PROGRAM NAUCZANIA DZIAŁ muzykowania zespołowego FORTEPIAN OPRACOWANIE: ROMANA BAJORSKA 6 letni cykl nauczania Nr 4/2013 zatwierdzony przez Radę Pedagogiczną w dniu 28. 01. 2013r.
Spis treści 1. Wstęp... str. 2 2. Ogólne cele edukacyjne... str. 3 3. Szczegółowe cele edukacyjne... str. 3 4. Materiał nauczania: 4.1. Treści nauczania... str. 4 4.2. Repertuar... str. 7 4.3. Proponowana literatura... str. 11 4.4. Formy sprawdzania osiągnięć ucznia... str. 11 4.5. Opis osiągnięć ucznia na zakończenie etapu edukacyjnego... str. 12 5. Komentarz do realizacji programu nauczania: 5.1. Ogólna koncepcja programu nauczania... str. 12 5.2. Wskazówki metodyczne... str. 13 5.3. Opis warunków niezbędnych do realizacji programu nauczania... str. 13 Zakończenie... str. 14 1 S trona
1. Wstęp Niniejszy program został opracowany na podstawie Rozporządzenia Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 9 grudnia 2010 roku w sprawie podstaw programowych kształcenia w zawodach szkolnictwa artystycznego w publicznych szkołach artystycznych (Dz. U z 2011 r. Nr 15 poz. 70), a także Rozporządzenia Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 9 grudnia 2010 roku w sprawie ramowych planów nauczania w publicznych szkołach i placówkach artystycznych (Dz. U z 2011 r. Nr 15 poz. 69) oraz Rozporządzenia Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 25 lutego 2011 roku w sprawie dopuszczenia do użytku w szkołach artystycznych programów oraz dopuszczenia do użytku szkolnego podręczników dla szkół artystycznych (Dz. U z 2011 r. Nr 52 poz. 268). Autorem projektu jest Romana Bajorska, nauczyciel zatrudniony w Państwowej Szkole Muzycznej I st. im. K. Komedy w Lubaczowie. Program przeznaczony jest dla uczniów szkoły muzycznej I stopnia klasy fortepianu 6 letniego cyklu nauczania, pobierających naukę gry w dziale muzykowania zespołowego. 2 S trona
2. Ogólne cele edukacyjne wykształcenie zamiłowania do muzyki, jako jednej z dziedzin życia duchowego człowieka, nauczenie podstaw gry na fortepianie wraz z umiejętnością rozumienia formy i treści opracowywanych utworów, tak w grze solowej jak i zespołowej, przygotowanie do dalszego aktywnego udziału w życiu kulturalnym swojego środowiska, przygotowanie do dalszego kształcenia w szkole muzycznej II stopnia. 3. Szczegółowe cele edukacyjne nabycie umiejętności nazywania poszczególnych części fortepianu; znajomość podstawowych wiadomości z historii instrumentu, opanowanie prawidłowej postawy, ułożenia prawej i lewej ręki na klawiaturze, prawidłowego ułożenia nóg; wykształcenie umiejętności prawidłowego wydobycia dźwięku w zależności od rejestru i dynamiki; świadomość roli i działania palców w procesie powstawania dźwięku, opanowanie podstaw techniki gry z uwzględnieniem niezależności rąk i palców na klawiaturze, nabycie umiejętności grania różnymi sposobami artykulacji, wykształcenie umiejętności posługiwania się pedałem, wykształcenie umiejętności frazowania i operowania podstawowymi sposobami artykulacji, wykształcenie umiejętności interpretowania utworu zgodnie z jego budową formalną, opanowanie znajomości notacji w kluczu wiolinowym i basowym oraz wykształcenie umiejętności samodzielnego i bezbłędnego odczytania tekstu nutowego, wykształcenie umiejętności prawidłowego grania a vista łatwych utworów w wolnym tempie z uwzględnieniem precyzji rytmicznej, wykształcenie umiejętności samodzielnego opracowania łatwego utworu pod względem techniczno wykonawczym; wykształcenie umiejętności samodzielnej pracy nad utworem; wykształcenie umiejętności samodzielnego ćwiczenia i korekty własnych błędów, wykształcenie umiejętności muzykowania zespołowego pod kierunkiem nauczyciela, opanowanie literatury fortepianowej w następującym zakresie: etiudy o zróżnicowanej problematyce technicznej, utwory polifoniczne, formy cykliczne, utwory z działu Utwory różne, akompaniamenty, utwory z działu muzykowania zespołowego, wykształcenie umiejętności koncentrowania się i pokonywania tremy, wykształcenie umiejętności dokonywania właściwej samooceny, przyswojenie podstawowych elementów obycia estradowego. 3 S trona
4. Materiał nauczania 4.1Treści nauczania 1. Podstawowa wiedza w zakresie historii instrumentu, budowy instrumentu i jego części. 2. Podstawy prawidłowego aparatu gry (prawidłowa postawa, ułożenie rąk, właściwy sposób wydobycia dźwięku). 3. Wybrane elementy techniki gry. 4. Podstawy interpretacji utworu zgodnej z zapisem, budową formalną i elementami stylu. 5. Zasady notacji właściwej dla danego instrumentu oraz techniki czytania a vista łatwych utworów. 6. Przygotowanie do samodzielnej pracy nad łatwym utworem w zakresie poprawnego odczytania tekstu nutowego, ćwiczenia i korygowania tekstu. 7. Przygotowanie do praktyki estradowej z uwzględnieniem podstawowych elementów obycia estradowego, m. in. w zakresie technik opanowania pamięciowego utworu oraz koncentracji i pokonywania tremy. 8. Podstawowe formy muzykowania zespołowego. 9. Literatura muzyczna dla danego instrumentu, dobrana przez nauczyciela w zależności od możliwości ucznia i z uwzględnieniem jego preferencji. 10. Program na zakończenie etapu edukacyjnego. Klasa IV 1. Dalsze doskonalenie umiejętności czytania nut jednocześnie na dwie ręce w kluczu wiolinowym i basowym. 2. Dalsze doskonalenie umiejętności samodzielnego rozliczania utworów ze zróżnicowanymi wartościami nut (w tym nut ozdobnych). 3. Rozwijanie techniki palcowej; opanowanie umiejętności grania w różnych artykulacjach dźwięków pojedynczych, dwudźwięków i trójdźwięków. 4. Opanowanie słyszenia i realizowania dwugłosu. 5. Stosowanie pedału rytmicznego i synkopowanego. 6. Rozwijanie umiejętności rozumienia formy i treści opracowywanych utworów; 7. Dynamika: od piano do forte; różnicowanie dynamiki w obu rękach równocześnie, także w aspekcie płaszczyznowym. 8. Dalsze rozwijanie umiejętności zmiany barwy dźwięku i nastroju. 9. Doskonalenie swobody grania w tempach wolnych, umiarkowanych i szybkich. 10. Dalsze doskonalenie nauki gry na cztery ręce. 11. Realizacja repertuaru z działu muzykowania zespołowego. 4 S trona
Realizacja gam i pasaży: gamy majorowe i minorowe do czterech znaków w ruchu równoległym i rozbieżnym przez cztery oktawy, gamy chromatyczne od każdego dźwięku w ruchu równoległym przez cztery oktawy, pasaże toniczne z przewrotami w ruchu równoległym przez cztery oktawy, wykonywanie kadencji z użyciem pedału synkopowanego. Roczne minimum materiału nauczania: gamy i pasaże wg Materiału nauczania, dwie etiudy, dwa utwory z działu Utwory polifoniczne.., dwa utwory z działu Formy klasyczne, dwa utwory z działu muzykowania zespołowego, W ciągu roku szkolnego uczeń zobowiązany jest do występów publicznych, w tym obowiązkowo w popisie klasowym, podczas którego powinien wykonać utwór z działu muzykowania zespołowego. Klasa V 1. Technika palcowa: gamy, biegniki, dwudźwięki rozłożone, trójdźwięki rozłożone, pasaże w tempach umiarkowanych. 2. Technika dwudźwięków i trójdźwięków w różnej artykulacji. 3. Artykulacja: portato, legato, staccato od kiści i staccato palcowe. 4. Rozwijanie umiejętności prowadzenia równocześnie dwóch płaszczyzn w jednej ręce (nuty trzymane). 5. Rozwijanie umiejętności prowadzenia dwugłosu z uwypukleniem jednego w polifonii kontrastowej i imitacyjnej. 6. Opanowanie umiejętności rozumienia formy i treści opracowywanych utworów. 7. Doskonalenie umiejętności prowadzenia frazy i realizacji formy. Próby dobierania właściwej barwy dźwięku. 8. Dynamika: od pianissimo do fortissimo; pedał rytmiczny i synkopowany. 9. Tempo: od adagio do allegro. 10. Gra na cztery ręce w realizacji repertuaru z przedmiotu muzykowania zespołowego, zwiększenie stopnia samodzielności uczniów podczas opracowywania utworów. 11. Gra a vista. 5 S trona
Realizacja gam i pasaży: gamy majorowe i minorowe do pięciu znaków w pozycji oktawy w ruchu równoległym i rozbieżnym przez cztery oktawy, gamy chromatyczne w ruchu równoległym przez cztery oktawy oraz w ruchu rozbieżnym przez dwie oktawy, pasaże toniczne z przewrotami w ruchu równoległym i rozbieżnym przez cztery oktawy, pasaże oparte na czterodźwiękach dominanty septymowej i akordach septymowych zmniejszonych z przewrotami, w ruchu równoległym przez trzy oktawy, kadencja z użyciem pedału synkopowanego. Roczne minimum materiału nauczania: gamy i pasaże wg Materiału nauczania, dwie etiudy dwa utwory z działu Utwory polifoniczne.., dwa utwory z działu Formy klasyczne, dwa utwory z działu muzykowania zespołowego, gra a vista. W ciągu roku szkolnego uczeń zobowiązany jest do występów publicznych, w tym obowiązkowo w popisie klasowym, podczas którego powinien wykonać utwór z działu MUZYKOWANIA ZESPOŁOWEGO. Klasa VI Dalsze doskonalenie i rozwijanie zadań technicznych i muzycznych opracowywanych w klasach niższych w zakresie: techniki palcowej: biegniki, dwudźwięki, akordy, artykulacji, dynamiki, temp, stosowania pedału prawego i lewego, prowadzenia frazy, uwrażliwienia na jakość i barwę wydobywanego dźwięku w utworach różnych stylów i epok, różnych form muzycznych z uwzględnieniem faktury polifonicznej, znajomości budowy utworów i ich form muzycznych, gry na cztery ręce i utworów z działu muzykowania zespołowego, gry a vista. Realizacja gam i pasaży. Doskonalenie nabytych umiejętności z zakresu materiału klasy V. 6 S trona
Roczne minimum materiału nauczania: gamy i pasaże wg Materiału nauczania kl. V, dwie etiudy, jeden utwór z działu Utwory polifoniczne, jeden utwór z działu Formy klasyczne, dwa utwory z działu muzykowania zespołowego lub jeden utwór z działu Utwory różne, gra a vista. W ciągu roku szkolnego uczeń zobowiązany jest do występów publicznych, w tym obowiązkowo w popisie klasowym, podczas którego powinien wykonać utwór z działu MUZYKOWANIA ZESPOŁOWEGO. 4.2 Repertuar Klasa IV 1. Etiudy (do wyboru) H. Bertini; Etiudy op. 100 C. Czerny ( opracowanie S. Raube): Wybór etiud C. Czerny (opracowanie M. Wiłkomirska): Wybór etiud op. 139, 599, 636 J. Garścia: Małe etiudy polirytmiczne op. 23 J. Garścia: Bagatelles op. 40 S. Heller: Etiudy op. 125 A. Löschhorn: Etiudy op. 66 S. Raube (opracowanie): Etiudy dla dzieci z. II W. Sawicka, G. Stempniowa (opracowanie): Etiudy z. III, IV D. Wiłkomirska (opracowanie): Wybór etiud na podwójne dźwięki 2. Utwory polifoniczne i utwory dawnych mistrzów (do wyboru) E. Altberg (opracowanie): Wybór utworów z XVII i XVIII w. z. I J. S. Bach: Inwencje dwugłosowe J. S. Bach: Drobne utwory J. S. Bach: Małe preludia J. Hofmann, A. Rieger (opracowanie): Dawne tańce i melodie z. II D. Zipoli: Fugetty 3. Formy klasyczne (do wyboru) E. Altberg (opracowanie): Czytanki muzyczne z. II A. Diabelli (opracowanie L. Köhler, A. Ruthardt): Sonatinen Album. (Sonatiny) cz. II, III J. Haydn: 6 leichte Divertimenti (Sonatiny) J. Hofmann, A. Rieger (opracowanie): Wybrane sonatiny z. I, z. II J. Kolasiński: Sonatina op. 31, cz. II i cz. III 7 S trona
N. Lubomudrowa, K. Sorokin, A. Tumanian: Chrestomatija pedagogiczeskiego repertuara dla fortepiano (Wypisy z pedagogicznego repertuaru fortepianowego), cz. II A. Marek: Łatwe wariacje S. Raube (opracowanie): Wybór sonatin dla dzieci cz. II K. Reinecke: Sonatina op. 136 nr 4 cz. I A. Rowley: Sonatina op. 40 R. Twardowski: Capricci (Sonatiny) 4. Utwory z działu muzykowania zespołowego (do wyboru) E. Altberg, Z, Romaszkowa (opracowanie): Wybór łatwych utworów na 4 ręce z. I E. Altberg (opracowanie): Francuski wachlarzyk. Wybór łatwych utworów na fortepian na 4 ręce E. Altberg (opracowanie): Wybrane utwory kompozytorów francuskich na fortepian na 4 ręce J. Łuciuk: Mini Opus S. Raube (opracowanie): Drobiazgi na fortepian na 4 ręce, z. I, z. II Klasa V 1. Etiudy / do wyboru/ H. Berens: Najnowsza szkoła biegłości op. 61 H. Bertini: Etiudy op. 100 C. Czerny: Wstępna szkoła biegłości op. 849. 25 leichte Ubungen fur kleine Hande (25 łatwych ćwiczeń dla małych rąk) op. 748. 24 etiudy na lewą rękę op. 718. 40 Ćwiczeń codziennych J. Duvernoy: Etiudy op. 299 J. Garścia: Małe etiudy polirytmiczne op. 23 S. Heller: Etiudy op.125 A. Loschhorn: Etiudy op. 38 nr 8 (na podwójne dźwięki) A. Loschhorn: Etiudy op. 66 S. Raube (opracowanie): Etiudy dla dzieci, z. II Z. Romaszkowa (opracowanie): Zbiór etiud dla dzieci i młodzieży W. Sawicka, G. Stempniowa (opracowanie): Etiudy z. IV D. Wilkomirska (opracowanie): Wybór etiud op. 139, 599, 636, z. I, z. II 2. Utwory polifoniczne i utwory dawnych mistrzów. E. Altberg (opracowanie): Wybór utworów z XVII i XVIII w. z. I J. S. Bach: Inwencje dwugłosowe J. S. Bach: Małe preludia J. S. Bach: Suity francuskie /fragmenty/ J. F. Haendel: Utwory wybrane (Fughetty) J. F. Haendel: Utwory wybrane (Suity) J. Haydn: Album die ersten Klassiker, t. I (12 tańców niemieckich, 12 menuetów) J. Hoffman, A. Rieger (opracowanie): Dawne tańce i melodie z. II 3. Formy klasyczne /do wyboru/ E. Altberg (opracowanie): Czytanki muzyczne z. III nr 18 L. van Beethoven: 6 łatwych wariacji F dur na temat szwajcarskiej piosenki 8 S trona
A. Diabelli: Dona sonatine (Sonatina op. 168 nr 6, cz. I) F. K. Dussek: Sonata per il Clavicembalo nr 3 F. K. Dussek: Sonatiny op. 20 nr 4, nr 5, nr 2 J. Haydn: 6 leichte Divertimenti (Sonatiny) J. Hofmann, A. Rieger (opracowanie): Wybrane sonatiny z. II J. N. Hummel: Rondo a moll. Rondoletto C dur. D. Kabalewski: Wariacje d moll op. 53 F. Kuhlau; Sonatina C dur op. 88 nr 1. Sonatina op. 20 nr 1 W. A. Mozart: 2 Sonatiny (C dur, G dur). 6 Sonatin wiedeńskich C. Reinecke: Sonatina op. 47 nr 1 C dur, nr 2 D dur 4. Utwory z działu muzykowania zespołowego (do wyboru) E. Altberg, Z. Romaszkowa (opracowanie): Wybór łatwych utworów na 4 ręce E. Altberg (opracowanie): Francuski wachlarzyk. Wybór łatwych utworów na fortepian na 4 ręce A. Diabelli: 2 Sonatiny op. 163. Ćwiczenia melodyjne op. 149 S. Raube (opracowanie): Drobiazgi na fortepian na 4 ręce z. I A. Rieger (opracowanie): Wybór drobnych utworów na 4 ręce K. M. Weber, F. Schubert: Wybór utworów na 4 ręce z. I, z. II 5. Czytanie nut a vista Utwory wybrane z zakresu materiału klasy I. Klasa VI 1. Etiudy /do wyboru/ H. Berens: Najnowsza szkoła biegłości op. 61 H. Bertini: Etiudy op. 100 H. Bertini: Etiudy op. 29 J. B. Cramer: 50 etiud C. Czerny (opracowanie M. Wiłkomirska): Wybór etiud op. 139, 599, 636, 821 C. Czerny: Wstępna szkoła biegłości op. 849 C. Czerny: Przygotowawcza szkoła biegłości op. 636 C. Czerny: 24 etiudy na lewą rękę op. 718 C. Czerny: Szkoła biegłości op. 299 J. Duvernoy: Etiudy op. 299 S. Heller (opracowanie M, A. Riegerowie): Wybrane etiudy op. 45, 46, 47 A. Loschhorn: Etiudy op. 66 Z. Romaszkowa (opracowanie): Zbiór etiud dla dzieci i młodzieży L. Schytte: Etiudy op. 68 W. Sawicka, G. Stempniowa (opracowanie): Etiudy z. IV, z. V, z. VI 2. Utwory polifoniczne i utwory dawnych mistrzów. J. S. Bach: Inwencje dwugłosowe J. S. Bach: Inwencje trzygłosowe J. S. Bach: Suity francuskie F. E. Bach: Solfeggio D. Cimarosa: Album per Pianoforte (Album na fortepian), sonaty /wybór/ 9 S trona
J. F. Haendel: Dwienadcat legkich pies dla fortepiano (Dwanaście łatwych utworów na fortepian) J. F. Haendel: Utwory wybrane (Fughetty) J. F. Haendel: Utwory wybrane (Suity) 3. Formy klasyczne /do wyboru/ L. van Beethoven: Sonatina Es dur, Sonata G dur op. 49 nr 2, Sonata g - moll op. 49 nr 1, 6 wariacji G dur na temat własny, Wariacje Nel cor piu. M. Clementi (opracowanie G. Blasser): Sonatinen, Universal Edition, Wien, Sonata c moll op. 21 nr 3 F. K. Dussek: Sonatiny nr 4, 5, 6, 7, 8, Musica Antiqua Bohemica, Praha, Sonatiny op. 20, Peters, Sonata D dur op. 31 nr 2 J. Haydn: 6 Łatwych wariacji C dur, Peters, Das Sonatinen, Sonaten - Album (Sonaty) cz. I J. Hofmann, A. Rieger (opracowanie): Wybrane sonatiny z. II. L. Kohler, A. Ruthard (opracowanie): Sonatinen Album /wybór/ F. Kuhlau: 45 Sonatinen und Vortragsstucke fur Klavier (Sonatiny) W. A. Mozart: Variations for piano (Wariacje F dur). Sonata C dur KV 545 4. Utwory różne (do wyboru) E. Altberg (opracowanie): Czytanki muzyczne z. II G. Bacewicz: Suita dziecięca I. Berkowicz: Preludia A. Casella: 11 Utworów dziecięcych F. Chopin: Dwa zapomniane utwory F. Chopin: Drobne utwory P. Czajkowski: Album dla młodzieży op. 39 J. Ekier: Kolorowe melodie J. Field: Nokturny wybrane J. Garścia: Preludia op. 5 E. Grieg: Utwory liryczne op. 12 /wybór/ E. Grieg: Tańce norweskie op. 17 F. Janiewicz: Wariacje D. Kabalewski: Utwory wybrane op. 27 J. Krauze: Sonatina g moll op. 12 nr 2 J. Krogulski: Dwa Mazurki nr 1 A. Liadow: Maleńkij wals (Mały walc) op. 28 W. Lutosławski: Album per pianoforte W. Łabuński: Łatwe utwory J. Łuciuk: Sonatiny nr 3 i nr 4 /poszczególne części/ S. Majkapar: Biriulki S. Majkapar: Maleńkije piesy (Miniatury) op. 34 F. Mendelssohn: 6 utworów dziecięcych op. 72 F. Mendelssohn: Piesni bez słów M. K. Ogiński: 5 tańców R. Palester: Łatwe utwory Z. Penherski: Kolorowe etiudy 10 S trona
P. Perkowski: Łatwe utwory S. Prokofiew: Muzyka dziecięca op. 65 W. Raczkowski: Miniatury dla dzieci i młodzieży F. Schubert: Tańce R. Schumann: Sonata dziecięca G dur op. 118 cz. I R. Schumann: Album dla młodzieży op. 68 D. Szostakowicz: Tancy kukoł( Tańce lalek) K. Serocki: Krasnoludki M. Szymanowska: Nokturn M. Szymanowska: 5 tańców na fortepian R. Twardowski: Wesołe miasteczko (10 miniatur) Utwory na cztery ręce (do wyboru) E. Altberg, Z. Romaszkowa (opracowanie): Wybór łatwych utworów na 4 ręce E. Altberg (opracowanie): Francuski wachlarzyk. Wybór łatwych utworów na fortepian na 4 ręce S. Raube (opracowanie): Drobiazgi na fortepian na 4 ręce z. I, z. II A. Rieger (opracowanie): Wybór drobnych utworów na 4 ręce K. M. Weber, F. Schubert: Wybór utworów na 4 ręce z. I, z. II 5. Czytanie nut a vista Utwory wybrane z zakresu materiału klasy II. 4.3 Proponowana literatura W. Chmielowska: Z zagadnień nauczania gry na fortepianie. PWM. Warszawa 1963. J. Kępińska - Welbel: Trema. W: Psychologiczne podstawy kształcenia muzycznego - materiały z ogólnopolskiego seminarium dla nauczycieli i psychologów szkół muzycznych. Warszawa 1999. A. Kierska: Nauczanie gry na fortepianie powołanie, umiejętność, wiedza. Akademia Muzyczna im. Karola Lipińskiego we Wrocławiu. Wrocław 2011. M. Niemira: Jak zdobywać i utrzymać technikę pianistyczną. Magrafsen. Bydgoszcz 2002. B. Poźniak: ABC pianisty. ARS NOVA. Poznań 1982. M. Preuschoff-Kaźmierczakowa: Fortepian dla najmłodszych - metodyka nauczania początkowego. Wydawnictwo ARS NOVA Poznań 1994 r. C. Sielużycki: Ręka pianisty. Fizjologiczne podstawy techniki. PWM 1982. 4.4 Formy sprawdzania osiągnięć ucznia Formy sprawdzania osiągnięć edukacyjnych ucznia to udział jego w popisach klasowych, audycjach, koncertach oraz aktywność muzyczna. 11 S trona
4.5 Opis osiągnięć ucznia na zakończenie etapu edukacyjnego 1. Umiejętność nazywania poszczególnych części fortepianu. Znajomość podstawowych wiadomości z historii instrumentu. 2. Opanowanie prawidłowej postawy, ułożenia prawej i lewej ręki na klawiaturze, prawidłowego ułożenia nóg. Umiejętność prawidłowego wydobycia dźwięku w zależności od rejestru i dynamiki. Świadomość roli i działania palców w procesie powstawania dźwięku. 3. Opanowanie podstaw techniki gry z uwzględnieniem niezależności rąk i palców na klawiaturze, umiejętność grania różnymi sposobami artykulacji (legato, non legato, staccato, portato), umiejętność posługiwania się prawym pedałem (prostym i synkopowanym). 4. Umiejętność frazowania i operowania podstawowymi sposobami artykulacji. Zgodna z zapisem realizacja metrorytmiki, agogiki i dynamiki. Interpretowanie utworu zgodnie z jego budową formalną. 5. Znajomość notacji w kluczu wiolinowym i basowym oraz umiejętność samodzielnego i bezbłędnego odczytania tekstu nutowego. 6. Umiejętność prawidłowego grania a vista łatwych utworów w wolnym tempie z uwzględnieniem precyzji rytmicznej. 7. Umiejętność samodzielnego opracowania łatwego utworu pod względem techniczno wykonawczym (palcowanie, pedalizacja, frazowanie, dynamika, interpretacja). Umiejętność samodzielnej pracy nad utworem. Umiejętność świadomego ćwiczenia i korekta własnych błędów. 8. Umiejętność koncentrowania się i pokonywania tremy podczas wykonywania utworu. Posługiwanie się różnymi formami zapamiętywania. Przyswojenie podstawowych elementów obycia estradowego. Umiejętność dokonywania właściwej samooceny wykonania utworu. 9. Umiejętność muzykowania zespołowego pod kierunkiem nauczyciela (np.: na cztery ręce, na dwa fortepiany, łatwe akompaniamenty). 10. Opanowanie literatury fortepianowej w następującym zakresie: etiudy o zróżnicowanej problematyce technicznej dla prawej i lewej ręki, utwory polifoniczne, formy cykliczne (do wyboru np.: sonatina, sonata, koncert, wariacje), akompaniamenty. 11. Poprawne wykonanie dwóch etiud o zróżnicowanej problematyce technicznej dla prawej i lewej ręki, utworu polifonicznego, jednej części sonatiny lub sonaty (do wyboru: allegro sonatowe, wariacje lub rondo), utwór dowolny. Cały program powinien być wykonany z pamięci. 5. Komentarz do realizacji programu nauczania 5.1 Ogólna koncepcja programu nauczania Podstawa programowa kształcenia na dziale muzykowania zespołowego zakłada, że po ukończeniu pierwszego etapu szkoły muzycznej cyklu sześcioletniego uczeń poradzi sobie z samodzielnym opracowaniem utworu muzycznego. 12 S trona
5.2 Wskazówki metodyczne Kształcenie polega na wykorzystaniu w toku nauki poprzez doskonalenie i uświadamianie już istniejących u każdego dziecka zadatków. Niebagatelne znaczenie ma tutaj osobowość i siła oddziaływania pedagoga. W proces kształcenia są przecież zaangażowane dwie indywidualności: nauczyciel osobowość już ukształtowana pełni tu rolę kierowniczą. To niezwykle ważne zadanie u progu nauki i ogromna odpowiedzialność; od tego, jaki jest pierwszy pedagog uczący dziecko gry na instrumencie zależy najczęściej stosunek dziecka do nauki muzyki, a także, co jest niezmiernie istotne w późniejszym procesie nauki możliwość, lub jej brak, profesjonalnego rozwoju w realizacji coraz trudniejszych zadań programowych. Ze względu na ogromną różnorodność cech osobowościowych u dzieci, praca pedagoga pianisty wymaga dużego zróżnicowania środków metodycznych i to nie tylko jako metod samego nauczania procesu gry, ale przede wszystkim form i sposobów przekazu, które ułatwią nabywanie umiejętności gry. Pedagog uczący dzieci powinien posiadać szereg umiejętności i cech: silną i sugestywną indywidualność (umieć przyciągnąć uwagę i ciekawość dziecka), kulturę osobistą, szacunek dla małego człowieka jakim jest dziecko, zrównoważenie emocjonalne, sprawiedliwość w traktowaniu wszystkich uczniów na co dziecko jest szczególnie uwrażliwione, bogatą wyobraźnię, sugestywne i adekwatne do poziomu dziecka i jego wyobrażeń słownictwo, umiejętność stałego pobudzania zainteresowania do gry na fortepianie, umiejętność do podsycania motywacji i wiary do pokonywania trudności i dążenia do osiągnięcia celu, umiejętność wnikania w psychikę dziecka aby dać mu szansę łatwego przyswojenia każdego nowego problemu. 5.3 Opis warunków niezbędnych do realizacji programu nauczania Lekcje nauki gry na fortepianie w szkole muzycznej I stopnia prowadzone są indywidualnie. Odbywają się w salach, w których znajduje się pianino lub fortepian. Warunkiem powodzenia w realizacji programu jest posiadanie przez ucznia instrumentu w domu, gdzie powinien samodzielnie utrwalać wiedzę i umiejętności w codziennej, systematycznej pracy. 13 S trona
Zakończenie W podanym materiale nauczania nie jest określony stopień trudności. O stopniu trudności może decydować nauczyciel. Nauka gry na instrumencie wymaga wybitnie indywidualnego podejścia. Cechy fizyczne ucznia, jego predyspozycje motoryczne, wrażliwość muzyczna i psychiczna to elementy, które warunkują wybór metody kształcenia. Nie mniej jednak repertuar powinien zawierać problematykę techniczno - wykonawczą przewidzianą dla poszczególnych klas. W uzasadnionych przypadkach np.: długa nieobecność w szkole spowodowana chorobą czy też nieco wolniejszy rozwój muzyczny w klasach początkowych, możliwe jest przesunięcie wprowadzenia pewnych zagadnień. Jednakże w rezultacie całego cyklu kształcenia należy zadbać o to, aby uczeń miał możliwość ogarnięcia w pełni problemów dotyczących tak strony technicznej jak i wykonawczej. 14 S trona
15 S trona