Materiały na Konferencją Prasową Dobra woda źródłem zdrowia Muszyna, 1-2 sierpnia 2015 r. 1. Rodzaje wód butelkowanych Na podstawie obowiązujących przepisów, a szczególnie ustawy z dnia 8 stycznia 2010 r. o zmianie ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2010 r. Nr 21, poz. 105) oraz Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 31 marca 2011 r. w sprawie naturalnych wód mineralnych, wód źródlanych i wód stołowych (Dz. U. 2011 Nr 85 poz. 466), na rynku wyróżnia się trzy rodzaje wód, nazywanych wodami butelkowanymi, rozlewanych do butelek i innych pojemników: - naturalne wody mineralne - wody źródlane - wody stołowe Ww. przepisy określają szczegółowe i rygorystyczne wymagania, które powinny spełniać wody butelkowane. Atutem tych wód jest ich pierwotna czystość, związana z pochodzeniem wód z zasobów podziemnych chronionych czynnikami geologicznymi od zanieczyszczeń, a także brakiem jakichkolwiek działań, zmieniających ich naturalne właściwości chemiczne i stan mikrobiologiczny podczas procesu rozlewania. Wody podziemne nasycone są w sposób naturalny składnikami mineralnymi, które wypłukiwane są z różnych warstw geologicznych. W zależności od stopnia nasycenia w składniki mineralne, dzielą się na następujące grupy: 1. Wody mineralne wysokozmineralizowane - o mineralizacji powyżej 1500 mg/l. w wodach butelkowanych zazwyczaj do 4000 mg/l. Są to tzw. wody twarde, zawierające znaczne ilości składników mineralnych, które niwelują ich niedobory w organizmie. Składniki mineralne pełnią bardzo ważne funkcję w procesach metabolicznych, a ich niedobory powodują różne choroby i schorzenia. Niwelowanie tych niedoborów poprzez picie wód mineralnych jest jedną z najlepszych form dostarczania ich organizmowi człowieka. Dzięki temu naturalne wody wysokozmineralizowane pełnią ważną funkcję profilaktyczno-zdrowotną. 1
2. Wody mineralne średnio zmineralizowane - o mineralizacji od 500 do 1500 mg/l. Są to wody o umiarkowanej ilości i składników mineralnych, ich pozytywną cechą jest to, że nie naruszają równowagi elektrolitycznej w organizmie, dlatego można je pić w dowolnej ilości w celu gaszenia pragnienia. Posiadając jednak niewielką ilość soli mineralnych są smaczniejsze od wód o niskiej mineralizacji i wód źródlanych. 3. Wody mineralne niskozmineralizowane o mineralizacji poniżej 500 mg na litr. Mogą one być kwalifikowane jako naturalne wody mineralne niskozmineralizowane lub jak dotychczas wody źródlane. Posiadają one niewielkie (śladowe) ilości składników mineralnych, które nie mają znaczenia dla organizmu człowieka. Takie wody są alternatywą dla nie zawsze dobrych wód wodociągowych i powinno się ich używać przede wszystkim do użytku domowego - gotowania potraw, parzenia kawy, herbaty i ziół, rozcieńczania koncentratów soków i syropów. Mają tę pozytywną właściwość, że bardzo dobrze rozpuszczają produkty, z których przygotowuje się posiłki, wydobywając z nich potrzebne do celów odżywczych składniki pokarmowe. Takie wody można też pić w niewielkich ilościach w celu ugaszenia pragnienia, ale picie ich w większej ilości nie jest korzystne dla zdrowia, bo rozrzedzają elektrolity znajdujące się w organizmie i mogą naruszyć jego równowagę wodno elektrolitową. Wody takie, jako wody miękkie nadają się za to doskonale do celów higienicznych oraz prania. 4. Wody stołowe (mineralizowane) - które uzyskuje się, poprzez wzbogacanie wód źródlanych w składniki mineralne. Służą one również celom profilaktyczno-zdrowotnym podobnie jak naturalne wody mineralne wysokozmineralizowane celom profilaktyczn-zdrowotnym. W procesie wzbogacania można dodawać do nich składniki mineralne, które są korzystne dla każdego człowieka i dlatego można je pić bez żadnych ograniczeń. Standardem jest to że posiadają one magnez i wapń, a nie posiadają większej ilości wodorowęglanów. 5. Wody lecznicze jest to specjalna kategoria wód posiadająca właściwości farmakodynamiczne. Spowodowane jest to przeważnie dużą zwartością niektórych składników mineralnych lub zwartością tzw. składników swoistych albo też odpowiednią ich proporcją. Wody lecznicze zawierają w większości ponad 4000 mg/l składników mineralnych, a nawet do 24000 w wodach typu Zuber. Ich działanie lecznicze potwierdzone jest długotrwałymi obserwacjami i badaniami klinicznymi. Mogą być one stosowane tylko według wskazań lekarskich. 2
2. Znaczenie składników mineralnych dla organizmu Wody butelkowane mogą zawierać nawet do 70 różnego rodzaju składników, jednak praktyczne znaczenie ma właściwie tylko dziesięć, które należy uwzględnić przy doborze wody dla potrzeb własnego organizmu. Są to: magnez, wapń, wodorowęglany, chlorki, sód, siarczany, fluorki, jodki, żelazo i dwutlenek węgla. Składniki mineralne znajdujące się w wodzie mogą mieć znaczenie zdrowotne dla organizmu, jeżeli znajdują się w dawce, w ilości nie mniejszej aniżeli 15 % zalecanego dziennego zapotrzebowania. Magnez bierze udział w ponad 300 procesach biochemicznych i dlatego decyduje o prawidłowej czynności układu immunologicznego i nerwowo-mięśniowego. Zapobiega chorobom nowotworowym, miażdżycy naczyń krwionośnych, zawałom i kamicy nerkowej. Zapobiega zaburzeniom ciąży i opóźnieniom rozwoju płodu. Przeciwdziała stresom, zmniejsza napięcie nerwowe, likwiduje zaburzenia pracy serca i szkodliwe skutki działania alkoholu. Chroni przed zatruciami związkami fluoru, rtęci, ołowiu i innych metali ciężkich oraz zmniejsza skutki wpływu zanieczyszczeń przemysłowych na organizm. Wapń jest podstawowym składnikiem kości i zębów. Wpływa korzystnie na przemianę materii i jest niezbędny do utrzymywania normalnej czynności serca i prawidłowej aktywności układu mięśniowonerwowego. Ułatwia leczenie niektórych procesów zapalnych, zapobiega osteoporozie i chorobom nowotworowym. Szczególnie dużo wapnia potrzebują dziewczęta w okresie dojrzewania i kobiety w okresie menopauzy. Codziennie brakuje nam około 100 mg magnezu i co najmniej 200 mg wapnia. Te ilości można łatwo uzupełnić pijąc wody mineralne zawierające w jednym litrze, co najmniej 50 do 100 mg magnezu i powyżej 150 mg wapnia. Dowiedziono, że wody zawierające znaczące ilości wapnia i magnezu, czyli wody twarde mają korzystny wpływ na zdrowie, a dotyczy to prawidłowego funkcjonowania układu sercowo-naczyniowego, przeciwdziałają tworzeniu się złogów miażdżycowych, zmniejszają ryzyko udarów, zakrzepów i zatorów. Wodorowęglany znajdujące się w wodzie mineralnej, alkalizują kwasy żołądkowe zmniejszając nadkwasotę.wody o wysokim poziomie wodorowęglanów wpływają korzystnie na ustrój w początkowych stadiach cukrzycy, obniżają zawartość cukru we krwi i moczu, korzystnie wpływają na działanie insuliny oraz regulują ph krwi. 3
Sód jest składnikiem wód mineralnych i źródlanych. Występuje on w wielu wodach mineralnych w ilościach powyżej minimalnej wymaganej ilości 200 mg/l. Sód jako składnik płynów ustrojowych jest niezwykle ważnym składnikiem mineralnym organizmu. Reguluje równowagę elektrolityczną, utrzymuje równowagę kwasowo- zasadową i zapobiega odwodnieniu organizmu. Jest podstawowym czynnikiem wpływającym na jego gospodarkę wodną. Zapobiega odwodnieniu organizmu i utrzymuje równowagę kwasowo- zasadową. Sód jest także moderatorem krwi. Chlorki - ich ilość jest znacznie zróżnicowana w wodach mineralnych, od kilku do ponad półtora tysiąca miligramów w jednym litrze. Zazwyczaj w większych ilościach występują w wodach wespół ze zwiększoną ilością sodu. Anion chlorkowy występuje w soku żołądkowym w postaci kwasu solnego, a jako chlorek sodu utrzymuje właściwe ciśnienie osmotyczne krwi i płynów ustrojowych. Podczas ciężkiej pracy fizycznej w czasie uprawiania sportu i w dni upalne następuje intensywne wydzielanie z organizmu soli z potem, co może spowodować jej niedobór objawiający się osłabieniem, szybkim zmęczeniem a nawet mdłościami. Picie wód chlorkowo-sodowych w takich sytuacjach pozwala na uzupełnienie ubytków soli i wpływa wybitnie dodatnio na samopoczucie i wydolność organizmu. Przy dużym ubytku soli z organizmu spowodowanym bardzo intensywnym wysiłkiem zalecane jest picie wody zawierającej w jednym litrze nawet do 1000 mg sodu i 1500 mg chlorku. Siarczany zawarte w wodach mineralnych wpływają korzystnie na przemianę materii, zwiększają wydzielniczość wątroby i żółci. Działają korzystnie w stanach zapalnych dróg moczowych i przy chronicznych stanach nieżytowych jelit oraz w początkowych i średnich stanach cukrzycy, wpływając na aktywność insuliny obniżają zawartość cukru we krwi i w moczu. Działanie fizjologiczne wód siarczanowych obserwuje się wtedy, gdy zawartości siarczanów (SO4) wynosi, co najmniej 250 mg/l. Jod ma duże znaczenie w prawidłowym funkcjonowaniu całego organizmu. Dzienne zapotrzebowanie dla osoby dorosłej to 150µg.Niedobór jodu wpływa niekorzystnie na przebieg ciąży, jest przyczyną zaburzeń rozwoju płodu, ma ujemny wpływ na rozwój psychiczny dzieci i młodzieży. Powoduje też ociężałość umysłową i mniejszą wydajność w pracy. Jest przyczyną schorzeń tarczycy. Na obszarach gdzie poziom jodu w wodzie pitnej jest bliski zeru, notuje się najwięcej schorzeń tarczycy. Cennym źródłem jodu są wody mineralne, zawierające co najmniej 150µg jodu w 1 litrze. 4
3. Zasadnicze różnice pomiędzy wodą butelkowaną i wodą wodociągową Stanowisko Krajowej Izby Gospodarczej "Przemysł Rozlewniczy" w sprawie akcji popularyzacji picia wody z kranu W związku z dyskusją wokół akcji promującej picie przez dzieci wody kranowej zamiast innych napojów Krajowa Izba Gospodarcza Przemysł Rozlewniczy podkreśla, że: 1. Porównywanie wody butelkowanej ( naturalnej wody mineralnej, wody źródlanej i wody stołowej) i wody kranowej nie jest zasadne gdyż: a. Wody butelkowane, czyli naturalne wody mineralne, wody źródlane i wody stołowe, różnią się od wody kranowej pochodzeniem, przeznaczeniem, sposobem przygotowania przed udostępnieniem oraz wymaganiami mikrobiologicznymi i fizykochemicznym; b. Wymagania jakościowe są dla nich określone w odrębnych przepisach, dlatego limity stężeń substancji niepożądanych oraz kryteria mikrobiologiczne dla wód butelkowanych (zarówno mineralnych, źródlanych jak i stołowych) są bardziej rygorystyczne niż dla wody kranowej. Tak więc, wody butelkowane to produkty o jakości nie tylko bezpiecznej, ale również bardziej korzystnej dla zdrowia, co podkreśla w swoim stanowisku Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego Państwowy Zakład Higieny; c. Woda butelkowana daje konsumentowi możliwość picia pierwotnie czystej wody pod względem chemicznym i mikrobiologicznym o zachowanym naturalnym składzie mineralnym; nie wymaga uzdatniania a wręcz nie może być poddawana procesom, jakim musi zostać poddana woda kranowa, aby uniknąć jej zanieczyszczenia w sieci wodociągowej; d. Standardy technologiczne stosowane w przypadku wód butelkowanych, są bardziej rygorystyczne, niż te dla wód kranowych. 2. Różnorodność oferowanych na rynku wód butelkowanych mineralnych, źródlanych i stołowych daje konsumentowi możliwość wyboru w zależności od preferencji i potrzeb spośród wysoko, średnio i nisko zmineralizowanych, gazowanych i niegazowanych oraz tych o specyficznych właściwościach mających znaczenie fizjologiczne dla człowieka. 3. Napoje dopuszczone do obrotu na terenie kraju z definicji są produktami bezpiecznymi dla zdrowia, a przyczyną chorób dietozależnych, w tym nadwagi i otyłości, są niezgodne z zasadami zbilansowanej diety nawyki żywieniowe oraz brak aktywności fizycznej, a nie napoje czy też ich składniki. Z uwagi na powyższe KIG PR nie zgadza się na wykorzystywanie działań promujących spożycie wody stwierdzeń, które nie znajdują swojego odzwierciedlenia w rzeczywistości, w szczególności zaś przyrównywania jakości wody kranowej do jakości wody butelkowanej. KIG PR popiera ideę promowania zdrowych nawyków żywieniowych członkowie KIG PR od lat realizują tego typu inicjatywy, jednak powinny się one opierać na obiektywnych i rzetelnych informacjach. Przyjęto na posiedzeniu Zarządu KIG PR w dniu 16 stycznia 2014 r. 5
Woda wodociągowa podlega zupełnie innym przepisom niż woda butelkowana, mianowicie przepisom Ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków oraz Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi z późniejszymi zmianami z dnia 20 kwietnia 2010 r. W przytoczonych aktach prawnych opisano wiele czynności, które należy wykonać, aby woda taka nadawała się do spożycia. Ze względu bowiem na swoje pochodzenie często z zanieczyszczonych zasobów powierzchniowych, musi przejść proces uzdatniania, by maksymalnie zmniejszyć ryzyko niebezpieczeństwa dla zdrowia. Wiąże się ono z obecnością w wodzie wodociągowej, w ilości zagrażającej zdrowiu, m.in. mikroorganizmów chorobotwórczych i pasożytów, substancji chemicznych oraz związków żelaza będących pochodnymi właściwości korozyjnych instalacji wodociągowych. Woda wodociągowa zawsze będzie produktem innym, gorszej jakości od wody butelkowanej Wynika to stąd, że każda woda w butelce to naturalny, ekologiczny środek spożywczy o gwarantowanej czystości chemicznej i mikrobiologicznej, zaś woda z wodociągu to produkt przemysłowy, zanieczyszczony, w procesie uzdatniania chlorem i ozonem, jak również zawsze szkodliwą dla organizmów żywych florą bakteryjną, zalegającą w rurach wodociągowych, pokrytych od wewnątrz tzw. filmem mikrobiologicznym o składzie identycznym, jak ten w rurach kanalizacyjnych. Woda wodociągowa nie może uzyskać certyfikatu ani wody źródlanej, ani mineralnej ani stołowej, gdyż nie spełnia restrykcyjnych norm obowiązujących wody butelkowane, a poza tym czerpana np. z ujęć jakimi są ścieki mimo uzdatniania jakościowo im nie dorówna. Załącznik: Stanowisko NIZP-PZH w sprawie oceny jakości wody udostępnionej systemem wodociągów oraz wody butelkowanej Więcej informacji: Krajowa Izba Gospodarcza Przemysł Rozlewniczy tel. 12 257-96-60, biuro@kigpr.pl www.kigpr.pl Polskie Towarzystwo Magnezologiczne im. prof. Juliana Aleksandrowicza www.ptmag.pl www.wodadlazdrowia.pl 6