Raport z ewaluacji projektu: Silnym głosem wyzwania Południa z perspektywy kobiet i rolników Instytut Globalnej Odpowiedzialności Opracowanie: Agnieszka Iżykowska Projekt jest współfinansowany w ramach programu polskiej współpracy rozwojowej Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP w 2011 r. www.polskapomoc.gov.pl Publikacja wyraża wyłącznie poglądy autora i nie może być utożsamiana z oficjalnym stanowiskiem Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP.
Cel badania: Celem niniejszego raportu jest podsumowanie wybranych działań w ramach realizowanego projektu oraz dokonanie ich oceny. Niniejszy raport ma także zapewnić coraz większą przejrzystość działań IGO. Ewaluacja w tym projekcie ma charakter wewnętrzny i służy ocenie działań w IGO. Zakres ewaluacji jest ograniczony ze względu na mały budżet zarówno projektu jak i zadania ewaluacji. Pytania ewaluacyjne: W jakim stopniu projekt osiągnął zakładane rezultaty? Wszystkie publikacje wydane w ramach projektu zostały rozesłane do 100 osób, organizacji i instytucji zajmujących się edukacją rozwojową. Ponadto, arkusz informacyjny Plantacje drzew w regionie Niassa w Mozambiku był dystrybuowany podczas tematycznych happeningów i spotkań (happening Człowiek to nie koala, Noc dla Afryki, Good Food Fest 2012) (ok. 50 szt.). Wszystkie publikacje zostały także udostępnione w wersji elektronicznej na stronie igo.org.pl oraz silnepoludnie.pl. Dzięki otrzymaniu publikacji oraz otrzymaniu informacji nt. zamieszczenia na stronie silnepoludnie.pl opisów przypadków zawłaszczania ziemi w trzech krajach (Mozambik, Mali, Uganda) przynajmniej 200 osób poznało konkretne przypadki tego zjawiska oraz uzyskało dostęp do materiałów stworzonych przez i w oparciu o materiały źródłowe, przydatne do prowadzenia edukacji rozwojowej. Pozostałe egzemplarze publikacji zostaną rozdystrybuowane po zakończeniu projektu. Dzięki organizacji dwóch spotkań otwartych w Lublinie i Toruniu, uczestnicy spotkań zostali uwrażliwieni na konieczność uwzględnienia perspektywy osób marginalizowanych w edukacji globalnej kobiet i rolników. Spotkanie w Toruniu poprowadziła Katarzyna Staszewska, autorka Kobiecym głosem.... Ze względu na krótką wizytę autorki w Polsce, na stałe przebywającej w Ugandzie, spotkanie zostało zorganizowane w ostatnim tygodniu września, co wpłynęło na niższą frekwencje na spotkaniu (w spotkaniu uczestniczyło 11 osób), ze względu na nierozpoczęcie się roku akademickiego. Należy jednak zaznaczyć, że odbiór spotkania był niezwykle pozytywny, a spotkanie trwało dłużej niż przewidywano, ze względu na żywą dyskusję, która rozpoczęła się po spotkaniu.
Dzięki współpracy z europejskimi partnerami, IGO udało się zaprosić do Polski przedstawicieli rolników z prowincji Niassa w Mozambiku, którzy opowiedzieli o swoich doświadczeniach, w związku z trwającym tam sporem o prawo do ziemi. Spotkanie zostało przygotowane przy współpracy z lokalną organizacją pozarządową Homo Faber. Niestety ze względu na trudności logistyczne związane z organizacją przyjazdu przedstawicieli organizacji UNAC z Mozambiku, bardzo późno została potwierdzona ostateczna data przyjazdu gości. W związku z bardzo napiętym harmonogramem wizyt okazało się niemożliwe dopasowanie terminu wykładu do harmonogramu zajęć na uczelni, co spowodowało mniejszą frekwencję niż zakładano (w spotkaniu uczestniczyło 9 osób). W obu przypadkach za promocję wydarzeń odpowiadali lokalni organizatorzy, co w efekcie nie przyniosło oczekiwanych rezultatów. W przyszłości należałoby ponownie przemyśleć strategie informowania o takich wydarzeniach. Chociaż w spotkaniu uczestniczyła mniejsza ilość osób niż zakładano, w dłuższej perspektywie rezultat uwrażliwienia grup docelowych zostanie osiągnięty dzięki nawiązaniu trwalszej współpracy z przedstawicielami obu miast i zadeklarowaniu gotowości do dalszej współpracy i wspólnym organizowaniu podobnych wydarzeń. W jakim stopniu publikacja uzupełnia istniejącą ofertę materiałów edukacyjnych? Publikacja Kobiecym głosem! Liderki ruchu kobiecego w Ugandzie nt. mobilizacji, sukcesów i wyzwań w walce o prawa kobiet i równość płci dostarcza czytelniczkom i czytelnikom wiedzy o pracy i poglądach organizacji społeczeństwa obywatelskiego w Ugandzie zajmujących się kwestiami genderowymi - równości kobiet - bezpośrednio od samych zainteresowanych, czołowych ugandyjskich aktywistek feministycznych. Opowiadają one o swojej pracy na rzecz demokracji i uczestnictwa w życiu politycznym, edukacji i reintegracji po konflikcie zbrojnym, rozwijania przedsiębiorczości i niezależności ekonomicznej kobiet, obrony dostępu do ziemi oraz wzmacniania pozycji dziewcząt w społeczeństwie. Tę perspektywę przedstawianą bezpośrednio przez mieszkańców Południa trudno znaleźć w mediach, opracowaniach głównego nurtu, a nawet raportach europejskich organizacji pozarządowych. Prezentując pracę i dorobek kilku wybranych lokalnych organizacji staramy się, między innymi, odczarować wciąż obwiązujące w naszym kraju przekonanie o powszechnej niemocy, nędzy i desperacji towarzyszącej ludziom w większości krajów świata. Tym samym publikacja ta w pełni realizuje trzy z ważnych rekomendacji procesu partnerskiego przeglądu materiałów z zakresu edukacji globalnej, współorganizowanego przez IGO oraz Grupę Zagranica (marzec - kwiecień 2012 r.): 1) unikanie umacniania stereotypów oraz przedstawianie obrazów i wiadomości równoważących stereotypowy przekaz, 2) przedstawianie
perspektywy mieszkańców globalnego Południa oraz 3) opieranie się na źródłach pierwotnych, nie tylko zapożyczonych. Warto zauważyć, że publikacja ta jest pierwszą z zakresu edukacji globalnej w Polsce, która przed wydaniem została poddana przeglądowi pod kątem jakości w oparciu o wypracowane w grupie ds edukacji globalnej (jednej z grup roboczych przy Grupie Zagranica) kryteria jakości. Tym samym jej jakość została podwyższona przed oficjalną publikacją. W jakim stopniu publikacja spełnia kryteria jakości wypracowane w procesie międzysektorowym? Zwieńczeniem międzysektorowego procesu wypracowania porozumienia na temat edukacji globalnej w Polsce, zapoczątkowanej w 2009 roku jest Raport z procesu międzysektorowego na temat edukacji globalnej wydany w 2011 roku. Celem procesu oraz raportu będącego jego podsumowaniem jest przyczynienie się do rozwoju edukacji globalnej w Polsce. Zgodnie z definicją zamieszczoną w raporcie: Edukacja globalna to część kształcenia obywatelskiego i wychowania, która rozszerza ich zakres przez uświadamianie istnienia zjawisk i współzależności globalnych. Jej głównym celem jest przygotowanie odbiorców do stawiania czoła wyzwaniom dotyczącym całej ludzkości. Według autorów raportu kluczową kwestią procesu jest wypracowanie standardów jakości edukacji globalnej. Jednym z narzędzi wypracowanym przez uczestników procesu jest kwestionariusz do badania jakości materiałów edukacyjnych. Poniżej przedstawiamy warunki, jakie powinna spełniać dobrej jakości edukacja globlana: tłumaczenie przyczyn i konsekwencji opisywanych zjawisk, przedstawianie perspektywy Globalnego Południa, rozumienie świata jako złożonego i dynamicznie zmieniającego się systemu, kształtowanie krytycznego myślenia i zmianę postaw, przełamywanie istniejących stereotypów i uprzedzeń, ukazywanie wpływu jednostki na globalne procesy i wpływu globalnych procesów na jednostkę. U podstaw edukacji globalnej leżą następujące wartości: godność osoby ludzkiej, sprawiedliwość, solidarność, pokój, wolność. Edukacja globalna pomaga w kształtowaniu następujących umiejętności:
dostrzegania i rozumienia globalnych współzależności, krytycznego myślenia, praktycznego wykorzystywania wiedzy, podejmowania świadomych decyzji, współpracy w wymiarze lokalnym, krajowym i międzynarodowym. Edukacja globalna sprzyja kształtowaniu postaw: odpowiedzialności, szacunku, uczciwości, empatii, otwartości, odpowiedzialności, osobistego zaangażowania, gotowości do ustawicznego uczenia się. Ocenie, przprowadzonej na podstawie powyższych kryteriów jakości edukacji globalnej, została poddana publikacja Kobiecym głosem! Liderki ruchu kobiecego w Ugandzie nt. mobilizacji, sukcesów i wyzwań w walce o prawa kobiet i równość płci. Silnymi stronami publikacji okazały się: położenie dużego nacisku na walkę ze stereotypami, publikacja kształtuje / umacnia wartości takie jak godność ludzka, równość, szacunek, uczciwość, sprawiedliwość i solidarność, jako podstawowe wartości wszystkich przekazów i materiałów edukacyjnych, publikacja zawiera teksty merytoryczne oparte na rzetelnych i wiarygodnych źródłach oraz odwołuje się do źródeł pierwotnych a nie tylko przetworzonych, publikacja nie zawiera wiadomości i obrazów utrwalających stereotypy, wzbudzających sensację lub prowadzących do dyskryminacji (zgodnie z zaleceniami Kodeksu obrazów i przesłań CONCORD1), Zdjęcia wykorzystane w materiale są spójne z jej przekazem oraz zgodne z zaleceniami Kodeksu (elementy opisy zdjęcia, zgoda na wykorzystanie, szerszy kontekst itp.) publikacja sprzyja rozwijaniu postaw materiał wskazuje konkretne sposoby osobistego zaangażowania Słabymi stronami publikacji okazały się: nie prezentuje punktu widzenia Północy
nie ma odniesienia do podstawy programowej kształcenia ogólnego materiał nie był konsultowany na etapie powstawania z metodykami, nauczycielami Możliwe środki zaradcze: stworzenie dodatkowych materiałów dydaktycznych, uzupełniających publikację, np. scenariusze zajęć