Ocena wartości prognostycznej biomarkerów niedokrwienia ze szczególnym uwzględnieniem albuminy modyfikowanej niedokrwieniem u chorych po resuscytacji krążeniowo-oddechowej Praca na stopień doktora nauk medycznych Promotor: Prof. dr hab. n. med. Andrzej Basiński Katedra i Klinika Medycyny Ratunkowej Wydział Nauk o Zdrowiu z Oddziałem Pielęgniarstwa i Instytutem Medycyny Morskiej i Tropikalnej Gdański Uniwersytet Medyczny Gdańsk 2015
7. STRESZCZENIE Trafne ustalenie rokowania u chorych po resuscytacji krążeniowo oddechowej jest poważnym wyzwaniem, zarówno w aspekcie medycznym jak i etycznym oraz ekonomicznym. Wczesne określenie złego rokowania mogłoby skutkować podjęciem decyzji o zaprzestaniu uporczywej i kosztownej terapii. Przeciwnie, ustalenie dobrego rokowania prowadzić będzie do rozszerzenia intensywnego leczenia ofiar nagłego zatrzymania krążenia. Fakt, że wczesne i późne następstwa zatrzymania krążenia wynikają w znaczącej mierze z niedotlenienia komórek i tkanek pozwala na wysunięcie przypuszczenia, że substancje biologiczne, zmienione strukturalnie i/lub czynnościowo, bądź powstające pod wpływem niedotlenienia, takie jak albumina modyfikowana niedokrwieniem (IMA) czy mleczany, będą użytecznymi markerami nasilenia uszkodzenia narządów związanego z hipoksją. Może to mieć przełożenie na ostateczne wyniki resuscytacji krążeniowo oddechowej podejmowanej w warunkach pozaszpitalnych, w tym na śmiertelność chorych i następstwa neurologiczne u tych, którzy przeżyli. Celem pracy było: 1. Poszukiwanie narzędzi prognostycznych u chorych po skutecznej resuscytacji krążeniowo-oddechowej podjętej z powodu pozaszpitalnego zatrzymania krążenia. 2. Ocena przydatności oznaczania stężeń IMA w surowicy i mleczanów we krwi jako wskaźników prognostycznych u chorych po pozaszpitalnym zatrzymaniu krążenia. Badaniem prospektywnym objęto 54 osoby przyjęte do Klinicznego Oddziału Ratunkowego Uniwersyteckiego Centrum Klinicznego w Gdańsku poddane resuscytacji krążeniowo oddechowej z powodu zewnątrzszpitalnego zatrzymania krążenia. W ciągu pierwszych 15 minut od przyjęcia do szpitala zakwalifikowanym do badania chorym pobierano krew na badanie równowagi kwasowo-zasadowej krwi tętniczej oraz w celu oznaczenia stężenia albuminy modyfikowanej niedokrwieniem i markerów martwicy mięśnia sercowego (troponina I i CK MB mass). Analizie poddano dokumentację medyczną z okresów opieki przedszpitalnej oraz hospitalizacji. W zależności od faktu przeżycia definiowanego jako wypis ze szpitala lub zgon, badaną populację podzielono na dwie grupy (odpowiednio grupa W i Grupa Z). Do oceny stanu
neurologicznego wykorzystano skale Glasgow Coma Scale (GCS) oraz Glasgow Outcome Score (GOS). Śmiertelność w badanej populacji wyniosła 46,3% (n = 25). Analiza porównawcza grup wykazała istnienie istotnych różnic w zakresie całkowitego czasu trwania czynności resuscytacyjnych (p=0,0099) i czasu trwania zaawansowanych czynności resuscytacyjnych (p=0,035), odsetka chorych z rytmem poddającym się defibrylacji (p=0,024). Znamienne różnice notowano w odniesieniu do wyników badań równowagi kwasowo-zasadowej: ph - (p=0,001), stężenia HCO 3 (p=0,001), wartości BE (p=0,001) oraz stężenia mleczanów (p=0,003). Nie stwierdzono różnic w zakresie stężeń IMA (p=0,138), ctni (p=0,456) i CK- MB mass (p=0,165). W wyniku przeprowadzonej analizy wieloczynnikowej regresji logistycznej stwierdzono, że niezależnymi czynnikami ryzyka wystąpienia zgonu w badanej grupie były: całkowity czas trwania przedszpitalnych czynności resuscytacyjnych (p= 0,027) oraz inna niż zawał serca przyczyna zatrzymania krążenia (p=0,024). Przeprowadzone badania pozwoliły na wyciągnięcie następujących wniosków: 1. Niezależnymi czynnikami ryzyka zgonu w badanej grupie był całkowity czas trwania czynności resuscytacyjnych oraz inna niż zawał serca przyczyna pozaszpitalnego zatrzymania krążenia. 2. Nie wykazano przydatności oznaczania albuminy modyfikowanej niedokrwieniem i mleczanów w przewidywaniu ryzyka zgonu chorych po OHCA, u których doszło do powrotu krążenia spontanicznego. 3. Stężenia albuminy modyfikowanej niedokrwieniem oznaczane przy przyjęciu do szpitala u chorych po OHCA nie pozwalają na przewidzenie neurologicznych następstw zatrzymania krążenia określanych w momencie wypisu ze szpitala.
9. SUMMARY Accurate prognosis in patients after cardiopulmonary resuscitation is a serious medical, ethical and economic challenge. Early determination of poor prognosis could result in decisions to abandon futile and costly therapy. Otherwise, determination of good prognosis will lead to broadened intensive treatment of victims of sudden cardiac arrest. Since early and remote consequences of circulatory arrest predominantly result from hypoxia of cells and tissues, it can be supposed that structurally and/or functionally altered biological substances or those formed due to hypoxia, such as ischaemia-modified albumin (IMA) or lactates, should be useful markers of the extent of hypoxia-related organ damage. The above can translate into the outcomes of cardiopulmonary resuscitation delivered in out-of-hospital settings, including mortality rates and neurological sequels in survivors. The objective of the study was 1. to search for prognostic tools in patients following effective cardiopulmonary resuscitation undertaken due to out-of-hospital cardiac arrest (OHCA). 2. to evaluate the usefulness of determinations of serum IMA and blood lactates as the prognostic markers in patients after OHCA. The prospective study encompassed 54 patients admitted to the Emergency Department of the University Clinical Centre in Gdańsk who underwent cardiopulmonary resuscitation due to out-of--hospital cardiac arrest. During the first 15 minutes following admission, blood was sampled from those included in the study to analyse acid-base balance parameters in the arterial blood and to determine concentrations of ischaemia-modified albumin and markers of myocardial necrosis (troponin I and CK MB mass). Moreover, the medical records of patients regarding pre-hospital care and hospitalisations were analysed. Depending on the fact of surviving or otherwise, defined as discharge or death, the study population was divided into two groups: survivors (S) and non-survivors
(NS), respectively. The neurological status of patients was assessed using the Glasgow Coma Scale (GCS) and the Glasgow Outcome Scale (GOS). The mortality rate in the study population was 46.3% (n = 25). The comparative analysis of groups demonstrated significant differences in the total time of resuscitation procedures (p=0.0099), the duration of advanced resuscitation activities (p=0.035) and the percentage of patients with the rhythm responding to defibrillation (p=0.024). Moreover, significant differences were observed regarding acid-base balance determinations: ph (p=0.001), HCO3- concentrations (p=0.001), BE values (p=0.001) and lactate levels (p=0.003). There were no differences in the levels of IMA (p=0.138), ctni (p=0.456) and CK-MB mass (p=0.165). The multi-factor logistic regression analysis revealed that the independent risk factors of death in the study group were the total time of pre-hospital resuscitation procedures (p= 0.027) and the non-myocardial infarction-related cause of cardiac arrest (p=0.024). The study findings led to the following conclusions: 1. The independent risk factors of death in the study population were the total time of resuscitation procedures and the non-myocardial infarction-related cause of cardiac arrest. 2. Determinations of ischaemia-modified albumin and lactates were not found useful to predict the risk of death in patients after OHCA with spontaneous circulation restored. 3. The levels of ischaemia-modified albumin on admission in patients after OHCA do not enable to predict neurological sequels of cardiac arrest determined on discharge.