Aplikacje Prawnicze Cywilne Marcin Jurgilewicz, Justyna Witas Postępowanie w sprawach cywilnych Law in Action czyli: Procedura w praktyce Przydatne porady Orzecznictwo C.H.Beck
Aplikacje Prawnicze Postępowanie w sprawach cywilnych
W serii Aplikacje Prawnicze polecamy: S. Jaworski, J. Ablewicz, T. Sadurski, A. Szoplińska EGZAMINY PRAWNICZE MINISTERSTWA SPRAWIEDLIWOŚCI. TOM 1. AKTA CYWILNE I KARNE, wyd. 5 D. Kupryjańczyk, M. Rojewski, E. Stawicka, G. Witczak EGZAMINY PRAWNICZE MINISTERSTWA SPRAWIEDLIWOŚCI. TOM 2. AKTA GOSPODARCZE I ADMINISTRACYJNE, wyd. 5 K. Gorzelnik EGZAMINY PRAWNICZE MINISTERSTWA SPRAWIEDLIWOŚCI. TOM 3. KAZUSY PRZYGOTOWUJĄCE DO EGZAMINU ADWOKACKIEGO I RADCOWSKIEGO, wyd. 2 A. Matuszewska, B. Morawska, K. Prusak-Górniak, A. Szymańska EGZAMINY PRAWNICZE MINISTERSTWA SPRAWIEDLIWOŚCI. TOM 4. WZORY PISM Z KOMENTARZAMI, wyd. 5 S. Jaworski APELACJE CYWILNE I KARNE. 69 WZORÓW PISM, wyd. 3 Z. Kapiński APELACJE KARNE. ZAGADNIENIA PRAKTYCZNE, AKTA I KAZUSY, wyd. 2 www.ksiegarnia.beck.pl
Marcin Jurgilewicz, Justyna Witas Postępowanie w sprawach cywilnych Wydawnictwo C.H.Beck Warszawa 2015
Postępowanie w sprawach cywilnych Stan prawny: czerwiec 2015 r. Wydawca: Joanna Ablewicz Redakcja: Justyna Davis Korekta: Kinga Janas Projekt okładki: Robert Rogiński Wydawnictwo C.H.Beck 2015 Wszelkie prawa zastrzeżone. Opinie zawarte w niniejszej publikacji wyrażają osobisty punkt widzenia Autora. Wydawnictwo C.H.Beck nie ponosi odpowiedzialności za zawarte w niej informacje. Wydawnictwo C.H.Beck Sp. z o.o. ul. Bonifraterska 17, 00-203 Warszawa Skład i łamanie: IDENTIA Druk i oprawa: Elpil, Siedlce ISBN 978-83-255-6965-5 ISBN e-book 978-83-255-6966-2
Spis treści Wstęp... XI Wykaz skrótów... XIII Zagadnienie 1. Dopuszczalność drogi sądowej i pojęcie sprawy cywilnej... 1 1. Wiadomości wprowadzające... 1 2. Rodzaje postępowania cywilnego przykładowe podziały... 3 Zagadnienie 2. Podmioty w postępowaniu cywilnym... 6 1. Sąd w postępowaniu cywilnym... 6 1.1. Rodzaje sądów... 6 1.2. Właściwość sądu... 7 1.2.1. Rodzaje właściwości... 7 1.2.2. Właściwość rzeczowa... 8 1.2.3. Właściwość miejscowa... 10 1.2.4. Właściwość umowna... 12 1.2.5. Wartość przedmiotu sporu... 13 1.3. Skład sądu... 15 1.4. Wyłączenia osób wchodzących w skład organów sądowych... 18 2. Prokurator, rzecznik praw obywatelskich, organizacje pozarządowe, państwowa inspekcja pracy, rzecznik konsumentów... 21 2.1. Prokurator... 21 2.2. Rzecznik Praw Obywatelskich... 22 2.3. Organizacje pozarządowe... 24 2.4. Państwowa Inspekcja Pracy... 25 2.5. Rzecznik konsumentów... 26 3. Strony w postępowaniu cywilnym... 27 3.1. Zdolność sądowa i procesowa... 27 3.2. Skutki braku zdolności sądowej i procesowej... 28 3.3. Współuczestnictwo w sporze... 29 4. Interwencja główna i uboczna... 31 5. Przypozwanie... 33 6. Pełnomocnicy procesowi... 35 V
Spis treści Zagadnienie 3. Koszty procesu... 40 1. Wiadomości wprowadzające... 40 2. Koszty procesu... 42 Zagadnienie 4. Pomoc prawna z urzędu... 45 1. Wiadomości wprowadzające... 45 2. Wyznaczanie adwokata lub radcy prawnego przez sąd... 46 Zagadnienie 5. Postępowanie ogólne wiadomości o czynnościach procesowych... 50 1. Wiadomości wprowadzające... 50 2. Pisma procesowe... 51 3. Skutki niezachowania wymogów ustawowych dotyczących pism procesowych... 53 4. Skutki braków w pismach procesowych wnoszonych przez profesjonalistów... 54 5. Doręczenia... 56 5.1. Odbieranie pism sądowych... 58 5.2. Skutki niemożności doręczenia pisma sądowego... 58 6. Posiedzenia sądowe... 60 7. Terminy... 63 8. Zawieszenie postępowania... 66 Zagadnienie 6. Postępowanie przed sądami I instancji... 73 1. Mediacja i postępowanie pojednawcze... 73 1.1. Mediator w sprawach cywilnych... 74 1.2. Wszczęcie mediacji... 74 1.3. Przebieg i finał mediacji... 75 1.4. Postępowanie pojednawcze... 76 2. Pozew... 77 2.1. Skutki doręczenia pozwu oraz zmiana powództwa... 78 2.2. Przyczyny odrzucenia i cofnięcia pozwu... 79 3. Rozprawa... 82 3.1. Przebieg rozprawy... 84 4. Dowody... 87 4.1. Rodzaje środków dowodowych... 89 4.2. Postępowanie dowodowe... 92 4.3. Zabezpieczenie dowodów... 94 Zagadnienie 7. Orzeczenia... 97 1. Wiadomości wprowadzające... 97 2. Wyroki... 98 2.1. Przykładowe rodzaje wyroków... 98 2.2. Sentencja, ogłoszenie oraz uzasadnienie wyroku... 101 2.3. Natychmiastowa wykonalność wyroków... 103 2.4. Sprostowanie, uzupełnienie i wykładnia wyroków... 104 VI
Spis treści 3. Nakazy zapłaty... 105 4. Postanowienia... 107 5. Prawomocność orzeczeń... 110 Zagadnienie 8. Środki odwoławcze... 113 1. Apelacja... 113 1.1. Wymogi apelacji... 116 1.2. Nieważność postępowania... 117 1.3. Granice rozpoznawania apelacji, uwzględnienie oraz uzasadnienie... 117 1.4. Pytanie prawne powstałe przy rozpoznawaniu apelacji... 120 2. Zażalenie... 121 3. Skarga kasacyjna... 125 3.1. Podstawy, elementy oraz wniesienie skargi kasacyjnej... 127 3.2. Rozpoznawanie skargi kasacyjnej przez Sąd Najwyższy... 129 4. Skarga na orzeczenie referendarza sądowego... 131 5. Wznowienie postępowania... 133 6. Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia... 137 Zagadnienie 9. Postępowania odrębne... 144 1. Postępowanie w sprawach małżeńskich... 145 1.1. Sprawy o rozwód i separację... 146 1.2. Inne sprawy... 148 2. Postępowanie w sprawach ze stosunków między rodzicami a dziećmi... 150 3. Postępowanie w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych zagadnienia ogólne... 152 3.1. Postępowanie w sprawach z zakresu prawa pracy... 155 3.2. Postępowanie w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych... 156 4. Postępowanie w sprawach o naruszenie posiadania... 158 5. Postępowanie w sprawach z zakresu ochrony konkurencji... 159 6. Postępowanie w sprawach o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone... 162 7. Postępowanie w sprawach z zakresu regulacji energetyki... 164 8. Postępowanie w sprawach z zakresu regulacji telekomunikacji i poczty... 166 9. Postępowanie w sprawach z zakresu regulacji transportu kolejowego... 167 Zagadnienie 10. Postępowanie nakazowe i upominawcze... 171 1. Postępowanie nakazowe... 172 2. Postępowanie upominawcze... 176 Zagadnienie 11. Postępowanie uproszczone... 181 Zagadnienie 12. Postępowanie elektroniczne... 187 1. Definicja... 187 2. Pisma procesowe w elektronicznym postępowaniu upominawczym... 188 3. Skutki elektronicznego postępowania upominawczego... 189 VII
Spis treści Zagadnienie 13. Postępowanie nieprocesowe... 192 1. Zasady ogólne... 192 2. Wniosek o wszczęcie postępowania, istota posiedzeń sądowych, odwołania... 196 3. Sprawy z zakresu prawa osobowego... 199 3.1. Postępowanie o uznanie za zmarłego... 199 3.2. Postępowanie o stwierdzenie zgonu... 201 3.3. Uchylenie postanowień orzekających uznanie za zmarłego lub stwierdzenie zgonu... 202 3.4. Ubezwłasnowolnienie... 203 3.4.1. Rola doradcy tymczasowego oraz postępowanie o ubezwłasnowolnienie... 204 4. Sprawy z zakresu prawa rodzinnego, opiekuńczego i kurateli... 207 4.1. Sprawy małżeńskie... 207 4.2. Inne sprawy rodzinne oraz sprawy opiekuńcze... 209 5. Sprawy z zakresu stosunków między rodzicami a dziećmi... 211 5.1. Sprawy o przysposobienie... 213 5.2. Sprawy z zakresu opieki... 214 5.3. Sprawy o odebranie osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką... 215 5.4. Sprawy dotyczące wykonywania kontaktów z dzieckiem... 217 6. Sprawy z zakresu kurateli... 218 7. Sprawy z zakresu prawa rzeczowego... 219 7.1. Rodzaje spraw z zakresu prawa rzeczowego... 219 7.2. Stwierdzenie zasiedzenia... 220 7.3. Przepadek rzeczy... 221 7.4. Zarząd związany ze współwłasnością i użytkowaniem... 222 7.5. Zniesienie współwłasności... 223 7.6. Ustanowienie drogi koniecznej i służebności przesyłu... 225 8. Postępowanie wieczystoksięgowe... 226 9. Sprawy z zakresu prawa spadkowego... 228 9.1. Zabezpieczenie spadku i spis inwentarza... 229 9.2. Przyjęcie lub odrzucenie spadku... 230 9.3. Ogłoszenie testamentu... 232 9.4. Wyjawienie przedmiotów spadkowych... 233 9.5. Przesłuchanie świadków testamentu ustnego... 235 9.6. Sprawy dotyczące wykonawcy testamentu... 235 9.7. Zarząd spadku nieobjętego... 236 9.8. Stwierdzenie nabycia spadku i przedmiotu zapisu windykacyjnego... 237 9.9. Dział spadku... 240 9.10. Inne sprawy spadkowe... 242 VIII
Spis treści Zagadnienie 14. Postępowanie rejestrowe, postępowanie zabezpieczające oraz postępowanie egzekucyjne ogólna charakterystyka... 245 1. Postępowanie rejestrowe... 245 2. Postępowanie zabezpieczające... 248 2.1. Właściwość sądu, przebieg postępowania zabezpieczającego... 250 2.2. Podział zabezpieczenia... 251 2.3. Ustanie zabezpieczenia... 252 3. Postępowanie egzekucyjne... 253 3.1. Skarga na czynności komornika... 255 3.2. Tytuł wykonawczy, egzekucyjny oraz klauzula wykonalności... 257 3.3. Wszczęcie i prowadzenie egzekucji... 260 3.4. Zawieszenie i umorzenie postępowania egzekucyjnego... 263 3.5. Rodzaje egzekucji, powództw przeciwegzekucyjnych oraz środków zaskarżenia... 265 Zagadnienie 15. Sądownictwo polubowne (arbitrażowe)... 270 1. Wiadomości wprowadzające... 270 2. Zapis na sąd polubowny, skład sądu polubownego... 272 3. Postępowanie przed sądem polubownym, wyrok sądu polubownego oraz zakończenie postępowania... 274 Literatura... 281 IX