jeden z ważniejszych elementów oceny działań wodooszczędnych. Wodochłonność wybranych podsekcji przemysłu przetwórczego za okres 1999-2008 14.0 12.0 10.0 8.0 6.0 4.0 2.0 DA DB DE DI DJ Do ceny wodochłonności wartość dodaną z okresu 1999-2008 sprowadzono do cen z roku 1999 wybierając wskaźniki cen właściwe dla poszczególnych podsekcji. 0.0 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 DA - produkcja artykułów spożywczych, napojów i wyrobów tytoniowych - Spadek wodochłonności o 31.2% DB - produkcja wyrobów włókienniczych i odzieży - Spadek wodochłonności o 74.7% DE - produkcja masy włóknistej, papieru, działalność publikacyjna i poligraficzna - Spadek wodochłonności o 48% DG - produkcja wyrobów chemicznych - Spadek wodochłonności o 23.2% DI - produkcja wyrobów z pozostałych surowców niemetalicznych - Spadek wodochłonności o 63.4% DJ - produkcja metali i wyrobów z metali - Spadek wodochłonności o 72.1%
Wariant modelowy- ekologiczny Możliwe potrzeby wodne w 2030 roku PRZETWÓRSTWO PRZEMYSŁOWE Określono krzywą trendu. Na podstawie krzywej trendu obliczono wskaźnik wodochłonności dla 2030r. i porównano go z identycznym wskaźnikiem obliczonym dla 2008r. i kilku państw UE uznanych za liderów. Wodochłonność podsekcji DI Tytuł wykresu 5.0 4.5 4.0 3.5 3.0 2.5 y = 4.6933x -0.4276 R 2 = 0.9707 DI wodochłon Potęg. (DI wodochłon) 2.0 1.5 1.0 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Źródło: opracowanie własne Na podstawie wskaźnika wodochłonności, określonego dla Polski w 2030 r. i obecnego dla liderów UE obliczono potrzeby wodne w 2030 roku. Dla każdej podsekcji i dla każdego scenariusza dobierano wskaźniki wodochłonności.
Możliwe potrzeby wodne w 2030 roku PRZETWÓRSTWO PRZEMYSŁOWE Podsekcje DA produkcja artykułów spożywczych, napojów i wyrobów tytoniowych DB produkcja wyrobów włókienniczych i odzieży DE produkcja masy włóknistej, papieru, działalność publikacyjna i poligraficzna Procent zmian poboru wody w 2030 roku w stosunku do roku 2007 wg scenariusza [%] A2 B1 A1B regionalny zrównoważony rynkowy 65-70 20-60 30 20-30 - 30-25 - 20-25 - 45 60-90 -45-75 40-120 DG produkcja wyrobów chemicznych 105-110 85-100 90-135 DI produkcja wyrobów z pozostałych surowców niemetalicznych -10-40 -45-30 -10-60 DJ produkcja metali i wyrobów z metali -35-20 -30 - -5-30 - 25 Łącznie dla Polski 75-90 40-75 60-110 Źródło: opracowanie własne
Możliwe potrzeby wodne w 2030 roku ROLNICTWO Pobór wody do nawodnień rolniczych i leśnych oraz napełniania i uzupełniania stawów rybnych w okresie 1995-2009 nie zmienia się i w 2009 r. wyniósł 1159 hm 3. Aktualnie: pobór głównie do napełniania stawów rybnych to około 90% całego poboru w rolnictwie Stan melioracji nawadniających i odwadniających jest krytyczny. W opracowaniu dla MRRW prognozuje się rozwój nawodnień ciśnieniowych do upraw oraz przyrost liczby obiektów małej retencji wodnej. Okres Liczba nawadnianych obiektów Powierzchnia nawadniana Ilośd wody do nawodnień Ilośd ścieków do nawodnień połowa lat 80. 2 000 300 tys. ha 500 mln m 3 50 mln m 3 2007 rok 752 80 tys. ha 100 mln m 3 2 mln m 3 29
Możliwe potrzeby wodne w 2030 roku ROLNICTWO PROGNOZY POTRZEB WODNYCH ROLNICTWA: Prognozowany wzrost powierzchni upraw energetycznych z 10 000 ha w 2007 do 500 000 ha w 2015 wiąże się ze wzrostem potrzeb wodnych. Wg ekspertów UE z 2004 r. prognozowany jest spadek potrzeb wodnych rolnictwa (od 2 do 8%), ale nie uwzględniono rozwoju upraw energetycznych. Wg przeprowadzonych analiz, w zależności od scenariusza prognozowany jest wzrost potrzeb wodnych rolnictwa w Polsce nieco powyżej 10%. 30
% Możliwe potrzeby wodne w 2030 roku Prognozowane procentowe zmiany potrzeb wodnych w 2030 rok w stosunku do 2007 roku. 110 90 Potrzeby wodne scenariusz A2 B1 A1B 70 50 GOSPODARKA KOMUNALNA 5-50 0-50 15-70 30 % 10-10 ENERGETYKA -10-20 -60-5 -15-15 A2 A1B B1 A2 A1B B1-30 PRZETWÓRSTWO PRZEMYSŁOWE 75-90 40-75 60-110 -50 w ariant ekologiczny w ariant dynamiczny -70 POLSKA 0-30 scenariusz -50-20 -2-30 GOSPODARKA KOMUNALNA ENERGETYKA PRZETWÓRSTWO PRZEMYSŁOWE
Możliwe potrzeby wodne w 2030 roku Podsumowanie Wyniki obliczeń nie sugerują istotnych zmian zasobów wodnych w bliskiej przyszłości. Zmieni się głównie rozkład zasobów w poszczególnych porach rokuzmiany roczne są nieistotne. Najbardziej dynamiczny rozwój może nastąpić w scenariuszu rynkowym A1B, co skutkować będzie największym wzrostem potrzeb wodnych. Najmniejsze potrzeby wodne są możliwe przy umiarkowanym rozwoju z dużym naciskiem na oszczędzanie wody - scenariusz B1 zrównoważony. Największe możliwości oszczędzania wody dotyczą energetyki i przemysłu chemicznego i spożywczego. Duże jest zróżnicowanie struktury potrzeb wodnych w województwach. We wszystkich gałęziach gospodarki wprowadzanie nowych technologii wpływa na zmniejszenie potrzeb wodnych mimo zakładanego wzrostu gospodarczego. Zmiany zasobów wodnych mogą być przyczyną problemów na obszarach gdzie wskaźnik wykorzystania zasobów wodnych jest już dzisiaj wysoki.
Dziękuję za uwagę Celina Rataj Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej Państwowy Instytut Badawczy 01-673 Warszawa, ul.: Podleśna 61 Oddział w Krakowie Tel. (12) 63-98-213 Fax. (12) 63-98-201 celina.rataj@imgw.pl www.imgw.pl www.pogodynka.pl