Raport o stanie miasta widephoto.net

1

widephoto.net 2 3

Spis treści 1. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA MIASTA...7 1.1. POŁOŻENIE MIASTA... 8 1.1.1. Polska, województwo, region... 8 I.2. STRUKTURA MIASTA... 9 I.2.1. Struktura funkcjonalno-przestrzenna... 9 I.2.2. Podział miasta na jednostki pomocnicze... 11 2. SFERA SPOŁECZNA... 21 2.1. LUDNOŚĆ... 22 2.1.1. Liczba i struktura ludności... 22 2.1.2. Ruch naturalny, migracje... 27 2.2. OCHRONA ZDROWIA... 29 2.2.1. Charakterystyka służby zdrowia w Gdańsku... 29 2.2.2. Stan zdrowia mieszkańców... 31 2.2.3. Programy ochrony zdrowia... 35 2.2.4. Finansowanie ochrony zdrowia... 42 2.3. POMOC SPOŁECZNA... 43 2.3.1. Charakterystyka systemu pomocy społecznej w Gdańsku... 43 2.3.2.Finansowanie pomocy społecznej... 45 2.4. ORGANIZACJE POZARZĄDOWE... 48 2.4.1. Charakterystyka organizacji pozarządowych w Gdańsku... 48 2.4.2. Współpraca z organizacjami pozarządowymi... 49 2.5. EDUKACJA... 52 2.5.1. Szkolnictwo podstawowe i ponadpodstawowe... 52 2.5.2. Szkolnictwo wyższe i nauka... 55 2.5.3. Finansowanie oświaty... 63 2.6. KULTURA... 66 2.6.1. Działalność instytucji i placówek kulturalnych... 67 2.6.2. Wydarzenia i inicjatywy kulturalne... 71 2.6.3. Nagrody w dziedzinie kultury... 73 2.6.4. Wydatki na kulturę... 75 2.7. TURYSTYKA I SPORT... 76 2.7.1. Ruch turystyczny... 76 2.7.2. Kultura fizyczna i sport... 80 2.8. BEZPIECZEŃSTWO PUBLICZNE... 84 2.8.1. Działalność policji... 84 2.8.2. Działalność straży miejskiej... 87 2.8.3. Działalność straży pożarnej... 89 3. SFERA GOSPODARCZA... 91 3.1. PODMIOTY GOSPODARCZE... 92 3.1.1. Struktura podmiotów gospodarczych... 92 3.1.2. Finanse przedsiębiorstw... 93 3.1.3 Wspieranie przedsiębiorczości... 93 3.2. RYNEK PRACY... 95 3.2.1. Zatrudnienie i wynagrodzenia... 95 3.2.2. Bezrobocie... 96 3.3. INWESTYCJE... 97 3.3.1. Dynamika i struktura wydatków inwestycyjnych.. 97 3.3.2. Największe zadania inwestycyjne... 99 4. SFERA INFRASTRUKTURALNA... 101 4.1. INFRASTRUKTURA KOMUNALNA... 102 4.1.1. Drogi... 102 4.1.2. Wodociągi i kanalizacja... 103 4.1.3. Melioracje, kanalizacja deszczowa i ochrona przeciwpowodziowa... 104 4.1.4. Utylizacja odpadów... 105 4.1.5. Zieleń miejska... 106 4.1.6. Miejski Ogród Zoologiczny i Schronisko dla bezdomnych zwierząt... 107 4.1.7. Spółki komunalne... 108 4.2. TRANSPORT... 109 4.2.1. Transport lotniczy... 109 4.2.2. Transport morski... 112 4.2.3. Komunikacja miejska... 116 4.2.4. Transport indywidualny... 118 5. PRZESTRZEŃ MIEJSKA... 121 5.1. ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE... 122 5.1.1. Obszary i obiekty chronione... 122 5.1.2. Jakość środowiska przyrodniczego... 123 5.1.3. Przedsięwzięcia w zakresie ochrony przyrody... 128 5.1.4. Edukacja ekologiczna... 130 5.2. RYNEK MIESZKANIOWY... 130 5.2.1. Budownictwo mieszkaniowe... 130 5.2.2. Komunalny zasób mieszkaniowy... 133 5.2.3. Budownictwo społeczne... 136 5.3. GOSPODARKA NIERUCHOMOŚCIAMI... 137 5.3.1. Struktura użytkowania terenów... 137 5.3.2. Działalność Biura Rozwoju Gdańska... 139 5.3.3. Rynek nieruchomości komercyjnych... 140 6. ZARZĄDZANIE MIASTEM... 143 6.1. WŁADZE GDAŃSKA... 144 6.1.1. Prezydent Miasta, zastępcy, skarbnik... 144 6.1.2. Rada Miasta Gdańska... 145 6.2. FINANSE MIASTA... 146 6.2.1. Dochody... 147 6.2.2. Wydatki... 149 6.2.3. Nadwyżka budżetowa, poziom i obsługa zadłużenia... 151 6.3.4. Rating ocena wiarygodności kredytowej miasta... 152 6.3. STRUKTURA ORGANIZACYJNA I FUNKCJONOWANIE URZĘDU MIEJSKIEGO... 153 6.3.1. Struktura organizacyjna UMG... 153 6.3.2. Obsługa klientów... 158 6.4. PROMOCJA MIASTA ORAZ WSPÓŁPRACA MIĘDZYNARODOWA... 159 6.4.1. Współpraca międzynarodowa... 159 6.4.2. Promocja miasta... 167 Szanowni Państwo Przed Wami dziesiąta edycja Raportu o stanie miasta. W tym opracowaniu znajdziecie Państwo informacje o działaniach władz Gdańska i zmieniającym się obliczu naszego miasta, a prezentowany raport dotyczy wydarzeń, które miały miejsce w roku 2007. Wiele zjawisk zachodzących w życiu społecznym i gospodarczym Gdańska wymaga wszakże ukazania szerszej perspektywy czasowej, pozwalającej na lepsze zaprezentowanie dynamiki zachodzących zmian i tendencji rozwojowych. Takie zjawiska prezentujemy w trzyletniej perspektywie. Zakres rzeczowy raportu obejmuje pięć najważniejszych sfer z życia miasta: społeczną, gospodarczą, infrastrukturalną, przestrzeń miejską oraz zarządzanie miastem. Rok 2007 był dla Gdańska okresem obfitującym w istotne wydarzenia. Przede wszystkim uzyskaliśmy status organizatora rozgrywek Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej w roku 2012, co jest dla nas wyzwaniem ale i szansą. Aby sprostać wymogom UEFA musimy zbudować stadion, który powstanie na Letnicy, pobudować nowe drogi (Trasa Sucharskiego, dolny odcinek Trasy Słowackiego), unowocześnić komunikację, rozbudować bazę hotelową. W roku 2007 rozstrzygnęliśmy sprawy związane z budową Europejskiego Centrum Solidarności, powołując instytucję kultury o tej nazwie. Staramy się także o miano Europejskiej Stolicy Kultury w roku 2016. Wiemy, że powstanie też Teatr Szekspirowski. Warto przypomnieć, że zrealizowano kilka dużych projektów współfinansowanych ze środków Unii Europejskiej, m.in. drugą edycję Gdańskiego Projektu Komunikacji Miejskiej, z jej sztandarowym przedsięwzięciem jaką było uruchomienie linii tramwajowej na Chełm. Zakończono przedostatni etap budowy Alei Armii Krajowej (Trasy W-Z), przebudowę ulicy Marynarki Polskiej oraz modernizację ulic Wały Jagiellońskie Podwale Grodzkie wraz z wiaduktem Błędnik i Bramą Oliwską. Od roku 2006 w Gdańsku z sukcesem wprowadzane są programy wsparcia małej przedsiębiorczości oraz zachęty dla dużych inwestorów, które przynoszą widoczny efekt. Bezrobocie zmniejsza się w szybkim tempie, wzrasta zatrudnienie, a coraz większa liczba firm notuje dobre wyniki finansowe. Pozytywne zjawiska gospodarcze potwierdzają trafność działań realizowanych w tym zakresie przez władze miasta. Coraz prężniej rozwija się w Gdańsku sektor turystyczny. Wzrasta liczba turystów odwiedzających miasto, a w trakcie budowy jest kilka nowych hoteli. Gdański port lotniczy notuje coraz większą liczbę pasażerów, którzy mogą się udać z Gdańska w bezpośrednią podróż do coraz większej liczby europejskich miast. Zdecydowana jest także rozbudowa lotniska, tak aby spełniło one oczekiwania organizatorów EURO 2012. Realizujemy z sukcesem zamierzenie jakim jest budowa w Gdańsku Światowej Stolicy Bursztynu. Działa już Światowa Rada Bursztynu, otwarto Muzeum Bursztynu i uregulowano sprawy związane z poszukiwaniem tego minerału na miejskich działkach. Nadchodzą dobre lata dla branży turystycznej, a jej rozwój będzie następował w jeszcze większym tempie w miarę zbliżania się Mistrzostw Europy w piłce nożnej w roku 2012. Nadchodzące lata będą dla mieszkańców Gdańska okresem wytężonej pracy. Czekają nas kolejne wielkie inwestycje, budowa stadionu na Letnicy, rewitalizacja tej dzielnicy, dalsza rozbudowa sieci transportowej. Jestem przekonany że raport, który mają Państwo przed sobą, ukazujący Gdańsk od strony cyfr i liczb, potwierdza mój optymizm co do kondycji społecznej i ekonomicznej miasta. Mam nadzieję, że po zakończonej lekturze, podzielą Państwo opinię o dobrym stanie Gdańska. Zapraszam do lektury. Z poważaniem Paweł Adamowicz Prezydent Miasta Gdańska 4 5

OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA MIASTA 6 7

STRUKTURA MIASTA 1.1. Położenie miasta 1.1.1. Polska, województwo, region Gdańsk stanowi główny ośrodek gospodarczy, naukowy i kulturalny województwa pomorskiego i jest szóstym pod względem liczby ludności miastem w Polsce po: Warszawie, Łodzi, Krakowie, Wrocławiu i Poznaniu. Tworzy wraz z Gdynią i Sopotem tzw. Trójmiasto, natomiast zespół trzech miast na północny zachód, czyli Wejherowo, Reda, Rumia to tzw. Małe Trójmiasto Kaszubskie. Dodatkowo razem z Tczewem, Pruszczem Gdańskim, Puckiem oraz Żukowem oba Trójmiasta wchodzą w skład aglomeracji gdańskiej. Potencjał ludnościowy aglomeracji wynosi około 1,1 mln mieszkańców a gęstość zaludnienia 718 osób/km 2. Miasto usytuowane jest w granicach regionu północnego zajmującego powierzchnię 60 459 km 2 i zamieszkiwanego przez 5,7 mln osób. W skład regionu wchodzą województwa: kujawsko-pomorskie, pomorskie oraz warmińsko-mazurskie. Woje- Rysynek 1.1.1. Mapa Metropolii Gdańskiej wództwo pomorskie, zajmujące obszar 18 310 km 2 (5,7% powierzchni Polski) podzielone zostało na 3 podregiony: słupski, gdański oraz Gdańsk-Gdynia- Sopot. Gdańsk położony jest w obrębie czterech silnie zróżnicowanych jednostek fizyczno-geograficznych (Żuławy Wiślane, Pobrzeże Kaszubskie, Mierzeja Wiślana i Pojezierze Kaszubskie), co powoduje, że na jego terenie występuje duże zróżnicowanie przestrzenne i bardzo urozmaicone warunki środowiska przyrodniczego. Na ukształtowanie terenu, układ hydrograficzny i parametry klimatyczne wpływa także położenie Gdańska w strefie nadmorskiej charakteryzującej się specyficznym oddziaływaniem morza na środowisko przyrodnicze lądu. Gdańsk zajmuje obszar 262 km 2 i zamieszkiwany jest przez 455,7 tys. osób. Miasto graniczy z miastami: Sopotem i Gdynią oraz powiatami: kartuskim (gmina Żukowo), nowodworskim (gmina Stegna) oraz gdańskim (gminy: Kolbudy, Pruszcz Gdański, Cedry Wielkie oraz miasto: Pruszcz Gdański). Gdańsk jest miastem na prawach powiatu, stolicą województwa pomorskiego oraz siedzibą władz samorządu wojewódzkiego. Na koniec 2007 r. gdańszczanie stanowili 20,7% mieszkańców województwa i 61,2% mieszkańców Trójmiasta. W Gdańsku znajduje się 25,4% wszystkich podmiotów gospodarki narodowej działających w województwie. Miasto notuje jednocześnie jedną z najniższych wartości stopy bezrobocia w powiatach województwa pomorskiego, która na koniec 2007 roku wyniosła 3,7%. Gdańsk jest głównym portem środkowo-wschodniej Europy i morską stolicą Polski. Znajduje się na skrzyżowaniu szlaków morskich ze Skandynawii i Europy Zachodniej oraz dróg lądowych i linii kolejowych prowadzących w głąb Polski oraz dalej do południowej, wschodniej i zachodniej Europy. Miasto jest największym ośrodkiem gospodarczym w Polsce północnej, ma duży wpływ na procesy gospodarcze na obszarze między Słupskiem, Starogardem Gdańskim, Kwidzynem i Elblągiem. W Gdańsku mają swoje siedziby ponadlokalne instytucje finansów i ubezpieczeń, kultury i informacji, wyspecjalizowane obiekty ochrony zdrowia, jednostki handlowo-biznesowe. Gdańsk wraz z Sopotem i Gdynią stanowi najważniejszy ośrodek uniwersytecki północnej Polski oraz znaczący ośrodek nauki i kultury. Miasto odznacza się nieprzeciętnymi walorami turystycznymi wynikającymi zarówno z bogatej historii i zachowanej spuścizny kulturowej. Podstawowymi elementami układu transportowego 1.2. Struktura miasta 1.2.1. Struktura funkcjonalno-przestrzenna Dzisiejsza struktura funkcjonalno-przestrzenna Gdańska jest wynikiem bardzo długiego procesu rozwojowego, trwającego ponad tysiąc lat. Rozwój ten warunkowany był możliwościami technicznymi, ekonomicznymi, społecznymi i kulturowymi ludności zamieszkującej te tereny, a także korzystnym położeniem geograficznym Rysynek 1.2.1. Rozwój przestrzenny miasta Gdańska Osowa Matarnia Kokoszki Oliwa VII Dwór Brętowo Przymorze Piecki-Migowo Zaspa Źródło: Opracowanie Biura Informatyki UMG. Wrzeszcz Chełm Aniołki Siedlce Nowy Port Śródmieście Orunia Św. Wojciech są: port morski, dwa magistralne połączenia kolejowe linia E 65 z Gdańska do Warszawy i dalej Centralna Magistrala Kolejowa oraz linia nr 131 na trasie Gdańsk-Bydgoszcz-Śląsk. Miasto leży na skrzyżowaniu międzynarodowej drogi kołowej nr 1 (E 75) Gdańsk-Toruń-Łódź-Cieszyn oraz drogi krajowej nr 7 (E 77) Gdańsk-Elbląg-Walszawa- Kielce-Kraków-Chyżne. Na obrzeżach miasta, w Gdańsku-Rębiechowie, znajduje się międzynarodowy port lotniczy. u ujścia Wisły do Bałtyku, przy niezwykle ważnej, już w średniowieczu, tzw. via mercatorum, czyli drodze kupców. Takie usytuowanie stanowiło doskonały zalążek dla powstania jednego z najważniejszych ośrodków handlowo-rzemieślniczych Europy środkowowschodniej. Stogi Wyspa Sobieszewska XV w. XVIII w. 1814 r. 1877 r. 1903 r. 1906 r. 1914 r. 1926 r. 1933 r. 1954 r. 1973 r. 8 9

STRUKTURA MIASTA Najdalej wysuniętymi punktami granicy Gdańska są: na północy Osowa, na południu Św. Wojciech, na zachodzie Rębiechowo oraz na wschodzie Świbno. Gdańsk jest głównym miastem rozwijającego się, od wielu lat, ogólnoregionalnego systemu osadniczego w granicach Gdańskiego Obszaru Metropolitalnego (GOM). Centrum obszaru, z różnorodnymi powiązaniami funkcjonalnoprzestrzennymi, gospodarczymi i demograficznospołecznymi, stanowi Trójmiasto oraz szerzej aglomeracja gdańska. W aglomeracji gdańskiej trwa proces suburbanizacji, czyli rozszerzania się zabudowy na tereny gmin wiejskich oraz dynamiczny rozwój mniejszych miast. Procesy urbanizacyjne dokonujące się w obrębie aglomeracji gdańskiej, a w szczególności Gdańska, pokazują, że mieszkańcy tych terenów, często przenoszą się do sąsiednich gmin wiejskich. Gminy te oferują bowiem rozległe Tabela 1.2.1.Charakterystyka użytkowania gruntów w Gdańsku w latach 2005 2007 obszary budowlane, z reguły obsługiwane przez miejskie systemy infrastruktury technicznej, atrakcyjne środowiskowo naturalne, natomiast ceny nieruchomości są niższe niż w Gdańsku. W ostatnich latach zaznaczył się dynamiczny rozwój mieszkalnictwa na obszarach przedmiejskich i wiejskich. W Gdańsku w 2007 roku, podobnie jak w roku ubiegłym, największą część powierzchni miasta zajmowały użytki rolne około 37% oraz użytki leśne ponad 18%. Pozostałą część zajmowały tereny przeznaczone pod zabudowę ponad 23% i tereny komunikacyjne 11%. Gdańsk jest miastem o średnim stopniu zurbanizowania, gdzie obszary pod zabudowę mieszkaniową i przemysłową zajmowały w strukturze użytkowania gruntów 20,5% ogólnej powierzchni miasta, przy czym wskaźnik ten wzrasta i w 2007 był wyższy o 3,2% w stosunku do roku poprzedniego. Wykres 1.2.1. Struktura użytkowania gruntów w Gdańsku w 2007roku Tereny różne i nieużytki 5% Tereny komunikacyjne 11% Użytki leśne 18% Wody 6% Użytki rolne 37% Tereny zabudowane 23% Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Wydziału Geodezji Urzędu Miejskiego w Gdańsku. ochrony przyrody: fragment Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego z otuliną, obszary chronionego krajobrazu, rezerwaty przyrody, użytki ekologiczne, zespoły przyrodniczo-krajobrazowe oraz pomniki przyrody. W strukturze funkcjonalno-przestrzennej Gdańska występują wielkoprzestrzenne obszary budujące tożsamość miasta, będące jednocześnie obszarami identyfikującymi Gdańsk i odróżniającymi go od innych dużych miast. Są to przede wszystkim zespoły zabudowy historycznej ze Śródmieściem Historycznym i zespołem pocysterskim w Oliwie, ale także obszary przyrodnicze, tj. Trójmiejski Park Krajobrazowy czy krawędź Wysoczyzny Gdańskiej. W Gdańsku swoje miejsce znalazły również współczesne struktury miejskie, jak zespoły usługowe, pas nadmorski czy zespół wypoczynkowy Wyspy Sobieszewskiej oraz struktury portowo-przemysłowe, czyli Port Północny, port wewnętrzny oraz rafineria. Rodzaj gruntów Powierzchnia (w ha) Struktura (%) 2005 2006 2007 2005 2006 2007 Użytki rolne 9788 9865 9576 37,4 37,6 36,6 Użytki leśne 4855 4857 4795 18,5 18,5 18,3 Tereny zabudowane i przeznaczone pod zabudowę, w tym: 5797 5896 6084 22,1 22,5 23,3 mieszkaniowe 3318 3924 4033 12,7 15,0 15,4 przemysłowe 1270 1268 1331 4,8 4,8 5,1 tereny niezabudowane 701 704 720 2,7 2,7 2,8 Tereny komunikacyjne, w tym: 3047 2927 2872 11,6 11,2 11,0 1.2.2. Podział miasta na jednostki pomocnicze Wielowiekowy proces powstawania współczesnego Gdańska przyczynił się do stopniowego włączania w jego granice wielu, niegdyś samodzielnych, jednostek osadniczych. Obecnie miasto podzielone jest na mocy uchwały nr XLIX/348/92 Rady Miasta Gdańska z dnia 30 lipca 1992 r. na 30 jednostek pomocniczych. Są to w kolejności alfabetycznej: Aniołki, Brętowo, Brzeźno, Chełm z dzielnicą Gdańsk Południe, Kokoszki, Krakowiec Górki Zachodnie, Rysunek 1.2.2. Podział miasta Gdańska na jednostki pomocnicze Letnica, Matarnia, Młyniska, Nowy Port, Oliwa, Olszynka, Orunia Św. Wojciech Lipce, Osowa, Piecki Migowo, Przymorze Małe, Przymorze Wielkie, Rudniki, Siedlce, Stogi z Przeróbką, Strzyża, Suchanino, Śródmieście, VII Dwór, Wrzeszcz, Wyspa Sobieszewska, Wzgórze Mickiewicza, Zaspa Młyniec, Zaspa Rozstaje, Żabianka Wejhera Jelitkowo Tysiąclecia. drogi 2196 2521 2466 8,4 9,6 9,4 koleje 410 406 406 1,6 1,5 1,6 Wody 1258 1259 1483 4,8 4,8 5,7 Tereny różne i nieużytki 1458 1399 1352 5,6 5,3 5,2 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Wydziału Geodezji Urzędu Miejskiego w Gdańsku za lata 2005 2007. OSOWA MATARNIA ŻABIANKA-WEJHERA-JELITKOWO-TYSIĄCLECIA OLIWA PRZYMORZE WIELKIE PRZYMORZE MAŁE BRZEŹNO ZASPA-ROZSTAJE ZASPA-MŁYNIEC STRZYŻA VII DWÓR WRZESZCZ LETNICA MŁYNISKA NOWY PORT STOGI z PRZERÓBKĄ Gdańsk położony jest w obrębie czterech zróżnicowanych jednostek fizyczno-geograficznych, Żuław Wiślanych, Pobrzeża Kaszubskiego, Mierzei Wiślanej oraz Pojezierza Kaszubskiego. Powoduje to duże zróżnicowanie przestrzenne warunków środowiska przyrodniczego na jego terenie. Do najważniejszych zasobów przyrodniczych miasta należy duża powierzchnia zieleni, z czego 75% zajmują lasy, a około 25%: parki spacerowo-wypoczynkowe, ogródki działkowe, zieleń uliczna, wewnątrzosiedlowa oraz obiekty sportowe. Lasy zgrupowane są w północno-zachodniej części miasta oraz w pasie nadmorskim. W granicach Gdańska występują również liczne, szczególne formy KOKOSZKI BRĘTOWO ANIOŁKI PIECKI-MIGOWO SUCHANINO SIEDLCE ŚRÓDMIEŚCIE WZGÓRZE MICKIEWICZA OLSZYNKA CHEŁM z dzielnicą GDAŃSK-POŁUDNIE ORUNIA-ŚW.WOJCIECH-LIPCE KRAKOWIEC-GÓRKI ZACHODNIE RUDNIKI WYSPA SOBIESZEWSKA Źródło: Opracowanie Biura Informatyki UMG. 10 11

STRUKTURA MIASTA Aniołki Jednostka położona w centralnej części miasta, graniczy od wschodu z Młyniskami, od południowego wschodu ze Śródmieściem, od południowego zachodu z Siedlcami i Suchaniem, od północy z Wrzeszczem. W 2007 roku (stan na dzień 31.XII) liczba mieszkańców jednostki wynosiła 5252 osoby, a gęstość zaludnienia 2293 osoby na km 2. Północna część jednostki ma charakter willowy, natomiast południową zajmuje niewielka kolonia bloków mieszkalnych i ogródki działkowe. Przez Aniołki w znacznej części przebiega Wielka Aleja część głównej arterii komunikacyjnej Trójmiasta, a wzdłuż niej rozciąga się Park Steffensa. Wielka Aleja ze szpalerami drzew, założona w latach 1768 1770 oraz Szkoła Realna i Progimnazjum Conradinum, pochodzące z lat 1898-1900, a mieszczące się przy ulicy Piramowicza, zostały wpisane do Rejestru Zabytków Województwa Pomorskiego. Brętowo Jednostka położona na skraju Lasów Oliwskich. Graniczy od północy z Oliwą i VII Dworem, od wschodu z Wrzeszczem, od południa z jednostkami Piecki Migowo, Chełm z dzielnicą Gdańsk Południe, od zachodu z Matarnią. Brętowo położone jest nad potokiem Strzyża. W 2007 roku (stan na dzień 31.XII) liczba mieszkańców jednostki wynosiła 7509 osób, a gęstość zaludnienia 1036 osób na km 2. Brętowo to, oprócz nazwy obecnej jednostki pomocniczej Gdańska, także nazwa dawnej wsi kaszubskiej (Stare Brętowo), na terenach której wybudowano osiedle mieszkaniowe Niedźwiednik. Stare Brętowo powstało około 1600 roku i przez długi czas było własnością zakonu Cystersów w Oliwie. Na terenie wsi znajdował się młyn, kuźnia miedzi oraz karczma. Na terenie Brętowa znajduje się zabytkowy zespół ruralistyczny, składający się z zabudowy siedliskowej, jednorodzinnej wolno stojącej. Nieliczne budynki posiadają wartość kulturową, a układ urbanistyczny wsi jest obecnie już bardzo słabo czytelny. Brzeźno Brzeźno jest nadmorską jednostką pomocniczą Gdańska, graniczącą z takimi jednostkami jak: Nowy Port, Letnica, Wrzeszcz, Zaspa Rozstaje oraz Przymorze Wielkie. W 2007 roku (stan na dzień 31.XII) liczba mieszkańców jednostki wynosiła 14 000 osób, a gęstość zaludnienia 4947 osób na km 2. Do rejestru zabytków wpisany został zespół dawnego Domu Zdrojowego, usytuowany przy ulicy Zdrojowej, składający się z Domu Zdrojowego i Parku Zdrojowego, a jego powstanie datowane jest na przełom XIX i XX wieku. W Brzeźnie zachowana została wieś rybacka położona wzdłuż brzegu Zatoki Gdańskiej, pomiędzy ulicami Brzeźnieńską, Południową, Kazimierza Pułaskiego i Łamaną. Stanowi ruralistyczną zabudowę siedliskową o dużej wartości kulturowej z przełomu XIX i XX wieku, z widocznym układem urbanistycznym, niestety w znacznej części w złym stanie budowlanym. Brzeźno ówcześnie, w okresie letnim pełni funkcję kąpieliska i dzielnicy wypoczynkowo-rozrywkowej. Chełm z dzielnicą Gdańsk Południe Jest to południowa, najszybciej rozwijająca się jednostka Gdańska, granicząca z Kokoszkami, Matarnią, Brętowem, jednostką Piecki Migowo, Siedlcami, Wzgórzem Mickiewicza, Śródmieściem oraz jednostką Orunia Św. Wojciech Lipce. W 2007 roku (stan na dzień 31.XII) liczba mieszkańców jednostki wynosiła 63 211 osób, a gęstość zaludnienia 2052 osoby na km 2. Starsza część jednostki obejmuje osiedla mieszkaniowe Chełm oraz zachodnią część Biskupiej Górki, Zaroślaka i Starych Szkotów. Oprócz wymienionych, do dzielnicy należą także tereny, na których do niedawna znajdowały się osiedla o charakterze wiejskim, obecnie przekształcające się w nowoczesne duże osiedla mieszkaniowe. Zespół szańca Biskupiej Górki z lunetami i należące do niego Bastiony: Zbawiciela, Pośredni, Ostroróg i Vigiliance zostały wpisane do Rejestru Zabytków Nieruchomych Województwa Pomorskiego. Obiekty pochodzą z lat 1630, 1655-1656, 1710 oraz z początku XIX wieku. Również zespół Reduty Biskupiej Górki, pochodzący z początku XIX wieku, z koszarami, budynkiem oficerskim przy koszarach oraz wartowniami: wschodnią i zachodnią, znalazł swoje miejsce w rejestrze zabytków. Rejon ulic Worcella, Odrzańskiej, Łużyckiej, Lotników Polskich oraz sąsiadujących, czyli tzw. Stary Chełm, zajmuje zabytkowa zabudowa modernistyczna z lat 30. XX wieku. W rejestrze zabytków figuruje nieczynny cmentarz żydowski na Chemie, mieszczący się przy zbiegu ulic Cmentarnej i Stoczniowców, z drugiej połowy XVIII wieku. Kokoszki Jednostka położona w zachodniej części Gdańska, graniczy od północy z Matarnią, od wschodu z Chełmem z dzielnicą Gdańsk Południe. Północną granicę wyznacza pas startowy Portu Lotniczego Gdańsk im. Lecha Wałęsy. W 2007 roku (stan na dzień 31.XII) liczba mieszkańców jednostki wynosiła 6521 osób, a gęstość zaludnienia 327 osób na km 2. widephoto.net 12 13

STRUKTURA MIASTA Przez obszar Kokoszek prowadzą szlaki turystyczne: Wzgórz Szymbarskich oraz Kartuski. Kokoszki to, oprócz nazwy obecnej jednostki, także nazwa dawnego PGR-u, na terenach którego wybudowano w latach 90. osiedle domków jednorodzinnych. Stare Kokoszki, należące do okręgu historycznego Wyżyny, zostały przyłączone w granice administracyjne miasta w 1973 roku. W Kiełpinie Górnym zachowana jest zabudowa siedliskowa i jednorodzinna wolno stojąca z XIX i XX wieku, z zachowanym układem urbanistycznym wzdłuż ulicy Goplańskiej wraz z XVIII wiecznym dworem. Wzdłuż ulicy Stokłosy biegnie natomiast ruralistyczny układ urbanistyczny wsi ulicówki wraz z reliktami zabudowy. Przy tej samej ulicy znajduje się budynek dworu z zabudową mieszkalną folwarczną (czworaki) oraz park i ogród. Całość zachowana jest w dobrym stanie, jedynie park wymaga konserwacji zachowawczej i rewaloryzacji. Krakowiec-Górki Zachodnie Jest wschodnią jednostką Gdańska, którą oblewają od północy wody Zatoki Gdańskiej, od wschodu Wisły Śmiałej, od południa Martwej Wisły, natomiast od zachodu graniczącą z jednostką Stogi z Przeróbką. W 2007 roku (stan na dzień 31.XII) liczba mieszkańców jednostki wynosiła 2057 osób, a gęstość zaludnienia 230 osób na km 2. Na terenie jednostki pomocniczej znajduje się szereg zabytkowych zespołów ruralistycznych. Górki Wschodnie i zachodnie są obszarami, gdzie zachowała się zabudowa siedliskowa o dużej wartości kulturowej z XIX i XX wieku, z widocznym układem urbanistycznym w postaci wsi rybackich położonych wzdłuż brzegu Wisły. Również na Krakowcu pozostała zachowana osada rzemieślniczo-rybacka z reliktami z początku XX wieku i układem urbanistycznym. Letnica Jednostka położona po zachodniej stronie Martwej Wisły. Od północy graniczy z Nowym Portem, od południa z jednostką Młyniska, od zachodu z Brzeźnem i Wrzeszczem, od wschodu z jednostką Stogi z Przeróbką. W 2007 roku (stan na dzień 31.XII) liczba mieszkańców jednostki wynosiła 1782 osoby, a gęstość zaludnienia 408 osób na km 2. Pomiędzy ulicami: Uczniowską i Marynarki Polskiej a wysypiskiem popiołów EC II znajduje się zabytkowy układ urbanistyczny dzielnicy przedmiejskiej z mieszaną zabudową mieszkaniową i rzemieślniczą z początku oraz lat 30. XX wieku. Na uwagę zasługuje również budynek urzędu pocztowego w Porcie Gdańskim o ciekawej klasycystycznej architekturze. Na terenie Letnicy znajdują się obecnie głównie zakłady przemysłowe. W związku z trwającymi przygotowaniami do Euro 2012, po wykupieniu przez samorząd ogrodów działkowych pod budowę stadionu piłkarskiego Baltic Arena, rozpoczęły się prace porządkowe na tych terenach. W wyniku prac przygotowawczych, do końca czerwca 2008 roku, powstanie 40 hektarowe pole dla pierwszego etapu właściwej budowy obiektu. Matarnia Zachodnia jednostka Gdańska, od północy graniczy z Osową, od wschodu z Oliwą i Brętowem, od południa z jednostką Chełm z dzielnicą Gdańsk Południe i Kokoszkami. W obrębie jednostki znajduje się Port Lotniczy Gdańsk im. Lecha Wałęsy. W 2007 roku (stan na dzień 31.XII) liczba mieszkańców jednostki wynosiła 5701 osób, a gęstość zaludnienia 382 osoby na km 2. Przez obszar Matarni prowadzi szlak turystyczny Wzgórz Szymbarskich. Zabytkowa wieś ulicówka folwarczna, położona wzdłuż ulic Jesiennej i Agrarnej, posiada zachowany układ przestrzenny i nieliczne zachowane budynki z początku XX wieku. Młyniska Jednostka położona w centralnej części Gdańska. Od północy graniczy z Letnicą, od wschodu granicę stanowi Martwa Wisła, od południa Śródmieście, od zachodu Wrzeszcz i Aniołki. W 2007 roku (stan na dzień 31. XII) liczba mieszkańców jednostki wynosiła 3728 osób, a gęstość zaludnienia 944 osoby na km 2. Na terenie jednostki znajdują się stocznie: Remontowa, Północna i Gdańska. Nowy Port Jednostka Gdańska położona przy ujściu Martwej Wisły, która jednocześnie jest jej wschodnią i północną granicą. Od zachodu Nowy Port graniczy z Brzeźnem, a od południa z Letnicą. Północno zachodnia część jednostki ograniczona jest przez Zatokę Gdańską. W 2007 roku (stan na dzień 31.XII) liczba mieszkańców jednostki wynosiła 11 126 osób, a gęstość zaludnienia 4989 osób na km 2. Nowy Port jest jednostką mieszkaniową. Należą do niej również tereny Portu Gdańskiego. W Rejestrze Zabytków Województwa Pomorskiego figuruje zespół Twierdzy Wisłoujście i należące do zespołu obiekty: latarnia morska w Forcie Carre (1482 rok, po 1577 roku i 1720 rok), wieniec działobitni wokół latarni morskiej (lata 1562-1563), kamieniczki wokół wieńca działobitni (pierwsze ćwierćwiecze XVII wieku), koszary w Forcie Carre (pierwsza połowa XVII wieku), Fort Carre (lata 1584-1602), szaniec wschodni (lata 1624-1626) oraz kazamata w Forcie Carre (początek XVII i XIX wiek). Oliwa Jedna z większych i najbardziej atrakcyjnych jednostek Gdańska. Graniczy od północy z Miastem Sopot, od wschodu z Żabianką Wejhera Jelitkowem Tysiąclecia, Przymorzem Małym oraz Zaspą Młyniec, a od zachodu z Osową i Matarnią. Jej południową granicę wytyczają zaś takie jednostki jak: Strzyża, VII Dwór oraz Brętowo. W 2007 roku (stan na dzień 31.XII) liczba mieszkańców jednostki wynosiła 18 642 osoby, a gęstość zaludnienia 1023 osoby na km 2. Oliwa otoczona jest od zachodu wzgórzami morenowymi porośniętymi Lasami Oliwskimi, tworzącymi Trójmiejski Park Krajobrazowy. Na terenie jednostki znajdują się liczne zabytki i atrakcje turystyczne. Lasy Oliwskie z Miejskim Ogrodem Zoologicznym, głazami narzutowymi, rezerwatami przyrody i wieżą widokową na górze Pachołek oraz pomnikiem Bitwy pod Oliwą są doskonałym miejscem dla rodzinnych spacerów i wycieczek rowerowych. Układ urbanistyczny Starej Oliwy z zespołem Potoku Oliwskiego (XII XX wiek) został umieszczony w rejestrze zabytków obok zespołu klasztornego cystersów, obejmującego, między innymi kościół pocysterski (obecnie Katedra Oliwska p.w. Trójcy Świętej), Stary (XVI, XVII-XIX wiek) i Nowy Pałac Opatów (1637, 1754-56), Szafarnię (obecnie siedzibę Kurii Biskupiej), palmiarnię w Parku Oliwskim (XVIII, XIX wiek), Dom Bramny oraz Park Opacki (1760 rok). Rejestr zabytków obejmuje również, usytuowane przy ulicy Polanki, zespoły dworów. Olszynka Jednostka położona w południowo-wschodniej części Gdańska. Jej północno zachodnią granicę wytacza Śródmieście i odpływ Motławy, a zachodnią i południową Orunia ze Św. Wojciechem i Lipcami. Od strony północno zachodniej i zachodniej Olszynka graniczy z Rudnikami, a od południowego-zachodu z gminą Pruszcz Gdański. W 2007 roku (stan na dzień 31.XII) liczba mieszkańców jednostki wynosiła 3293 osoby, a gęstość zaludnienia 415 osób na km 2. Dawniej Olszynka była wsią rolniczą. Znajdowały się tutaj osiedla robotnicze, ogródki działkowe i duże tereny hodowlane. Obecnie teren jednostki zajmują osiedla mieszkaniowe, ogródki działkowe oraz kolejowa stacja rozrządowa. Orunia Św. Wojciech Lipce Duża jednostka położona w południowej części Gdańska. Od południa graniczy z miastem Pruszcz Gdański, a także z gminą Pruszcz Gdański, od zachodu z Chełmem z dzielnicą Gdańsk-Południe, a od północy ze Śródmieściem. Jej zachodnią granicę wytycza Olszynka. W 2007 roku (stan na dzień 31.XII) liczba mieszkańców jednostki wynosiła 16 364 osoby, a gęstość zaludnienia 839 osób na km 2. Ważniejszymi zabytkami jednostki, wpisanymi do rejestru zabytków, są: Park Oruński (XVI XVII wiek), Dworek w Parku (XIX w.), Kuźnia (początek XIX w.), Kościół Neogotycki (1823 r.), Kościół Jezuicki Św. Ignacego (XVIII w.) oraz dzwonnica drewniana przy Kościele Jezuickim (1777 r.), zespół Kościoła parafialnego p.w. Św. Wojciecha przy Trakcie Św. Wojciecha, składający się z kościoła i plebanii oraz kaplicy na górze przy kościele Św. Wojciecha (XIV XIX wiek) oraz zespół rezydencjonalny dworu Ferberów usytuowany przy Trakcie Św. Wojciecha z zespołem dworsko-ogrodowym, zespołem folwarcznym, zespołem dawnego zajazdu i parkiem (XVIII XX wiek). Na granicy Oruni oraz Starych Szkotów (należących do jednostki pomocniczej Chełm z dzielnicą Gdańsk Południe), pomiędzy krawędzią wysoczyzny morenowej na zachodzie, a ciągiem ulic Przy Torze Żuławska i stanowiącą południową granicę ulicą Starogardzką, znajduje się układ urbanistyczny dzielnicy przedmiejskiej z zabytkową mieszaną zabudową mieszkaniowa, rzemieślniczą i przemysłową. Początki układu datowane są na XV wiek, zabudowa powstała w XIX i na początku XX wieku. Na terenie Św. Wojciecha zachowała się zabytkowa siedliskowa zabudowa wiejska z początku XX wieku z czytelnym układem urbanistycznym. Rozproszona zabudowa wsi na wzgórzach, nie objęta wpisem do rejestru zabytków, znajduje się przy ulicach Batalionów Chłopskich, Po Schodkach, Stromej i Rzecznej. Osowa Jest skrajną i najbardziej na północ wysuniętą dzielnicą Gdańska, graniczącą z miastem Gdynia. Od zachodu jej granice wytycza gmina Żukowo, od południa Matarnia, zaś od wschodu Oliwa. W 2007 roku (stan na dzień 31.XII) liczba mieszkańców jednostki wynosiła 11 964 osoby, a gęstość zaludnienia 893 osoby na km 2. Zabudowę Osowy stanowią głównie domy jednorodzinne oraz zabudowa szeregowa. W nowszej części jednostki dominuje niska zabudowa blokowa. Osowa leży na zachód od Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego i na wschód od dwóch jezior: Jeziora Wysokiego i Jeziora Osowskiego. Jej teren jest równinny, natomiast wysokość nad poziomem morza wynosi około 140 m., co powoduje różnice temperatur w stosunku do dolnych części miasta (o około 4 stopnie Celsjusza), zatem zimy są tu 14 15

STRUKTURA MIASTA mroźniejsze, a lata cieplejsze. Na terenie Osowy zachowany jest częściowo zabytkowy układ urbanistyczny wsi rybackiej położonej na brzegu Jeziora Osowskiego, wzdłuż ulicy Otomińskiej i Kielnieńskiej, z nieliczną zabudową siedliskową z przełomu XIX i XX wieku. Również Owczarnia posiada zachowaną zabytkową zabudowę folwarczną przy ulicach Owczarnia i Meteorytowa. Piecki Migowo Powierzchniowo niewielka jednostka położona niemal w centralnej części miasta. Od północy graniczy z jednostkami Wrzeszcz i Brętowo, od południa i zachodu z Chełmem z dzielnicą Gdańsk-Południe, a od wschodu z Suchaninem i Siedlcami. W 2007 roku (stan na dzień 31.XII) liczba mieszkańców jednostki wynosiła 22 010 osób, a gęstość zaludnienia 5917 osób na km 2. Piecki Migowo jest typowym osiedlem sypialnią, którego mieszkańcy z reguły dojeżdżają do pracy w innych częściach Trójmiasta. Osiedle położone jest w pobliżu Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego. Przymorze Małe Jednostka położona niedaleko Zatoki Gdańskiej w północnej części miasta. Sąsiaduje od północy z Żabianką Wejhera Jelitkowem Tysiąclecia, od wschodu z Przymorzem Wielkim, od południa z Zaspą Młyniec, a od zachodu z Oliwą. W 2007 roku (stan na dzień 31.XII) liczba mieszkańców jednostki wynosiła 15 572 osoby, a gęstość zaludnienia 6890 osób na km 2. Zabudowę Przymorza Małego cechuje niska i średnia zabudowa blokowa, w większości bloki czteropiętrowe. Na terenie jednostki znajdują się tereny przemysłowe o niskiej intensywności, tutaj też swoje hale wystawiennicze mają Międzynarodowe Targi Gdańskie. Przymorze Wielkie Jest to jednostka położona w pasie nadmorskim, w północnej części Gdańska. Od północnego-zachodu graniczy bezpośrednio z Zatoką Gdańską, a od wschodu z Brzeźnem. Od południa zaś Przymorze Wielkie sąsiaduje z Zaspą Rozstaje i Zaspą Młyniec. Od zachodu ogranicza je Przymorze Małe, a od strony północnej Żabianka z Wejhera, Jelitkowem i Tysiąclecia. W 2007 roku (stan na dzień 31.XII) liczba mieszkańców jednostki wynosiła 31 619 osób, a gęstość zaludnienia 9524 osoby na km 2. Przymorze Wielkie słynie z 10. piętrowych falowców, w tym z najdłuższego, blisko kilometrowego. Dużym walorem jednostki jest bliskość plaż Zatoki Gdańskiej, Parku Nadmorskiego oraz ścieżek rowerowych. Rudniki Skrajna jednostka Gdańska położona we wschodniej jego części. Od południa sąsiaduje z Gminą Pruszcz Gdański, od zachodu z Olszynką i Śródmieściem, a jej północną granicę wytacza Martwa Wisła, za którą leżą Stogi z Przeróbką oraz Krakowiec Górki Zachodnie. Od wschodu Rudniki ogranicza Martwa Wisła, jednak tu po drugiej jej stronie znajduje się Wyspa Sobieszowska. W 2007 roku (stan na dzień 31.XII) liczba mieszkańców jednostki wynosiła 1914 osób, a gęstość zaludnienia 135 osób na km 2. Rudniki są jednostką głównie przemysłową, na obszarze której znajduje się Rafineria Gdańska należąca do Grupy Lotos S.A. Zabytkowy zespół zabudowy ulic: Miałki Szlak, Tarniny, Sitowie, Gdańskiego Kolejarza, czyli obszar Knipawy charakteryzuje się dla układem urbanistycznym dzielnicy przedmiejskiej z lat 30. XX wieku, z zabudową jednorodzinną i ogrodami. Siedlce Jednostka położona w centralnej części miasta. Sąsiaduje od północy z Pieckami Migowem, Suchaninem oraz Aniołkami, a od wschodu ze Śródmieściem. Południową granicę wytycza Wzgórze Mickiewicza oraz Chełm z dzielnicą Gdańsk Południe, która okala Siedlce również od strony zachodniej. W 2007 roku (stan na dzień 31.XII) liczba mieszkańców jednostki wynosiła 15 104 osoby, a gęstość zaludnienia 5700 osób na km 2. Siedlce rozciągają się na dnie doliny ograniczonej od południa i północy wzgórzami morenowymi. Dnem doliny płynie Potok Siedlecki (obecnie zakryty) odprowadzający wody z obszaru południowego Gdańska. Wzdłuż ulicy Kartuskiej oraz na terenach położonych na północ od niej, na stokach gór morenowych znajduje się zabytkowa modernistyczna zabudowa mieszkalna wielo- i jednorodzinna, z dużą ilością zieleni, z lat 30. XX wieku. Stogi z Przeróbką Nadmorska jednostka Gdańska położona we wschodniej jego części na Wyspie Portowej. Od wschodu sąsiaduje ona z Krakowcem Górkami Zachodnimi, a od południa i zachodu otacza ją Martwa Wisła oraz Kanał Kaszubski. Przez Wisłę Stogi z Przeróbką graniczą od południa z Rudnikami i Śródmieściem, a od zachodu z Nowym Portem i Letnicą. Przez Kanał Kaszubski natomiast, który tworzy część zachodniej granicy tej jednostki, sąwidephoto.net 16 17

STRUKTURA MIASTA siadują z Młyniskami. W 2007 roku (stan na dzień 31.XII) liczba mieszkańców jednostki wynosiła 17 558 osób, a gęstość zaludnienia 1031 osób na km 2. Pole bitewne na półwyspie Westerplatte (1939 rok) wpisane jest do Rejestru Zabytków Województwa Pomorskiego. Na Westerplatte, pomiędzy nabrzeżem a ulicą Pokładową, zachowały się relikty murowanych obiektów bastionu z połowy XIX wieku, Szaniec Mewi, z rozebraną w większości częścią naziemną. Na obszarze Stogów oraz Przeróbki znajduje się nieliczna zabudowa siedliskowa o wartości kulturowej oraz budynki o charakterze podmiejskim, z początku XX wieku. Pierwotnie umiejscowione były tutaj wsie rolniczo-rybackie, położone wzdłuż drogi na Mierzeję Wiślaną, przekształcające się od końca XIX wieku w osiedle podmiejskie. Na wyspie Stogi znajduje się zabytkowy zespół militarny będący umocnieniami Zatoki Gdańskiej z początku XX wieku i obejmujący baterie: Nadbrzeżną, Zatokową, Leśną oraz Wydmową. Składają się one z betonowych bunkrów baterii i stanowisk obserwacyjnych. Strzyża Jedna z najmniejszych powierzchniowo jednostek Gdańska położona między dwiema dużymi jednostkami Wrzeszczem i Oliwą, z którymi graniczy odpowiednio od południa i północy. Jej wschodnia granica przylega z kolei do Zaspy Młyniec, a od zachodu sąsiaduje z VII Dworem. Położona jest jednocześnie przy głównym ciągu komunikacyjnym Gdańska i Trójmiasta. W 2007 roku (stan na dzień 31.XII) liczba mieszkańców jednostki wynosiła 5899 osób, a gęstość zaludnienia 5513 osób na km 2. Nazwa jednostki pochodzi od przepływającego przez nią potoku, Strzyży. Na terenie Strzyży znajdują się osiedla mieszkaniowe o niskiej zabudowie blokowej, zajezdnia tramwajowa, schronisko młodzieżowe oraz szkoły średnie. Strzyża Górna, pomiędzy ulicami Chopina, M. Gomółki, Arciszewskiego, Słowackiego i Grunwaldzką (łącznie z terenami jednostki wojskowej dziś już mocno okrojonymi), charakteryzuje się modernistyczną zabytkowa zabudową mieszkaniową wieloi jednorodzinną z lat 20. i 30. XX wieku. Suchanino Jednostka położona na zachód od Śródmieścia w centralnej części miasta. Od południa graniczy z Siedlcami, od zachodu z Pieckami Migowem, od północy z Wrzeszczem, a od wschodu z Aniołkami. W 2007 roku (stan na dzień 31.XII) liczba mieszkańców jednostki wynosiła 11 489 osób, a gęstość zaludnienia 8323 osoby na km 2. Pomiędzy ulicami: Otwartą, Schuberta i Wagnera znajduje się, na szczycie morenowym, zabytkowy zespół urbanistyczny z jednorodzinną zabudowa mieszkaniową w stylu modernistycznym, datowaną na lata 30. XX wieku. Podobna zabudowa umiejscowiona jest u zbiegu ulic Wileńskiej i Grodzieńskiej, na terenie tzw. Diabełkowa. Śródmieście Centralnie położona jednostka Gdańska. Od wschodu graniczy z Rudnikami, od północy zaś z jednostkami Stogi z Przeróbką oraz Młyniska. Zachodnia część Śródmieścia graniczy z Aniołkami, Siedlcami i Chełmem z dzielnicą Gdańsk-Południe. Z kolei od strony południowej jednostka sąsiaduje z Orunią Św. Wojciechem Lipcami oraz Olszynką. W 2007 roku (stan na dzień 31.XII) liczba mieszkańców jednostki wynosiła 32 371 osób, a gęstość zaludnienia 5822 osoby na km 2. Na terenie Śródmieścia znajduje się Stare Miasto wraz z najbardziej charakterystycznymi zabytkami Gdańska, między innymi: Ratuszem Głównego Miasta, Żurawiem czy Kościołem p.w. Najświętszej Marii Panny. Tutaj też znajduje się największa liczba obiektów wpisanych do rejestru zabytków. Do najważniejszych z nich należą; układ urbanistyczny miasta Gdańska, którego powstanie datowane jest na wiek X, zespół średniowiecznych murów obronnych Głównego Miasta (XIV/XV wiek), baszty: Jacek, Łabędź, Narożna, Na Podmurzu, Słomiana (XIV XIX wiek), bramy: Chlebnicka, Św. Ducha, Krowia, Mariacka, Straganiarska, Świętojańska, Żuraw nad Motławą, Wyżynna, Zielona, Złota, Żuławska (XIV XIX wiek), Wielka i Mała Zbrojownia, architektura sakralna z licznymi zespołami i kościołami parafialnymi oraz zespołami szpitalnymi i poszpitalnymi. Do rejestru zabytków wpisane zostały również obiekty użyteczności publicznej, tj. Ratusz Głównego Miasta, Ratusz Staromiejski, Dwór Bractwa Św. Jerzego, Zespół Dworu Artusa, Stara Apteka, Hala Targowa, budynek Sądu Wojewódzkiego, budynek Poczty Polskiej, zespół Dworca Głównego, zespół dawnej Łaźni Miejskiej, Biblioteka Miejska (obecnie Biblioteka PAN), spichlerze i zespoły spichlerzy oraz liczne domy mieszkalne, wille i kamienice rozsiane na całym obszarze Starego Miasta. Innymi obiektami zabytkowymi są pomniki i miejsca pamięci, m.in. pomnik Jana III Sobieskiego (1897 rok) oraz historyczny Plac Solidarności z pomnikiem Poległych Stoczniowców, murem wzdłuż północnej pierzei placu, bramą nr 2 Stoczni Gdańskiej oraz salą BHP (1980 rok). VII Dwór Jednostka położona na północny-zachód od Śródmieścia, na skraju Lasów Oliwskich. Od północy i zachodu sąsiaduje z Oliwą, od południa z Brętowem, z kolei od wschodu ze Strzyżą i Wrzeszczem. W 2007 roku (stan na dzień 31. XII) liczba mieszkańców jednostki wynosiła 3963 osoby, a gęstość zaludnienia 1183 osoby na km 2. VII Dwór to osiedle mieszkaniowe z niską zabudową blokową oraz domami jednorodzinnymi. Na terenie jednostki znajduje się jeden z czterech czynnych w Polsce meczetów muzułmańskich, a jedyny w jej północnej części. Wrzeszcz Jest jedną z głównych i najważniejszych jednostek Gdańska, która usytuowana jest na północny zachód od Śródmieścia. Od południa sąsiaduje z Aniołkami, Suchaninem i Pieckami Migowem, od zachodu z Brętowem i VII Dworem, a od północy ze Strzyżą, Zaspą Młyniec i Rozstajami, a także Brzeźnem. Z kolei od wschodu graniczy z Letnicą i Młyniskami. W 2007 roku (stan na dzień 31. XII) liczba mieszkańców jednostki wynosiła 53 230 osób, a gęstość zaludnienia 5323 osoby na km 2. Nazwa Wrzeszcz pochodzi od nazw Wrest i Wrzost, które z kolei oznaczają wrzos, na tych terenach bowiem istniał niegdyś las z wrzosowiskiem. Przez Wrzeszcz przechodzi kilka ważnych dla Gdańska (i Trójmiasta) ciągów komunikacyjnych. Znajdują się tu też liczne sklepy, galerie handlowe, banki i restauracje. We Wrzeszczu umiejscowione są liczne zespoły i obiekty wpisane do Rejestru Zabytków Nieruchomych Województwa Pomorskiego, są to m. in.: zespół urbanistyczno-krajobrazowy zabudowy Jaśkowej Doliny (XVIII XX wiek), kolonia domów robotniczych Fundacji dr. Abegga, zespół dawnego Domu Pogrzebowego (obecnie parafia Polskiego Kościoła Prawosławnego), Dwór Uphagenów (obecnie mieszczący Państwowy Szpital Kliniczny) oraz Dwór Młyniska przy ulicy Klinicznej. Park leśny, czyli Jaśkowy Las, ze szczątkowo zachowanym układem ścieżek, stanowiący zabytkowy zespół krajobrazu kulturowego, znajduje się przy ulicy Jaśkowa Dolina. Pomiędzy terenami kolejowymi na wschodzie, zachodzie i południu a ulicami Hynka, Krzemińskiej, Lwowskiej i Baczyńskiego na północy Górny Wrzeszcz oraz pomiędzy torami kolejowymi i skrajem lasów Wysoczyzny Morenowej Dolny Wrzeszcz, mieści się natomiast zabytkowa zabudowa mieszkaniowa jedno- i wielorodzinna w stylu eklektyzmu i modernizmu z przełomu XIX i XX wieku. Wyspa Sobieszewska Jest to powierzchniowo największa i jednocześnie najbardziej wysunięta na wschód gdańska jednostka. Od północy graniczy z Zatoką Gdańską, a od wschodu z Wisłą. Z kolei od południa granicę Wyspy tworzy Martwa Wisła, a od zachodu Śmiała Wisła. W 2007 roku (stan na dzień 31.XII) liczba mieszkańców jednostki wynosiła 3433 osoby, a gęstość zaludnienia 97osób na km 2. Na polderze Wyspy Sobieszewskiej, na Sobieszewskiej Pastwie, znajduje się zachowany budynek dworski i zabudowania gospodarcze z reliktami parku i widocznym układem urbanistycznym. Także na terenie Wieńca pozostał zabytkowy budynek dworu, drewniany budynek mieszkalny, zabudowania gospodarcze, park i ogród. Całość zachowana w dobrym stanie ale wymaga konserwacji zachowawczej i rewaloryzacji parku. Wzgórze Mickiewicza Jednostka Gdańska położona po północnej stronie trasy W-Z, na zachód od Śródmieścia. Pod względem powierzchni jest najmniejszą jednostką znajdującą się w granicach miasta. Sąsiaduje z Siedlcami (od północy i zachodu) oraz Chełmem z dzielnicą Gdańsk Południe. W 2007 roku (stan na dzień 31.XII) liczba mieszkańców jednostki wynosiła 2541 osób, a gęstość zaludnienia 4235 osób na km 2. Wzgórze Mickiewicza zwane jest także Nowym Ujeściskiem lub osiedlem Pana Tadeusza i stanowi kompleks domów jednorodzinnych. Nazwy ulic zaczerpnięto z utworów Adama Mickiewicza oraz postaci z jego życia. Zaspa Młyniec To położona w północnej części Gdańska jednostka. Graniczy od północy z Przymorzem Małym i Wielkim, od zachodu z Oliwą i Strzyżą, od południa z Wrzeszczem, a od wschodu z drugą częścią Zaspy Rozstajami. W 2007 roku (stan na dzień 31.XII) liczba mieszkańców jednostki wynosiła 14 600 osób, a gęstość zaludnienia 11 496 osób na km 2. Młyniec jest jednostką mieszkaniową wybudowaną w latach 70. XX wieku na terenach byłego lotniska Gdańsk Wrzeszcz. Zaspa Rozstaje Jednostka położona na północ od Śródmieścia. Sąsiaduje od wschodu z Brzeźnem, od południa z Wrzeszczem, a od północy z Przymorzem Wielkim. Od zachodu zaś graniczy z drugą częścią Zaspy Młyńcem. W 2007 roku (stan na dzień 31.XII) liczba mieszkańców jednostki wynosiła 13 157 osób, 18 19

a gęstość zaludnienia 6782 osoby na km 2. Zaspa Rozstaje jest jednostką mieszkaniową Gdańska wybudowaną w latach 70. XX wieku na terenie byłego lotniska Gdańsk Wrzeszcz. Przy ulicy Chrobrego znajduje się wpisany do rejestru zabytków cmentarz-pomnik bohaterów Zaspa, obecnie miejsce pochówku ofiar II wojny światowej. Założony został w roku 1895. Żabianka Wejhera Jelitkowo Tysiąclecia. Ta północna, sąsiadująca od północy z miastem Sopot, jednostka Gdańska dzieli się niejako na cztery części: Żabiankę, Osiedle Wejhera, Jelitkowo oraz Osiedle Tysiąclecia. Położona jest tuż nad Zatoką Gdańską, będąc jednocześnie otoczona od południa Przymorzem Wielkim i Małym, a od zachodu Oliwą. W 2007 roku (stan na dzień 31.XII) liczba mieszkańców jednostki wynosiła 19 457 osób, a gęstość zaludnienia 8966 osób na km 2. Żabianka jest dużym osiedlem mieszkaniowym z wielopiętrowymi blokami, wybudowanym w latach 70. XX wieku. Na Osiedlu Wejhera powstało osiedle mieszkaniowe z wielopiętrowymi blokami oraz osiedle domów jednorodzinnych. Jelitkowo natomiast jest byłą wioską rybacką, a obecnie kurortem nadmorskim, z Parkiem Jelitkowskim, ścieżkami rowerowymi oraz Potokiem Oliwskim wraz ze stawami po młynach wodnych. Na mieszkaniowym Osiedlu Tysiąclecia dominuje niska zabudowa blokowa oraz osiedle domów jednorodzinnych. Aby zyskać miejsce do organizowania imprez sportowych (w chwili obecnej dla organizacji mistrzostw świata w piłce nożnej Euro 2012) oraz miejsce koncertów, kongresów i konferencji, na granicy Gdańska i Sopotu, powstaje hala sportowo-widowiskowa. Zakończenie budowy przewidziane jest na grudzień 2008 roku. Zespół domów rybackich pochodzący z lat 1884-1904, znajdujący się w Jelitkowie przy ulicy Bałtyckiej wpisano do Rejestru Zabytków Województwa Pomorskiego. Również dawny Dwór Przymorze, mieszczący się przy ulicy Pomorskiej, z reliktami (piwnicami) dworu (połowa XVIII wieku), założeniami parkowo-ogrodowymi (XIX wiek) oraz pawilonem parkowym (druga połowa XVIII wieku) został umieszczony w rejestrze. SFERA SPOŁECZNA widephoto.net 20 21

LUDNOŚĆ 2.1. Ludność 2.1.1. Liczba i struktura ludności W końcu 2007 r. w Gdańsku mieszkało 455,7 tys. osób, o 941 osób (0,2%) mniej niż w analogicznym okresie poprzedniego roku. Gęstość zaludnienia natomiast, tj. liczba osób przypadająca na 1 km 2 powierzchni ogólnej miasta wyniosła 1742 osoby. Tabela 2.1.1. Ludność Gdańska w według płci oraz przyrost naturalny w latach 2005 2007 Rok 2005 2006 2007 Liczba ludności ogółem 458 053 456 658 455 717 mężczyźni 217 242 216 374 215 784 kobiety 240 811 240 284 239 933 Przyrost naturalny na 1000 os. 0,0-0,2-0,1 Źródło: Opracowanie własne na podstawie Informatorów o sytuacji społeczno-gospodarczej miasta za lata 2005 2007 (stan na 31 grudnia). Wykres 2.1.2. Liczba mieszkańców Gdańska wg jednostek pomocniczych miasta w roku 2007 OSOWA MATARNIA KOKOSZKI ŻABIANKA-WEJHERA-JELITKOWO-TYSIĄCLECIA OLIWA STRZYŻA VII DWÓR BRĘTOWO PRZYMORZE WIELKIE PRZYMORZE MAŁE BRZEŹNO ZASPA-ROZSTAJE ZASPA-MŁYNIEC WRZESZCZ PIECKI-MIGOWOSUCHANINO SIEDLCE CHEŁM z dzielnicą GDAŃSK-POŁUDNIE ANIOŁKI WZGÓRZE MICKIEWICZA LETNICA MŁYNISKA NOWY PORT ŚRÓDMIEŚCIE STOGI z PRZERÓBKĄ OLSZYNKA ORUNIA-ŚW.WOJCIECH-LIPCE KRAKOWIEC-GÓRKI ZACHODNIE Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Biura Informatyki Urzędu Miejskiego w Gdańsku. RUDNIKI 3 000 0 3 000 6 000 9 000 Meters WYSPA SOBIESZEWSKA Liczba osób 36001-60550 18001-36000 12001-18000 6001-12000 3001-6000 1819-3000 Wykres 2.1.1. Liczba ludności Gdańska i przyrost naturalny w latach 2000 2007 0,0 463-0,1 461,7 462 461,0-0,2 461-0,3 460 459,1 459 458,1 458 456,6 457 456,7-0,8 456 455,7 455,5-0,9 Tysiące Liczba ludności 455 0,0-0,2-0,4-0,6-0,8-1,0 Przyrost naturalny Wykres 2.1.3. Gęstość zaludnienia Gdańska wg jednostek pomocniczych miasta w roku 2007 454 453-1,3-1,2 452-1,4 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 Lata Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Informatorów o sytuacji społeczno-gospodarczej za lata 2000-2007. -1,2 Liczba mieszkańców w jednostkach pomocniczych miasta jest mocno zróżnicowana. Najwięcej osób zamieszkiwało w 2007 roku Chełm z dzielnicą Gdańsk Południe (63 211 osób) oraz Wrzeszcz (53 230 osób). Najmniej mieszkańców natomiast odnotowano w 2007 roku w jednostkach: Letnica (1182 osoby), Rudniki (1914 osób), Krakowiec- Górki Zachodnie (2057 osób) oraz Wzgórze Mickiewicza (2541 osób). widephoto.net Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Biura Informatyki Urzędu Miejskiego w Gdańsku. 22 23

LUDNOŚĆ Gęstość zaludnienia jednostek pomocniczych Gdańska zawiera się w przedziale od 97 osób na km 2 do około 11,5 tys. osób na km 2. Największą gęstość zaludnienia odnotowano w 2007 roku w jednostkach o małej powierzchni, a jednocześnie dużej liczbie mieszkańców: Zaspie-Młyniec (11 496 os./km 2 ), Przymorzu Wielkim (9524 os./km 2 ) oraz w jednostce Żabianka-Wejhera-Jelitkowo-Tysiąclecia (8966 os./km 2 ) i Suchanino (8323 os./km 2 ). Najmniej zagęszczonymi obszarami Gdańska w 2007 roku były jednostki o dużej powierzchni oraz małej liczbie mieszkańców, takie jak: Wyspa Sobieszewska (97 os./ km 2 ), Rudniki (135 os./km 2 ), Krakowiec-Górki Zachodnie (230 os./km 2 ) oraz Kokoszki (327 os./km 2 ). W strukturze ludności według płci kobiety stanowiły 52,6% populacji, a współczynnik feminizacji, określający liczbę kobiet przypadających na 100 mężczyzn, podobnie jak w roku poprzednim, utrzymał się na poziomie 111. Tabela 2.1.2. Ludność w wieku produkcyjnym i nieprodukcyjnym w 2007 roku Ogółem w wieku: Wyszczególnienie Ogółem Mężczyźni Kobiety Źródło: Informator o sytuacji społeczno-gospodarczej za 2007 rok. 455 717 215 784 239 933 Przedprodukcyjnym 74 904 38 429 36 475 Produkcyjnym 298 928 151 012 147 916 Poprodukcyjnym 81 885 26 343 55 542 Ludność w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym Ludność w wieku przedprodukcyjnym stanowiła 16,4% ogółu mieszkańców miasta, co oznacza spadek w stosunku do 2006 r. o 0,2 punktu procentowego, natomiast ludność w wieku produkcyjnym stanowiła 65,6% ogółu. W dalszym ciągu obserwowano wzrost liczby osób w wieku poprodukcyjnym i udział tej grupy w liczbie ludności ogółem na koniec 2007 roku wyniósł 18% (wzrost o 0,4 punktu procentowego). Wskaźnik obciążenia, tj. liczby osób w wieku nieprodukcyjnym przypadających na 100 osób w wieku produkcyjnym wyniósł w 2007 r. 52,5 i był wyższy o 0,6 punktu procentowego w stosunku do poprzedniego roku. 52,5 42,9 62,2 Wykres 2.1.4. Struktura mieszkańców Gdańska według kategorii wiekowych w roku 2007 Przedprodukcyjny 16% Poprodukcyjny 18% Produkcyjny 66% Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Informatora o sytuacji społeczno-gospodarczej za 2007 rok. Tabela 2.1.3. Ludność Gdańska w podziale na jednostki pomocnicze w przedziałach wiekowych według płci (stan w dniu 31.12.2007) Aniołki Jednostki pomocnicza Brętowo Brzeźno Chełm ( z dzielnicą Gd.Południe) Kokoszki Krakowiec- Górki Zachodnie Letnica Matarnia Młyniska Nowy Port Oliwa Olszynka Orunia-Św. Wojciech-Lipce Osowa Piecki- Migowo Przymorze Małe Płeć Wiek 0-17 18-59 60-64 pow.64 Ogółem kobiety 435 1750 109 449 2743 mężczyźni 503 1631 110 265 2509 ogółem 938 3381 219 714 5252 kobiety 585 2733 204 370 3892 mężczyźni 626 2487 228 276 3617 ogółem 1211 5220 432 646 7509 kobiety 1051 4538 398 1341 7328 mężczyźni 1149 4304 360 859 6672 ogółem 2200 8842 758 2200 14 000 kobiety 6644 23 318 1105 1975 33 042 mężczyźni 6989 20 637 1122 1421 30 169 ogółem 13 633 43 955 2227 3396 63 211 kobiety 748 2240 114 200 3302 mężczyźni 773 2168 118 160 3219 ogółem 1521 4408 232 360 6521 kobiety 185 664 32 155 1036 mężczyźni 229 675 47 70 1021 ogółem 414 1339 79 225 2057 kobiety 177 559 31 117 884 mężczyźni 202 612 28 56 898 ogółem 379 1171 59 173 1782 kobiety 579 2119 115 160 2973 mężczyźni 584 1895 102 147 2728 ogółem 1163 4014 217 307 5701 kobiety 261 1104 122 476 1963 mężczyźni 283 1116 76 290 1765 ogółem 544 2220 198 766 3728 kobiety 939 3785 259 821 5804 mężczyźni 957 3691 252 422 5322 ogółem 1896 7476 511 1243 11 126 kobiety 1300 5664 592 2495 10 051 mężczyźni 1408 5295 413 1475 8591 ogółem 2708 10 959 1005 3970 18 642 kobiety 297 1040 64 251 1652 mężczyźni 332 1096 65 148 1641 ogółem 629 2136 129 399 3293 kobiety 1414 4969 433 1658 8474 mężczyźni 1442 5130 325 993 7890 ogółem 2856 10 099 758 2651 16 364 kobiety 1285 3991 270 576 6122 mężczyźni 1383 3689 272 498 5842 ogółem 2668 7680 542 1074 11 964 kobiety 1639 7961 882 1075 11 557 mężczyźni 1601 6975 949 928 10 453 ogółem 3240 14 936 1831 2003 22 010 kobiety 947 4312 447 2784 8490 mężczyźni 1038 4063 307 1674 7082 ogółem 1985 8375 754 4458 15 572 24 25

LUDNOŚĆ Przymorze Wielkie Rudniki Siedlce Stogi z Przeróbką Strzyża Suchanino Śródmieście VII Dwór Wrzeszcz Wyspa Sobieszewska Wzgórze Mickiewicza Zaspa Młyniec Zaspa Rozstaje Żabianka-Wejhera-Jelit.Tysiąc. kobiety 2124 8457 1729 4914 17 224 mężczyźni 2187 7680 870 3658 14 395 ogółem 4311 16 137 2599 8572 31 619 kobiety 201 620 29 159 1009 mężczyźni 173 616 27 89 905 ogółem 374 1236 56 248 1914 kobiety 1144 4933 380 1717 8174 mężczyźni 1212 4545 313 860 6930 ogółem 2356 9478 693 2577 15 104 kobiety 1449 5192 416 2194 9251 mężczyźni 1538 5248 310 1211 8307 ogółem 2987 10 440 726 3405 17 558 kobiety 432 1825 147 859 3263 mężczyźni 419 1679 101 437 2636 ogółem 851 3504 248 1296 5899 kobiety 898 3754 524 898 6074 mężczyźni 881 3331 463 737 5412 ogółem 1779 7085 987 1635 11 486 kobiety 2483 9859 727 4407 17 476 mężczyźni 2598 9505 594 2198 14 895 ogółem 5081 19 364 1321 6605 32 371 kobiety 225 1123 113 706 2167 mężczyźni 245 1005 90 456 1796 ogółem 470 2128 203 1162 3963 kobiety 4014 17 048 1324 6061 28 447 mężczyźni 4279 16 069 1199 3236 24 783 ogółem 8293 33 117 2523 9297 53 230 kobiety 293 1179 60 259 1791 mężczyźni 338 1096 62 146 1642 ogółem 631 2275 122 405 3433 kobiety 198 838 88 201 1325 mężczyźni 182 757 90 187 1216 ogółem 380 1595 178 388 2541 kobiety 948 4642 892 1365 7847 mężczyźni 983 3900 745 1125 6753 ogółem 1931 8542 1637 2490 14 600 kobiety 885 4662 596 854 6997 mężczyźni 988 3956 556 660 6160 ogółem 1873 8618 1152 1514 13 157 kobiety 1218 5502 1155 2649 10 524 mężczyźni 1371 4957 736 1869 8933 ogółem 2589 10 459 1891 4518 19 457 *Uwaga: stan liczbowy w ewidencji ludności nie uwzględnia bilansów migracyjnych ludności sporządzanych przez GUS. Źródło: Biuro Informatyki Urzędu Miejskiego w Gdańsku na podstawie ewidencji ludności Gdańska (mieszkańcy Gdańska zameldowani na pobyt stały) 2.1.2. Ruch naturalny, migracje W 2007 r. urodziło się 4541 dzieci, o 240 więcej niż przed rokiem, wzrosła również liczba zgonów (o 196) i wyniosła 4591. Współczynnik dynamiki demograficznej (stosunek urodzeń żywych do liczby zgonów) nieznacznie wzrósł w stosunku do roku poprzedniego i wyniósł 0,989 (w 2006 roku wynosił 0,979). W przeliczeniu na 1000 osób w 2007 roku zawar- Tabela 2.1.4. Ruch naturalny ludności w latach 2005 2007 to 6,4 małżeństw, urodziło się 10,1 dzieci, zmarły 10,2 osoby, a współczynnik przyrostu naturalnego był ujemny i wyniósł -0,1. W roku 2006 wartości tych wskaźników wynosiły odpowiednio: 5,8 małżeństw, 9,5 dzieci, 9,7 osób zmarło i przyrost naturalny wynosił -0,2. Wyszczególnienie Płeć 2005 2006 2007 *Uwaga: * na 100 tys. ludności; ** na 1000 urodzeń żywych. Źródło: Opracowanie własne na podstawie Informatorów o sytuacji społeczno-gospodarczej za lata 2005 2007. Na 1000 ludności (2007 rok) Małżeństwa 2351 2610 2900 6,4 Separacje 106 88 71 15,7* Rozwody 1150 1182 1237 2,7 Urodzenia żywe Zgony Przyrost naturalny w tym niemowląt kobiety 2064 2052 2184 mężczyźni 2129 2249 2357 ogółem 4193 4301 4541 kobiety 2002 2044 2233 mężczyźni 2196 2351 2358 ogółem 4198 4395 4591 kobiety 19 14 11 mężczyźni 18 10 14 ogółem 37 24 25 kobiety 62 8-49 mężczyźni -67-102 -1 ogółem -5-94 -50 Dynamika demograficzna 0,999 0,979 0,989 x W 2007 roku do miasta przybyły 4884 osoby, w tym 506 osób z zagranicy, a wyjechało 5589 osób, w tym za granicę 604 osoby. W wyniku takiego stanu migracji ludności powstało ujemne saldo migracji, tj. -803 osoby, wobec -746 osób w 2006 roku. 10,1 10,2 5,5** -0,1 26 27

OCHRONA ZDROWIA Tabela 2.1.5. Migracje ludności w latach 2005 2007 Wyszczególnienie Płeć 2005 2006 2007 kobiety 2525 2938 2647 mężczyźni 1995 2348 2237 ogółem 4520 5286 4884 Napływ a kobiety 103 171 246 w tym z zagranicy mężczyźni 96 144 260 ogółem 199 315 506 kobiety 2493 3133 2868 mężczyźni 2353 2899 2721 ogółem 4846 6032 5589 Odpływ b kobiety 242 437 266 w tym za granicę mężczyźni 301 495 338 ogółem 543 932 604 kobiety 32-195 -241 Salgo migracji mężczyźni -358-551 -562 ogółem -326-746 -803 Uwagi: a Zameldowania; b Wymeldowania Źródło: Informatory o sytuacji społeczno-gospodarczej za lata 2005 2007. 2.2. Ochrona zdrowia 2.2.1. Charakterystyka służby zdrowia w Gdańsku W 2007 roku na terenie miasta działało 136 zakładów opieki zdrowotnej, w tym 33 zakłady medycyny pracy. Zdecydowaną większość stanowiły niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej, których liczba w 2007 roku wyniosła 114, z czego 26 ośrodków Wykres 2.2.1. Liczba osób na jedną aptekę w Gdańsku w 2007 roku 4000 3000 2000 1000 0 3249 3216 2575 2005 2006 2007 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Informatora o sytuacji społeczno gospodarczej Gdańska za lata 2005-2007. zajmowało się medycyną pracy. Działało także 177 aptek (176 prywatnych), czyli o 35 więcej niż w roku 2006. Spowodowało to spadek wskaźnika liczby ludności przypadającej na jedną aptekę o 641 osób. W Gdańsku w 2007 roku funkcjonowało 13 szpitali, w tym 8 placówek publicznych i 4 niepubliczne. Dysponowały one łącznie ponad 3,5 tys. łóżek, z czego 84% znajdowało się w szpitalach publicznych. Na 10 000 mieszkańców przypadało 79 łóżek. Opiekę długoterminową zapewniały 2 zakłady opiekuńczo lecznicze, zakład pielęgnacyjno opiekuńczy oraz hospicjum. W 2007 roku jednostki te dysponowały 128 miejscami. W 2007 roku w szpitalach wzrosła o 23% liczba lekarzy i o 5% liczba pielęgniarek zatrudnionych przy łóżku pacjenta. Najwięcej lekarzy przybyło w klinice i szpitalach specjalistycznych, natomiast najwięcej pielęgniarek zatrudniono w szpitalach resortowych i klinice. Tabela 2.2.1. Opieka stacjonarna, paliatywna i otwarta w Gdańsku w 2007 roku Rodzaje placówek Liczba Zatrudnienie przy łóżku pacjenta placówek łóżek lekarze pielęgniarki widephoto.net Szpitale ogółem 13 3579 1518 2679 Szpitale publiczne, w tym: 8 3004 1383 2462 ogólne 1 84 21 46 specjalistyczne 4 1621 510 1036 kliniki 1 1086 673 1127 resortowe 2 324 84 161 Szpital psychiatryczny 1 349 38 124 Szpitale niepubliczne 3 80 95 92 Ośrodek Leczenia Uzależnień NZOZ 1 35 2 1 Opieka długoterminowa, w tym: 4 128 14 58 zakłady opiekuńczo-lecznicze 2 42 1 9 zakłady pielęgnacyjno-opiekuńcze dla dzieci 1 60 1 12 zakłady pielęgnacyjno-opiekuńcze 1 0 0 0 Hospicja 1 26 12 37 Źródło: Pomorskie Centrum Zdrowia Publicznego w Gdańsku. 28 29

OCHRONA ZDROWIA Na podstawie stosunku pracy w 2007 roku było zatrudnionych 2225 lekarzy, 2808 pielęgniarek, 296 położnych, 143 stomatologów oraz 85 farmaceutów. Wskaźnik zatrudnienia personelu medycznego na 10 tys. mieszkańców w 2007 roku kształtował się następująco: lekarze 48,8; lekarze dentyści 3,1; farmaceuci 1,9; pielęgniarki 61,6; położne 6,5. 2.2.2. Stan zdrowia mieszkańców Na ogólny stan zdrowia społeczeństwa wpływa szereg czynników społeczno ekonomicznych oraz jakość środowiska w miejscu zamieszkania i pracy. Istotną rolę pełni opieka profilaktyczna nad kobietą w ciąży oraz nad najmłodszymi dziećmi. W 2007 roku udzielono ponad 44 tys. porad kobietom w ciąży, w tym około11% porad zostało udzielonych do 10 tygodnia ciąży. Wykonano ponad 52 tys. badań cytologicznych. Wykres 2.2.2. Pierwsza porada w życiu dziecka zdrowego udzielona przez lekarza rodzinnego 1-11 miesięcy 17% Tabela 2.2.3. Opieka profilaktyczna nad kobietą w poradniach dla kobiet w Gdańsku w 2007 roku do 14 dnia 29% Wyszczególnienie Ogółem Porady udzielone kobietom w ciąży 44 799 od 2 do 4 tygodnia 54% w tym po raz pierwszy do 10 tygodnia w ciąży 4715 do 14 tygodnia w ciąży 4597 powyżej 14 tygodnia ciąży 7546 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Pomorskiego Centrum Zdrowia Publicznego w Gdańsku. Źródło: Pomorskie Centrum Zdrowia Publicznego w Gdańsku. Tabela 2.2.2. Wybrany personel medyczny w Gdańsku w 2007 roku Wybrany personel medyczny W 2007 roku udzielono 4166 porad lekarskich dzieciom zdrowym, w tym największa ich liczba została udzielona dzieciom w wieku od 2 do 4 tygodni. W porównaniu z rokiem ubiegłym zmniejszyła się z ponad 60 tys. do około 48 tys. liczba porad udzielanych dzieciom zdrowym po raz kolejny. Stanowi to spadek liczby wizyt w poradniach dla dzieci o 21%. Rodzaj placówek zatrudnieni na podstawie stosunku pracy lekarze lekarze dentyści farmaceuci pielęgniarki położne Lecznictwo otwarte 446 114 28 523 51 Szpitale ogółem 1765 29 57 2227 245 Szpitale publiczne, w tym: 1761 29 55 2193 242 ogólne 37 6 1 41 1 specjalistyczne 592 1 27 851 109 kliniki 921 10 19 958 120 resortowe 158 12 6 228 12 psychiatryczne 53 0 2 115 0 Szpitale niepubliczne 2 0 2 34 3 Ośrodek Uzależnień NZOZ 2 0 0 0 0 Opieka długoterminowa, w tym: 14 - - 58 - zakłady opiekuńczo - lecznicze 1 - - 9 - zakłady opiekuńczo - lecznicze dla dzieci 1 - - 12 - zakłady pielęgnacyjno - opiekuńcze 0 - - 0 - hospicja 12 - - 37 - widephoto.net Źródło: Pomorskie Centrum Zdrowia Publicznego w Gdańsku. 30 31

OCHRONA ZDROWIA Tabela 2.2.4. Stan zdrowia dzieci i młodzieży w Gdańsku w wieku 0-18 lat będących pod opieką lekarza podstawowej opieki zdrowotnej w latach 2006-2007 Wykres 2.2.3. Struktura chorobowości dzieci i młodzieży w Gdańsku wg rozpoznania w 2007 roku Rozpoznanie Trwałe uszkodzenia narządu ruchu** 633 640 30 28 Pacjenci z innymi schorzeniami wymagającymi opieki czynnej 1815 5357 500 443 *liczba osób leczonych ogółem nie równa się liczbie osób, u których stwierdzono schorzenia, ponieważ na jedną osobę może przypadać więcej niż jedno schorzenie ** wszystkie uszkodzenia bez względu na przyczynę powodującą niepełnosprawność Źródło: Pomorskie Centrum Zdrowia Publicznego w Gdańsku. Osoby, u których stwierdzono schorzenia (chorobowość) Osoby, u których stwierdzono schorzenia po raz pierwszy (zachorowalność) 2006 2007 2006 2007 Ogółem leczeni* 24 706 30 138 6217 4868 Nowotwory 74 112 31 29 Niedokrwistość 783 1096 293 281 Choroby tarczycy 619 659 173 115 Cukrzyca 260 275 75 47 Niedożywienie 535 396 157 72 Otyłość 1832 1842 511 317 Zaburzenia odżywiania 472 439 145 88 Upośledzenie umysłowe 251 281 30 39 Padaczka 422 520 83 54 Dziecięce porażenie mózgowe 233 255 28 25 Zaburzenia refrakcji i akomodacji oka 4598 3721 867 520 Choroba nadciśnieniowa 314 353 107 80 Alergie dychawica oskrzelowa 3342 986 986 716 pokarmowe 1663 436 436 411 skórne 2274 551 551 529 Zniekształcenia kręgosłupa 5078 4908 1003 711 Choroby układu moczowego 1130 1186 286 249 Wady rozwojowe układu nerwowego 177 55 55 17 układu krążenia 723 156 156 105 narządów płciowych 145 34 34 30 aberracje chromosomowe 76 7 7 19 inne 110 19 19 30 Zaburzenia rozwoju 886 745 218 145 w tym fizycznego 636 129 129 95 psychomotorycznego 209 55 55 48 W 2007 roku pod opieką lekarza podstawowej opieki zdrowotnej było ponad 30 tys. dzieci i młodzieży, czyli blisko o 6 tys. więcej niż w roku ubiegłym. Po raz pierwszy schorzenie wykryto u 4,8 tys. osób w wieku od 0 do 18 lat. Zmniejszyła się zatem zachorowalność najmłodszej części społeczeństwa Gdańska w stosunku do roku 2006 o prawie 22%. Najwięcej dzieci i młodzieży leczonych było w 2007 roku, podobnie jak w roku ubiegłym, z powodu różnego rodzaju alergii (9,6 tys. osób), zniekształceń kręgosłupa (4,9 tys. osób), zaburzeń refrakcji i akomodacji oka (3,7 tys. osób) oraz otyłości (1,8 tys. osób). Najwięcej schorzeń, rozpoznanych po raz pierwszy, zanotowano w 2007 roku w zakresie dychawicy oskrzelowej (716 osób), zniekształceń kręgosłupa (711), alergii skórnej (529 osób), zaburzeń refrakcji i akomodacji oka (520 osób). Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Pomorskiego Centrum Zdrowia Publicznego. Rozpoznanie Osoby, u których stwierdzono schorzenia (chorobowość) Osoby, u których stwierdzono schorzenia po raz pierwszy (zachorowalność) 2006 2007 2006 2007 Ogółem leczeni* 212 183 174 483 40 567 33 584 Gruźlica 162 217 63 57 Nowotwory 5272 6180 1005 1193 Choroby tarczycy 11 068 10 848 2136 1754 Cukrzyca 15 906 18 388 2717 2593 Niedokrwistość 4631 6224 1243 2019 Choroby obwodowego układu nerwowego 18 251 16 062 4540 2946 Choroby układu krążenia: 113 713 94 230 17 963 11 891 w tym Zaburzenia rozwoju 2% Pozostałe 28% Niedokrwistość 3% Choroby układu moczowego 4% Wady rozwojowe 4% Otyłość 5% Tabela 2.2.5. Stan zdrowia mieszkańców Gdańska w wieku 19 lat i więcej będących pod opieką lekarza podstawowej opieki zdrowotnej w latach 2006-2007 przewlekła choroba reumatyczna 3707 2678 657 318 choroba nadciśnieniowa 56 669 49 483 8368 5434 choroby naczyń mózgowych 7239 7041 1296 991 niedokrwienna choroba serca 28 048 28 341 5485 4091 Przewlekły nieżyt oskrzeli, dychawica oskrzelowa 19 064 14 786 4276 2659 Przewlekłe choroby układu trawiennego 19 793 20 361 3221 3412 Choroby układu mięśniowo-kostnego i tkanki łącznej 32 641 30 390 4024 5164 Pacjenci z innymi schorzeniami wymagającymi opieki czynnej 8939 16 417 2149 3008 *liczba osób leczonych ogółem nie równa się liczbie osób, u których stwierdzono schorzenia, ponieważ na jedną osobę może przypadać więcej niż jedno schorzenie Źródło: Pomorskie Centrum Zdrowia Publicznego w Gdańsku. Zaburzenia refrakcji i akomodacji oka 11% Alergie 28% Zniekształcenia kręgosłupa 15% 32 33

OCHRONA ZDROWIA Ponad 174 tys. mieszkańców Gdańska w wieku powyżej 19 lat w 2007 roku znajdowało się pod opieką lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, czyli o ponad 37 tys. osób mniej niż w roku ubiegłym. Po raz pierwszy schorzenie wykryte zostało u około 33,5 tys. osób. Oznacza to spadek zachorowalności o 17%. Najwięcej osób chorowało w 2007 roku na choroby układu krążenia (94,2 tys. osób), choroby układu mięśniowo-kostnego i tkanki łącznej (30,3 tys. osób) oraz przewlekłe choroby układu trawiennego (20,3 tys. osób) i cukrzycę (18,3 tys. osób). W 2007 roku największą zachorowalność odnotowano w tych samych grupach schorzeń co w roku 2006. Dominowały choroby układu krążenia (11,8 tys. osób), następnie choroby układu mięśniowo kostnego i tkanki łącznej (5,1 tys. osób), przewlekłe choroby układu trawiennego (3,4 tys. osób) oraz choroby obwodowego układu nerwowego (2,9 tys. osób). Wykres 2.2.4. Struktura chorobowości osób w wieku 19 lat i więcej w Gdańsku wg rozpoznania w 2007 roku Choroby tarczycy 5% Nieżyt oskrzeli i dychawica oskrzelowa 6% Choroby obwodowego układu nerwowego 7% Cukrzyca 8% Pozostałe 12% Choroby układu trawiennego 9% Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Pomorskiego Centrum Zdrowia Publicznego. Choroby układu krążenia 40 % Choroby układu mięśniowo - kostnego i tkanki łącznej 13% 2.2.3. Programy ochrony zdrowia Promocja zdrowia i profilaktyka chorób społecznych Na realizację zadań w ramach Programu Promocji Zdrowia i Przeciwdziałania Wybranym Chorobom Społecznym zarezerwowano w 2007 roku kwotę w wysokości 1776,4 tys. złotych. Plan wykonano w 99,71 % wydatkując 1771,3 tys. złotych. W ramach programu realizowano działania z zakresu profilaktyki zdrowotnej polegające m.in. na przeprowadzaniu badań przesiewowych wśród mieszkańców Gdańska, jak również działania z zakresu promocji zdrowia, do której możemy zaliczyć, np. dofinansowanie szkół rodzenia oraz pewne działania z zakresu medycyny szkolnej. Działania z zakresu profilaktyki zdrowotnej ukierunkowane były na grupy ryzyka określonych chorób, zakładając redukcję czynników chorobotwórczych, wczesne wykrycie zmian chorobowych oraz zapobieganie skutkom chorób. Działania w tym obszarze koncentrowały się również na zmianie stylu życia w celu zmniejszenia ryzyka zachorowania na choroby układu krążenia, nowotwory, otyłość itp. Tabela 2.2.6. Realizacja najważniejszych programów profilaktycznych w 2007 roku Nazwa zadania Zarezerwowane środki (tys. zł.) Wykorzystane środki (tys. zł.) % wykonania zadania Ilość wykonanych badań Program diagnostyczny w kierunku wykrywania gruźlicy Wyszczepianie przeciw grypie osób po 60 roku życia Badanie profilaktyczne w kierunku nowotworu dolnego odcinka przewodu pokarmowego Program do wczesnego wykrywania zaburzeń otępiennych i depresyjnych u osób po 50 roku życia Dofinansowanie rehabilitacji dla osób po 50 roku życia z dysfunkcją narządów ruchu Program profilaktyczno-diagnostyczny w kierunku chorób układu krążenia Program interwencji antytytoniowej skierowany do przyszłych matek i kobiet w wieku rozrodczym Przygotowanie kobiety ciężarnej do aktywnego porodu przez szkołę rodzenia Rozszerzenie medycyny szkolnej poprzez edukację i badania profilaktyczne 100,0 100,0 100 2857 170,0 170,0 100 4250 140,0 138,9 99,6 463 82,0 80,6 98 3224 93,7 92,2 98 1118 40,0 40,0 100 500 dzieci oraz organizacja Białej Soboty dla mieszkańców Gdańska 50,0 50,0 100 1447 100,0 99,9 99 11 110 godzin 603,3 602,2 99,8 250 742 Źródło: Wydział Spraw Społecznych Urzędu Miejskiego w Gdańsku. 34 35

OCHRONA ZDROWIA Ośrodek Promocji Zdrowia i Sprawności Dziecka (OPZiSD) Gdańsk stara się aktywnie propagować zdrowe wzorce zachowań i wspierać działania profilaktyczne szczególnie wobec dzieci i młodzieży. W związku z tym władze Gdańska powołały w 1992 roku Ośrodek Promocji Zdrowia i Sprawności Dziecka. W 2007 roku OPZiSD realizował pięć programów diagnostyczno edukacyjnych, w których uczestniczyło ponad 10 tys. gdańskich dzieci. Tabela 2.2.7. Programy realizowane przez OPZiSD w 2007 roku Program Cel programu Liczba przebadanych Zdrowe życie twojego dziecka Zdrowy uczeń Postawa ciała gimnazjalisty Ocena stanu zdrowia, rozwoju psychofizycznego, identyfikacja zagrożeń dla zdrowia dziecka Ocena postawy ciała, masy ciała oraz wydolności fizycznej Przeciwdziałanie wadom postawy ciała u gimnazjalistów 3203 3521 3880 Gdański Zespół Żłobków Na terenie Gdańska działa dziewięć jednostek organizacyjnych Gdańskiego Zespołu Żłobków, w których jest łącznie 530 miejsc. Placówki zapewniają opiekę dla dzieci w wieku od trzech miesięcy do trzech lat. Zadaniem żłobka jest: opieka nad dzieckiem, przy efektywnym wykorzystaniu bazy lokalowej, właściwej gospodarce finansowej oraz właściwym doborze pracowników. Na koniec 2007 roku w stosunku do stanu na dzień 31 grudnia 2006 roku wzrost obłożenia miejsc w gdańskich żłobkach wyniósł 2%. Tabela 2.2.8. Ilość miejsc w poszczególnych placówkach Gdańskiego Zespołu Żłobków w 2007 Żłobek nr Adres Ilość miejsc % obłożenia miejsc Tabela 2.2.9. Profile programowe Gdańskiego Zespołu Żłobków Logotyp Nr żłobka Nazwa żłobka Profil Nr 1 Fraszka teatralny Nr 2 Kasztanek przyrodniczy Nr 7 Berek muzyczny Zdrowe serce gdańskich dzieci - program pilotażowy Zdrowe serce rodziców - program pilotażowy Wczesna wykrywalność nadciśnienia tętniczego dzieci i młodzieży, promowanie zdrowego stylu życia Zwrócenie uwagi młodych dorosłych na problem nadciśnienia tętniczego 500 207 1 ul. Malczewskiego 33 80 108,75 2 ul. Piastowska 92 60 121,6 7 ul. Pocztowa 1 50 114 Nr 8 Bówka historyczny Źródło: opracowanie własne na podstawie informacji z OPZiSD. 8 ul. Szeroka 15/17 50 142 9 ul. Racławicka 8 45 135,5 15 ul. Konopnickiej 14 40 135 16 ul. Wassowskiego 7 55 114,5 Nr 9 Guliwer sportowy 18 ul. Startowa 3 75 106,6 19 ul. Chałubińskiego 20 75 117,3 Źródło: Wydział Spraw Społecznych Urzędu Miejskiego w Gdańsku. Nr 15 Podziomek literacki Odpłatność za pobyt dzieci w gdańskich żłobkach ustalana jest w oparciu o uchwałę z roku 2005. W 2007 roku opłaty za korzystanie ze żłobka nie uległy zmianie w stosunku do roku poprzedniego i wynosiły: opłata zwykła 162,00 zł., opłata za dziecko objęte zasiłkiem 135,00 zł., opłata za dziecko spoza Gdańska 323,68 zł. Dochody Gdańskiego Zespołu Żłobków w stosunku do 2006 roku wzrosły o ponad 11% i w 2007 roku wyniosły ponad 1014 tys. złotych. Gdański Zespół Żłobków uczestniczy w ogólnopolskiej akcji Cała Polska Czyta Dzieciom. Współpracuje z jednostkami miejskimi: przedszkolami, szkołami, domami kultury, ogrodem zoologicznym, teatrami, Powiatowym Urzędem Pracy oraz organizacjami pozarządowymi. Nr 16 Koszałek Opałek literacki Nr 18 Nutka muzyczny Nr 19 Złota Rybka morski Źródło: Wydział Spraw Społecznych Urzędu Miejskiego w Gdańsku. 36 37

OCHRONA ZDROWIA Profilaktyka i rozwiązywanie problemów alkoholowych W ramach Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w roku 2007 wykorzystano środki w wysokości 6005 tys. złotych, czyli o ponad 1000 tys. złotych więcej niż w roku ubiegłym. Środki te przeznaczono między innymi na: finansowanie działalności Miejskiej Poradni Terapii Uzależnień i Współuzależnienia, finansowanie działalności Ośrodka Terapii Dzieci i Młodzieży z Rodzin Alkoholowych, finansowanie działalności Gdańskiego Centrum Profilaktyki Uzależnień od Alkoholu, finansowanie działalności Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, finansowanie działalności 3 biegłych sądowych, finansowanie programu Udział specjalistów w interwencjach domowych w przypadkach stosowania przemocy domowej, współudział w kampanii ogólnokrajowej Ciąża bez Alkoholu oraz Kieruję pojazdem nie piję alkoholu jestem sobą, badania socjologiczne dotyczące używania alkoholu, narkotyków i tytoniu przez uczniów pn. ESPAD oraz badania pn. Wzorce konsumpcji alkoholu i przemoc w rodzinie, druk i dyspozycja 1000 zakładek do książki pt. Darzysz miłością uczysz trzeźwością oraz druk i ekspozycja 10 banerów na Dzień Dziecka pt. Dzisiaj jest nasz dzień. Mamo, Tato bądźcie trzeźwi, 46 projektów z zakresu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych realizowanych przez 36 organizacji pozarządowych; z programów skorzystało około 25 tys. osób, zakup inwestycyjny samochodu osobowego z przeznaczeniem na realizację zadań w zakresie udzielania pomocy w naturze dzieciom wychowywanym w rodzinach z problemem alkoholowym oraz doświadczającym przemocy w rodzinie. Miejska Poradnia Terapii Uzależnień i Współuzależnienia W 2007 roku poradnia realizowała programy terapeutyczne, gwarantowała pacjentom dostęp do specjalistycznych świadczeń, np. konsultacje psychologiczne, prawnicze czy pomoc medyczną oraz zapewniała pomoc pracownika socjalnego (wywiady, interwencje). Poradnia udzieliła 5353 porady dla 566 osób, w tym dla 343 osób uzależnionych oraz 214 osób z rodzin alkoholowych. Ośrodek Terapii Dzieci i Młodzieży z Rodzin Alkoholowych Ośrodek Terapii Dzieci i Młodzieży z Rodzin Alkoholowych jest publicznym zakładem opieki zdrowotnej. Instytucja ta zajmuje się świadczeniem usług zdrowotnych dzieciom i młodzieży z rodzin alkoholowych oraz ich rodzicom, przeciwdziałaniem przemocy w rodzinie, a także udziela pomocy psychologicznej i pedagogicznej. Poza pracą terapeutyczną Ośrodek organizuje i prowadzi warsztaty psycho edukacyjne dla rodziców tzw. SZKOŁĘ RODZI- CÓW oraz szkolenia dla pracowników instytucji zajmujących się dziećmi. W 2007 roku objęto pomocą Ośrodka 726 pacjentów (286 dzieci i 440 rodziców), w tym 483 osoby zgłosiły się po raz pierwszy. Gdańskie Centrum Profilaktyki Uzależnień od Alkoholu Gdańskie Centrum Profilaktyki Uzależnień od Alkoholu jest jednostką budżetową miasta. Placówka ta oprócz świadczeń zdrowotnych inicjuje, opracowuje Tabela 2.2.10. Działania profilaktyczne z zakresu problematyki alkoholowej realizowane przez jednostki organizacyjne miasta w ramach Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w 2007 roku Dziedziny dofinansowania Liczba osób objętych dofinansowaniem Programy profilaktyczne 9023 Projekt Niebieskie wakacje 25 Program Bez strachu, agresji, bezpiecznie 16 105 Programy socjoterapeutyczne 849 Wypoczynek dla dzieci i młodzieży z rodzin alkoholowych Dożywianie dzieci i młodzieży uczestniczących w programach opiekuńczo-wychowawczych i socjoterapeutycznych 867 2463 Projekt Koalicja Trzeźwości 35 Punkty informacyjno-konsultacyjne 349 Paczki dla dzieci z rodzin alkoholowych Festyny organizowane przez MOPS związane z działalnością informacyjną i edukacyjną w zakresie profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych 1000 1575 Źródło: Wydział Spraw Społecznych Urzędu Miejskiego w Gdańsku. i koordynuje realizację programów profilaktycznych oraz pozyskuje środki unijne na działania w zakresie profilaktyki uzależnień. W 2007 roku zrealizowano, między innymi, następujące zadania: udzielono 1593 świadczeń zdrowotnych, którymi objęto 431 osób, wsparto 6 programów profilaktycznych realizowanych przez młodzież, w których uczestniczyło 891 bezpośrednich odbiorców, prowadzono: program profilaktyczno-interwencyjny Ulica, program alternatyw, festyny rodzinne i osiedlowe imprezy sportowe, 2 kluby młodzieżowe Street Life na terenie Letnicy i Śródmieścia, przeprowadzono 5 społecznych kampanii - około 300 000 odbiorców pośrednich, zorganizowano 5 konferencji z zakresu problematyki uzależnień oraz metod pracy z dziećmi i młodzieżą, szkolenia, konsultacje, superwizje (5 spotkań, 25 uczestników), konkurs na dofinansowanie działań z zakresu profilaktyki uzależnień oraz wypoczynku dzieci i młodzieży, pozyskanie środków unijnych (4927 euro) z Fundacji Rozwoju Systemu Edukacji Narodowej Agencji Programu Młodzież na realizację projektu Letnica dla wszystkich dzielnica. W 2007 roku działalność Centrum objęła 7017 bezpośrednich odbiorców. W wyniku przeprowadzonych akcji medialnych i informacyjnych Centrum dotarło z przekazem do około 310 000 odbiorców pośrednich oraz około 483 placówek, sklepów i organizacji. Izba wytrzeźwień Izba Wytrzeźwień (IW) do dnia 31 grudnia 2007 roku była jednostką budżetową Gdańska. W roku 2007, podobnie jak w latach ubiegłych, jednostka kontynuowała współpracę z Zespołem ds. Lecznictwa i Pomocy Rodzinie GKRPA w Gdańsku. Zadaniem Izby było izolowanie od otoczenia osób nietrzeźwych, które swoim zachowaniem dają powód zgorszenia w miejscach publicznych, znajdują się w okolicznościach zagrażających ich życiu lub zdrowiu albo zagrażają życiu lub zdrowiu innych osób. Pracownicy IW udzielali porad dla zwalnianych pacjentów w zakresie motywacji do podjęcia leczenia odwykowego, a dla osób wyrażających wolę podjęcia takiego leczenia wydawane były skierowania do szpitali specjalistycznych, kierowano też osoby z problemami alkoholowymi do innych instytucji współpracujących w tym zakresie oraz zbierano konieczne informacje i materiały dla GKRPA. W 2007 roku znacząco została zahamowana wzrostowa tendencja ilości osób korzystających z Izby Wytrzeźwień. W 2007 roku zostało przyjętych ogółem 8687 pacjentów, w tym 7961 mężczyzn, 650 kobiet i 76 nieletnich. W stosunku do roku ubiegłego o 19% zmalała liczba osób nietrzeźwych korzystających z Izby, w tym o 15% wśród mężczyzn, o 25% wśród kobiet i o 13% wśród nieletnich. Tabela 2.2.11. Liczba pacjentów Izby Wytrzeźwień w Gdańsku w latach 2005 2007 Lata 2005 2006 2007 Liczba pacjentów ogółem, w tym: 9684 10 375 8687 kobiety 844 868 650 nieletni 61 87 76 Źródło: Wydział Spraw Społecznych Urzędu Miejskiego w Gdańsku. Wykres 2.2.5. Liczba pacjentów Izby Wytrzeźwień w Gdańsku w latach 2005 2007 12 000 8000 4000 0 9684 10 375 8687 2005 2006 2007 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Wydziału Spraw Społecznych Urzędu Miejskiego w Gdańsku. Wraz z końcem 2007 roku Izba Wytrzeźwień jako jednostka budżetowa została zlikwidowania a jej zadanie przejęło Pogotowie Socjalne Dla Osób Nietrzeźwych prowadzone przez Towarzystwo Wspierania Potrzebujących PRZYSTAŃ. Przeciwdziałanie narkomanii Gminny Program Przeciwdziałania Narkomanii w 2007 roku został przygotowany zgodnie z Ustawą o Przeciwdziałaniu Narkomanii z dnia 29 lipca 2005 roku oraz z Krajowym Programem Przeciwdziałania Narkomanii na lata 2006 2010. Przy opracowaniu 38 39

OCHRONA ZDROWIA programu brano także pod uwagę takie dokumenty jak: Wojewódzki Program Przeciwdziałania Narkomanii na lata 2006 2010; Strategię Rozwiązywania Problemów Społecznych do roku 2015; Strategię Rozwoju Gdańska do roku 2015 - program operacyjny,,zdrowy Gdańszczanin W ramach programu realizowane były następujące zadania: działania wspomagające proces terapeutyczny i rehabilitacyjny osób uzależnionych (dofinansowanie zajęć uzupełniających podstawowy program terapeutyczny); dofinansowanie programów krótkoterminowych; dofinansowanie programów dla osób zagrożonych uzależnieniem i eksperymentujących; działania reintegracyjne prowadzone w hostelach i mieszkaniach chronionych (readaptacyjnych); ograniczanie szkód zdrowotnych i społecznych; programy profilaktyczne w zakresie organizacji czasu wolnego dzieci i młodzieży stanowiących alternatywę wobec używania narkotyków; prowadzenie profilaktycznej działalności pozaszkolnej w zakresie różnorodnych form rekreacji i rozwoju osobistego; prowadzenie szkoleń podnoszących kwalifikacje zawodowe osób realizujących zadania obejmujące problematykę narkomanii; badania i monitoring. W 2007 roku powyższe zadania realizowane były przez 14 podmiotów (między innymi, zakłady opieki zdrowotnej, fundacje), które poprowadziły 26 programów, o 4 więcej niż w roku ubiegłym. Objęto nimi prawie 48 tys. osób. Koszt realizacji zadań wyniósł 624 246 złotych. Tabela 2.2.12. Wybrane zadania zrealizowane w 2007 roku w Gdańsku w zakresie przeciwdziałania narkomanii Nazwa podmiotu Nazwa projektu Kwota (zł) Działania wspomagające proces terapeutyczny i rehabilitacyjny osób uzależnionych NZOZ MONAR Ośrodek Rehabilitacyjno - Readaptacyjny dla dzieci i młodzieży NZOZ MONAR Ośrodek Rehabilitacyjno - Readaptacyjny dla dzieci i młodzieży Dofinansowanie programów krótkoterminowych "Lepsza adrenalina niż amfetamina" 19 996 "Aktywnie dla zdrowia 38 318 NZOZ MONAR Poradnia Profilaktyki i Terapii Uzależnień "Pomoc uzależnionym" 39 993 Dofinansowanie programów dla osób zagrożonych uzależnieniem i eksperymentujących "Pomoc osobom zagrożonym uzależnieniem NZOZ MONAR Poradnia Profilaktyki i Terapii Uzależnień i eksperymentującym" NZOZ "Mrowisko" Młodzieżowy Ośrodek Terapeutyczny NZOZ MONAR Ośrodek Rehabilitacyjno - Readaptacyjny dla dzieci i młodzieży Działania reintegracyjne prowadzone w hostelach i mieszkaniach chronionych "Wspieranie i leczenie osób z grup podwyższonego ryzyka w systemie opieki ambulatoryjnej" 30 499 33 488 "Gram bez narkotyków" 29 994 NZOZ MONAR Ośrodek Rehabilitacyjno - Readaptacyjny dla dzieci i młodzieży "Następny krok" 65 000 Ograniczanie szkód zdrowotnych i społecznych NZOZ MONAR Poradnia Profilaktyki i Terapii Uzależnień "Redukcja szkód dla mieszkańców Gdańska 49 984 Psychoedukacja rodziców NZOZ MONAR Poradnia Profilaktyki i Terapii Uzależnień "Pomoc rodzinie" 39 976 Programy profilaktyczne w zakresie organizacji czasu wolnego dzieci i młodzieży stanowiących alternatywę wobec używania narkotyków Gdański Klub Kick - Boxingu "DUET" Kick - Boxing alternatywą dla narkotyków 3000 Związek Harcerstwa Rzeczpospolitej, Okręg Pomorski "Strzał w dziesiątkę 2007" 15 000 Prowadzenie profilaktycznej działalności pozaszkolnej w zakresie różnorodnych form rekreacji i rozwoju osobistego Fundacja Pomorski Dom Nadziei Profilaktyka HIV / AIDS - Młodzież 2007 11 000 Fundacja Przeciwdziałania Uzależnieniom U.N.A.S. Dla każdego cos dobrego. Klub rozwoju zainteresowań. 10 000 Prowadzenie szkoleń podnoszących kwalifikacje zawodowe osób realizujących zadania obejmujące problematykę narkomanii Fundacja Zdrowia ESCO Przygotowanie i prowadzenie szkoleń w zakresie problematyki uzależnień dla 75 osób 39 240 widephoto.net Badania i monitoring Fundacja Zdrowia ESCO Opracowanie metodologii monitoringu lokalnego i ewaluacji GPPN 30 100 Źródło: Opracowanie własne na podstawie materiałów Wydziału Spraw Społecznych Urzędu Miejskiego w Gdańsku. 40 41

POMOC SPOŁECZNA Zapobieganie i zwalczanie AIDS W ramach zadania zrealizowano program w zakresie zapobiegania i zwalczania AIDS, skierowany do kobiet zgłaszających się do Poradni K kontynuacja. Przeszkoleni zostali lekarze ginekolodzy i pielęgniarki, którzy otrzymali ulotki dla pacjentek, które planują ciążę. W Wojewódzkiej Przychodni Skórno Wenerologicznej programem zostało objętych 112 kobiet, w tym ciężarne i planujące w najbliższym czasie ciążę. U kobiet tych wykonano badanie na obecność wirusa HIV. Koszt realizacji zadania wyniósł 16 733 złotych. 2.2.4. Finansowanie ochrony zdrowia W 2007 roku wydatki miasta na ochronę zdrowia wyniosły 14 316 tys. złotych, czyli o 808 tys. złotych więcej niż w roku ubiegłym. Zmniejszono środki na przeciwdziałanie narkomanii oraz nieznacznie na promocję zdrowia i profilaktykę chorób społecznych. Porównywalną kwotę co w latach poprzednich, około 21 tys. złotych, przeznaczono na lecznictwo ambulatoryjne. Wzrosły natomiast wydatki na działalność Izby Wytrzeźwień oraz profilaktykę i rozwiązywanie problemów alkoholowych, odpowiednio o 26% i 11,5%. Inwestycje i remonty w jednostkach służby zdrowia W 2007 roku przeprowadzono remont w dwóch przychodniach w Gdańsku: w przychodni BRZEŹ- NO przy ul. Gałczyńskiego na kwotę 213 418 złotych oraz w budynku przy ul. Jaskółczej, gdzie siedzibę ma kilka niepublicznych zakładów opieki zdrowotnej (Centrum Pediatryczno-Internistyczne Tabela 2.2.13. Wydatki na ochronę zdrowia i pomoc społeczną w latach 2005 2007 (w tys. złotych) Wyszczególnienie Ogółem ochrona zdrowia, w tym: Środki budżetu miasta 2005 2006 2007 14 483,8 13 507,5 14 315,7 przeciwdziałanie narkomanii 524,0 965,2 624,2 Gdański Zespół Żłobków 6425,5 6578,1 6746.5 Izba Wytrzeźwień w Gdańsku 1326,4 1390,5 1750,8 profilaktyka i rozwiązywanie problemów 3358,0 3293,6 3673,3 alkoholowych lecznictwo ambulatoryjne 21,0 21,7 21,2 promocja zdrowia i profilaktyka chorób społecznych 1784,6 1537,7 1499,7 Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdań Wydziału Spraw Społecznych Urzędu Miejskiego w Gdańsku. JASKÓŁKA, ETER-MED ) na łączną kwotę 60 000 złotych. W 2007 roku wykorzystano na remonty wszystkie zabezpieczone środki. Od kilku lat z inicjatywy Prezydenta Miasta Gdańska, część budżetowych środków przeznaczonych na profilaktykę zdrowotną, Miasto przekazuje na zakup specjalistycznego sprzętu dla ratownictwa medycznego, przeznaczonego dla dzieci i dorosłych. W 2007 roku zakupiony został kolejny specjalistyczny sprzęt medyczny, przeznaczony do użytkowania na oddziałach intensywnej terapii i oddziałach operacyjnych gdańskich szpitali. Tabela 2.2.14. Zakupy inwestycyjne dla placówek służby zdrowia w 2007 roku Podmiot Kwota Zakres inwestycji Pomorskiego Centrum Traumatologii Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego im. Mikołaja Kopernika w Gdańsku Stacja Pogotowia Ratunkowego w Gdańsku Oddział Hepatologii Pomorskiego Centrum Chorób Zakaźnych i Gruźlicy w Gdańsku Klinika Neonatologii Akademickie Centrum Kliniczne Szpital Akademii Medycznej 134 826 119 733 190 000 150 000 119 733 54 570 Zestaw sprzętu laparoskopowego System monitorowania śródoperacyjnego EMG Endeavor Dotacja celowa na zakup karetki Dotacja celowa na zakup aparatu RTG przyłóżkowego jezdnego. Zestaw do terapii tlenkiem azotu, przeznaczony na oddział intensywnej terapii noworodków. Inkubator do intensywnej terapii noworodków. Źródło: Wydział Spraw Społecznych Urzędu Miejskiego w Gdańsku. 2.3. Pomoc społeczna 2.3.1. Charakterystyka systemu pomocy społecznej w Gdańsku Zadaniem pomocy społecznej jest umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości. Pomoc społeczną organizują organy administracji rządowej i samorządowej, współpracując w tym zakresie z organizacjami społecznymi i pozarządowymi. Celem pomocy społecznej jest zaspokajanie niezbędnych potrzeb ży ciowych osób i rodzin oraz umożliwienie im bytowania w warunkach odpowiada jących godności człowieka. Pomoc społeczna powinna, w miarę możliwości, do prowadzić do życiowego usamodzielnienia osób i rodzin, ich integracji ze środowiskiem oraz zapobiegać powstawaniu trudnych sytuacji życiowych. Rodzaj, forma i rozmiar udzielonej pomocy powinny stymulować osobę oraz rodzinę do samodzielnego roz wiązywania własnych problemów przy wsparciu ze strony profesjonalistów - pracowników socjalnych. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Gdańsku (MOPS) jest nadrzędną jednostką organizacyjną systemu pomocy społecznej w mieście, realizującą zadania gminy i powiatu. W 2007 roku MOPS kontynuował szereg zadań wdrożeniowych dotyczących realizacji Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych (SRPS) do roku 2015 oraz prowadził prace nad aktualizacją Strategii w perspektywie nowego okresu programowania na lata 2007 2013. Dziewięć celów głównych zawartych w dokumencie zmierza do stworzenia warunków do integracji społecznej poprawiającej jakość życia wszystkich grup zagrożonych wykluczeniem społecznym, we wszystkich obszarach życia społeczno gospodarczego. W 2007 roku realizowano zadania w ramach następujących programów o zasięgu systemowym: Gdański Program Rozwiązywania Problemu Bezdomności i Łagodzenia jej Skutków; Program Promocji Zatrudnienia oraz Aktywizacji Lokalnego Rynku Pracy; Program Pomocy Rodzinie; Program Wspólnie Przeciw Patologiom; Program Promocji Zdrowia i Przeciwdziałania Chorobom Społecznym; Powiatowy Program Działań na Rzecz Osób Niepełnosprawnych; Gminny Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Gdańsku; Gminny Program Przeciwdziałania Narkomanii w 2007 roku; Gminny Program Dożywiania Dzieci i Młodzieży w Szkołach Podstawowych, Gimnazjalnych i Ponadgimnazjalnych. W 2007 roku MOPS przeznaczył na realizację zadań pomocy społecznej kwotę 146,3 mln złotych, czyli o blisko 8 % więcej niż w roku ubiegłym. Tabela 2.3.1. Wydatki na realizację zadań pomocy społecznej w latach 2005 2007 (tys. zł.) Zadania 2005 2006 2007 Zadania własne gminy Zadania zlecone gminy Zadania własne powiatu Zadania zlecone powiatu 33 698,1 37 177,4 41 501,3 61 345,4 68 632,4 72 389,0 28 007,6 29 507,8 32 201,2 489,0 488,0 225,6 Ogółem 123 540,3 135 805,6 146 317,2 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Gdańsku. Wykres 2.3.1. Środki przeznaczone na pomoc społeczną w Gdańsku w latach 2005 2007 (tys. zł) 160 000 120 000 80 000 40 000 0 123 540 2005 135 806 2006 146 317 2007 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Gdańsku. 42 43

POMOC SPOŁECZNA Na ogólną liczbę klientów systemu pomocy społecznej składają się osoby uzyskujące wsparcie z tytułu: pomocy społecznej; rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudniania osób niepełnosprawnych; świadczeń rodzinnych; przeciwdziałania przemocy. W 2007 roku liczba osób korzystających ze świadczeń pomocy społecznej spadła o 9% w stosunku do roku poprzedniego. Zmniejszył się również odsetek mieszkańców miasta objętych pomocą. Tabela 2.3.2. Korzystający ze świadczeń pomocy społecznej w latach 2005 2007 Rok Liczba mieszkańców Gdańska Liczba środowisk objętych pomocą społeczną Liczba osób w tych środowiskach % mieszkańców Gdańska objętych pomocą 2005 458 053 15 965 30 968 6,76 2006 457 522 16 047 29 823 6,52 2007 455 717 15 179 27 147 5,96 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Gdańsku. Najczęściej występującymi czynnikami wpływającymi w 2007 roku na trudną sytuację życiową klientów MOPS były: ubóstwo, niepełnosprawność i bezrobocie. Tabela 2.3.3. Klienci pomocy społecznej według przyczyn trudnej sytuacji społecznej Przyczyny Liczba rodzin 2005 2006 2007 Ubóstwo 1 7519 7730 6340 Niepełnosprawność 3745 4179 4110 Bezrobocie 3551 3473 2447 Bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych 2484 2093 2292 Długotrwała choroba 2045 2094 2133 Bezdomność 889 834 825 Ochrona macierzyństwa 181-258 Alkoholizm 890 1005 887 1 Ubóstwo traktowane jest jako powód współwystępujący. Źródło: Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Gdańsku. 2.3.2. Finansowanie pomocy społecznej W 2007 roku Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Gdańsku realizował we współpracy ze środowiskiem lokalnym projekty i programy, które były skierowane do różnych grup społecznych: osób starszych i niepełnosprawnych (m.in. Kluby Seniora, Śniadanko Wielkanocne, Ugryźć życie użytkowanie mieszkania treningowego ), rodzin dysfunkcyjnych (m.in. Szkoła dla rodziców, Życie bez przemocy ), dzieci z rodzin dysfunkcyjnych (m.in. Ulica, Niebieskie wakacje, Starszy brat, starsza siostra ), dzieci z domów dziecka, placówek opiekuńczowychowawczych (m.in. Wsparcie na starcie, Wędka na wyprawkę ), osób bezdomnych (m.in. Agenda Bezdomności, Krok Po Kroku Do Niezależności, działania prewencyjne streetworking), osób ubogich (m.in. Okruszek ), osób długotrwale bezrobotnych (m.in. Impuls, Razem dla siebie, razem dla innych ), wolontariuszy współpracujących z Miejskim Ośrodkiem Pomocy Społecznej (m.in. Ja już pomagam ). Tabela 2.3.4.Formy pomocy udzielonej przez Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w 2007 roku Formy pomocy Liczba osób Kwota świadczeń (tys. zł.) 2007 Zasiłki stałe 2475 8552 Zasiłki okresowe 1667 1069 Zasiłki celowe i w naturze 10 031 7218 Specjalistyczne usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania dla osób z zaburzeniami psychicznymi 89 358 Schronienie 651 2135 Posiłek 3755 901 Ubranie 339 73 Usługi opiekuńcze w tym: specjalistyczne Zasiłek celowy na pokrycie wydatków powstałych w wyniku zdarzenia losowego 1207 71 1822 80 25 29 Sprawienie pogrzebu 105 213 Źródło: Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Gdańsku. W roku 2007 pracownicy MOPS uczestniczyli w realizacji 4 projektów finansowanych ze środków Unii Europejskiej: Opiekun usamodzielnienia doradcą zawodowym młodzieży opuszczającej placówki opiekuńczo - wychowawcze - Program Leonardo da Vinci, Innowacyjne metody podnoszenia kwalifikacji zawodowych pracowników systemu pomocy społecznej Program Leonardo da Vinci, Inicjatywa Wspólnotowa EQUAL - Agenda Bezdomności Standard Aktywnego Powrotu na Rynek Pracy - MOPS jako partner organizacji pozarządowej, Zwiększenie świadomości społecznej oraz wzmocnienie roli organizacji pozarządowych w zakresie rzecznictwa i monitoringu - MOPS jako partner organizacji pozarządowej. W 2007 roku wysokość przyznanych przez Prezydenta Miasta Gdańska dotacji dla podmiotów nie zaliczonych do sektora finansów publicznych na realizację zadań z zakresu pomocy społecznej wyniosła ponad 10 781 tys. złotych Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej zawarł na tę kwotę ogółem 95 umów z podmiotami niepublicznymi. Działania na rzecz osób niepełnosprawnych W 2007 roku objęto wsparciem osoby niepełnosprawne w zakresie: zaopatrzenia w sprzęt rehabilitacyjny, przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze - 961 osób, dofinansowania likwidacji barier architektonicznych, technicznych i w komunikowaniu się, w związku z indywidualnymi potrzebami osób niepełnosprawnych - 201 osób, wydawania kart parkingowych - 1536 osób, uczestnictwa osób niepełnosprawnych i ich opiekunów w turnusach rehabilitacyjnych - 1146 osób, dofinansowania tworzenia i działalności warsztatów terapii zajęciowej - 227 osób, prowadzenia wypożyczalni sprzętu rehabilitacyjnego - 340 osób. W celu usuwania barier ograniczających dostęp osób niepełnosprawnych do opieki medycznej wykonano: w przychodni MORENA, zamontowano 2 dźwigi wewnętrzne spełniające wymogi do przewozu osób niepełnosprawnych, 44 45

POMOC SPOŁECZNA w przychodni MICKIEWICZA zrobiono dwa zadaszone wejścia z pochylniami dla osób niepełnosprawnych, oraz odtworzono chodnik od ulicy dla łatwiejszej komunikacji osób poruszających się na wózkach inwalidzkich Centrum Interwencji Kryzysowej (CIK) Centrum jest ośrodkiem interwencji kryzysowej realizującym zadania przewidziane w ustawie o przeciwdziałaniu przemocy, ustawie o pomocy społecznej oraz ustawie o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Głównym zleceniodawcą zadań jest Urząd Miejski w Gdańsku, bezpośredni nadzór merytoryczny sprawuje Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Gdańsku. CIK świadczy głównie usługi w zakresie poradnictwa psychologicznego i prawnego. W 2007 roku udzielił wsparcia 3124 osobom. Najczęstszą formą pomocy było poradnictwo psychologiczne, w ramach którego udzielono 4042 porady. O poradę prawną poprosiło 135 osób. Przeprowadzono 11 interwencji poza ośrodkiem oraz prowadzono 19 grup psychoedukacyjnych. W 2007 roku udzielono schronienia w hostelach 81 osobom ofiarom przemocy. Średni okres korzystania ze schronienia wynosił około 2 tygodnie. Tabela 2.3.5. Porady udzielone przez pracowników CIK w 2007 roku ze względu na problem Problem, z którym zgłosił się klient Liczba porad Przemoc w rodzinie 483 Przemoc w pracy 6 Przeżyte klęski żywiołowe 9 Śmierć bliskich 37 Bezradność wobec kryzysów rozwojowych 266 Inne 2818 Źródło: Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Gdańsku. Domy pomocy społecznej i placówki opiekuńczo wychowawcze W 2007 roku na gdański system pomocy społecznej osobom starszym i niepełnosprawnym składały się: domy pomocy społecznej 7 placówek; rodzinne domy pomocy 4 placówki; środowiskowe domy samopomocy 11 placówek; rodzinne domy pomocy dla osób starszych 6 placówek. Wymienione placówki dysponowały łącznie 1020 miejscami, a średni koszt utrzymania jednego mieszkańca w domu pomocy społecznej wyniósł 2110 zł. Tabela 2.3.6. Charakterystyka domów pomocy społecznej Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Gdańsku Nazwa placówki Źródło: Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Gdańsku. Przeznaczenie placówki Liczba miejsc w 2007 r. Średni koszt pobytu 1 mieszkańca (w zł.) DPS ul. Polanki 121 osoby starsze i przewlekle chore 104 2159 DPS ul. Starogardzka 20 dzieci i młodzież oraz dorośli niepełnosprawni intelektualnie (mężczyźni) 112 2586 DPS Ostoja ul. Hoża 4 osoby starsze 48 1862 DPS Stowarzyszenie Domu Opieki Złota Jesień ul. Hynka 12 osoby starsze 90 2021 DPS Zgromadzenia Sióstr Pallotynek ul. Turystyczna 23 dzieci i młodzież oraz dorośli niepełnosprawni intelektualnie (kobiety) 57 2100 DPS Za Sosnami ul. Hallera 227a osoby starsze 100 2021 Dom Seniora im. Jana Pawła II Caritas ul. Fromborska 24 osoby starsze, przewlekle somatycznie chore, niepełnosprawne fizycznie 99 2021 W Gdańsku w 2007 roku działało 13 placówek opiekuńczo wychowawczych typu: rodzinnego, socjalizacyjnego, interwencyjnego i wielofunkcyjnego. Dysponowały one 252 miejscami. Tabela 2.3.7. Charakterystyka placówek opiekuńczo wychowawczych w Gdańsku w 2007 roku Typ placówki rodzinna socjalizacyjna wielofunkcyjna interwencyjna Nazwa placówki Liczba miejsc Rodzinny Dom Dziecka Nr 1 8 Rodzinny Dom Dziecka Nr 2 6 Rodzinny Dom Dziecka Nr 3 6 Rodzinny Dom Dziecka Nr 4 7 "Dom Przy Sercu" 7 Dom Integracyjno - Rodzinny 14 Dom Dziecka 56 Młodzieżowy Ośrodek Readaptacji Społecznej Ośrodek Socjalizacyjno - Rehabilitacyjny Fundacji "Rodzina Nadziei"" Dom Dla Dzieci Gdańskiej Fundacji Innowacji Społecznej Pogotowie Opiekuńcze im. K. O. Burchardta - oddziały całodobowe - oddział dzienny - grupa usamodzielnienia Dom Rodzinny Fundacji "Rodzina Nadziei" - socjalizacyjne - interwencyjne Dom Dla Dzieci Gdańskiej Fundacji Innowacji Społecznej 26 14 14 30 14 10 22 4 14 Placówki opiekuńczo wychowawcze zapewniają dzieciom, które zostały w nich umieszczone następujące formy pomocy: wyżywienie, dostęp do opieki zdrowotnej, dostęp do zajęć wychowawczych, kompensacyjnych, terapeutycznych i rewalidacyjnych, dostęp do nauki i pomoc w nauce, wyposażenie w odzież i obuwie, zabawki odpowiednie do wieku rozwojowego, leki, podręczniki i przybory szkolne, uczestnictwo w zajęciach pozalekcyjnych i rekreacyjno-sportowych, kwotę pieniężną do własnego dysponowania przez dzieci od 5. roku życia. Źródło: Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Gdańsku. 46 47

ORGANIZACJE POZARZĄDOWE 2.4. Organizacje pozarządowe Celem współpracy Gdańska z organizacjami pozarządowymi jest zdynamizowanie działań w sferze zadań publicznych oraz podniesienie ich skuteczności i efektywności. Współpraca powinna objąć możliwie najszersze obszary aktywności obywatelskiej i prowadzić do promowania postaw proobywatelskich, przede wszystkim wolontariatu. Celem strategicznym jest wzmocnienie pozycji organizacji pozarządowych i zapewnienie im równych szans w realizacji zadań publicznych. Od 2005 roku przy Prezydencie Gdańska funkcjonuje Gdańska Rada Działalności Pożytku Publicznego, która ma charakter doradczo opiniujący oraz inicjatywny w zakresie działań dotyczących organizacji pozarządowych. W lutym 2007 roku wybrano nowy skład rady na kadencję 2007 2009. W efekcie rozwoju współpracy i w odpowiedzi na coraz większe potrzeby sektora pozarządowego Prezydent Gdańska w dniu 28 marca 2007 r. powołał do życia Referat Współpracy z Organizacjami Pozarządowymi w strukturach Wydziału Spraw Społecznych. W ramach weryfikacji aktywności organizacji pozarządowych w/w Referat przeprowadził Badanie organizacji pozarządowych w Gdańsku, które objęło znaczącą część sektora, w sumie 428 podmiotów. 2.4.1. Charakterystyka organizacji pozarządowych w Gdańsku Szacunkowo na terenie miasta zarejestrowanych jest 1600 organizacji. Monitoring tej liczby jest utrudniony z uwagi na fakt, że w Krajowym Rejestrze Sądowym uwzględnia się organizacje z terenu całego województwa i nie ma możliwości wyodrębnienia poszczególnych gmin. Prowadzona przez Urząd Miejski baza organizacji zawiera 557 podmiotów. Najstarsza z działających organizacji została zarejestrowana w 1911 roku, najmłodsza zaś w 2007 roku. Przed 1989 rokiem powstało 19% organizacji, 38% w latach 1990 1999, natomiast 43% organizacji będących przedmiotem badania zostało założonych w latach 2000 2007. W roku 2007 powstało 9 podmiotów. Zdecydowana większość badanych organizacji ma status stowarzyszenia zarejestrowanego (86%). Fundacje stanowią 8% badanych, 5% to związki stowarzyszeń, zaś 1% stanowią przedstawicielstwa organizacji zagranicznych. Niecały jeden procent podmiotów powstało na mocy umowy Państwo Kościół. Spośród przebadanych organizacji działających w Gdańsku 35% należy do krajowych, regionalnych lub branżowych porozumień organizacji pozarządowych. Najwięcej organizacji kieruje swoje działania do dzieci i młodzieży 53% oraz do osób ubogich, chorych, niepełnosprawnych, uzależnionych, bezrobotnych i starszych 42%. Jedna czwarta organizacji działa na rzecz określonych grup społecznych, 9% koncentruje swoje działania na kobietach, a 7% podmiotów podaje, że odbiorcą ich oferty może być każdy. Wykres 2.4.1. Beneficjenci organizacji pozarządowych* % 60 50 40 30 20 10 0 53 dzieci młodzież 42 osoby ubogie chore, starsze itp. *wartości nie sumują się do 100%, można było wskazać więcej niż jedną odpowiedź Źródło: Raport z badania organizacji pozarządowych w Gdańsku. 25 konkretne grupy społeczne 9 kobiety 7 wszyscy Prowadzone przez organizacje pozarządowe działania dotyczą przede wszystkim województwa i regionu. Działalność 34% badanych podmiotów obejmuje obszar całego kraju oraz inaczej wyodrębnionego terytorium. Na terenie najbliższego sąsiedztwa (osiedla, dzielnicy) działa 30% organizacji, gminy lub powiatu 28% organizacji a na obszarze innych państw 10% przebadanych podmiotów. Wykres 2.4.2. Zasięg działań organizacji pozarządowych* 60 50 40 30 20 10 0 57 województwo, region cały kraj 34 34 inaczej wyodrębnione terytorium najbliższe sąsiedztwo gmina, powiat *wartości nie sumują się do 100%, można było wskazać więcej niż jedną odpowiedź Źródło: Raport z badania organizacji pozarządowych w Gdańsku. 30 28 10 inne kraje Wykres 2.4.3. Obszary działalności organizacji pozarządowych na terenie Gdańska % 12 11 10 10 8 Źródło: Raport z badania organizacji pozarządowych w Gdańsku. 2.4.2. Współpraca z organizacjami pozarządowymi Współpraca pozafinansowa Współpraca Miasta z organizacjami pozarządowymi polega przede wszystkim na wspólnym określaniu kierunków polityki społecznej, wdrażaniu Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych do roku 2015, tworzeniu Gdańskiego Programu Na Rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej 2008 2015 oraz realizacji programów współpracy, pomocy lokalowej i organizacyjnej dla działalności w sferze pożytku publicznego. Gdańsk rokrocznie oddaje w użyczenie lub najem, na cele działalności pożytku publicznego, lokale z zasobów gminy. Liczba lokali przekazanych w użyczenie dla organizacji pozarządowych zwiększyła się z 5 w 2006 roku do 31 w 2007 roku, w tym w trybie bezprzetargowym oddano 14 lokali. Miasto Gdańsk od lat wspiera, promuje i aktywizuje organizacje pozarządowe. Służy temu przyznawana od 2000 roku nagroda Prezydenta Gdańska im. Lecha Bądkowskiego. W 2007 r. laureatem nagrody została Fundacja Regionalne Centrum Informacji i Wspomagania Organizacji Pozarządowych, za podejmowanie działań na rzecz rozwoju społeczeństwa obywatelskiego. Wyróżnienie otrzymało Stowarzyszenie Oliwskie Słoneczko za zaangażowanie na rzecz społeczności lokalnej, w szczególności 10 8 6 4 2 0 Zaspa Wrzeszcz Suchanino/Morena/Niedźwiednik Oliwa 7 Dolna Miasto 6 Przymorze 5 Śródmieście 5 Orunia 5 Nowy Port/Brzeźno 3 3 na rzecz dzieci i osób zagrożonych wykluczeniem społecznym oraz Stowarzyszenie Wspólnota Serc za zaangażowanie w pracy z osobami niepełnosprawnymi. W 2007 roku Gdańskim Darczyńcą Roku został pan Henryk Janikowski za wielostronną pomoc dzieciom i rodzinom potrzebującym wsparcia. Żabianka Olszynka widephoto.net 48 49

ORGANIZACJE POZARZĄDOWE Tabela 2.4.1. Laureaci Nagrody im. Lecha Bądkowskiego Rok 2000 Laureaci Nagrody im. Lecha Bądkowskiego Gdańskie Forum na Rzecz Wychodzenia z Bezdomności 2001 Gdańskie Stowarzyszenie Pedagogów Praktyków 2002 2003 2004 Stowarzyszenie Pomocy Charytatywnej Wspólnota, Hospicjum Pallotinum Związek Harcerstwa Polskiego Hufiec Gdańsk Śródmieście Stowarzyszenie Muzyczne FORZA, Stowarzyszenie Polskich Kucharzy i Cukierników 2005 Towarzystwo Pomocy im. Św. Brata Alberta Corocznie Prezydent Gdańska wystosowuje do mieszkańców miasta apel z prośbą o przekazanie 1% podatku na rzecz organizacji pozarządowych. W 2007 roku ponad 72 tys. podatników dokonało darowizny pieniężnej na rzecz organizacji pożytku publicznego. Stanowi to, w porównaniu z rokiem ubiegłym, prawie 3-krotny wzrost liczby ludności przekazującej 1% podatku. Na rzecz organizacji pozarządowych przekazano blisko 6 mln złotych, czyli o 3,5 mln złotych więcej niż w 2006 roku. Wykres 2.4.2. Liczba podatników zamieszkałych w Gdańsku przekazujących 1% podatku na rzecz organizacji pożytku publicznego Współpraca finansowa Wieloletnie współdziałanie Gdańska z organizacjami pozarządowymi pozwoliło na usystematyzowanie zasad współpracy i udowodniło celowość jej ciągłego poszerzania. Udział tego trzeciego sektora na wielu płaszczyznach rozwoju społeczno gospodarczego miasta jest przykładem aktywnego włączania obywateli w życie miasta i podejmowanie współodpowiedzialności za jego jakość. Skalę współpracy pokazuje duży wzrost środków przeznaczanych na te zadania. W 2007 roku z budżetu Miasta Gdańska zrealizowano 552 zadania na łączną kwotę 16 702 tys. złotych. W porównaniu do 2006 roku, w którym wydatkowano 9627 tys. złotych oznacza to 73% wzrost wielkości środków przeznaczonych na cele związane z działalnością organizacji pozarządowych. W 2007 roku realizowano następujące zadania z zakresu: pomocy społecznej 10.781 tys. zł kultury 2572 tys. zł sportu 1255 tys. zł zapobiegania patologiom społecznym 739 tys. zł edukacji 439 tys. zł ochrony środowiska 324 tys. zł wypoczynku dzieci i młodzieży 220 tys. zł rozwoju przedsiębiorczości i rynku pracy 216 tys. zł wspierania organizacji pozarządowych i wolontariatu 99 tys. zł zdrowia 40 tys. zł demokracji i praw człowieka 15 tys. zł. Wykres 2.4.3. Obszary, w ramach których realizowano zadania z budżetu Gdańska w 2007 roku Kultura 15% Sport 8% Edukacja 3% Zapobieganie patologiom społecznym 5% Pozostałe 4% Pomoc społeczna 65% Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Wydziału Spraw Społecznych. 2006 2007 Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym Koło w Gdańsku Fundacja Regionalne Centrum Informacji i Wspomagania Organizacji Pozarządowych 80 000 60 000 72 233 Źródło: Opracowanie własne. Efektem współpracy Gdańska z organizacjami jest uznanie ze strony sektora pozarządowego dla Władz Miasta. W dniu 18 kwietnia 2007 roku miasto Gdańsk odebrało tytuł Samorządu Przyjaznego Szkole Uczącej się przyznawany przez Centrum Edukacji Obywatelskiej. Tytuł otrzymały samorządy wspierające szkoły w podnoszeniu jakości ich pracy i efektywności nauczania. 40 000 20 000 0 11 586 20 085 26 172 2004 2005 2006 2007 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Wydziału Finansowego. 50 51

EDUKACJA Tabela 2.4.2. Współpraca finansowa Gdańska w poszczególnych obszarach działalności pożytku publicznego Obszary działalności Pomoc społeczna dla: osób bezrobotnych osób niepełnosprawnych i przewlekle chorych osób bezdomnych osób starszych rodzin dysfunkcyjnych osób ubogich Liczba beneficjentów 181 2000 bd 185 6000 5500 Liczba zadań Kwota (tys. zł) 94 10 781 Edukacja 28 698 42 439 Kultura bd 89 2572 Sport 33 169 191 1255 Wsparcie organizacji pozarządowych poprzez szkolenie 1107 12 99 Demokracja i prawa człowieka 204 3 15 Wypoczynek dzieci i młodzieży 3456 44 220 Zdrowie 584 14 40 Zapobieganie alkoholizmowi i narkomanii 30 000 55 739 Ochrona środowiska bd 4 325 Rozwój przedsiębiorczości i rynku pracy bd 4 216 Ogółem ponad 111 084 552 16 702 Gdańskie placówki oświatowe dysponują obok sal dydaktycznych, pracowni przedmiotowych i sal gimnastycznych również bibliotekami, czytelniami, salami do gimnastyki korekcyjnej, boiskami, bieżniami, kortami tenisowymi, basenami oraz internatami, rozszerzając tym samym ofertę edukacyjną skierowaną do dzieci i młodzieży. Likwidacja lub przygotowanie do likwidacji, w 2007 roku, pięciu placówek oświatowych nie pociągnęło za sobą zmiany przeznaczenia użytkowanych budynków, zmienił się jedynie typ placówki oświatowej. Placówki dostosowywane są bowiem na bieżąco do zmieniających się potrzeb dzieci i młodzieży, korzystających z tych miejsc. Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Wydziału Spraw Społecznych. 2.5. Edukacja 2.5.1. Szkolnictwo podstawowe i ponadpodstawowe Potencjał edukacyjny Gdańska tworzy 335 placówek oświatowych z 2818 oddziałami, w których zatrudnieni są nauczyciele na 6585 etatach 1). W 2007 r. do gdańskich przedszkoli, szkół podstawowych i ponadpodstawowych uczęszczało 63 772 uczniów, o 3870 uczniów mniej w stosunku do 2006 roku. Wskaźnik liczby uczniów przypadających na etat nauczycielski zmniejszył się nieznacznie w stosunku do 2006 roku i wyniósł 9,68 (w roku 2006 wynosił 9,75). Tabela 2.5.1. Charakterystyka gdańskich placówek oświatowych w 2007 roku. Wyszczególnienie Przedszkola w tym 0 2 Szkoły podstawowe Gimnazja Licea Ogólnokształcące Szkoły zawodowe Inne placówki* Liczba placówek 66 69 49 35 19 19 Liczba oddziałów 374 1038 571 394 431 10 Liczba uczniów 8615 20 938 12 739 10 721 10 591 168 Liczba nauczycieli (etaty) 659,73 2511,76 1371,92 830,46 871,62 339,62 *Inne placówki: Bursa Gdańska, 4 internaty, Szkolne Schronisko Młodzieżowe, 7 Poradni Psychologiczno-Pedagogicznych, Gdański Ośrodek Kultury Fizycznej, Pałac Młodzieży, Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia, Ośrodek Kształcenia Ustawicznego Nauczycieli, Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy Nr 2 (bez szkół), Specjalny Ośrodek Rewalidacyjno-Wychowawczy dla Dzieci i Młodzieży z Autyzmem. 1) Etaty bez godzin ponadwymiarowych stałych przeliczonych na etaty. Po ich przeliczeniu liczba etatów wyniosłaby łącznie około 7559 etatów, czyli o około 974 etaty więcej. 2) W liczbie oddziałów, uczniów i nauczycieli przedszkoli zawarto również liczbę oddziałów, uczniów i nauczycieli klas 0 w Szkołach Podstawowych. Źródło: Wydział Edukacji Urzędu Miejskiego w Gdańsku. 52 53

EDUKACJA Tabela 2.5.2. Wyposażenie gdańskich placówek oświatowych w 2007 roku. Rodzaj wyposażenia Przedszkola Szkoły podstawowe Gimnazja Licea ogólnokształcące L i c z b a Szkoły zawodowe Inne placówki* Sale dydaktyczne 258 924 493 305 383 70 Pracownie przedmiotowe - 101 116 121 190 45 Biblioteki - 51 38 22 21 1 Czytelnie - 45 21 13 0 0 Aule - 2 2 8 11 1 Stołówki - 43 16 3 5 1 Sale gimnastyczne 53 68 29 22 24 3 Sale do gimnastyki korekcyjnej - 43 20 10-1 Boiska, w tym: - 81 58 35 31 4 asfaltowe - 38 34 23 15 3 ziemne - 29 19 11 7 - inne - 14 5 1 9 1 Bieżnie - 19 14 8 3 - Tabela 2.5.3. Programy autorskie i innowacje pedagogiczne realizowane w szkołach w 2007 roku. Typ placówki Programy autorskie Innowacje pedagogiczne Przedszkola 63 5 Szkoły podstawowe 269 57 Gimnazja 88 33 Licea ogólnokształcące 56 27 Szkoły zawodowe 11 16 Inne placówki 19 0 Źródło: Wydział Edukacji Urzędu Miejskiego w Gdańsku. Gdańskie szkoły podstawowe i ponadpodstawowe w 2007 roku współpracowały z 42 uczelniami wyższymi. Współpraca polegała na: odbywaniu praktyk studenckich przez studentów danej uczelni w placówkach oświatowych, organizowaniu wystąpień, seminariów, prelekcji i wykładów dla uczniów, organizowaniu lekcji pokazowych na terenie uczelni, uczestnictwie w wykładach i zajęciach prowadzonych przez wykładowców danej uczelni, organizowaniu konkursów i olimpiad przedmiotowych, przeprowadzaniu badań i ankiet przez studentów danej uczelni oraz realizacji innych form współpracy, np. polegających na uczestnictwie w ćwiczeniach laboratoryjnych oraz udziale uczniów i studentów w organizowaniu imprez. W ogólnopolskim rankingu szkół średnich 2007 opracowanym przez redakcję Rzeczpospolitej dwie gdańskie szkoły średnie znalazły się w pierwszej setce wyróżnionych szkół: Gdańskie Liceum Autonomiczne (3 miejsce w rankingu wojewódzkim i 60 miejsce w rankingu ogólnopolskim) oraz III Liceum Ogólnokształcące im. Bohaterów Westerplatte (4 miejsce w rankingu wojewódzkim i 65 miejsce w rankingu ogólnopolskim). Dodatkowo III Liceum Ogólnokształcące im. Bohaterów Westerplatte, jako jedyna szkoła w mieście, uczestniczy w programie matury międzynarodowej. W 2007 roku egzaminy matury międzynarodowej zdało 45 uczniów, przy czym o 10 więcej uczniów niż rok wcześniej przystąpiło do sesji egzaminacyjnej. Korty tenisowe - 1 5 1 2 - Internaty - - - - 2 1 Baseny - 3-2 2 - *Inne placówki: Bursa Gdańska, 4 internaty, Szkolne Schronisko Młodzieżowe, 7 Poradni Psychologiczno-Pedagogicznych, Gdański Ośrodek Kultury Fizycznej, Pałac Młodzieży, Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia, Ośrodek Kształcenia Ustawicznego Nauczycieli, Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy Nr 2 (bez szkół), Specjalny Ośrodek Rewalidacyjno-Wychowawczy dla Dzieci i Młodzieży z Autyzmem. Źródło: Wydział Edukacji Urzędu Miejskiego w Gdańsku. Szkoły publiczne i placówki oświatowe, obok podstawowego zakresu swojej działalności, prowadzą również działalność innowacyjną i eksperymentalną. Innowacje pedagogiczne, będące rozwiązaniami nowatorskimi dla danej szkoły, realizowane są w obszarach: programowym, organizacyjnym i metodycznym. Nadrzędnym ich celem jest poprawa jakości pracy szkoły. Eksperyment pedagogiczny obejmuje zaś działania służące podnoszeniu skuteczności kształcenia w szkole, w ramach których modyfikowane są warunki, organizacja zajęć edukacyjnych lub zakres treści nauczania, prowadzone jednak pod opieką jednostki naukowej, między innymi uczelni wyższych. Innowacje i eksperymenty pedagogiczne nie mogą jednak prowadzić do zmiany typu szkoły. W 2007 roku gdańskie szkoły i placówki oświatowe wdrożyły 138 inicjatyw pedagogicznych. Działalność innowacyjna obejmuje szeroki zakres zagadnień, od edukacji przedmiotowej, np. informatycznej, chemicznej, humanistycznej, czy wychowania fizycznego, poprzez edukację teatralną i ekologiczną, zajęcia z psychologami, pedagogami, logopedami, zajęcia społeczno-wychowawcze, edukację regionalną czy morską, aż do programów terapeutycznych, związanych z coraz częściej pojawiającą się wśród dzieci i młodzieży depresją czy zachowaniami agresywnymi. Podobnie rzecz się ma z programami autorskimi, tworzonymi przez nauczycieli i wychowawców, które z formalnego punktu widzenia nie są innowacjami pedagogicznymi. Kadra oświatowa stale aktualizuje swoją wiedzę przedmiotową, pedagogiczną i psychologiczną, wykazując pasję poznawczą, zawodową i twórczą, znajdującą swoje odbicie w utworzonych przez nich i prowadzonych w 2007 roku aż 506 programach autorskich. To właśnie nauczyciel i wychowawca ma najbliższy kontakt z uczniami i wychowankami, a zatem możliwość określania kierunków funkcjonowania zespołu, proponowania założeń programowo-organizacyjnych oraz dydaktyczno-wychowawczych. 2.5.2. Szkolnictwo wyższe i nauka Gdańsk, będący głównym ośrodkiem akademickim Polski północnej, przywiązuje dużą wagę do rozwoju nauki i szkolnictwa wyższego, jako istotnego miernika jakości życia mieszkańców oraz czynnika wpływającego na rozwój miasta. Na terenie Gdańska swoją siedzibę ma 6 publicznych szkół wyższych: Uniwersytet Gdański, Politechnika Gdańska, Akademia Medyczna, Akademia Muzyczna, Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu, Akademia Sztuk Pięknych oraz Gdańskie Seminarium Duchowne afiliowane do Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, a także 11 szkół niepublicznych i prywatnych: Ateneum - Szkoła Wyższa, Gdańska Wyższa Szkoła Administracji, Gdańska Wyższa Szkoła Humanistyczna, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku, Wyższa Szkoła Finansów i Administracji, Wyższa Szkoła Gospodarowania Nieruchomościami Wydział Pomorski w Gdańsku, Wyższa Szkoła Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi Wydział Zamiejscowy w Gdańsku, Wyższa Szkoła Społeczno - Ekonomiczna w Gdańsku, Wyższa Szkoła Turystyki i Hotelarstwa w Gdańsku, Wyższa Szkoła Zarządzania w Gdańsku, Polsko-Japońska Wyższa Szkoła Technik Komputerowych Wydział Zamiejscowy w Gdańsku. Gdańskie uczelnie kształciły w 2007 roku studentów w systemie studiów stacjonarnych i niestacjonarnych na studiach pierwszego stopnia (licencjackich lub inżynierskich), studiach drugiego stopnia (magisterskich), jednolitych studiach magisterskich, studiach trzeciego stopnia (doktoranckich) oraz studiach podyplomowych. Tabela 2.5.4. Liczba kierunków studiów na uczelniach publicznych w Gdańsku w latach 2006 2007. Uczelnia Liczba kierunków Stacjonarne Niestacjonarne 2006 2007 2006 2007 Uniwersytet Gdański 27 26 18 24 Politechnika Gdańska 20 25 11 9 Akademia Medyczna w Gdańsku Akademia Muzyczna w Gdańsku Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu Akademia Sztuk Pięknych w Gdańsku 11 12 14 14 4 5 2 2 3 5 4 4 5 5 5 4 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z uczelni. 54 55

EDUKACJA W roku akademickim 2006/2007 nastąpił wzrost liczby absolwentów gdańskich uczelni publicznych w stosunku do poziomu roku poprzedniego (2005/2006) o 467osób. Liczba studentów pobierających naukę w uczelniach publicznych w roku akademickim 2007/2008 wzrosła o 690 osób. Tabela 2.5.5. Liczba absolwentów uczelni publicznych w Gdańsku. Tabela 2.5.6. Liczba studentów uczelni publicznych w Gdańsku w roku akademickim 2007/2008 Uczelnia Rok akademicki 2005/ /2006 2006/ /2007 w tym kobiety 2006/ /2007 Dynamika 2007/ /2006 Uniwersytet Gdański 4327 4343 3136 100,4 Politechnika Gdańska Akademia Medyczna w Gdańsku Akademia Muzyczna w Gdańsku Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu Akademia Sztuk Pięknych 2361 2488 968 105,4 897 1035 844 115,4 67 79 45 117,9 987 1084 552 109,8 129 206 155 159,7 Ogółem 8768 9235 5700 105,3 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z uczelni. Tabela 2.5.7. Liczba studentów z podziałem na typ studiów w 2006 i 2007 roku Typ studiów Uniwersytet Gdański Politechnika Gdańska Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z uczelni. Akademia Medyczna w Gdańsku Uczelnia Uniwersytet Gdański Politechnika Gdańska Akademia Medyczna w Gdańsku Akademia Muzyczna w Gdańsku Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu Akademia Sztuk Pięknych Stacjonarne Niestacjonarne Ogółem w tym kobiety 16 459 11 813 28 272 18 972 16 287 3214 19 501 5961 3794 1230 5024 3678 477 142 619 369 2067 2026 4093 1762 448 372 820 bd. Ogółem 39 532 18 797 58 329 30 742 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z uczelni. Akademia Muzyczna w Gdańsku Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu Akademia Sztuk Pięknych Lata 2006 2007 2006 2007 2006 2007 2006 2007 2006 2007 2006 2007 Ogółem 29 835 32 435 18 878 21 153 4868 5197 650 652 4092 4358 860 820 studia pierwszego stopnia (licencjackie lub inżynierskie) studia drugiego stopnia (magisterskie) jednolite studia magisterskie studia trzeciego stopnia (doktoranckie) studia podyplomowe 9946 12 849 4376 8287 1336 1343 80 214 1424 2023 322 323 4752 4632 2242 1917 399 506-11 824 971 64 49 14 221 10 791 11 835 9297 2983 3175 570 394 1788 1099 474 448 916 1106 425 447 150 173 - - 56 59 - - bd. 3057 bd. 1205 bd. - bd. 33 bd. 206 - - Uczelnie w 2007 roku, podobnie jak w latach poprzednich, w największej liczbie kształciły słuchaczy na kierunkach ekonomicznych, zarządzania, prawno-administracyjnych, informatycznych i inżynierskich. Spełniając ustawowy obowiązek oraz wychodząc naprzeciw potrzebom innych środowisk uczestniczących w życiu kraju i macierzystego regionu gdańskie uczelnie wyższe prowadzą, zakrojoną na szeroką skalę, działalność naukowo-badawczą. W 2007 roku zatrudniały 4057 pracowników dydaktycznych i dydaktyczno-naukowych. Zmniejszyła się liczba pracowników z tytułem magistra o 82 osoby oraz z tytułem profesora o 65 osób, wzrosła natomiast liczba pracowników z tytułem doktora i doktora habilitowanego o 120 osób. Tabela 2.5.8. Kadra dydaktyczno- naukowa gdańskich uczelni publicznych w 2007 r. Uczelnia Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z uczelni. Profesorowie Pracownicy naukowi z tytułem doktora (w tym doktora habilitowanego) z tytułem magistra Ogółem Uniwersytet Gdański 339 870 415 1624 Politechnika Gdańska 109 732 258 1099 Akademia Medyczna w Gdańsku 99 572 245 916 Akademia Muzyczna w Gdańsku 53 36 16 105 Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu 10 101 58 169 Akademia Sztuk Pięknych 31 70 43 144 Ogółem 641 2381 1035 4057 56 57

EDUKACJA Uniwersytet Gdański Uniwersytet Gdański, największa uczelnia państwowa Wybrzeża, kształciła w 2007 roku o 2600 więcej osób, niż w analogicznym okresie 2006 roku. Liczba studentów wynosiła 32 435 osób, które pobierały naukę na 9 wydziałach: Wydziale Biologii, Geografii i Oceanografii, Wydziale Chemii, Wydziale Ekonomicznym, Wydziale Filologiczno-Historycznym, Wydziale Matematyki, Fizyki i Informatyki, Wydziale Nauk Społecznych, Wydziale Prawa i Administracji, Wydziale Zarządzania, oraz Międzyuczelnianym Wydziale Biotechnologii UG i AMG. W 5 jednostkach dydaktycznych Uniwersytetu: Centrum Herdera Uniwersytetu Gdańskiego, Ośrodku Alliance Francaise, British Centre Studium Uniwersytetu Gdańskiego, Studium Języków Obcych i Bibliotece Brytyjskiej UG, słuchacze mogli zdobywać wiedzę z zakresu języka: angielskiego, francuskiego, hiszpańskiego, niemieckiego, japońskiego, polskiego, włoskiego, rosyjskiego oraz szwedzkiego. W rankingu szkół akademickich, przygotowanym za rok 2007 przez redakcję Rzeczpospolitej, Uniwersytet Gdański, wśród 22 ocenianych uniwersytetów, znalazł się na 6 miejscu. Natomiast w rankingu uczelni akademickich 2007, spośród 89 ocenianych szkół wyższych, uplasował się na miejscu 16. Kadra naukowa uczelni należy do 284 międzynarodowych stowarzyszeń naukowych, komitetów oraz rad naukowych i programowych, jak również komitetów redakcyjnych czołowych wydawnictw naukowych. Na Uniwersytecie Gdańskim działa 125 pracowni badawczych w poszczególnych wydziałach w ramach katedr i zakładów. W uznaniu osiągnięć wielu pracowników uhonorowano nagrodami, między innymi, pracownicy Katedry Biologii Molekularnej i Komórkowej Międzyuczelnianego Wydziału Biotechnologii UG- AMG otrzymali nagrodę zespołową Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego za cykl publikacji opisujących role białek opiekuńczych w metabolizmie komórek. W skład nagrodzonego zespołu weszli, prof. Jarosław Marszałek, prof. Krzysztof Liberek, dr Rafał Dudkiewicz, dr Agnieszka Lewandowska, dr Szymon Ziętkiewicz oraz mgr Sebastian Pukszta. Dr Szymon Ziętkiewicz, z Międzyuczelnianego Wydziału Biotechnologii Uniwersytetu Gdańskiego i Akademii Medycznej w Gdańsku, otrzymał natomiast nagrodę Prezesa Rady Ministrów za rozprawę doktorską. Indywidualną nagrodę Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego II stopnia przyznano pracownikowi Wydziału Matematyki, Fizyki i Informatyki prof. dr hab. Markowi Żukowskiemu, a prof. UG, dr. hab. Michała Horodeckiego wyróżniono nagrodą QUROPE Young Investigator Award (Barcelona 2007). Prof. dr hab. Zbigniew Szafraniec został laureatem nagrody Mrongowiusza - Nauczyciel Roku (Uniwersytet Gdański 2007). Komisja Edukacji Narodowej nadała również medal prof. UG dr. hab. Krzysztofowi Jodzio. Kadra naukowa Uniwersytetu Gdańskiego zapraszana jest do uczestnictwa w licznych stypendiach i stażach naukowych, uzyskując możliwość rozwoju widephoto.net i wymiany doświadczeń z zespołami naukowymi na uczelniach wyższych całego świata. W 2007 roku z szansy tej skorzystali, między innymi: dr Krzysztof Walerona, który otrzymał 12 miesięczne stypendium w Uniwersytecie Liege w Belgii, prof. UG, dr hab. Michał Horodecki - trzyletnie stypendium naukowe MNiSW dla wybitnych młodych naukowców, dr Mariusz Szabelski uzyskał 21 miesięczne stypendium MNiSW, w ramach programu mobilności naukowców, na pobyt w Center of Commercialization of Fluorescence Technology, University of North Texas, USA, dr Anna Synak uzyskała 18-miesięczne stypendium Marii Skłodowskiej Curie w ramach VII Programu Ramowego UE na pobyt naukowy na Universytecie La Mancha, Toledo (Hiszpania) w Instytucie Chemii Fizycznej (Grupa prof. Douhala) oraz mgr Michał Harciarek uzyskał możliwość odbycia sześciomiesięcznego stażu naukowego na oddziale neurologii w St. Joseph s Hospital, University of Western Ontario w Kanadzie. W strukturach Wydziału Fililogiczno-Historycznego w Instytucie Filologii Wschodniosłowiańskiej utworzono w 2007 roku, we współpracy z Instytutem Historii, makrokierunek Rosjoznawstwo. Powołano również w obszarze działania Katedry Kulturoznawstwa Zakład Wiedzy o Mediach. Z kolei studenci Kulturoznawstwa powołali Koło Naukowe Mozaika, realizujące cykl badań i wykładów poświęconych kulturze regionu pomorskiego (Kociewie, Kaszuby). 29 czerwca 2007 roku, jako jednostka wspólna, powstało Krajowe Centrum Informatyki Kwantowej w Gdańsku (KCIK). Centrum utworzono na podstawie porozumienia zawartego pomiędzy: Uniwersytetem Gdańskim, Polską Akademią Nauk w Warszawie, Uniwersytetem Mikołaja Kopernika w Toruniu, Uniwersytetem Łódzkim, Politechniką Gdańską, Uniwersytetem Jagiellońskim oraz Uniwersytetem im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Bazę naukową Centrum stanowią, w większości, osiągnięcia naukowców z Instytutu Fizyki Teoretycznej i Astronautyki Uniwersytetu Gdańskiego. W maju 2007 roku Wydział Prawa i Administracji został pełnoprawnym członkiem (voting member) prestiżowej organizacji międzynarodowej International Association of Law Schools (Międzynarodowego Stowarzyszenia Wydziałów Prawa) z siedzibą w Waszyngtonie, jako pierwszy i jak dotąd jedyny Wydział Prawa z Polski. Uniwersytet Gdański stwarza doskonałe warunki sprzyjające działalności studenckiej, zarówno naukowej, jak i artystycznej. Uczestniczy bardzo aktywnie w życiu Gdańska i jego mieszkańców. Jak co roku, zostało zorganizowanych szereg imprez, spotkań, prelekcji, wykładów oraz warsztatów, między innymi: V Bałtycki Festiwal Nauki, akcja honorowego krwiodawstwa Wampiriada, organizacja i udział w przygotowaniach do powstającego w Gdańsku Teatru Elżbietańskiego (prof. dr hab. Jerzy Limon Instytut Anglistyki), współorganizacja konferencji z okazji urodzin G. Grassa (Instytut Filologii Germańskiej), nadanie doktoratu honoris causa prof. Yi Lijun (wybitnej tłumaczce literatury polskiej, profesor Uniwersytetu Pekińskiego), targi Akademia 2007, organizacja wykładów dla młodzieży szkolnej Fizyka w piątki o piątej, II Międzynarodowa Konferencja Prawa Nowych Technologii, bezpłatna pomoc dla mieszkańców Pomorza świadczona przez studentów Wydziału Prawa i Administracji (Studencka Uniwersytecka Poradnia Prawna, której działalność ma dwa podstawowe cele, doskonalenie procesu kształcenia studentów prawa oraz niesienie pomocy prawnej ludziom ubogim), Turniej Piłki Nożnej o Puchar Dziekana Wydziału Prawa i Administracji, publikacja czasopisma studentów Instytutu Filozofii, Socjologii i Dziennikarstwa makul(a)tura (od roku akademickiego 2006/2007), Festiwal Nauki Polskiej. Politechnika Gdańska Politechnika Gdańska prowadziła w 2007 roku zajęcia na 9 wydziałach: Wydziale Architektury, Wydziale Chemicznym, Wydziale Elektroniki, Telekomunikacji i Informatyki, Wydziale Elektrotechniki i Automatyki, Wydziale Fizyki Technicznej i Matematyki Stosowanej, Wydziale Inżynierii Lądowej i Środowiska, Wydziale Mechanicznym, Wydziale Oceanotechniki i Okrętownictwa oraz Wydziale Zarządzania i Ekonomii. Na Uczelni pobierało naukę 19 031 studentów. Politechnika Gdańska posiada również Zamiejscowy Ośrodek Dydaktyczny Politechniki Gdańskiej w Grudziądzu oraz 5 jednostek uczelnianych: Akademicki Inkubator Gospodarczy, Centrum Morskich Technologii Militarnych, Studium Języków Obcych, Studium Nauczania Matematyki, a także Studium Wychowania Fizycznego i Sportu. W 2007 roku, za wybitne osiągnięcia naukowe w dziedzinie inżynierii i ochrony środowiska, prof. dr hab. inż. Jacek Namieśnik wyróżniony został nagrodą Prezesa Rady Ministrów. Również nagrody Prezesa Rady Ministrów, za rozprawy doktorskie, otrzymali: dr Łukasz Kulas z Wydziału Elektroniki, Telekomunikacji i Informatyki oraz dr Joanna Wolszczak-Derlacz z Wydziału Zarządzania i Ekonomii. 11 maja 2007 roku odbyła się na terenie Politechniki Gdańskiej trzecia edycja Targów Automatyki i Robotyki, pod nazwą WObit Dzień Robota, jedyne tego typu wydarzenie w Polsce. Impreza została zorganizowana przez trzy koła naukowe, wywodzące się z różnych wydziałów Politechniki Gdańskiej: Koło Automatyków SKALP z Wydziału Elektroniki, 58 59

EDUKACJA Telekomunikacji i Informatyki, Naukowe Koło Studentów Automatyki z Wydziału Elektrotechniki i Automatyki oraz Międzywydziałowe Koło Project Management. Idea ta zrodziła się z zamiaru połączenia zrobotyzowanego świata przemysłu oraz biznesu ze światem naukowym i dała okazję do dostrzeżenia wzajemnych potrzeb, a także korzyści wynikających ze współpracy pomiędzy środowiskami. Jednocześnie niezwykle istotna jest popularyzacja w społeczeństwie samej dyscypliny nauki, jaką jest automatyka i robotyka. Koncerty zatytułowane Akademia Muzyczna w Politechnice odbywają się cyklicznie, od kilku już lat, w każdy trzeci wtorek miesiąca, poza miesiącami wakacyjnymi. Na mocy porozumienia Rektorów Akademii Muzycznej i Politechniki Gdańskiej oraz finansowym wsparciu Urzędu Miejskiego w Gdańsku społeczność Trójmiasta, a szczególnie akademicka uczelni, ma możliwość uczestniczenia w koncertach muzyki klasycznej o wysokim poziomie artystycznym. Już drugi rok z rzędu włączone one zostały w działalność Rektorskiej Komisji ds. Politechniki Otwartej, gdzie obok wykładów otwartych, promocji książek oraz wystaw stanowią uzupełnienie bogatej oferty kulturalnej, prezentowanej przez Politechnikę Gdańską. Samorząd Studentów, przy współpracy z licznymi organizacjami i kołami naukowymi działającymi na PG zorganizował w 2007 roku wiele imprez cyklicznych i okolicznościowych, do udziału w których zapraszał nie tylko studentów lecz także wszystkie zainteresowane osoby. Były to: Wampiriada, Neptunalia 2007, Net Vision Seminarium Biznesu i Nowych Technologii, Regionalny Punkt Kontaktowy ds. Programów Europejskich na Politechnice Gdańskiej i udział Uczelni w programach ramowych Unii Europejskiej, Trójmiejskie Targi Pracy 2007 największe targi pracy w Polsce, spotkanie gdańszczan z Profesorem Andrzejem Czyżewskim, laureatem Nagrody Heweliusza, ogólnopolski konkurs architektoniczno-urbanistyczny Browar Wrzeszcz 2007, na koncepcyjny projekt zagospodarowania i zabudowy terenu po gdańskim browarze (studenci Politechniki Gdańskiej zdobyli nagrody główne). Tabela 2.5.9. Nakłady finansowe na działalność badawczo-rozwojową wybranych uczelni publicznych w 2007 roku (w tys. zł) po raz kolejny, uzyskali szereg wyróżnień i nagród, między innymi: dr med. Michał Kaliszan został laureatem nagrody Prezesa Rady Ministrów za rozprawę doktorską. Prof. dr hab. Andrzej Szutowicz uhonorowany został Medalem im Prof. Mirosława J. Mossakowskiego, a dr Wioletta Barańska-Rybak, wygrała konkurs Fundacji La Roche Posay. Natomiast prof. dr hab. Janusz Moryś, kierownik Katedry Anatomii AMG oraz prof. Leszek Bidzan, kierownik Kliniki Psychiatrii Rozwojowej, Zaburzeń Psychotycznych i Wieku Podeszłego zostali laureatami tegorocznej Copernicus Prize 2007. Nagrodę profesorowi Morysiowi przyznało Polskie Towarzystwo Neuropsychologiczne za wybitną działalność naukową w zakresie neuroanatomii czynnościowej i klinicznej. Natomiast profesor Bidzan nagrodę otrzymał od Polskiego Towarzystwa Neuropsychologicznego za badania nad diagnostyką postępowania we wczesnej chorobie Alzheimera. Akademia Medyczna w Gdańsku zacieśniła w 2007 roku współpracę z Nagoya University School of Medicine oraz nawiązała kontakty z Uniwersytetem Meijo, a także z Szanghajskim Uniwersytetem Tradycyjnej Chińskiej Medycyny. Kontakty i współpraca zagraniczna zaowocowały również uzyskaniem przez Uczelnię pozytywnej oceny wniosku złożonego w lutym 2007 roku do Komisji Europejskiej o nadanie Karty Erasmusa. To już trzecia Karta przyznana AMG od 1998 roku, czyli od czasu, kiedy AMG uczestniczy w Programie Erasmus. Pracownicy i studenci Akademii Medycznej w Gdańsku aktywnie uczestniczą w życiu Gdańska, między innymi, udział w Targach Akademia oraz w V Bałtyckim Festiwalu Nauki. Zorganizowano także: akcję Szpital Pluszowego Misia, której celem było zmniejszenie u przedszkolaków, poprzez zabawę, lęku przed białym fartuchem, festyn Gdańsk dzieciom, Dzień Kobiet w Centrum Handlowym Alfa, podczas którego można było wykonać badania profilaktyczne, zasięgnąć konsultacji lekarskich oraz wysłuchać wykładu o chorobach układu krążenia, Wampiriada akcja zachęcająca do oddania krwi, Neptunalia święto studentów, akcję Twoje życie w Twoich rękach, prowadzoną zwłaszcza wśród mieszkańców terenów wiejskich, w formie podstawowych badań lekarskich, konsultacji oraz wykładów o tematyce medycznej. Nakłady / Uczelnia Uniwersytet Gdański Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z uczelni. Akademia Medyczna Akademia Muzyczna Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu Ogółem 1. Nakłady wewnętrzne, w tym: 21 150,1 15 212,3 1297,3 382,8 36 362,4 bieżące 20 157,9 11 367,5 258,4 320,2 32 104,0 inwestycyjne 992,2 3844,8 908,3-5745,3 amortyzacja środków trwałych - - 130,6 62,6 2. Przeznaczenie nakładów bieżących, w tym: 20 157,9 11 367,5 258,4 320,2 31 525,4 badania podstawowe 16 918,1 8991,4 258,4 320,2 26 488,1 badania stosowane 3239,8 - - - 3239,8 prace rozwojowe - 2376,2 - - 2376,2 Tabela 2.5.10. Źródła finansowania działalności badawczo-rozwojowej wybranych uczelni publicznych w 2007 roku (w tys. zł) Nakłady / Uczelnia Uniwersytet Gdański Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z uczelni. Akademia Medyczna Akademia Muzyczna Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu Ogółem Źródła finansowania działalności, w tym środki: 21 150,1 15 212,3 1297,3 382,8 36 362,4 budżetowe 17 033,5 13 654,8-364,4 30 688,3 szkół wyższych 108,5 62,7 1087,0-171,2 przedsiębiorstw 83,4 120,5 - - 203,9 prywatnych instytucji 67,8 63,6 - - 131,4 organizacji międzynarodowych i instytucji zagranicznych 3006,4 1310,6-18,4 4317,0 własne 850,5-210,3-850,5 Akademia Medyczna w Gdańsku Akademia Medyczna w Gdańsku kształciła w 2007 roku 5179 studentów na 4 wydziałach: Wydziale Lekarskim z Oddziałem Stomatologicznym, Wydziale Nauk o Zdrowiu z Oddziałem Pielęgniarstwa, Wydziale Farmaceutycznym z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej oraz Międzyuczelnianym Wydziale Biotechnologii UG - AMG. Struktura organizacyjna Akademii Medycznej obejmuje również 4 jednostki międzywydziałowe: Dzienne Studia Doktoranckie, Międzywydziałowy Instytut Medycyny Morskiej i Tropikalnej, Studium Praktycznej Nauki Języków Obcych oraz Studium Wychowania Fizycznego i Sportu. Wszystkie jednostki Akademii Medycznej w Gdańsku prowadzą pracownie badawcze a kadra naukowa uczelni należy do 16 międzynarodowych stowarzyszeń. W rankingu opublikowanym przez redakcję Rzeczpospolitej Akademia Medyczna w Gdańsku, wśród uczelni medycznych, znalazła się na 5 miejscu, natomiast w ogólnopolskim rankingu uczelni akademickich 2007 uplasowała się na miejscu 19. W 2007 roku pracownicy naukowi i dydaktyczni, Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu kształci na Wydziale Wychowania Fizycznego oraz Wydziale Turystyki i Rekreacji. W 2007 roku naukę pobierało 4358 studentów, zapewniając stały dopływ wysoko kwalifikowanych kadr zawodowych dla potrzeb oświaty, kultury i sportu oraz systemu ochrony zdrowia i gospodarki. Uczelnia aktywnie uczestniczy w pracach naukowobadawczych z zakresu teorii sportu, teorii wychowania fizycznego, wysiłku fizycznego, sprawności motorycznej i zdrowotności. Współpracuje z licznymi uczelniami, instytucjami i organizacjami w kraju i za granicą. Osiemnastu pracowników AWFiS jest członkami międzynarodowych stowarzyszeń naukowych związanych z kulturą fizyczną. Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu utworzyła w 2007 roku dwa nowe kierunki studiów: sport i fizjoterapia. Kierunek sport jest pierwszym tego typu kierunkiem w Polsce. AWFiS, jak co roku, była organizatorem wielu imprez sportowych; jedną z najważniejszych był organizowany przy wsparciu 60 61

EDUKACJA władz Gdańska turniej Pucharu Świata florecistek Dwór Artusa PKO BP. Zawodnicy AWFiS Gdańsk odnieśli wiele sukcesów sportowych. Największe z nich to zdobycie tytułu mistrza świata przez wioślarza Adama Korola (trzeci raz z rzędu), gimnastyka Leszka Blanika i reprezentację Polski florecistek w całości złożoną z zawodniczek klubu SIETOM AZS AWFiS Gdańsk W AWFiS funkcjonuje Laboratorium Wysiłku Fizycznego, które oprócz prowadzenia działalności naukowej i dydaktycznej, ściśle współpracuje z kilkoma Polskimi Związkami Sportowymi, a także z wieloma klubami sportowymi z regionu i z całego kraju. Uczelnia aktywnie uczestniczy w życiu Gdańska i regionu, od kilku lat studenci AWFiS, w ramach akcji Nie bądź żyła oddaj krew!, co miesiąc honorowo oddają krew w ambulatorium, które przez cały dzień znajduje się na terenie uczelni. Natomiast w Hali Widowiskowo-Sportowej AWFiS regularnie odbywają się cieszące się wielkim zainteresowaniem mieszkańców Gdańska imprezy kulturalne, targi i wystawy. Akademia Muzyczna im Stanisława Moniuszki w Gdańsku Akademia Muzyczna prowadzi zajęcia na 4 wydziałach: Wydziale Dyrygentury, Kompozycji i Teorii Muzyki, Wydziale Instrumentalnym, Wydziale Wokalno-Aktorskim oraz Wydziale Dyrygentury Chóralnej, Edukacji Muzycznej i Rytmiki. W strukturze Akademii Muzycznej działają również 4 jednostki międzywydziałowe: Studium Języków Obcych, Studium Pedagogiczne, Sekcja Kultury Fizycznej i studia podyplomowe. W 2007 roku w Akademii Muzycznej studiowało 652 studentów. Akademia Muzyczna w Gdańsku aktywnie uczestniczy w życiu Gdańska i regionu. W 2007 roku w salach koncertowych uczelni zorganizowano około 140 koncertów. W większości były to recitale solistyczne, bądź koncerty kameralne. Wstęp na nie był bezpłatny, co pozwoliło pozyskać licznych słuchaczy. Akademicka Orkiestra Symfoniczna zagrała 2 koncerty w sali Polskiej Filharmonii Bałtyckiej oraz 4 koncerty wykonała Studencka Orkiestra Kameralna, były one powtarzane również w Tczewskim Centrum Kultury. W sali Gedania w Gdańsku odbyły się 4 spektakle operowe (W. A. Mozart Czarodziejski flet). W tej samej sali odbyły się doroczne koncerty dyplomantek specjalności rytmika. Kilkanaście koncertów Wydziału Wokalno-Aktorskiego odbyło się w Nadbałtyckim Centrum Kultury. We współpracy z Politechniką Gdańską zorganizowano 8 koncertów w auli PG oraz 6 koncertów w Domu Opieki Społecznej w Gdańsku Wrzeszczu. Akademia Muzyczna w Gdańsku prowadziła w 2007 roku działalność badawczo-rozwojową w sześciu dziedzinach: 1) muzyka gdańska XVI-XX wieku, 2) kompozytorzy polscy XX wieku, 3) muzyka fortepianowa i organowa, 4) teoria muzyki, 5) informacja naukowa, wydawnictwo i biblioteka oraz 6) badania w zakresie edukacji muzycznej. Kadra naukowa Akademii Muzycznej w Gdańsku należy do 6 międzynarodowych stowarzyszeń. Pedagodzy i studenci uczelni w 2007 roku zdobyli szereg krajowych i międzynarodowych nagród i wyróżnień, między innymi: Radosław Łuczkowski zdobył III Nagrodę na Ogólnopolskim Konkursie Kompozytorskim im. Grzegorza Fitelberga w Katowicach za kompozycję Musica per orchestra na wielką orkiestrę symfoniczną, studentka Mirosława Lachowska zwyciężyła w konkursie fortepianowym o nagrodę Czerwonej Róży, Kirył Keduk z klasy fortepianu prof. Waldemara Wojtala zdobył I nagrodę na Międzynarodowym Konkursie Pianistycznym Citta di Marsala (Sycylia - Włochy) oraz III nagrodę na I Międzynarodowym Bałtyckim Konkursie Pianistycznym w Gdańsku, duet fortepianowy Mirosława Lachowska i Edgar Wiersocki (z klasy kameralistyki prof. Anny Prabuckiej-Firlej) otrzymał II nagrodę na Międzynarodowym Konkursie Pianistycznym Bradshaw&Buono w Nowym Jorku (konkurs nagrań), Aleksander Wnuk student w klasie perkusji prof. Mirosława Adrjanczyka zdobył tytuł Zwycięzcy Absolutnego na Międzynarodowym Konkursie Instrumentów Peruksyjnych w Fermo we Włoszech. Akademia Sztuk Pięknych Akademia Sztuk Pięknych w Gdańsku kształciła w 2007 roku 820 studentów w ramach 4 wydziałów: Wydziału Malarstwa, Wydziału Grafiki, Wydziału Architektury Wnętrz i Wzornictwa oraz Wydziału Rzeźby. Pracownicy naukowo dydaktyczni Uczelni w roku 2007 przygotowali kilkanaście znaczących wystaw indywidualnych oraz wzięli udział w kilkudziesięciu wystawach zbiorowych w kraju i za granicą. Udział w wystawach zbiorowych, to między innymi: wystawa grafiki 6 Triennale Grafiki Polskiej Katowice - Miejska Galeria Sztuki, Ośrodek Propagandy Sztuki w Łodzi, Wystawa MTG Kraków w Galerii ASP w Katowicach Rondo Sztuki, Biennale Plakatu Polskiego BWA w Katowicach, Międzynarodowe Biennale Plakatu Teatralnego w Rzeszowie, 5th International Triennial of Stage Poster w Sofii, International Poster Design Award 2007 Taiwan, The Winter Collection,The Gallery AT6 w Carcassonne we Francji, Small Expression Textile Gallery of University of Nebraska w Lincoln (USA). Uzupełnieniem aktywności uczelni i kadry naukowo-dydaktycznej w obszarze sztuki są wydawnictwa opublikowane przez uczelnię. Akademia Sztuk Pięknych w Gdańsku była również organizatorem: spektaklu Bruzda Sceny Plastycznej KUL w ASP w Gdańsku, spektaklu Dzień dobry państwu, Witkacy, Teatr Witkacego z Zakopanego w ASP w Gdańsku, wystawy BraunPrize 2005 w Auli ASP, wystawy Krzesła najsłynniejszych projektantów świata. Uczelnia współpracowała z: Urzędem Miasta Tczewa w dziedzinie projektowania przestrzeni miejskiej, Dyrekcją Lasów Państwowych w Gdańsku - wystawa pokonkursowa Leśne przestrzenie, Uniwersytetem Gdańskim jako współorganizator Święta ulicy Piwnej, patronowała też Przeglądowi FAMA w Gdyni, uczestniczyła w Festiwalu działań plastycznych i teatralnych Zdarzenia w Tczewie, realizuje projekt PARALEL - warsztaty. Studenci ASP w Gdańsku, w zależności od wybranego kierunku, uczestniczą 2.5.3. Finansowanie oświaty Nakłady finansowe na oświatę i wychowanie oraz edukacyjną opiekę wychowawczą w 2007 roku wynosiły 508 913 tys. zł, czyli o 39 165 tys. zł więcej niż w analogicznym okresie roku 2006. Tabela 2.5.11. Wydatki miasta na oświatę i wychowanie oraz edukacyjną opiekę wychowawczą w latach 2004 2007 (w tys. zł) Ogółem Lata 2004 2005 2006 2007 436 722 453 650 469 748 508 913 Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdań z wykonania budżetu miasta Gdańska 2004 2007. W 2007 roku Miasto Gdańsk zrealizowało szereg założonych zadań inwestycyjnych w zakresie oświaty, między innymi: kontynuowana była budowa szkoły podstawowej w Gdańsku-Ujeścisku (planowany termin zakończenia inwestycji czerwiec 2008 roku), zakończono budowę wielofunkcyjnego boiska ze sztuczną trawą przy Gimnazjum Nr 23, wykonano termomodernizację w Szkole Podstawowej nr 45 przy ulicy Matki Polki oraz w Zespole Szkół Samochodowych przy ulicy Elbląskiej, dokonano zakupu i montażu urządzeń zabawowych oraz wykonano nawierzchnię na placu zabaw w Przedszkolu nr 12, zaadoptowano także, zgodnie z programem studiów, w obowiązkowych plenerach i odbywają wymagane praktyki prowadzone przez uczelnię lub we współpracy z innymi ośrodkami, uczelniami i firmami. Nagrody Naukowe Miasta Gdańska 28 stycznia 2008 roku, w dniu urodzin wielkiego gdańskiego astronoma Jana Heweliusza, wręczono, już po raz dwudziesty, Nagrody Naukowe Miasta Gdańska im Jana Heweliusza za rok 2007. Laureatami zostali: w dziedzinie nauk humanistycznych prof. dr hab. Małgorzata Książek Czermińska oraz prof. dr hab. Marcin Pliński za wybitne osiągnięcia w teorii literatury i w dziedzinie nauk ścisłych. Uznanie dziesięcioosobowego jury zyskały prace prof. dr hab. Małgorzaty Książek Czermińskiej o czasie, trzech modelach autobiografii oraz o związkach literatury i sztuki, jak również badania prof. dr hab. Marcina Plińskiego nad inwazją cyanobakterii w Bałtyku, doceniły autorytety naukowe Gdańska. pomieszczenia w Zespole Szkół Specjalnych Nr 1 oraz przystosowano pomieszczenia (warsztaty) Państwowych Szkół Budowlanych w Gdańsku pod wyposażenie stanowisk egzaminacyjnych i dydaktycznych. W 2007 roku zlikwidowano lub przygotowano do likwidacji w Gdańsku następujące placówki oświatowe: Technikum Uzupełniające Nr 6, Zasadniczą Szkołę Zawodową Nr 6 oraz Szkołę Policealną Nr 6 przy ulicy Powstańców Warszawskich, a także Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy Nr 1 przy ulicy Tęczowej 1 i XVI Liceum Ogólnokształcące przy ulicy Kępnej 38. widephoto.net 62 63

EDUKACJA Tabela 2.5.12. Wydatki na zadania inwestycyjne w zakresie oświaty i wychowania w latach 2004 2007 (w tys. zł) Wydatki I. Wydatki na zadania własne gminy, w tym: Lata 2004 2005 2006 2007 10 494,1 6382,3 6777,1 14 998,1 Szkoły podstawowe 1734,0 3029,2 6207,5 14 466,6 Przedszkola 2164,3 360,4 495,1 240,7 Gimnazja 6595,8 2992,7 74,5 290,8 II. Wydatki na zadania własne powiatu, w tym: 4654,5 5691,2 909,8 1741,5 Szkoły podstawowe specjalne 7,4 314,0 23,02 - Gimnazja specjalne - - - 81,10 Licea ogólnokształcące 76,0 7,1 41,00 8,77 Szkoły zawodowe 4571,1 5370,1 845,73 1651,65 Ogółem 15 148,6 12 073,5 7686,9 16 658,5 Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdań z wykonania budżetu miasta Gdańska 2004 2007. Tabela 2.5.13. Stypendia, zasiłki oraz nagrody przyznane uczniom i studentom w 2007 roku Typ stypendium Stypendia szkolne o charakterze socjalnym oraz zasiłki szkolne dla uczniów szkół podstawowych, gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych Jednorazowe stypendia za wyniki w nauce Stypendia za szczególne osiągnięcia przyznawane uczniom przez komisje za uzyskanie I, II lub III miejsca w olimpiadach przedmiotowych oraz konkursach międzynarodowych, ogólnopolskich zgodnie z regulaminem zatwierdzonym przez Radę Miasta Gdańska oraz nagrody dla najlepszych maturzystów Stypendia dla uczniów pochodzących z rodzin byłych pracowników państwowych przedsiębiorstw gospodarki rolnej - sfinansowane z dotacji celowej budżetu państwa Liczba przyznanych stypendiów/ zasiłków/ nagród Kwota wydatkowana (w zł) 2500 571 524 711 91 008 695 235 850 65 58 039 Wychodząc naprzeciw potrzebom w zakresie promowania najzdolniejszych uczniów i studentów oraz wspierania uboższych, władze miasta przyznały w 2007 roku 4834 stypendia, zasiłki i nagrody na łączną kwotę 2 706 089 złotych, w tym kwotę 571 524 złotych przeznaczono na pomoc materialną w formie stypendiów o charakterze socjalnym oraz zasiłki szkolne dla uczniów, natomiast kwotę 235 850 złotych przeznaczono na stypendia naukowe przyznawane laureatom olimpiad przedmiotowych i najlepszym maturzystom. Po raz kolejny wręczono stypendia naukowe im. Daniela Gabriela Farenheita dla absolwentów matury międzynarodowej wyróżniających się doskonałymi wynikami w nauce oraz aktywną działalnością na rzecz innych, którzy podjęli naukę na wyższych uczelniach za granicą. Miasto finansuje również akcję dożywiania dzieci z rodzin najuboższych. Na ten cel przeznaczono w 2007 roku kwotę 441 524 złotych. Średnia dzienna liczba uczniów korzystająca z obiadów finansowanych przez miasto wynosi 900 osób. Tabela 2.5.14. Średnioroczny koszt nauczania ucznia w placówkach publicznych w 2007 roku Typ placówki Średni koszt nauczania jednego ucznia w 2007 roku w publicznych szkołach (w zł) Stypendia dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych finansowane ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego, budżetu państwa oraz budżetu Miasta Gdańska Stypendia Prezydenta Miasta Gdańska comiesięczne i jednorazowe dla studentów Stypendia naukowe Prezydenta Miasta Gdańska im. Daniela Gabriela Fahrenheita dla absolwentów szkół z matura międzynarodową Stypendia dla studentów zameldowanych w Gdańsku ramach projektu finansowanego z Europejskiego Funduszu Społecznego, budżetu państwa i budżetu Gminy Miasto Gdańsk 571 491 568 164 393 500 60 768 000 68 96 600 Przedszkola 5252 Przedszkola specjalne 39 489 Szkoły podstawowe + świetlice +stołówki 6630 Gimnazja + stołówki 5782 Szkoły podstawowe specjalne 23 912 Gimnazja specjalne 20 252 Licea ogólnokształcące 4593 Licea ogólnokształcące specjalne 4331 Szkoły zawodowe wraz z centrami kształcenia praktycznego i ustawicznego 5321 Szkoły zawodowe specjalne 16 313 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Wydziału Edukacji Urzędu Miejskiego w Gdańsku. Źródło: Wydział Edukacji Urzędu Miejskiego w Gdańsku. 64 65

KULTURA 2.6. Kultura 2.6.1. Działalność instytucji i placówek kulturalnych Gdańsk jest największym ośrodkiem kulturalnym na Pomorzu oraz jednym z ważniejszych ośrodków kulturalnych w Polsce. Dzięki sieci muzeów pielęgnowana jest pamięć o historii, swą działalność rozwijają różnorodne instytucje teatralne, muzyczne oraz wystawiennicze. W mieście funkcjonują: filharmonia, scena operowa oraz letnia scena muzyczna. Każdego roku odbywają się imprezy kulturalne dostarczające rozrywki zarówno mieszkańcom, jak i licznie odwiedzającym miasto turystom z kraju i z zagranicy. Tabela 2.6.1. Instytucje kultury działające w Gdańsku w latach 2006 2007 (stan w dniu 31.XII) Wyszczególnienie 2006 2007 Dynamika 2007/2006 (w %) Kina stałe 5 5 100,0 Miejsca na widowni w kinach stałych 7812 7832 100,3 Widzowie w kinach stałych (w tys.) 1485,8 1578,5 106,2 Muzea 20 20 100,0 Zwiedzający muzea i wystawy (w tys.) 463,5 475,8 102,7 Teatry i instytucje muzyczne 6 6 100,0 Widzowie i słuchacze teatrów i instytucji muz. (w tys.) 311,6 371,1 119,1 Biblioteki 33 32 97,0 Punkty biblioteczne 18 17 94,4 Czytelnicy bibliotek publicznych i punktów bibliotecznych 61 597 59 177 96,1 Źródło: Opracowanie własne na podstawie Informatorów o sytuacji społeczno gospodarczej Gdańska za lata 2006 2007. widephoto.net Muzeum Historyczne Miasta Gdańska (MHMG) to największy w Polsce kompleks muzealny, którego właścicielem jest samorząd gdański. Wystawy stałe można oglądać aż w dziewięciu zabytkowych obiektach: Ratuszu Głównego Miasta, Dworze Artusa, Domu Uphagena, Muzeum Bursztynu w kompleksie Wieży Więziennej i Katowni, Twierdzy Wisłoujście, Wartowni Nr 1 na Westerplatte, Muzeum Zegarów Wieżowych w kościele Św. Katarzyny, Muzeum Sportu i Turystyki oraz Muzeum Poczty Polskiej. Brama Wyżynna, Brama Nizinna oraz Baszta Na Zamurzu, obiekty należące również do kompleksu Muzeum Historycznego Miasta Gdańska, są obecnie niedostępne dla zwiedzających. Muzeum Historyczne Miasta Gdańska jest inspiratorem i współorganizatorem wielu unikatowych wystaw, imprez kulturalnych oraz wykładów. W 2007 roku zorganizowano 16 wystaw, 43 imprezy kulturalne oraz 20 wykładów. Muzeum odwiedziło 262 064 zwiedzających, czyli o 40 258 osób więcej niż w 2006 roku oraz odbyło się 256 lekcji muzealnych. W Domu Uphagena można było podziwiać wystawę Gdańskie kamienice mieszczańskie, wystawę archiwalną z okazji 60-lecia powstania Gdańskiego Towarzystwa Fotograficznego, a także fotografie z Gdańskiem w tle autorstwa Jana Miska. Natomiast wystawa Łyżeczek srebrnych dwa tuziny. Srebra domowe w Gdańsku w latach 1700-1816 została uhonorowana drugą nagrodą w 28 edycji konkursu Sybilla 2007 na Wydarzenie Muzealne Roku w kategorii Wystawy Sztuki. Muzeum Bursztynu zaprosiło zwiedzających do obejrzenia, między innymi, wystawy biżuterii bursztynowej firmy S&A, kolekcji bursztynów z Państwowego Muzeum Ermitaż, kolekcji bursztynów z Carskiego Sioła oraz wystawy obrazów, biżuterii, pisanek i ubrań zatytułowanej Kawa i.... Ratusz Głównego Miasta zaprezentował natomiast wystawę papieską Pielgrzym tysiąclecia, wystawę Napoleon i Gdańsk. Pierwsze Wolne Miasto Gdańsk 1807-1814, wystawę Gdańska nostalgia. Gdańsk w sztuce XIX i XX w., jak również wystawę bombek choinkowych. Imprezy kulturalne organizowane przez lub przy współudziale Muzeum Historycznego Miasta Gdańska poruszały szeroki zakres tematyczny i obejmowały zarówno wieczory poetyckie, koncerty, wernisaże wystaw czy przedstawienia, ale również sesje i konsultacje robocze, konferencje naukowe, inscenizacje historyczne, spotkania oraz promocje. W 2007 roku działalność Muzeum Historycznego Miasta Gdańska została uhonorowana w czasie Gdańskich Targów Turystycznych 2007 wyróżnieniem w kategorii Najlepsza Inwestycja Turystyczna za powstanie Muzeum Bursztynu jako Oddziału MHMG. Muzeum Bursztynu otrzymało również Nagrodę Polskiego Jubilera za 2007 rok. 19 maja 2007 roku odbyła się trzecia edycja Europejskiej Nocy Muzeów, podczas której można było zwiedzać: Ratusz Głównego Miasta, Dwór Artusa oraz Muzeum Bursztynu. Tabela 2.6.2. Liczba osób odwiedzających Muzeum Historyczne Miasta Gdańska w latach 2005 2007 Wyszczególnienie 2005 2006 2007 Liczba zwiedzających wystawy 210 689 221 806 262 064 Liczba lekcji muzealnych 283 235 256 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Biura Prezydenta ds. Kultury, Sportu i Promocji. 66 67

KULTURA Tabela 2.6.3. Liczba zwiedzających poszczególne Oddziały Muzeum Historycznego Miasta Gdańska w 2007 roku Oddział MHMG Liczba zwiedzających wystawy płatne Liczba zwiedzających wystawy bezpłatne Liczba lekcji muzealnych Ratusz Głównego Miasta 43 128 36 158 102 Dwór Artusa 29 299 7376 112 Wieża Ratusza 25 054 - - Dom Uphagena 15 258 7870 33 Wartownia Nr 1 na Westerplatte 33 510 - - Muzeum Poczty Polskiej w Gdańsku 704 957 2 Muzeum Bursztynu 47 332 15 418 7 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Biura Prezydenta ds. Kultury, Sportu i Promocji. Miejski Teatr Miniatura to utrzymywany w pełni przez miasto teatr, który służy przede wszystkim najmłodszemu pokoleniu widzów. Teatr wystawił w 2007 roku 227 spektakli, w tym 3 premiery. Przedstawienia obejrzało 49 826 osób a frekwencja wyniosła 94%. Teatr Miniatura, poza swoją działalnością statutową, nawiązuje współpracę z innymi teatrami, instytucjami oraz osobami prywatnymi. Dysponując profesjonalną sceną (oświetleniem i nagłośnieniem) stanowi doskonałe zaplecze dla przedstawień teatralnych, udostępniając również swoje podwoje innym teatrom oraz instytucjom dla organizacji koncertów, konferencji, sympozjów i spotkań. Widownia teatru dysponuje 237 miejscami. Rok 2007 obfitował w wiele imprez, koncertów, spektakli, konkursów, widowisk oraz festiwali. Do najważniejszych należały: Koncert Galowy Laureatów III Wojewódzkiego Konkursu Kolęd i Pastorałek, premiera spektaklu dla dzieci Czerwony Kapturek w reżyserii Waldemara Wolańskiego, Koncert Muzyczny, Wojewódzki Konkurs Amatorskich Zespołów Teatralnych Szkół Podstawowych, premiera spektaklu dla młodzieży Romeo i Julia w reżyserii Marcina Ehrlicha, festiwal Dwa Teatry, premiera sztuki dla dzieci Baśń o zaklętym jeziorze w reżyserii M. Kamińskiej-Sobczyk, Ogólnopolski Festiwal Małych Form Teatralnych Widowisko oraz Szkolny Festiwal Teatralny w języku niemieckim. Zespół Muzyki Dawnej Cappella Gedanensis corocznie organizuje dziesiątki koncertów, przyciągając całe rzesze miłośników muzyki. W 2007 roku, w związku z jubileuszem 15-lecia, Zespół Muzyki Dawnej Cappella Gedanensis zrealizował wiele prestiżowych imprez z udziałem gwiazd, takich jak: Tokashi Yamamoto, Konstanty Andrzej Kulka, Vadim Brodski, Konstanty Wileński, Andrzej Żylis oraz Łukasz Długosz. Jednym z najważniejszych wydarzeń 2007 roku były koncerty w Filharmonii Narodowej w Warszawie, gdzie zespół wraz z najwybitniejszym wirtuozem skrzypiec K.A. Kulką prezentował muzykę gdańską. Koncert zyskał ogromny aplauz i znakomite recenzje. Cappella Gedanensis uczestniczyła także w Festiwalu G.G. Gorczyckiego w Bytomiu oraz w Festiwalu G.Ph. Telemanna na Zamku Książąt Pomorskich w Szczecinie. Koncerty przyczyniły się do promocji kultury gdańskiej, podobnie jak realizacje telewizyjne znaczących wydarzeń organizowanych z okazji rocznicy śmierci Jana Pawła II oraz Dni Papieskich. Zespół zrealizował także cykl koncertów w Nowym Ratuszu, pod nazwą Promocje młodych talentów, gdzie wystąpili młodzi artyści, stypendyści i laureaci Nagród Prezydenta Miasta Gdańska. Polski Chór Kameralny Schola Cantorum Gedanensis zaliczany jest do elity zawodowych zespołów wokalnych w Europie. W 2007 roku zrealizował 69 projektów artystycznych, między innymi 62 koncerty, w tym 22 koncerty w ramach festiwali i 6 koncertów w ramach sympozjów i warsztatów, a także 2 oratoria, widowisko teatralno-muzyczne oraz nagrał 6 płyt CD. Polski Chór Kameralny Schola Cantorum Gedanensis w 2007 roku wziął udział w: XVII Międzynarodowym Festiwalu Muzyki Sakralnej Gaude Mater w Częstochowie, Międzynarodowym Festiwalu Chóralnym Singing together we Włoszech, XXX Międzynarodowym Festiwalu Muzyki Organowej, Chóralnej i Kameralnej w Gdańsku, Międzynarodowym Festiwalu Mozartowskim Mozartiana w Gdańsku, Festiwalu im Adama Didura w Sanoku oraz XVII Festiwalu Boże Narodzenie w Malborku. W 2007 roku koncertów wysłuchało 31 700 melomanów, w większości w Polsce 29 050 osób i 2650 osób za granicą. W związku z 250. rocznicą urodzin Mozarta Polski Chór Kameralny zorganizował, po raz pierwszy, Międzynarodowy Festiwal Mozartowski Mozartiana. Koncerty odbywały się w altanie Pałacu Opatów w Gdańsku-Oliwie i Archikatedrze Oliwskiej. Na Festiwal złożyło się dziewięć koncertów, przy czym, organizatorzy przedstawili nie tylko utwory Mozarta, lecz także utwory inspirowane jego muzyką, dzieła innych kompozytorów, a nawet jazzowe aranżacje tematów mozartowskich. Centrum Sztuki Współczesnej Łaźnia koncentruje się na prezentacji współczesnej sztuki polskiej i zagranicznej. Prezentuje to, co najlepsze w sztuce: zmienność, energię i śmiałość, eksponując różnorodność nurtów sztuki współczesnej. Centrum Sztuki Współczesnej Łaźnia w 2007 roku, już po raz drugi, zorganizowało konkurs na dzieło sztuki w przestrzeni Dolnego Miasta w Gdańsku. Celem projektu było stworzenie kolekcji dzieł sztuki w przestrzeni miejskiej, trwale zmieniających jej charakter. Tym razem zaproponowano artystyczne instalacje, które zostaną umiejscowione w obrebie przystanku tramwajowego. Poza wystawami, Łaźnia gościła projekty para-artystyczne o charakterze efemerycznym oraz programy interdyscyplinarne. Należały do nich: In progress, Inkubator, Parakino oraz Pod prysznicem sztuki. Projekty były okazją do poznania i uczestnictwa w aktualnych dyskusjach o sztuce i kulturze. Centrum Sztuki Współczesnej Łaźnia oferowało ponadto szeroką gamę projektów edukacyjnych i integracyjnych dla dzieci i młodzieży, tj. Kraina Kreatywności oraz Lekcje Sztuki. Organizowane były także warsztaty filozoficzne Re:filozofia oraz warsztaty filmowe Polska Szkoła Filmowa Światowy Fenomen Artystyczny. Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna im. Josepha Conrada Korzeniowskiego (WiMBP) dysponuje siecią placówek obejmującą 31 filii miejskich, a księgozbiór WiMBP liczy 867 298 woluminów. W 2007 roku w bibliotece zarejestrowanych było 59 177 czytelników, co stanowiło 12,97 % ogółu mieszkańców Gdańska, którzy dokonali 1 405 944 wypożyczeń. Dzięki stale postępującej informatyzacji i komputeryzacji filii we wszystkich placówkach bibliotecznych można skorzystać z Internetu, a 25 z nich oferowało usługę HOT-SPOT (Internet bezprzewodowy). W ramach projektu Bliżej Pracy w 10 filiach funkcjonowały Centra Informacji o Pracy, a w 17 Publiczne Punkty Dostępu do Internetu. W 2007 roku WiMBP w Gdańsku realizowała szereg projektów finansowanych ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz środków unijnych w ramach ZPORR. Były to: Rozwój księgozbiorów Bibliotek, Aktywna Jesień Życia - rola bibliotek w aktywizowaniu i przeciwdziałaniu osamotnieniu osób starszych, Dyskusyjne Kluby Książki, Czytelmania promocja literatury dla dzieci i młodzieży, Spotkania z Conradem, Spotkania z twórczością komiksową, budowa vortalu kulturalnego Pomorska Sieć Informacji Regionalnej. Wspólnie z Miejskim Ośrodkiem Pomocy Społecznej WiMBP przygotowała dwa cykle spotkań Książka mojego dzieciństwa oraz Książka dla seniora. Większość projektów kontynuowana jest w 2008 roku. W 2007 roku WiMBP, po raz pierwszy, brała udział w organizowanym przez Instytut Książki festiwalu 4 Pory Książki. Tradycyjnie już Światowy Dzień Książki obchodzono, między innymi, w Tramwaju Literackim w ramach akcji Przystanek Książka organizowanej wspólnie przez ZKM Sp. z o.o. oraz WiMBP. Klub Żak jako organizator różnorodnych form uczestnictwa w działaniach artystycznych i kulturalnych, prowadzi wystawy, warsztaty oraz wykłady, a przede wszystkim projekcje filmowe, spektakle teatralne i koncerty. W 2007 roku kino studyjne prowadzone przez Dyskusyjny Klub Filmowy im. Zbyszka Cybulskiego prezentowało po 2 3 pokazy w dni powszednie, natomiast w niedziele i poniedziałki realizowało edukacyjny program filmowy poświęcony kinu brytyjskiemu oraz hiszpańskiemu. Zorganizowano 816 imprez, w których uczestniczyły 12 192 osoby. Galeria Żak, przez cały 2007 rok, prezentowała prace młodych, gdańskich artystów absolwentów i studentów ostatnich lat Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku, zapraszając do pokazów najciekawsze pracownie ASP oraz indywidualnych artystów, wcześniej związanych z Żakiem. Scena muzyczna Żak prezentowała zarówno formacje z kraju i zagranicy, jak i projekty bazujące na trójmiejskich artystach. Większość zaproszonych wykonawców porusza się w obrębie muzyki improwizowanej i jazzu, szeroko pojętej muzyki alternatywnej oraz najróżniejszych fuzji tych gatunków. Klub Zak prowadzi również działalność teatralną, w ramach której w 2007 roku zaprezentowano projekt Dream Regime Teatr dla Wspólnoty oraz, trwający od 2004 rok, cykl Poza granice prezentujący, w 2007 roku, twórców z różnych obszarów sztuk performatywnych od teatru fizycznego, przez teatr 68 69

KULTURA tańca, aż do multimedialnej sztuki performance. W 2007 roku prowadzone były cotygodniowe warsztaty Alternatywnej Szkoły Teatralnej przez Teatr Dada Von Bzdulow, Teatr Amareya oraz Iwonę Gilarską. Niesłabnącym powodzeniem cieszyły się nadal warsztaty taneczne, które zgromadziły w 2007 roku 3253 osoby na 258 spotkaniach. Prowadzono zajęcia z zakresu tanga argentyńskiego, flamenco i salsy. Gdański Archipelag Kultury (GAK) Gdański Archipelag Kultury w roku 2007 dokonał zasadniczych zmian mających wpływ na dalsze funkcjonowanie instytucji. Po 40 latach istnienia zakończył działalność Miejski Dom Kultury (MDK), który na podstawie uchwały Rady Miasta Gdańska z dnia 28 czerwca 2007 zmienił nazwę na Gdański Archipelag Kultury. Zmieniła się nie tylko nazwa ale także wizerunek instytucji, która powinna być postrzegana jako jeden spójny kulturalny organizm, działający na terenie Gdańska, za pośrednictwem kilku wyspecjalizowanych placówek, tzw. wysp archipelagu. Obchody 40-lecia MDK były punktem kulminacyjnym roku 2007 w działalności instytucji. Podczas dwudniowych obchodów w centrum Gdańska zaprezentowały się grupy twórcze z wszystkich oddziałów. Była to doskonała okazja do szerszego pokazania efektów bieżącej działalności edukacyjnej, która jest podstawą funkcjonowania placówki. Obok edukacyjnej pracy u podstaw GAK stworzył w roku 2007 kilka cyklów imprez kulturalnych, które zyskały uznanie lokalnej społeczności. Do najważniejszych z nich należały: Muzyka w blokowisku, Stacja Orunia, Gdańska Kawiarnia Jazzowa, Windowisko, Festiwal Teatrów Plenerowych i Ulicznych FETA, Muzyczne Lato, III Festiwal Instalacji Lirycznych, Polówka, Teatr Leśny oraz Przegląd Filmów Amatorskich i Niezależnych WYDMY. Rok 2007 był dla GAK czasem intensywnej współpracy międzynarodowej. Dzięki wsparciu programu Młodzież w działaniu udało się przeprowadzić kilka istotnych projektów. Najważniejszym z nich była konferencja międzynarodowa Side by side podczas której Gdańsk odwiedzili przedstawicieli placówek kulturalnych z Włoch, Anglii, Irlandii, Gruzji, Azerbejdżanu, Danii, Niemiec i Słowacji. Była to doskonała okazja do wymiany doświadczeń, nawiązania nowych kontaktów oraz planowania kolejnych wspólnych przedsięwzięć. Bałtyckie bractwo Żeglarzy (BBŻ) i Klub Morza Zejman Bałtyckie Bractwo Żeglarzy istnieje od 1989 roku, zrzeszając swoich członków w kraju i na świecie oraz integrując ich poprzez imprezy w Klubie Morza Zejman mieszczącym się w XVII-wiecznym spichlerzu zbożowym Steffen na Wyspie Spichrzów. Głównym celem statutowym BBŻ jest kultywowanie tradycji morskich i żeglarskich. Bractwo prowadzi wieloletnie programy, tj.: Międzynarodową Nagrodę Conrady Indywidualności Żeglarskie, inscenizację historyczną Stary Gdańsk, Pocztę Żeglarską i Butelkową. W Klubie Morza Zejman mieści się skansen historyczny i zbiór unikatowych eksponatów nautycznych. Klub organizuje również cykliczne spotkania marynistyczne, żeglarskie i podróżnicze, Wodne Patrole Ekologiczne, rejsy historyczno ekologiczne Bałtycki Zwiad oraz rejsy - pielgrzymowanie do bałtyckich miejsc tradycji i kultury. Klub Zejman, istniejący od 1989 roku, zajmuje się ponadto: organizowaniem kulturalnych imprez morskich i podróżniczych, podejmowaniem i goszczeniem turystów-żeglarzy przypływających do Gdańska, organizowaniem powitań i pożegnań 2.6.2. Wydarzenia i inicjatywy kulturalne Pretendując do miana kulturalnej stolicy wybrzeża południowego Bałtyku, Gdańsk jest miejscem, a zarazem inicjatorem wielu ważnych przedsięwzięć kulturalnych o randze międzynarodowej. W 2007 roku nasze miasto stało się miejscem wielu ważnych wydarzeń kulturalnych. Wystawa Pielgrzym Tysiąclecia (12 marca 3 czerwca 2007) Wielkim wysiłkiem zorganizowano prestiżową wystawę poświęconą Janowi Pawłowi II w historycznych wnętrzach Muzeum Historycznego Miasta Gdańska w Ratuszu Głównego Miasta. Na wystawie pokazano ponad trzysta zdjęć zrobionych podczas pontyfikatu Jana Pawła II (1978-2005). Wszystkie zaprezentowane fotografie pochodziły z archiwum włoskiego dziennika L Osservatore Romano. Scenariusz wystawy podzielono na 21 działów przedstawiających Papieża podczas licznych pielgrzymek, spotkań z wiernymi i przywódcami państw. Wystawę odwiedziło 27 466 osób. Wielkanocny Festiwal Ludwiga van Beethovena od 25 marca do 6 kwietnia 2007, pod hasłem Muzyka i literatura, odbyła się jedenasta edycja Festiwalu, który po raz trzeci gościł w Gdańsku. W Filharmonii Bałtyckiej mieliśmy niepowtarzalną szansę spotkania ze słynną orkiestrą Bamberger Symphoniker pod batutą Jonathana Notta oraz wybitnymi kameralistami Arto Norasa i Ralfem Gothonim. widephoto.net wypraw żeglarskich i zawijających tu żaglowców, realizacją filmów i programów telewizyjnych promujących Gdańsk oraz organizowaniem warsztatów marynistycznych, poszerzających wiedzę uczniów gdańskich szkół na temat morskich tradycji Gdańska. XV Ogólnopolski Konkurs Tańca im. Wojciecha Wiesiołłowskiego w dniach 26 31 marca 2007 odbył się Ogólnopolski Konkurs Tańca im. Wojciecha Wiesiołłowskiego. Konkurs organizowany jest w Gdańsku co dwa lata i jest jedyną tego typu imprezą w Polsce, znakomicie notowaną i rozpoznawalną również za granicą. W konkursie biorą udział uczniowie szkół baletowych z całego kraju. Święto Miasta W maju 2007 roku Gdańsk świętował 550. rocznicę dodania złotej korony do istniejących dwóch krzyży w herbie miasta, co miało miejsce 25 maja 1457 roku za sprawą króla polskiego Kazimierza IV Jagiellończyka. Druga rocznicą było 200-lecie wyzwolenia Gdańska, przez wojska napoleońskie i wchodzące w ich skład jednostki polskie, spod pruskiego panowania. Święto Miasta rozpoczęto konferencją pt. Tożsamość gdańszczan w obrazie Okręt Kościoła. Kulminacyjnym punktem uroczystości pierwszego dnia była inscenizacja historyczna wjazd króla Kazimierza Jagiellończyka do Gdańska na czele zbrojnego orszaku. Z okazji dwusetnej rocznicy wyzwolenia Gdańska spod pruskiego panowania można było zobaczyć widowisko przedstawiające oblężenie miasta i szturm wojsk napoleońskich na Bramę Nizinną i Bastion Żubr. Jedną z atrakcji obchodów było również odsłonięcie 25. figur lwów, symbolizujących zwierzęce postacie podtrzymujące gdański herb, które ustawiono w różnych miejscach miasta. VIII Festiwal Dobrego Humoru (28 30 czerwca 2007) Miasto Gdańsk, które jest współorganizatorem tego wydarzenia, przyznało nagrody w kategoriach: Ulubiony serial komediowy (nagrodę otrzymał serial Daleko od noszy ), Ulubiony program rozrywkowy (nagrodę otrzymał program Szymon Majewski Show ), Gwiazda uśmiechu (nagrodę otrzymała Agnieszka Dygant) oraz nagrodę za całokształt twórczości. W roku 2007 laureatem tej nagrody został Wiesław Michnikowski. Festiwal to nie tylko konkurs, ale także liczne imprezy towarzyszące jak: Biesiada Dobrego Humoru, Gdańska Galeria Dobrego Humoru, Parada Dobrego Humoru czy konkurs młodych twórców kabaretowych debiuty i projekcje filmowe. 70 71

KULTURA XII Festiwal Gwiazd (5-8 lipca 2007) W 2007 roku już po raz drugi w Gdańsku odbył się Festiwal Gwiazd, będący spotkaniem wybitnych polskich artystów wszystkich dyscyplin sztuki: kompozytorów, muzyków, aktorów, reżyserów, pisarzy, poetów, malarzy, rzeźbiarzy. Podczas Festiwalu odbyła się uroczystość wręczenia nagród Miasta Gdańska NEPTUNY. Laureatami nagrody zostali aktorzy: Krystyna Janda i Jerzy Radziwiłłowicz oraz pianistka Ewa Pobłocka. W ramach festiwalu w kinie Neptun odbyła się polska premiera najnowszego filmu Davida Lyncha Inland Empire W pokazie poza reżyserem, wzięli udział również aktorzy występujący w filmie: Karolina Gruszka i Peter J. Lucas. W ramach festiwalu odbył się także międzynarodowy plener rzeźby w piasku połączony z otwartym konkursem rzeźby w piasku, skierowanym do wszystkich mieszkańców Gdańska Piaskowe Lwy 2007. Koncert z cyklu Przestrzeń Wolności 26 sierpnia 2007 roku na scenie w Stoczni Gdańskiej wystąpił Rod Stewart. Ponad dwugodzinnego koncertu wysłuchało około 40 tys. fanów z Polski i z zagranicy. Słynny Szkot zaprezentował swoje największe rockowo-popowe przeboje. Jego występ był trzecim z cyklu koncertów pt. Przestrzeń Wolności, odbywających się w rocznicę Sierpnia 80. Festiwal Szekspirowski. W dniach od 3 do 11 sierpnia w Gdańsku, a także w Gdyni i Sopocie, miała miejsce XI edycja Międzynarodowego Festiwalu Szekspirowskiego. Zaprezentowano spektakle, między innymi z USA, Niemiec, Gruzji, Rosji, Wielkiej Brytanii i Polski. W ramach festiwalu gdański Teatr Wybrzeże przedstawił swoją wizję Komedii omyłek. Jedną z największych gwiazd XI Festiwalu był rosyjski reżyser Lew Dodin, który z zespołem Teatru Małego z Petersburga przedstawił sztukę Król Lear. Nagrodą Złoty Yorick w Konkursie na Najlepszą Polską Inscenizację Szekspirowską sezonu 2006/2007 została uhonorowana adaptacja Miarki za miarkę w reżyserii Anny Augustynowicz i w wykonaniu zespołu Teatru Powszechnego z Warszawy. Europejska Gala Słowa VERBA SACRA Andrzej Seweryn czyta Pana Tadeusza (26-31 sierpnia 2007) Po raz pierwszy w historii polskiej kultury Pan Tadeusz został odczytany na żywo przez jednego aktora - Andrzeja Seweryna. Spotkania z aktorem i poezją Adama Mickiewicza zorganizowano w Państwowym Teatrze Wybrzeże. Przed gmachem budynku stanął telebim, na którym można było śledzić to, co działo się w tym samym czasie na teatralnej scenie. Europejska Gala Słowa VERBA SACRA, projekt poświęcony tradycji słowa w kulturze, pomyślany jest jako seria publicznych prezentacji tekstów klasyki literatury, odczytywanych przez wybitnych aktorów. IV Jarmark Wileński (7-9 września 2007) W ciągu trzech dni trwania Jarmarku na kilkudziesięciu stoiskach można było zakupić różnorodne wyroby garncarskie, drewniane rzeźby, tkaniny zdobione motywami ludowymi typowymi dla Wilna i okolic, a w Karczmie Wileńskiej tradycyjne litewskie jedzenie. Na festiwalowej scenie wystąpiły polskie i litewskie zespoły folklorystyczne. 80. rocznica urodzin noblisty Güntera Grassa (4-6 października 2007) W programie obchodów 80. urodzin Güntera Grassa znalazły się: konferencja Güntera Grass Literatura-Sztuka-Polityka, debata Przyszłość polsko-niemieckiej pamięci dla wspólnej Europy z udziałem Güntera Grass, Richarda von Weizsakera, Lecha Wałęsy oraz Stefana Mellera, a jako moderator wystąpił Adam Krzemiński. Zorganizowano także: wystawy: Gunter Grass, Albert Durer, Ryszard Stryjec Między symbolem a rzeczywistością, Gunter Grass dla Gdańska najnowsze grafiki i rzeźby podarowane przez Artystę Miastu, spotkanie szabatowe w Nowej Synagodze. Przedstawiono polską premierę Der Unbequeme-der Richter Gunter Grass (Dokumentarfilm), koncert dla Grassa widowisko multimedialne Mikołaja Trzaski Motlau River Band, prezentację kalendarza Grassowskiego na rok 2008 oraz premierę Blaszanego bębenka G. Grassa w adaptacji i reżyserii Adama Nalepy. Wręczono także nagrody laureatom konkursu literacko-artystycznego dla młodzieży licealnej: Günter Grass pisarz i artysta. Zaprezentowano też przewodnik Gdańsk według Güntera Grassa oraz odbyła się konferencja prasowa z udziałem Guntera Grassa i Prezydenta Miasta Gdańska Pawła Adamowicza. XVI Festiwal Polskich Wideoklipów Yach Film (17-21 października 2007) Festiwal był, jak co roku, okazją do zapoznania się z dorobkiem polskiej produkcji wideoklipowej, a także do spotkania muzyków, twórców teledysków, dziennikarzy, wydawców telewizyjnych oraz publiczności. W trakcie festiwalu jury wybrało zwycięzców w 10 kategoriach. Swoje nagrody przyznała także publiczność oraz internauci. Nagrody, statuetki Yachów, wręczano na uroczystej gali. W roku 2007 jury pod przewodnictwem Yacha Paszkiewicza za najlepszy teledysk roku uznało dzieło gdańskich twórców Macieja Szupicy i Przemysława Adamskiego, ilustrujący utwór muzyczny grupy Pink Freud Dziwny jest ten kraj. W Europie jedynie Finlandia może się pochwalić festiwalem o podobnej tematyce. Gdański Areopag (9-11 listopada 2007) Corocznie mieszkańcy i goście przyjeżdżający do Miasta mają okazję spotkać się na Gdańskim Areopagu. Tematyce tego społecznego forum dialogu w roku 2.6.3. Nagrody w dziedzinie kultury Działalność osób związanych z nauką i sztuką jest corocznie nagradzana przez Władze Gdańska. W ten sposób podkreślają one swe zainteresowanie dorobkiem gdańskich artystów i pragną zachęcić do dalszego rozwoju twórczości. W 2007 roku Miasto Gdańsk wydatkowało kwotę 697 296 złotych na popularyzację kultury i sztuki, o 287 296 złotych więcej niż w roku poprzednim (2006). Nagrody stanowią wydatki o charakterze szczególnym w dziedzinie kultury i sztuki, np. nagrody Splendor Gedanensis, przyznawane są bowiem laureatom konkursów w różnych dziedzinach działalności artystycznej a także za szczególne osiągnięcia w upowszechnianiu kultury. Nagroda Miasta Gdańska w Dziedzinie Kultury Splendor Gedanensis tradycja nagradzania twórców gdańskiej kultury sięga początku lat 70-tych XX wieku. Od tego czasu wyróżnienie to przyznawane jest raz do roku, zaś od 2004 roku nosi nazwę Splendor Gedanensis. Do dnia dzisiejszego nagrodą uhonorowano ponad 170 osób, które wniosły niepowtarzalny wkład w rozwój i upowszechnianie kultury gdańskiej. Podczas uroczystej gali wręczania nagród Splendor Gedanensis za rok 2007 Prezydent Gdańska Paweł Adamowicz wręczył statuetki trzem osobom. Wśród nagrodzonych znaleźli się: Maria Janion za książkę Niesamowita Słowiańszczyzna, Paweł Huelle za książkę Ostatnia Wieczerza oraz Marek Podhajski za 2007 przyświecały tematy Jak zdobyć pieniądze i nie sprzedać duszy? oraz debata: Etos Polaków. Diagnoza. Etos Polaków. Prognoza. Międzynarodowy Festiwal Muzyki Organowej W roku 2007 w dniach 29 czerwca 24 sierpnia odbyła się 50. edycja festiwalu, gdzie obok organistów katedralnych z Polski wystąpili znakomici wirtuozi organów z całego świata m.in. z Urugwaju, Australii, Szwajcarii, Francji, Niemiec. Miłośnikom muzyki organowej zaprezentowano niezwykle bogaty repertuar literatury organowej utwory znane szerokiej publiczności, jak i utwory kompozytorów nieznanych w Polsce. Na szczególną uwagę zasługuje fakt, iż w tym roku w Oliwie ponownie wystąpił niewidomy francuski organista Jean Pierre Leguay organista katedry Notre Dame w Paryżu oraz znakomity artysta z Anglii David Titterington. książkę Kompozytorzy polscy 1918-2000. Wraz z wyróżnieniami twórcom przyznawany jest również tytuł Mecenasa Kultury Gdańska. Jest to honorowe wyróżnienie przyznawane darczyńcom gdańskiej kultury. W 2007 roku tytuł ten otrzymał Andrzej Stelmasiewicz. Nagrody Prezydenta Miasta w Dziedzinie Kultury przyznawane są za wybitne osiągnięcia artystyczne oraz za upowszechnianie kultury. W 2007 roku, z rąk Prezydenta Gdańska, nagrody otrzymali: Barbara Szczepuła za znakomite tomy prozy Kod Heweliusza i Dziadek w Wehrmachcie i za niezwykłą wrażliwość na sprawy ludzi naszego miasta, Małgorzata Smyl, Andrzej Fac i Leszek Rybicki za wysokie standardy prac nad przygotowaniem Biografii gdańskiej i zredagowanie V tomu dzieła Gdańsk w literaturze 1945-1979, Edward Hadaś i Bernard Jesionowski za pracę nad przygotowaniem i zredagowaniem katalogów 1000 lat Gdańska, 400 lat Gdańskiej Ordynacji Pocztowej oraz za promowanie miasta Gdańska, Magdalena Warżawa z okazji 10-leciaa zespołu Bianco Fiore, Hanna Karczewska (artystka, portrecistka) z okazji jubileuszu 25-lecia pracy artystycznej oraz Mirosława Lipińska za wkład włożony w powstanie i prowadzenie zespołu Vita Acta. Nagroda Miasta Gdańska dla Młodych Twórców w Dziedzinie Kultury przyznawana jest najbardziej aktywnym twórczo młodym gdańszczanom. 72 73

KULTURA Kreatywni i pracowici młodzi artyści to znakomita promocja Gdańska, to również bogactwo wrażeń, których dostarczają wymagającej gdańskiej publiczności. W 2007 roku laureatami nagród, w kategorii muzyka, zostali:: Agata Krawczyk, Paweł Zagańczyk, Stefan Wesołowski, Barbara Sławińska oraz Tamara Niekludow. Natomiast w kategorii sztuki piękne nagrodę odebrała Dorota Walentynowicz. Nagrodą w Konkursie Literackim Miasta Gdańska im. B. Faca jest wydanie zwycięskiej pracy, której mecenasem jest miasto Gdańsk. Konkurs adresowany jest zarówno do twórców zrzeszonych w stowarzyszeniach literackich, jak i do mieszkańców Gdańska, studentów i absolwentów gdańskich uczelni. W 2007 roku, po przeanalizowaniu 244 nadesłanych prac, Komisja Konkursu Literackiego postanowiła nagrodzić pracę Nawroty Elżbiety Lipińskiej. Stypendia Kulturalne Miasta Gdańska przyznawane są, co roku w trzech edycjach, osobom zajmującym się twórczością artystyczną, upowszechnianiem i ochroną dóbr kultury oraz na realizację przedsięwzięć artystycznych. Równocześnie mają Tabela 2.6.4. Środki wydatkowane na popularyzację kultury i sztuki w latach 2005 2007 Wyszczególnienie 2005 2006 2007 Liczba stypendystów 39 51 69 Kwota wydatkowana na stypendia (w zł) Kwota wydatkowana na nagrody* (w zł) 85 900 100 000 210 000 230 450 310 000 487 296 Źródło: Kancelaria Prezydenta, Urząd Miejski w Gdańsku. one motywować artystów do podejmowania nowych, ciekawych przedsięwzięć, które wzbogacają i rozszerzają ofertę kulturalną Gdańska. Medale Świętego Wojciecha i Medale Księcia Mściwoja II przyznawane są za wybitne zasługi w dziedzinach podnoszących rangę miasta w kraju i za granicą, w szczególności za zasługi dla rozwoju nauki, kultury, oświaty, służby zdrowia i gospodarki, za podejmowanie publicznie pożytecznych inicjatyw, głównie w zakresie dialogu między przedstawicielami różnych wyznań i religii oraz pojednania i współpracy między narodami. Medale te mogą zostać przyznane obywatelom polskim oraz obywatelom innych państw, a także instytucjom i organizacjom z kraju i z zagranicy. Medale przyznaje dziewięcioosobowa Kapituła powoływana na okres 4 lat przez Radę Miasta Gdańska. Do dnia dzisiejszego Kapituła uhonorowała w sumie 46 osób Medalami Św. Wojciecha oraz 88 laureatów otrzymało Medale Księcia Mściwoja II. W 2007 roku wręczono medale już po raz jedenasty. W 2007 roku Medale Świętego Wojciecha otrzymali: dr inż. Grzegorz Szychliński, ks. dr Zdzisław Ossowski, Kalina Zabuska oraz dr Danuta Popinigis. Natomiast Medale Księcia Mściwoja II odebrali: Edwin Rymarz, Zbigniew Nowak, Michał Targowski, Henryka Dobosz-Kinaszewska oraz Gabriela Danielewicz. Podczas Święta Miasta, na uroczystej gali w Polskiej Filharmonii Bałtyckiej rozstrzygnięto plebiscyt na tytuł Gdańszczanina Roku 2007. Zaszczytny ten tytuł otrzymał Marian Kołodziej artysta plastyk, scenograf teatralny, Honorowy Obywatel Gdańska oraz autor ołtarzy papieskich z gdańskiej Zaspy i Hipodromu. W Jego imieniu statuetkę odebrała żona, aktorka Halina Słojewska. widephoto.net 2.6.4. Wydatki na kulturę Działalność kulturalna wspierana jest przez władze miejskie na wielu płaszczyznach. Odbywa się to głównie poprzez ochronę dziedzictwa kulturowego, realizację inwestycji mających na celu rozwój obiektów kultury oraz promocję gdańskiego środowiska artystycznego. Miasto dofinansowuje także wiele projektów artystycznych i kulturalnych realizowanych przez różnorodne instytucje i organizacje. W 2007 roku na kulturę i ochronę dziedzictwa narodowego wydano 50 450 tys. złotych, o 11% więcej niż w roku 2006. Tabela 2.6.5. Dotacje z budżetu Miasta Gdańska przeznaczone na dofinansowanie działalności wybranych instytucji kulturalnych w latach 2005 2007 Instytucja kultury 2005 2006 2007 Muzeum Historyczne Miasta Gdańska 9 464 492 15 596 445 13 255 480 Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna 5 438 106 5 323 450 5 882 600 Miejski Dom Kultury/Gdański Archipelag Kultury 4 841 451 6 555 599 6 167 810 Klub Żak 1 172 911 1 395 963 1 558 854 Teatr Miniatura 2 124 892 2 424 982 2 745 189 Teatr Wybrzeże - 100 000 300 000 Zespół Muzyki Dawnej Cappella Gedanensis 1 405 881 1 618 360 1 521 747 Centrum Sztuki Współczesnej Łaźnia 1 206 831 1 363 417 1 622 931 Polski Chór Kameralny "Schola Cantorum Gedanensis" 1 002 334 1 194 590 1 312 000 Europejskie Centrum Solidarności - 313 040 385 000 Ogółem 26 656 898 35 885 846 34 751 611 Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdań z wykonania budżetu Miasta Gdańska za lata 2005 2007. Tabela 2.6.6. Projekty projektów kulturalnych realizowanych przez Referat Kultury w 2007 roku Typ projektu Liczba projektów Kwota (w zł) Koncerty 820 670 Wystawy 20 639 392 Spektakle teatralne 3 309 000 Wydawnictwa 53 266 000 Imprezy plenerowe 24 1 227 006 Uroczystości miejskie 180 1 899 510 Projekty międzynarodowe 26 136 090 Ogółem 306 5 297 668 Źródło: Biuro Prezydenta ds. Kultury, Sportu i Promocji, Urząd Miejski w Gdańsku. Gdański Program Edukacji Kulturalnej (GPEK) Od września 2007 roku ruszył kolejny, piąty już rok działań Gdańskiego Programu Edukacji Kulturalnej (GPEK). Program sprzyja rozwojowi szkół i przedszkoli jako miejsc realizacji koncepcji wychowania przez sztukę, miejsc aktywności i indywidualnej ekspresji artystycznej. Dzięki temu każdy uczeń, przez wszystkie lata nauki w szkole, ma szansę stać się nie tylko świadomym odbiorcą ale i współtwórcą kultury i sztuki. Realizacja programu edukacji kulturalnej przybiera różne formy, są to: zajęcia pozalekcyjne, imprezy organizowane przez szkoły i przedszkola oraz oferta gdańskich instytucji kultury. Odbiorcami GPEK są dzieci i młodzież od trzeciego do dwudziestego czwartego roku życia, czyli dzieci w wieku przedszkolnym, uczniowie szkół podstawowych, gimnazjalnych, ponadgimnazjalnych oraz uczniowie szkół specjalnych. W roku szkolnym 2006/2007 partnerzy Gdańskiego Programu Edukacji Kulturalnej, tj.: Centralne Muzeum Morskie, Centrum Sztuki Współczesnej Łaźnia, Państwowa Opera Bałtycka, Muzeum Narodowe, Muzeum Archeologiczne, Teatr Wybrzeże, Stowarzyszenie Teatralno-Edukacyjne Wybrzeżak, Multikino oraz Gdański Teatr Muzyczny Picorello, realizowali z dziećmi i młodzieżą różnorodne działania w ramach szerokiej oferty edukacyjnej. W roku szkolnym 2006/2007 do Gdańskiego Programu Edukacji Kulturalnej należało 166 przedszkoli i szkół wszystkich typów. Placówki reprezentowane były przez 212 liderów, którzy na bieżąco współpracowali z koordynatorem GPEK. Na rok 2007 przedszkola i szkoły uzyskały dofinansowanie na realizację GPEK w wysokości od 300 do 800 złotych, łącznie na sumę 80 000 złotych, co stanowiło o 32 300 złotych kwotę wyższą w stosunku do dofinansowania z roku 2006. 74 75

TURYSTYKA I SPORT 2.7. Turystyka i sport 2.7.1. Ruch turystyczny Gdańsk to największe w Polsce Północnej centrum turystyczne i kulturalne z niezwykle atrakcyjnymi, znanymi w kraju i poza jego granicami, zabytkami i z licznymi miejscami historycznymi. W 2007 roku Gdańsk odwiedziło o 29,28% więcej osób niż w analogicznym okresie roku poprzedniego, w tym o 44,09 % więcej obywateli polskich i o 2,25% cudzoziemców. Wraz ze wzrostem liczby turystów zwiększa się również ich zadowolenie z pobytu w naszym mieście. Największą grupę turystów zagranicznych odwiedzających Gdańsk w 2007 roku stanowili Niemcy. Następną grupą byli Anglicy, Szwedzi, Norwegowie, Amerykanie oraz Duńczycy. Największy wzrost liczby przyjeżdżających zaznaczył się w grupie turystów z Danii 38,5% więcej osób niż przed rokiem oraz wśród angielskich turystów wzrost o 21,6%. Tabela 2.7.1. Przyjazdy i wyjazdy na przejściach granicznych w latach 2005 2007 w Gdańsku Wyszczególnienie 2005 2006 2007 osoby wyjeżdżające z Polski ogółem 350 047 608 080 774 342 obywatele polscy 221 684 404 245 572 274 cudzoziemcy 128 363 203 835 202 068 osoby przyjeżdżające do Polski ogółem 341 900 587 070 758 988 obywatele polscy 211 270 379 318 546 567 cudzoziemcy, w tym: 130 630 207 752 212 421 Szwedzi 23 999 33 260 29 523 Niemcy 32 163 73 089 66 819 Duńczycy 4836 5500 7617 Norwegowie 8673 13 052 13 008 Anglicy 17 245 27 100 32 965 Amerykanie 9763 12 398 10 692 1) Przyjazdy i wyjazdy na przejściach granicznych, w portach morskich i lotniczych Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Informatorów o sytuacji społeczno-gospodarczej Gdańska za lata 2005 2007. Warto wspomnieć, że według danych z dorocznego badania opinii turystów odwiedzających Gdańsk, wynika że 99,6% ankietowanych turystów było zadowolonych lub bardzo zadowolonych z pobytu w Gdańsku, w tym 38,2% turystów bardzo chwaliło pobyt w naszym mieście, natomiast aż 61,4% było zadowolonych z przyjazdu. Ankietowani turyści zatrzymywali się w Gdańsku średnio na 6 dni, natomiast czas trwania pobytu turystów wynosił od jednego do 60 dni. Zdecydowana większość turystów, tj. 75,8%, przyjechała do Gdańska w celu zwiedzania i wypoczynku. W celu odwiedzin u rodziny czy znajomych przyjechało do Gdańska 27,3% turystów. Służbowo w celu biznesowym przybyło do Gdańska 4,6% osób, do pracy 5,4% a w celach naukowych 0,4%. Pod względem atrakcyjności turystycznej, wśród polskich miast, Gdańsk został umiejscowiony na drugim miejscu po Krakowie. Wykres 2.7.1. Przyjazdy i wyjazdy na przejściach granicznych w latach 2005 2007 w Gdańsku [w tys.] 1) Tysiące 800 700 600 500 400 300 200 100 350 342 608 587 774 759 2005 2006 2007 osoby wyjeżdżające z Polski ogółem osoby przyjeżdżające do Polski ogółem 1) Przyjazdy i wyjazdy na przejściach granicznych, w portach morskich i lotniczych Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Informatorów o sytuacji społeczno-gospodarczej Gdańska za lata 2005 2007. Baza turystyczna Rosnąca liczba turystów odwiedzających Gdańsk wiąże się z koniecznością zapewnienia odpowiedniej bazy noclegowej, ciągłego jej rozwoju i jakościowej poprawy. Wśród turystów zagranicznych goszczących w Gdańsku 32,9%, korzystało z zakwaterowania w hotelach, 23,9% u rodziny bądź znajomych. Natomiast turyści polscy korzystali głównie z gościny u rodziny i znajomych 29,4% oraz z zakwaterowania w pensjonatach 9,4%. Turyści dobrze ocenili usługi noclegowe w Gdańsku. Tabela 2.7.2. Ilość miejsc noclegowych oraz liczba osób korzystających z miejsc noclegowych w Gdańsku w latach 2005 2007 Wyszczególnienie Turyści korzystający Miejsca noclegowe Dynamika z noclegów 2007/2006 2005 2006 2007 2005 2006 2007 Dynamika 2007/2006 Ogółem: 9705 9789 10 242 104,63 364 897 372 562 394 650 105,93 Hotele 2523 2477 2542 102,62 201 005 190 852 195 621 102,50 Pensjonaty 109 141 164 116,31 5709 5763 9773 169,58 Inne obiekty hotelowe 476 708 829 117,09 17 549 24 734 30 687 124,07 Domy wycieczkowe 159 149 161 108,05 7254 7147 6869 96,11 Ośrodki wczasowe 707 713 594 83,31 11 097 10 269 15 366 149,63 Schroniska młodzieżowe 512 435 361 82,99 33 489 38 287 32 969 86,11 Ośrodki wypoczynkowo - szkoleniowe Zespoły ogólnodostępnych domków turystycznych 972 919 990 107,73 24 178 29 355 31 463 107,18 336 361 513 142,11 2992 2304 4645 201,61 Kempingi 262 262 262 100,00 3627 4050 3355 82,84 Pozostałe obiekty 3649 3624 3826 105,57 57 997 59 801 63 902 106,86 Źródło: Opracowanie własne na podstawie Informatorów o sytuacji społeczno-gospodarczej Gdańska za lata 2005 2007. widephoto.net 76 77

TURYSTYKA I SPORT W 2007 roku liczba miejsc noclegowych w pensjonatach zwiększyła się ogółem o 453 miejsca, najwięcej miejsc przybyło w zespołach ogólnodostępnych domków turystycznych 152 miejsca, czyli o 42,11% więcej niż w roku poprzednim. Nastąpiło również ponownie zwiększenie miejsc w bazie noclegowej o podwyższonym standardzie. Gdańskie hotele w 2007 roku oferowały o 65 miejsc noclegowych więcej, natomiast liczba miejsc w ośrodkach wczasowych i schroniskach młodzieżowych zmniejszyła się odpowiednio o 119 i 74 miejsca. Wykres 2.7.2. Miejsca noclegowe a liczba osób korzystających z noclegów w Gdańsku w latach 2005 2007 Miejsca noclegowe (w tys.) 12 10 8 6 4 2 9,71 9,79 364,90 372,56 10,24 394,65 201,01 190,85 195,62 2,52 2,48 2,54 2005 2006 2007 Miejsca noclegowe ogółem Turyści korzystający z noclegów ogółem Miejsca noclegowe w hotelach 450 400 350 300 250 200 150 100 50 0 Turyści korzystający z noclegów w hotelach Źródło: Opracowanie własne na podstawie Informatorów o sytuacji społeczno-gospodarczej Gdańska za lata 2005 2007. Atrakcje turystyczne Gdańsk to miasto, z ponad tysiącletnim dziedzictwem fascynującej kultury i burzliwej historii, z wyjątkową atmosferą, gdzie przeszłość i współczesność współistnieją w doskonałej harmonii, tworząc niepowtarzalny pejzaż dla zabytków architektury mieszczańskiej, sakralnej, militarnej i duchowej. O bogactwie materialnego dziedzictwa Gdańska stanowią przede wszystkim jego zabytki: od zabudowy Głównego i Starego Miasta, poprzez liczne pomniki i miejsca upamiętniające doniosłe, a często i tragiczne wydarzenia historii współczesnej: Pomnik Obrońców Westerplatte, Pomnik Poległych Stoczniowców, Pomnik Obrońców Poczty Polskiej, Muzeum Solidarności, Budynek Poczty Polskiej, aż do zacisznej i urokliwej gdańskiej dzielnicy Oliwy, gdzie można podziwiać przepych Katedry Oliwskiej i Pałacu Opatów. Gdańskie Główne i Stare Miasto jest miejscem, gdzie na każdym kroku Turyści korzystający z noclegów (w tys.) w zabytkowych budynkach spotkać można ślady historycznej spuścizny miasta. Brama Wyżynna, to XVI wieczne kamienne wrota Gdańska i początek Traktu Królewskiego. Przedbramie ulicy Długiej, będące niegdyś elementem średniowiecznych fortyfikacji miasta, obecnie mieści bezcenne zbiory Muzeum Bursztynu, natomiast w Wielkiej Zbrojowni, która pierwotnie funkcjonowała jako arsenał, współcześnie działa gdańska Akademia Sztuk Pięknych. Na ulicę Długą, będącą wizytówką Gdańska, prowadzi, wzniesiona na początku XVII wieku, Złota Brama. Po obu stronach ulicy Długiej i Długiego Targu ciągną się rzędy kamienic o imponujących fasadach z bogactwem form i oryginalnym wystrojem, między innymi Dom Uphagena, rokokowo klasycystyczna kamienica, mieszcząca obecnie Muzeum Wnętrz Mieszczańskich, czy XVII-wieczna Złota Kamienica. Ratusz Głównego Miasta, stojący na zbiegu ulicy Długiej i Długiego Targu, niegdyś siedziba władz Gdańska, w swoich zabytkowych murach w stylu manieryzmu niderlandzkiego, mieści obecnie Muzeum Historyczne Miasta Gdańska. Symbolem miasta jest także stojąca na Długim Targu XVII wieczna Fontanna Neptuna oraz dawna siedziba bractw kupieckich (tzw. Ław) Dwór Artusa. Długi Targ, od strony Motławy, zamyka Zielona Brama, zbudowana w XVI wieku, a przeznaczona pierwotnie na siedzibę monarchów wizytujących Gdańsk. Współcześnie funkcjonuje jako jeden z obiektów Muzeum Narodowego oraz biuro pierwszego Prezydenta III Rzeczpospolitej, Lecha Wałęsy. Gdańsk jest miejscem szczególnym dla architektury sakralnej. W obrębie miasta umiejscowione jest kilkanaście imponujących kościołów, z górującą nad wszystkim Bazyliką Mariacką, największą ceglaną świątynią w Europie. Wśród wielkiej mnogości kościołów na szczególną uwagę zasługują: XII wieczny Kościół Św. Mikołaja najstarszy gdański kościół oraz Kościół Św. Katarzyny najstarszy kościół parafialny Starego Miasta. Dziedzictwo kulturowe Gdańska obejmuje, zarówno jego tradycję jako głównego centrum obróbki bursztynu, średniowieczne i hanzeatyckie tradycje handlu i budownictwa oraz najnowsze, symboliczne dziedzictwo II Wojny Światowej i Solidarności. Niezwykły ze względu na swoją historię i walory turystyczne, prawie niezmieniony od ponad stu lat Kwartał Grodzisko, zajmuje niewielki fragment Centrum Gdańska. Fort Grodzisko stanowi unikatowy, na skalę europejską, przykład pruskiego założenia fortecznego z II połowy XIX wieku. Obecnie teren znajduje się pod opieką Parku Kulturowego Fortyfikacji Miejskich Twierdza Gdańsk, która realizuje Program Hewelianum. Zagospodarowanie Fortu Grodzisko stanowi priorytet dla władz Gdańska. Projekt budowy Centrum Hewelianum ma wielostronny charakter, łączy przeszłość z teraźniejszością. Docelowo w skład Centrum wejdą: Ośrodek Prezentacji Nauki i Techniki, Poforteczny Edukacyjny Park Miejski oraz Ośrodek Zapobiegania Bezrobociu i Orientacji Zawodowej dla Młodzieży. Patronem Centrum jest wielki gdański astronom Jan Heweliusz (1611 1687). Podstawowym atrybutem Programu Hewelianum jest natomiast jego niepowtarzalność wynikająca zarówno ze specyfiki miejsca, jak również proponowanych funkcji. Nauka poprzez zabawę, pobudzanie ciekawości młodych ludzi oraz zachęcanie ich do dalszego zgłębiania wiedzy to jego podstawowe założenia. Zadaniem Ośrodka Prezentacji Nauki i Techniki będzie promocja nauk ścisłych i przyrodniczych oraz rozwijanie zainteresowań nauką wśród dzieci i młodzieży w wieku szkolnym. W odrestaurowanych wnętrzach budowli fortecznych zainstalowane zostaną interaktywne wystawy z zakresu nauk ścisłych oraz związane z historią Fortu Grodzisko, zróżnicowane tematycznie i dostosowanych do różnych wiekowo grup odbiorców. Działające od 1950 roku Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze (PTTK) Oddział Gdańsk zajmuje się turystyką i krajoznawstwem. Prowadzi kompleksową obsługę grup wycieczkowych oraz organizuje: wycieczki krajowe i zagraniczne, kolonie, zimowiska i zielone szkoły, biesiady z pieczeniem dzika i kuligi, imprezy integracyjne dla firm a także kursy dla przewodników po Trójmieście. Dysponuje wykwalifikowaną oraz wielojęzyczną kadrą przewodników po Trójmieście i województwie pomorskim. PTTK Oddział Gdańsk zorganizowało w 2007 roku 377 imprez z różnych dziedzin turystyki, między innymi, pieszej nizinnej i górskiej, kajakowej, rowerowej, motorowej, narciarskiej, żeglarskiej, imprezy na orientację oraz z zakresu działalności podwodnej. Z oferty skorzystało 7848 osób. Natomiast Informacja Turystyczna, miesząca się przy ulicy Długiej, obsłużyła w 2007 roku około 50 000 turystów, głównie zagranicznych. widephoto.net 78 79

TURYSTYKA I SPORT 2.7.2. Kultura Fizyczna i Sport Wydatki miasta na kulturę fizyczną i sport W 2007 r. na kulturę fizyczną i sport wydatkowano kwotę 49 281 tys. złotych, w tym na zadania i zakupy inwestycyjne gminy przeznaczono kwotę 37 912 tys. złotych. W stosunku do roku poprzedniego wydatki majątkowe Gminy Gdańsk wzrosły o 522%, czyli o kwotę 33 521 tys. złotych. Tak znaczący wzrost wynikał z rozpoczęcia realizacji zadań związanych z budową Wielofunkcyjnej Hali Sportowo-Widowiskowej na granicy miast Gdańska i Sopotu. W ramach zadań inwestycyjnych w 2007 roku przeprowadzono, ponadto, działania w zakresie: rozbudowy Stadionu Piłkarskiego Lechia, modernizacji Hali Sportowo-Widowiskowej Oliwia oraz odtworzenia w dzielnicy Krakowiec likwidowanych w Gdańsku-Letnicy ogródków działkowych, w związku z przygotowywaniem terenu pod budowę Stadionu Piłkarskiego Baltic Arena. Bieżące wydatki na kulturę i sport w 2007 r. wyniosły 9345 tys. złotych, z tego 6898 tys. złotych przeznaczono na działalność MOSiR w Gdańsku. Tabela 2.7.3. Wydatki miasta na kulturę fizyczną i sport w latach 2005 2007 (w tys.) Wyszczególnienie 2005 2006 2007 Udział w ogólnej kwocie poszczególnych wydatków w 2007 roku (%) Wydatki bieżące ogółem 7089,04 7174,05 9344,46 18,96% Obiekty sportowe 431,64-667,70 1,35% Zadania w zakresie kultury fizycznej i sportu 6134,16 7164,41 8676,76 17,61% Pozostała działalność 523,24 9,64-0,00% Wydatki majątkowe ogółem 11 326,52 6415,67 39 936,65 81,04% Obiekty sportowe 10 955,17 5097,19 36 527,65 74,12% Zadania w zakresie kultury fizycznej i sportu 371,35 1303,15 2955,58 6,00% Pozostała działalność - 15,34 453,42 0,92% Ogółem wydatki Gdańska na kulturę fizyczną i sport 18 415,56 13 589,71 49 281,11 100,00% Źródło: Opracowanie własne na podstawie Sprawozdań z wykonania budżetu Miasta Gdańska za lata 2005 2007. widephoto.net Wykres 2.7.3. Wydatki miasta na kulturę fizyczną i sport w latach 2005 2007 (w tys.) 50 000 40 000 30 000 20 000 10 000 0 18 415,56 13 589,71 49 281,11 2005 2006 2007 Źródło: Opracowanie własne na podstawie Sprawozdań z wykonania budżetu Miasta Gdańska za lata 2005 2007. Nagrody sportowe W 2007 roku Prezydent Gdańska Paweł Adamowicz wyróżnił dziesięciu sportowców, którzy: zakwalifikowali się do Igrzysk Olimpijskich w Pekinie, zdobyli medale i mistrzowskie tytuły oraz z powodzeniem występowali w zawodach krajowych i zagranicznych. Wśród laureatów znaleźli się: Leszek Blanik (AZS AWFiS, gimnastyka sportowa), Adam Korol (AZS AWFiS, wioślarstwo), Sylwia Gruchała, Katarzyna Kryczało, Magdalena Mroczkiewicz oraz Małgorzata Wojtkowiak (AZS AWFiS, szermierka), Piotr Myszka (AZS AWFiS, windsurfing), Janusz Urbanowicz (RC Lechia Gdańsk, rugby), Małgorzata Sadowska (Dablex AZS AWFiS, piłka ręczna), Maciej Rogalski (Lechia Gdańsk, piłka nożna), Igor Janik (AZS AWFiS, lekkoatletyka), Jarosław Stancelewski (Trefl, siatkówka) oraz reprezentant Energa Stoczniowiec w hokeju na lodzie Mateusz Rompkowski. W nowej kategorii sportowiec niepełnosprawny uhonorowany został mistrz Polski w biegu na 1500 metrów, kandydat do startu w igrzyskach paraolimpijskich w Pekinie Robert Plichta. Wręczenie nagród i wyróżnień odbyło się w Państwowej Operze Bałtyckiej na uroczystości Gdańska Gala Sportu 2007. Trenerem Roku 2007 został Dariusz Kubicki z Lechii Gdańsk, a tytuły Trenera Wychowawcy Młodzieży otrzymali: Longin Szmit, Leszek Walczak, Tomasz Lisicki oraz Piotr Makar. Tytuł Super Mecenasa Gdańskiego Sportu 2007 przyznano Grupie LOTOS S.A. oraz Koncernowi Energetycznemu ENERGA S.A., natomiast Mecenasami Gdańskiego Sportu 2007 zostali: Zakład Utylizacyjny Sp. z o.o., GPEC Sp. z o.o., Port Lotniczy Sp. z o.o. im. L. Wałęsy, ENERGA Zakład Elektrowni Wodnych Sp. z o.o., Saur Neptun Gdańsk S.A. oraz Dablex Sp. z o.o. Te prestiżowe tytuły zdobywają instytucje, które w ciągu 12 miesięcy, poprzedzających wręczenie nagrody, w znaczący sposób przyczyniają się do rozwoju gdańskiego sportu. Wśród zorganizowanych w Gdańsku w 2007 roku imprez sportowych za najlepsze uznane zostały: Puchar Świata we Florecie PKO BP oraz Motocrossowe Mistrzostwa Europy. Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji (MOSIR) w Gdańsku prowadzi działania na rzecz upowszechniania i rozwoju kultury fizycznej, sportu i rekreacji, turystyki oraz zdrowia i sprawności ruchowej mieszkańców Gdańska. W zakres zadań MOSiR w Gdańsku wchodzi organizacja imprez o charakterze sportowym, rekreacyjnym i turystycznym. Ponadto, wyposażenie w urządzenia rekreacyjno-sportowe nowopowstałych placów sportowych, zapewnienie właściwej eksploatacji i konserwacji tychże obiektów, udostępnienie ich dla organizowania imprez sportowo-rekreacyjnych oraz ich administrowanie. Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji w Gdańsku administruje ponadto obiektami turystyczno-handlowo-gastronomicznymi w pasie nadmorskim oraz organizuje kąpieliska strzeżone, a także administruje szeregiem innych obiektów turystyczno-sportowych. Ważnym wydarzeniem w 2007 roku dla przystani jachtowej Marina Gdańsk było ponowne przyznanie certyfikatu programu Błękitna Flaga. Program polegający na promocji wdrażania zasad ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju w nadwodnych obiektach turystycznych: kąpieliskach i przystaniach jachtowych poprzez nadawanie ekologicznych znaków jakości Błękitnej Flagi. Błękitna Flaga jest wyróżnieniem przyznawanym obiektom spełniającym najwyższe kryteria w zakresie jakości wody, zarządzania środowiskowego, bezpieczeństwa oraz prowadzonych działań edukacyjnych i informacyjnych. Również kąpielisko Molo Gdańsk-Brzeźno oraz Stogi otrzymało w roku 2007 wyróżnienie Błękitnej Flagi, za spełnienie najważniejszych kryteriów z dziedziny ochrony środowiska, bezpieczeństwa i infrastruktury. Kąpielisko Stogi zdobyło także I miejsce w XI Zawodach Drużyn Ratowniczych o Puchar Dyrektora MOSiR w Gdańsku, a Kąpielisko Molo Gdańsk-Brzeźno II miejsce. W sezonie letnim 2007 roku (od 15 czerwca do 31 sierpnia) MOSiR w Gdańsku zarządzał pięcioma kąpieliskami morskimi: Molo Gdańsk Brzeźno, Gdańsk Stogi, Gdańsk Sobieszewo ulica Falowa, Gdańsk Sobieszewo Orle oraz Gdańsk-Jelitkowo o łącznej długości 1400 m strzeżonej linii brzegowej. W Gdańsku-Brzeźnie oraz na Stogach strzeżone kąpieliska funkcjonowały do 2 września. 80 81

TURYSTYKA I SPORT Dzięki dobremu przygotowaniu kąpielisk, doskonałej pracy ratowników i ich prawidłowego patrolowania, kolejny sezon na gdańskich kąpieliskach strzeżonych minął bez utonięć. Jednak przeprowadzono wiele akcji ratunkowych i udzielono pomocy przedmedycznej. Tabela 2.7.4. Długość linii brzegowej należącej do Kąpieliska Morskiego Gdańsk w 2007 r. Wyszczególnienie Molo Gdańsk Brzeźno Długość linii brzegowej (mb) Ratownicy i pracownicy medyczni Ratownicy społeczni 600 31 39 Gdańsk Stogi 400 32 32 Gdańsk Sobieszewo ul. Falowa Gdańsk Sobieszewo Orle 200 100 33 3 Gdańsk-Jelitkowo 100 7 6 Źródło: Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji w Gdańsku. W sezonie 2007 w kąpielisku Molo Gdańsk-Brzeźno, po raz pierwszy, zostało otwarte przedszkole dla dzieci, których rodzice korzystali z kąpieli czy też brali udział w rozgrywanych turniejach siatkówki plażowej. Na każdym kąpielisku wydzielony był ponadto akwen dla grup kolonijnych oraz brodziki dla dzieci. Kąpieliska wyposażone były w bezprzewodową łączność radiową między kąpieliskami i ich stanowiskami ratowniczymi oraz w środki łączności (telefony komórkowe) podłączone do Zintegrowanego Systemu Ratownictwa Wodnego. Przystań jachtowa Marina funkcjonuje w Gdańsku nad Motławą już dziesiąty rok. W 2007 roku Marina przyjęła 1223 jachty polskie i zagraniczne, o 21,33% jachtów więcej niż w roku poprzednim. Sukcesywnie, z roku na rok, zwiększa się również średnia zapełnienia Mariny Gdańsk w czasie sezonu żeglarskiego w poszczególnych jego miesiącach. Średnia zapełnienia Mariny, w porównaniu z wrześniem 2006 roku, zwiększyła się o 48%, z sierpniem o 35%, z lipcem o 21%, z czerwcem o 27% i z majem o 29%. Wykres 2.7.4. Jachty w przystani jachtowej Marina Gdańsk w latach 2006 2007 1400 1200 1000 800 600 400 200 0 342 1008 666 417 1223 2006 2007 806 Jachty zagraniczne Jachty polskie Jachty ogółem Źródło: Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji w Gdańsku. Na terenie Mariny Gdańsk, od maja do końca września 2007 roku, odbyło się wiele ważnych imprez, z których część stanowią imprezy cykliczne. Zorganizowano: Otwarcie Sezonu Żeglarskiego na Targu Rybnym, Jubileusz X-lecia Mariny Gdańsk, Regaty o Puchar Mariny Gdańsk, Regaty Marin Bałtyckich, Motorowe Mistrzostwa Polski Skuterów Wodnych o Puchar Prezesa Grupy Lotos S.A., Mistrzostwa Europy w Match Racingu, Baltic Sprint Cup, Baltic Sail oraz Wyścigi Łodzi o Puchar Scandinavii. Ponadto w 2007 roku nawiązana została współpraca z innymi marinami bałtyckimi: Mariną Gdynia oraz Portami jachtowymi w Pucku i Łebie, co niewątpliwie przyczyni się do wzrostu popularności zarówno Mariny Gdańsk, jak i pozostałych przystani. W roku 2007 MOSiR w Gdańsku zrealizował, zgodnie z zadaniami statutowymi, liczne imprezy sportowo-rekreacyjne dla mieszkańców miasta oraz turystów. Zorganizowano między innymi: Ferie z MOSiR Gdańsk 2007, Międzyszkolne Mistrzostwa Trójmiasta w Bowlingu, trzy edycje MTB Bike Tour Gdańsk 2007, Bieg Gwieździsty, cztery turnieje Koszykówki Ulicznej, Dzień Dziecka, gdański etap Kwietnego Biegu, MOSiR CUP 2007, Kino na plaży, plener rzeźby z piasku Piaskowe Lwy, cztery turnieje młodzieżowej plażowej piłki siatkowej, osiem turniejów plażowej piłki nożnej, Międzynarodowe Mistrzostwa Gdańska w Poławianiu Bursztynu, Mistrzostwa Nivea Ratowników WOPR, XI Grand Prix Gdańska w plażowej piłce siatkowej, POMERAN- KA CUP 2007, 45. Międzynarodowy Bieg Uliczny Szlakiem Obrońców Wybrzeża 39, turniej piłkarski Przystanek EURO 2012 oraz Zimowe Mistrzostwa Województwa Pomorskiego w Pływaniu. Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji w Gdańsku, oprócz przystani jachtowej Marina Gdańsk, administruję w Gdańsku następującymi obiektami: pływalnią krytą przy ul. Chałubińskiego, obiektami sportowymi przy ulicach: Traugutta, Zawodników, Dąbrowszczaków oraz Zielonogórskiej, Miejską Halą Sportową przy ul. Kołobrzeskiej, Krainą Zabawy, Molo w Gdańsku-Brzeźnie, halą Judo, torem motocrossowym oraz siedmioma placami rekreacyjno-sportowymi. Gdański Ośrodek Kultury Fizycznej (GOKF) jest placówką wychowania pozaszkolnego, której celem nadrzędnym jest zapewnienie jak największej liczbie dzieci i młodzieży gdańskich szkół podstawowych, gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych warunków do zajęcia czasu wolnego, organizacja rozgrywek sportowych oraz różnorodnych zawodów i imprez sportowo rekreacyjnych. Swoją działalność Ośrodek prowadzi w ponad 50 placówkach oświatowych w 20 dzielnicach Miasta Gdańska. W każdej z dzielnic przy wytypowanych placówkach powołane są Dzielnicowe Ośrodki Sportu. Obecnie DOS-y funkcjonują w Brzeźnie, widephoto.net widephoto.net 82 83

BEZPIECZEŃSTWO PUBLICZNE Chełmie, Dolnym Mieście, Jasieniu, Łostowicach, Morenie, Nowym Porcie, Oliwie, Olszynce, Orunii, Przymorzu, Siedlcach, Sobieszewie, Stogach, Suchaninie, Śródmieściu, Świbnie, Wrzeszczu, Zaspie i Żabiance. Łącznie w GOKF realizowanych jest ponad 700 godzin tygodniowo różnorodnych zajęć, w których uczestniczy ponad 3500 dzieci i młodzieży. W ofercie znajdują się m.in. gry zespołowe: piłka koszykowa, piłka nożna, piłka siatkowa oraz sporty takie jak: lekkoatletyka, zapasy, akrobatyka, smocze łodzie i wiele innych dyscyplin. W wielu działaniach GOKF-u uczestniczą także dzieci i młodzież 2.8. Bezpieczeństwo publiczne 2.8.1. Działalność policji W 2007 roku policja otrzymała dofinansowanie z budżetu miasta w wysokości 2653 tys. złotych. Z kwoty przekazanej przez miasto sfinansowano dodatkowe służby, w tym służbę kandydacką i służbę z udziałem psychologa, nagrody dla wyróżniających się policjantów, zatrudnienie tłumaczy w okresie letnim, zakup pięciu samochodów służbowych, skutera, sprzętu technicznego i biurowego oraz dofinansowano budowę komisariatu na Przymorzu. z niepełnosprawnością ruchową i umysłową. Sztandarową imprezą Ośrodka jest Rodzinny Bieg Gdańszczan. Jest on organizowany co roku w ramach Święta Miasta. W roku 2007 stanęło na starcie ponad dwa tysiące uczestników. GOKF organizuje również szereg imprez cyklicznych: Europejski Festyn Gier i Zabaw w ramach obchodów Dnia Unii Europejskiej, Gdańskie Czwartki Lekkoatletyczne, Otwarte Mistrzostwa Gdańska w Short Track, wiele turniejów cheerleaders i formacji tanecznych. Rocznie organizowanych jest ponad 80 imprez i ogólnodostępnych zawodów sportowych. Tabela 2.8.1. Dofinansowanie policji z budżetu miasta Gdańska w latach 2005 2007 (w tys. zł) Wyszczególnienie 2005 2006 2007 Środki z budżetu miasta 870 1604 2653 Źródło: Wydział Zarządzania Kryzysowego i Ochrony Ludności Urzędu Miejskiego w Gdańsku. W roku 2007 zanotowano 19 469 przestępstw, wobec 22 754 w roku 2006, co oznacza zmniejszenie liczby przestępstw o 14,4%. Warto zauważyć, że w ostatnich latach systematycznie spada liczba stwierdzonych przestępstw. Wykrywalność sprawców przestępstw w 2007 roku wzrosła do 45,6%. Wykres 2.8.1. Przestępstwa stwierdzone w Gdańsku w latach 2005 2007 Tabela 2.8.2. Wykrywalność przestępstw według rejonów działania komisariatów policji w Gdańsku w latach 2005 2007 Komisariaty policji Liczba przestępstw 2005 2006 2007 Wykrywalność Liczba Wykry- Liczba przewalność prze- (w %) stępstw (w %) stępstw Wykrywalność (w %) KP I Chełm-Orunia 3734 40,0 2654 36,9 2932 50,9 KP II Śródmieście 4725 38,2 3697 44,5 3403 41,8 KP III Wrzeszcz 5188 41,8 5317 48,4 3163 38,8 KP IV Oliwa 1271 41,1 955 40,0 920 47,0 KP V Przymorze-Zaspa 4644 42,3 3703 45,3 3781 56,7 KP VI Nowy Port 1578 53,0 1477 48,8 1107 39,2 KP VII Stogi 1107 41,1 999 40,0 852 37,3 KP VIII Morena-Suchanino 4555 47,1 2956 39,8 2405 44,6 KP IX Osowa 1340 50,1 996 42,6 906 36,1 Ogółem 28 142 42,9 22 754 43,9 19 469 45,6 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Wydziału Zarządzania Kryzysowego i Ochrony Ludności Urzędu Miejskiego w Gdańsku. Tabela 2.8.3. Przestępstwa stwierdzone o charakterze kryminalnym na terenie Gdańska w latach 2005 2007 Przestępstwa stwierdzone o charakterze kryminalnym Ogółem w tym: 2005 2006 2007 Dynamika 2007/2006 (w %) 21 013 16 858 13 990 83,0 zabójstwa 17 9 9 100,0 rozboje i wymuszenia rozbójnicze 1196 810 574 70,9 kradzieże cudzej rzeczy 7921 6636 4551 68,6 kradzieże z włamaniem 5118 3731 3020 80,9 kradzieże pojazdów 1921 1578 734 46,5 bójki lub pobicia 126 119 134 112,6 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Wydziału Zarządzania Kryzysowego i Ochrony Ludności Urzędu Miejskiego w Gdańsku. Spośród ogólnej liczby stwierdzonych przestępstw 13 990 nosiło charakter kryminalny. Oznacza to, że przestępstw o charakterze kryminalnym było prawie 3 tys. mniej niż w roku 2006 i o ponad 7 tys. mniej niż w roku 2005. 30 000 28 000 26 000 28 142 43,9% 45,6% 55% 50% 45% 24 000 22 000 42,9% 22 754 40% 35% 20 000 18 000 19 469 2005 2006 2007 30% 25% przestępstwa stwierdzone wykrywalność sprawców Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Wydziału Zarządzania Kryzysowego i Ochrony Ludności Urzędu Miejskiego w Gdańsku. 84 85

BEZPIECZEŃSTWO PUBLICZNE Tabela 2.8.4. Problematyka wykroczeń na terenie Gdańska w latach 2005 2007 Sposób postępowania wobec sprawców 2005 2006 2007 Dynamika 2007/2006 (w %) Pouczenia 88 979 69 509 32 810 47,2 Mandaty karne 34 690 34 144 29 227 85,6 Wnioski o ukaranie Liczba wykroczeń ogółem 4336 4277 3699 86,5 128 005 107 930 65 736 60,9 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Wydziału Zarządzania Kryzysowego i Ochrony Ludności Urzędu Miejskiego w Gdańsku. Wykres 2.8.2. Postępowanie wobec sprawców wykroczeń w roku 2007 Wnioski o ukaranie 6% Tabela 2.8.5. Bezpieczeństwo ruchu drogowego na terenie Gdańska w latach 2005 2007 Wyszczególnienie 2005 2006 2007 Dynamika 2007/2006 (w %) Liczba wypadków drogowych ogółem 639 588 572 97,3 Liczba kolizji drogowych 5107 5145 4873 94,7 Osoby zabite na miejscu w wypadkach 14 14 20 142,9 drogowych Osoby, które zmarły w wyniku odniesionych 9 11 7 63,6 obrażeń Ciężko ranni 41 84 93 110,7 Lekko ranni 722 607 565 93,1 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Wydziału Zarządzania Kryzysowego i Ochrony Ludności Urzędu Miejskiego w Gdańsku. mie zmianowym przez Straż Miejską. Dworzec PKP 17 kamer podłączonych do lokalnego centrum nadzoru, zlokalizowanego w jednym z pomieszczeń dworca PKP, obsługiwanego w systemie zmianowym przez Straż Miejską i Straży Ochrony Kolei. Gdańsk Wrzeszcz 6 kamer podłączonych drogą radiową do lokalnego centrum nadzoru w Komisariacie Policji nr III, obsługiwanego w systemie zmianowym przez Straż Miejską. Gdańsk Oliwa 9 kamer podłączonych do lokalnego centrum nadzoru z siedzibą w KP IV. System obsługiwany jest w systemie zmianowym przez Straż Miejską. Gdańsk Stogi 3 kamery w rejonie mostu wantowego podłączone do stanowiska dyżurnego Komisariatu Policji nr VII. Gdańsk Suchanino 6 kamer podłączonych do lokalnego centrum nadzoru z siedzibą w nowo wybudowanym Komisariacie Policji nr VIII przy ulicy Kartuskiej. Do obsługi monitoringu wizyjnego wyznaczonych jest 41 pracowników, obsługują oni łącznie 93 kamery w systemie całodobowym. W 2007 r. nastąpił dalszy rozwój monitoringu w środkach komunikacji miejskiej Zakładu Komunikacji Miejskiej. Zakupiono i wyposażono 16 autobusów w mobilny monitoring wizyjny. Obecnie monitoring obejmuje 20 składów tramwajowych i 16 autobusów, dotyczy to szczególnie linii nocnych i linii, na których zanotowano najwięcej zdarzeń o charakterze chuligańskim. Warta podkreślenia jest wzorcowa współpraca Policji i Straży Miejskiej w zakresie wykorzystania systemów monitoringu. Doświadczenie w obsłudze kamer oraz nowe przepisy umożliwiające pełnoprawną rejestrację zdarzeń przez funkcjonariuszy Straży Miejskiej przyczyniają się do wzrostu wykrywalności zdarzeń oraz zapewnienia ładu i porządku publicznego w rejonach objętych monitoringiem wizyjnym. Mandaty karne 44% Pouczenia 50% Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Wydziału Zarządzania Kryzysowego i Ochrony Ludności Urzędu Miejskiego w Gdańsku. W 2007 roku policjanci ujawnili 65 736 wykroczeń, to jest o blisko 40% mniej niż w roku 2006. Wobec sprawców zastosowano 32 810 pouczeń, nałożono 29 227 mandatów karnych oraz sporządzono 3699 wniosków do Sądu Grodzkiego o ukaranie. W roku 2007 na ulicach Gdańska policja odnotowała 572 wypadki drogowe oraz 4873 kolizje. W porównaniu do roku 2006 liczba wypadków zmniejszyła się o 2,7%, a liczba kolizji o 5,3%. Bezpośrednio w wypadkach drogowych zginęło 20 osób, a kolejnych 7 zmarło w wyniku odniesionych obrażeń w ciągu 30 dni od wypadku. Najczęstszą przyczyną wypadków drogowych spowodowanych przez kierujących, tak jak i w poprzednich latach, było nieprzestrzeganie pierwszeństwa przejazdu oraz niedostosowanie prędkości jazdy do warunków panujących w ruchu. Wśród przyczyn wypadków spowodowanych przez pieszych dominowały: wejście na jezdnię bezpośrednio przed nadjeżdżający pojazd, wejście na jezdnię przy czerwonym świetle, nieprawidłowe przekraczanie jezdni oraz nietrzeźwi piesi. W 2007 roku na terenie Gdańska odbyło się 319 imprez masowych, w zabezpieczeniu których brało udział 4248 funkcjonariuszy mundurowych i 831 funkcjonariuszy operacyjnych. Monitoring wizyjny w mieście Istotne znaczenie w kwestii bezpieczeństwa publicznego ma miejski monitoring wizyjny aktualnie obejmujący dzielnice : Orunia Górna 30 kamer (kamery Spółdzielni Mieszkaniowych Orunia Górna i Południe) podłączonych do lokalnego centrum nadzoru z siedzibą w Komisariacie Policji nr I obsługiwanym w systemie zmianowym przez Straż Miejską. Starówka, Dolne Miasto 23 kamery podłączone do lokalnego centrum nadzoru z siedzibą w Komisariacie Policji nr II, obsługiwanym w syste- 2.8.2. Działalność straży miejskiej Decyzją Rady Miasta Gdańska w roku 2007 na działalność Straży Miejskiej zostało przeznaczonych 14 448 tys. złotych, to jest o 18% więcej niż w roku 2006, w tym na zakupy inwestycyjne 465 tys. złotych. Dodatkowo Straż Miejska otrzymała dotację z budżetu państwa w wysokości 55 tys. zł na realizację własnego programu profilaktycznego Bez strachu, agresji - bezpieczniej opracowanego w ramach rządowego programu ograniczania przestępczości i aspołecznych zachowań Razem Bezpieczniej. Za otrzymaną kwotę zakupiono samochód osobowy, laptop i rzutnik multimedialny do obsługi tzw. patrolu szkolnego. W roku 2007 Strażnicy Miejscy przeprowadzili 9099 samodzielnych patroli oraz 249 patroli wspólnych z Policją, 38 ze Strażą Graniczną, 44 ze Strażą Ochrony Kolei. Podczas patroli podjęto 111 521 interwencji. Wobec sprawców wykroczeń zastosowano następujące sankcje karne: pouczenie o karalności popełnionego czynu wobec 50 941 przypadków, mandat karny w 34 236 przypadków, sprawców wykroczeń ukarano karą grzywny w postaci gotówkowej bądź kredytowej na łączną kwotę 2487 tys. złotych, zawiadomienia o popełnieniu czynu karalnego, czyli kary grzywny nałożone pod nieobecność sprawcy w miejscu wykroczenia zastosowano w stosunku do 23 874 obwinionych, na kwotę 2975 tys. złotych. wnioski do Wydziału Grodzkiego Sądu Rejonowego w Gdańsku sporządzono w stosunku do 1213 osób, przewiezieniem osób nietrzeźwych do Izby Wytrzeźwień lub miejsca zamieszkania zakończyło się 977 interwencji, Policji przekazano 114 osób ujętych na gorącym uczynku lub poszukiwanych listami gończymi. 86 87

BEZPIECZEŃSTWO PUBLICZNE Tabela 2.8.6. Struktura interwencji Straży Miejskiej w Gdańsku w latach 2005 2007 2.8.3. Działalność straży pożarnej Wyszczególnienie 2005 2006 2007 Dynamika 2007/2006 (w %) Liczba interwencji ogółem, w tym: 80 862 92 444 111 521 120,6 pouczenia 44 173 47 029 50 941 108,3 zawiadomienia o popełnieniu czynu karalnego, nałożono kary grzywny na łączną kwotę mandaty karne wręczone osobiście, na łączną kwotę 17 202 2086 tys. zł 16 548 1347 tys. zł 19 353 2284 tys. zł 23 117 1870 tys. zł 23 874 2975 tys. zł 34 236 2487 tys. zł 123,4 130,3 148,1 133,0 interwencje wobec osób nietrzeźwych 1417 1378 977 70,9 wnioski do sądu o ukaranie 1249 971 1213 124,9 przekazanie sprawców policji 273 137 114 83,2 pozostałe interwencje - 459 166 - Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Wydziału Zarządzania Kryzysowego i Ochrony Ludności Urzędu Miejskiego w Gdańsku. Wykres 2.8.3. Struktura interwencji Straży Miejskiej w Gdańsku w roku 2007 Wnioski do sądu o ukaranie 1,1% Mandaty 44% Wręczone osobiście 59% Wysłanie zawiadomień 41% Interwencje wobec nietrzeźwych 0,9% Pouczenia 45,8% Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Wydziału Zarządzania Kryzysowego i Ochrony Ludności Urzędu Miejskiego w Gdańsku. W 2007 roku Straż Miejska interweniowała 111 521 razy. Liczba interwencji w porównaniu z rokiem 2006 zwiększyła się o ponad 20%. Ponad 45% interwencji zakończyło się pouczeniem, a 42% wystawieniem mandatów. W 59% przypadków mandaty wręczono osobiście, a w pozostałych przypadkach wystawiono zawiadomienie o popełnieniu wykroczenia. Średnia kwota mandatu wręczonego osobiście wyniosła 73 złote, natomiast mandatu wystawionego zaocznie 125 złotych. widephoto.net W roku 2007 na funkcjonowanie Państwowej Straży Pożarnej w Gdańsku została przekazana dotacja z budżetu centralnego w wysokości 14 772 tys. złotych. Władze miasta dodatkowo wspomogły straż kwotą 1488 tys. złotych, z czego 440 tys. zł przeznaczono na usprawnienie działania Komendy Miejskiej PSP i utrzymanie Miejskiego Centrum Powiadamiania Ratunkowego, 748 tys. zł na zakup dwóch samochodów gaśniczych i wysoko specjalistycznego sprzętu, a 300 tys. zł na modernizację Jednostki Ratownictwa Gaśniczego nr 1. W 2007 roku straż pożarna przeprowadziła na terenie Gdańska 5323 interwencji ratowniczych. W ogólnej liczbie interwencji pożary i miejscowe zagrożenia stanowiły po 47% zdarzeń, a fałszywe alarmy 6%. Tabela 2.8.7. Interwencje ratownicze Państwowej Straży Pożarnej na terenie Gdańska w latach 2005 2007 Interwencje ratownicze 2005 2006 2007 Dynamika 2007/2006 (w %) Pożary 2495 2630 2523 95,9 Inne zagrożenia 2155 2369 2491 105,1 Fałszywe alarmy 333 286 309 108,0 Ogółem 4983 5285 5323 100,7 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Wydziału Zarządzania Kryzysowego i Ochrony Ludności Urzędu Miejskiego w Gdańsku. Wykres 2.8.4. Struktura interwencji Państwowej Straży Pożarnej na terenie Gdańska w roku 2007 Inne zagrożenia 47% Fałszywe alarmy 6% Pożary 47% Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Wydziału Zarządzania Kryzysowego i Ochrony Ludności Urzędu Miejskiego w Gdańsku. W porównaniu do 2006 roku liczba interwencji Państwowej Straży Pożarnej nieznacznie zwiększyła się, przy czym liczba pożarów spadła o 4,1%, liczba innych zagrożeń wzrosła o 5,1%, a liczba fałszywych alarmów zwiększyła się o 8%. Miejskie Centrum Zarządzania Kryzysowego Miejskie Centrum Zarządzania Kryzysowego stanowi siedzibę Miejskiego Zespołu Zarządzania Kryzysowego w przypadku powstania klęski żywiołowej lub innego nadzwyczajnego zdarzenia oraz zagrożenia życia, zdrowia lub środowiska, noszącego znamiona kryzysu. W 2007 roku Miejskie Centrum Zarządzania Kryzysowego w Gdańsku zarejestrowało ogółem 53 131 zdarzeń. Zgłoszenia zostały następnie przekazane do realizacji przez Pogotowie Ratunkowe, Straż Pożarną i Straż Miejską oraz inne instytucje prawnie zobowiązane. 88 89

SFERA GOSPODARCZA 90 91

PODMIOTY GOSPODARCZE 3.1. Podmioty gospodarcze 3.1.1. Struktura podmiotów gospodarczych Na koniec 2007 roku na terenie Gdańska było zarejestrowanych 59 076 podmiotów gospodarczych. Mikroprzedsiębiorstwa zatrudniające do 9 osób to 56 234 firm (95,2%), przedsiębiorstwa małe zatrudniające do 49 osób to 2310 (3,9%), średnich przedsiębiorstw było 441 (0,7%), a dużych 92 (0,2%). Tabela 3.1.1. Podmioty gospodarcze w Gdańsku według liczby pracujących w latach 2005 2007 Podmioty gospodarcze 2005 2006 2007 Dynamika 2007/2006 (w %) Mikroprzedsiębiorstwa (do 9 osób zatrudnionych) 55 868 56 071 56 234 100,3 Przedsiębiorstwa małe (10 49 osób) 2243 2257 2310 102,3 Przedsiębiorstwa średnie (50 249 osób) 424 429 441 102,8 Przedsiębiorstwa duże (powyżej 250 osób) 96 92 91 98,9 Ogółem 58 631 58 849 59 076 100,4 Źródło: Opracowanie własne na podstawie informatorów o sytuacji społeczno-gospodarczej Gdańska za lata 2005 2007. 3.1.2. Finanse przedsiębiorstw W roku 2007 w sposób wyraźny podniosła się zyskowność gdańskich przedsiębiorstw. Firmy zwiększyły przychody o blisko 200 mln zł, przy jednoczesnym ograniczeniu kosztów o prawie 398 mln zł. Łączny wynik finansowy brutto przedsiębiorstw był wyższy o ponad 26,9% i wyniósł 2819 mln zł. Wykres 3.1.2. Wyniki finansowe przedsiębiorstw o liczbie zatrudnionych powyżej dziewięciu osób w latach 2005 2007 mln zł 65 000 55 000 45 000 35 000 25 000 15 000 przychody [mln zł] 45 641 43 554 2087 58 095 58 294 55 873 55 475 2222 2005 2006 2007 koszty [mln zł] 2819 wynik brutto [mln zł] mln zł 2800 2400 2000 W porównaniu do 2006 roku liczba podmiotów gospodarczych w Gdańsku zwiększyła się o 227. Firmy prywatne stanowiły 95%, a sektor publiczny 5% liczby podmiotów gospodarczych ogółem. Najwięcej przedsiębiorstw (24,8%) działało w sekcji obsługa nieruchomości i firm, następnie 24,5% w handlu i naprawach, w przetwórstwie przemysłowym 12,6%, w budownictwie 9,5%, a w transporcie, gospodarce magazynowej i łączności 7,2%. Wykres 3.1.1. Podmioty gospodarcze w Gdańsku według sekcji (stan na 31 grudnia 2007 r.) Pośrednictwo finansowe 4,4% Ochrona zdrowia i pomoc społeczna 4,8% Działalność usługowa pozostała 6,7% Transport, gospodarka magazynowa i łączność 7,2% Budownictwo 9,5% Hotele i restauracje 2,7% Przetwórstwo przemysłowe 12,6% Edukacja 2,1% Inne 0,7% Obsługa nieruchomości i firm 24,8% Handel i naprawy 24,5% Źródło: Opracowanie własne na podstawie Informatora o sytuacji społeczno-gospodarczej Gdańska za 2007 rok. Wśród 7566 spółek prawa handlowego 1306 było spółkami z udziałem kapitału zagranicznego w porównaniu z rokiem 2006 ich liczba wzrosła o 3,4%. Źródło: Opracowanie własne na podstawie informatorów o sytuacji społeczno-gospodarczej Gdańska za lata 2005 2007. Wskaźnik rentowności ze sprzedaży przedsiębiorstw wzrósł w 2007 roku do 4,4% wobec 4,2% w 2006 roku. Największy wzrost rentowności odnotowano w budownictwie, z 4% do 10,4%. Najbardziej dochodowymi sekcjami gospodarki były w Gdańsku: budownictwo, obsługa nieruchomości i firm oraz hotele i restauracje. 3.1.3. Wspieranie przedsiębiorczości Rok 2007 był drugim rokiem działalności Gdańskiego Centrum Obsługi Przedsiębiorcy. Dzięki ścisłej współpracy Urzędu Statystycznego, Gdańskich Urzędów Skarbowych i Zakładu Ubezpieczeń Społecznych przedsiębiorcy mogą uzyskać kompleksową informację w zakresie działalności i obowiązków względem ZUS, Urzędu Skarbowego, Urzędu Statystycznego oraz Ewidencji Działalności Gospodarczej. Ponadto uruchomiono punkt informacyjny o dostępnych narzędziach wsparcia dla Małych i Średnich Przedsiębiorstw. Pracownicy Centrum niosą pomoc w wypełnieniu wniosków do Ewidencji Działalności Gospodarczej, wydają wpis do Ewidencji Działalności Gospodarczej przedsiębiorcom w dniu złożenia wniosku, informują o aktualnych dostępnych dla gdańskich przedsiębiorców narzędziach wsparcia takich jak: pożyczki, fundusze poręczeniowe, dotacje, refundacje, szkolenia, projekty unijne, pomagają osobom z zagranicy przy zakładaniu działalności gospodarczej w Gdańsku, udzielają informacji na temat koncesji, pozwoleń i innych wymagań dotyczących przedsiębiorców, udzielają informacji polskim przedsiębiorcom o warunkach podejmowania działalności poza granicami naszego kraju. Wakacyjny Staż ambitny pomysł na lato Wakacyjny Staż to program, który pomaga zarówno firmom poszukującym stażystów, jak i studentom i bezrobotnym absolwentom uczelni wyższych w zdobyciu, bądź pogłębieniu swojej wiedzy praktycznej. W rezultacie udział w stażu ułatwił wejście na rynek pracy wielu młodym ludziom. W 2007 roku wpłynęły 292 oferty pracy i 692 aplikacje na staż. 92 93

RYNEK PRACY DIONE (Diversity into networks across Europe) Głównym założeniem projektu jest zapewnienie równych szans i zwiększenie udziału kobiet w rozwoju gospodarczym regionu. Bezpośrednimi adresatkami projektu są kobiety, które potrzebują wsparcia w założeniu, czy też prowadzeniu już istniejącego biznesu w branżach związanych bezpośrednio z nowoczesnymi technologiami lub innych, wykorzystujących innowacyjne technologie jako jedno z narzędzi do prowadzenia firmy. W skład konsorcjum projektu weszli: City Technology Office z Newcastle (koordynator, Wlk. Brytania), Uniwersytet z Durham (Wlk. Brytania), Uniwersytet z Malmo (Szwecja), Zavod Meta (Słowenia) oraz Gdańska Fundacja Przedsiębiorczości. Komisja Europejska (Dyrektoriat ds. Zatrudnienia) przyznała Gdańskiej Fundacji Przedsiębiorczości na cele tego projektu grant w wysokości 47 837 euro. Akademia Gdańskiego Przedsiębiorcy Cykl szkoleń przeznaczonych dla przedsiębiorców zarejestrowanych na terenie Gdańska, ich pracowników oraz studentów i absolwentów gdańskich uczelni planujących podjąć własną działalność gospodarczą. W pierwszej edycji konkursu z bezpłatnych szkoleń skorzystały 493 osoby, w sumie zrealizowano 1220 osoboszkoleń. Projekt Nadmorskie Centrum Rekreacji i Wypoczynku Projekt Nadmorskie Centrum Rekreacji i Wypoczynku, opracowany przez Centrum Obsługi Biznesu w UMG, uzyskał pierwszą nagrodę w objętym patronatem Ministerstwa Gospodarki konkursie Dobre praktyki PPP - Infrastruktura sportowo-rekreacyjna. Zorganizowany przez firmę Investment Support konkurs skierowany był do urzędów i instytucji publicznych. Polegał na przygotowaniu projektu z zakresu partnerstwa publiczno-prywatnego (PPP) do realizacji z partnerem prywatnym. Wśród zgłoszonych 29 opracowań znalazły się między innymi projekty z Warszawy, Krakowa, Wrocławia i Łodzi. Projekty mogły być zgłaszane w czterech kategoriach: komunalnej, transportowej, wodnokanalizacyjnej i sportowo-rekreacyjnej. Dzięki zwycięstwu w konkursie, w ramach nagrody, projekt uzyskał bezpłatnie opracowane analizy: prawną, techniczną i finansowo-ekonomiczną. 3.2. Rynek pracy 3.2.1. Zatrudnienie i wynagrodzenia Na koniec 2007 roku na terenie Gdańska pracowało 1 139,1 tys. osób. Liczba pracujących ogółem wzrosła o 3,9 tys. osób. W przemyśle było zatrudnionych 29,3 tys. osób, w handlu i naprawach 19,7 tys. osób, w edukacji 18,0 tys. osób, w transporcie, gospodarce magazynowej i łączności 11,4 tys. osób oraz w ochronie zdrowia i pomocy społecznej 10,5 tys. osób. W sektorze przedsiębiorstw 25,7% zatrudnienia przypadało na sektor publiczny gospodarki, natomiast 74,3% na sektor prywatny. Wykres 3.2.1. Struktura zatrudnienia w podmiotach gospodarczych zatrudniających powyżej dziewięciu osób na terenie Gdańska w 2007 roku Inne 30% Przemysł 21% Budownictwo 8% Handel i naprawy 14% Ochrona zdrowia i pomoc społeczna 8% Transport, gospodarka magazynowa i łączność 8% Edukacja 13% Źródło: Opracowanie własne na podstawie Informatora o sytuacji społeczno-gospodarczej Gdańska za 2007 rok. widephoto.net Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w sektorze przedsiębiorstw na terenie Gdańska w 2007 roku wyniosło 3651 złotych, przy czym w sektorze publicznym 3870 złotych, a w sektorze prywatnym 3572 złotych. Najwięcej zarabiali zatrudnieni w przemyśle: 3927 zł, w transporcie, gospodarce magazynowej i łączności: 3758 złotych oraz w budownictwie: 3604 zł miesięcznie. W porównaniu do 2006 roku średnia miesięczna płaca w Gdańsku wzrosła o 12%. widephoto.net 1 Bez mikroprzedsiębiorstw zatrudniających do 9 osób, rolnictwa indywidualnego, duchowieństwa, fundacji, stowarzyszeń i innych organizacji. 94 95

INWESTYCJE Tabela 3.2.1. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w sektorze przedsiębiorstw w Gdańsku w latach 2005 2007 Sekcje 2005 2006 2007 Dynamika 2007/2006 (w %) Przemysł 3364 3524 3927 111,4 Transport, gospodarka magazynowa i łączność 3455 3579 3758 105,0 Budownictwo 2762 3078 3604 117,1 Handel i naprawy 2539 2764 3290 119,0 Hotele i restauracje 1777 1970 2190 111,1 Ogółem 3072 3260 3651 112,0 Źródło: Opracowanie własne na podstawie informatorów o sytuacji społeczno-gospodarczej Gdańska za lata 2005 2007. 3.2.2. Bezrobocie Na koniec 2007 roku stopa bezrobocia w Gdańsku wyniosła 3,7% wobec 6,2% na koniec 2006 roku. Stopa bezrobocia w Gdańsku była wyraźnie niższa niż przeciętnie w kraju (11,4%) i w województwie pomorskim (10,9%). Liczba zarejestrowanych bezrobotnych obniżyła się w ciągu roku o 39,4%, tj. 4647 osób i wyniosła 7159 osób. W tej liczbie osoby nigdy niepracujące stanowiły 17,7%. Powyżej jednego roku pozostawało bez pracy 29,4% bezrobotnych. Wykres 3.2.2. Stopa bezrobocia w Gdańsku na tle Polski i województwa pomorskiego w latach 2005 2007 21% 18% 15% 12% 9% 6% 3% 17,6% 19,3% 9,6% 14,9% 15,5% 6,2% 10,9% 11,4% 3,7% 2005 2006 2007 Gdańsk Polska woj. pomorskie Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Gdańsku. Wykres 3.2.3. Struktura bezrobocia w Gdańsku w 2007 roku ze względu na poziom wykształcenia Wyższe 16,6% Zasadnicze (zawodowe) 18,1% Średnie ogólnokształcące 12,5% Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Gdańsku. Gimnazjalne, podstawowe i niepełne podstawowe 27,4% Policealne, średnie zawodowe 25,4% Blisko połowa (45,5%) bezrobotnych nie miała średniego wykształcenia, przy czym 18,1% legitymowało się wykształceniem zasadniczym, a 27,4% gimnazjalnym, podstawowym lub niepełnym podstawowym. Bezrobotni z wykształceniem średnim stanowili 37,9%, z czego 12,5% osób miało wykształcenie średnie ogólnokształcące, a 25,4% policealne lub średnie zawodowe. Wykształcenie wyższe miało 16,6% zarejestrowanych bezrobotnych. 3.3. Inwestycje 3.3.1. Dynamika i struktura wydatków inwestycyjnych W 2007 roku po raz kolejny zanotowano bardzo wyraźny wzrost nakładów inwestycyjnych w Gdańsku, które osiągnęły poziom 406 612 tys. złotych, co stanowiło 24,8% wydatków ogółem. W porównaniu do roku 2006 wydatki inwestycyjne zwiększyły się o 61,5%. Obok środków budżetowych ogromne znaczenie dla realizacji kluczowych zadań inwestycyjnych miały środki uzyskane z funduszy Unii Europejskiej w wysokości 79 436 tys. zł. W roku 2007 najwięcej środków inwestycyjnych wydatkowano w dziale transport i łączność. Kwota 246 052 tys. złotych, stanowiąca 53,8% budżetu inwestycyjnego miasta, została przeznaczona głównie na duże projekty współfinansowane ze środków UE, w tym: Gdański Projekt Komunikacji Miejskiej, budowę Trasy W-Z, przebudowę ulicy Marynarki Polskiej, przebudowę ulic Podwale Grodzkie Wały Jagiellońskie oraz poprawę dostępności Portu Morskiego. W dziale gospodarka mieszkaniowa kwotę 61 866 tys. złotych przeznaczono między innymi na wykupy gruntów pod nowe inwestycje oraz na budowę mieszkań za pośrednictwem miejskich towarzystw budownictwa społecznego. Z kwoty 40 222 tys. złotych przeznaczonych na kulturę fizyczną, sport i turystykę finansowano budowę Hali Sportowo-Widowiskowej na granicy Gdańska i Sopotu, przygotowanie terenu pod budowę stadionu Baltic Arena oraz rozbudowę stadionu piłkarskiego Lechia. Największym zadaniem w dziale oświata była budowa szkoły podstawowej w Ujeścisku, która pochłonęła większość środków z kwoty 17 063 tys. zł. W dziale rolnictwo i łowiectwo wydatkowano 14 521 tys. zł z przeznaczeniem na gospodarkę wodami opadowymi, w tym budowę kanalizacji deszczowej i zbiornika retencyjnego obok powstającej hali sportowo-widowiskowej. Wykres 3.3.1. Struktura wydatków inwestycyjnych (majątkowych) miasta Gdańska w 2007 roku Rolnictwo i łowiectwo (ochrona przeciwpowodziowa) 3,6% Oświata i edukacyjna opieka wychowawcza 4,2% Kultura fizyczna, sport i turystyka 9,9% Gospodarka mieszkaniowa 15,2% Gospodarka komunalna 1,0% Bezpieczeństwo publiczne i ochrona przeciwpożarowa 1,0% Pozostałe 4,6% Źródło: Opracowanie własne na podstawie Sprawozdania z wykonania budżetu miasta Gdańska za rok 2007. Transport i łączność 60,5% widephoto.net 96 97

INWESTYCJE Tabela 3.3.1. Wydatki inwestycyjne (majątkowe) miasta Gdańska w latach 2005 2007 Wydatki inwestycyjne (majątkowe) w tys. zł 2005 2006 2007 Transport i łączność (w tym drogownictwo i komunikacja zbiorowa) Suma 2005 2007 54 771 156 807 246 052 457 630 3.3.2. Największe zadania inwestycyjne W roku 2007 ukończono realizację 32 zadań inwestycyjnych. Tabela 3.3.2. Wydatki na zadania inwestycyjne o wartości powyżej 1 miliona złotych w 2007 roku (w tys. zł) Gospodarka mieszkaniowa oraz zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz i wodę 23 015 47 089 61 866 131 970 Nazwa zadania Zakres prac Wartość Kultura fizyczna, sport i turystyka 14 412 8832 40 222 63 466 Oświata i wychowanie wraz z edukacyjną opieką wychowawczą 12 147 7730 17 063 36 940 Rolnictwo i łowiectwo (w tym ochrona przeciwpowodziowa i melioracje) 8280 9940 14 521 32 741 Gospodarka komunalna i ochrona środowiska 5786 6911 4120 16 817 Administracja publiczna oraz urzędy organów władzy państwowej 4406 3704 6354 14 464 Bezpieczeństwo publiczne i ochrona przeciwpożarowa 4035 5565 4138 13 738 Kultura i ochrona dziedzictwa narodowego 852 1963 5272 8087 Ogrody botaniczne i zoologiczne oraz obszary i obiekty chronionej przyrody 4198 468 1893 6559 Pomoc i opieka społeczna 1794 815 2768 5377 Pozostałe wydatki inwestycyjne 1972 1946 2343 6261 Ogółem 135 668 251 770 406 612 794 050 Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdań z wykonania budżetu miasta Gdańska za lata 2005 2007. widephoto.net Współfinansowane ze środków UE Gdański Projekt Komunikacji Miejskiej Budowa Trasy W-Z, odcinek Jabłoniowa- Kartuska Przebudowa ulic: Podwale Grodzkie Wały Jagiellońskie Poprawa dostępności portu, partnerstwo w projekcie ZMPG S.A. Przebudowa ulicy Marynarki Polskiej, odcinek Reja-Wyzwolenia e-gdańsk europejska metropolia online Centrum Hewelianum Drogownictwo Trasa Słowackiego przebudowa skrzyżowania z Al. Grunwaldzką Przebudowa wiaduktu Błędnik wraz z dojazdami i skrzyżowaniem Al. Zycięstwa i ul. 3 Maja Przebudowa skrzyżowania ulic Niepołomicka - Świętokrzyska Budowa ulicy Wodnika Rozbudowa układu ulicznego w Matemblewie Rewaloryzacja ulic Głównego Miasta Budowa ul. Tamka w dzielnicy Stogi System Informacji Miejskiej Wybudowano nową linię tramwajową do dzielnicy Chełm. Przebudowano ciąg komunikacyjny ul. Mickiewicza od Pl. Komorowskiego do ul. Hallera oraz skrzyżowania: Pomorska - Chłopska, Chłopska Obrońców Wybrzeża, Chłopska Jagiellońska, Hallera Mickiewicza, Podwale Przedmiejskie Okopowa, zmodernizowano pętlę tramwajową Zaspa, układy sterowania pracą zwrotnic na węźle Kliniczna, wymieniono kable trakcyjne w ulicach: Towarowa, Mickiewicza, Kościuszki, Twarda, Swojska, Uphagena, Łukasiewicza. Ukończono i oddano do użytku odcinek Trasy W-Z od ul. Jabłoniowej do ul. Kartuskiej, w tym: wybudowano wiadukty nad ul. Jabłoniową, w ul. Leszczynowej i nad ul. Źródlaną. Dodatkowo wykonano roboty drogowe wraz z odtworzeniem pasa drogowego na odcinkach ul. Źródlanej, i Leszczynowej. Wykonano rozbiórki a następnie budowę nowej konstrukcji nawierzchni jezdni i obiektów inżynierskich na odcinku w kierunku Tczewa. Przebudowano infrastrukturę tramwajową na obiektach w ciągu ul. Podwale Grodzkie oraz w obrębie skrzyżowań Hucisko i Węzeł Piastowski. Wykonano przebudowę uzbrojenia podziemnego. Prowadzono dalsze prace przy budowie nowego wiaduktu na ul. Ku Ujściu. Prowadzono przebudowę drogi przy wjeździe na teren Wolnego Obszaru Celnego w Porcie Gdańsk. Zakończono prace związane z przebudową jezdni oraz obiektów inżynierskich w kierunku Nowego Portu, Przebudowano jezdnię w kierunku Śródmieścia. Równolegle zakończono również prace prowadzone na wjazdach, chodnikach i ścieżkach rowerowych przy obu jezdniach. Zakupiono serwery i macierze dyskowe dla potrzeb aplikacji Office Object DocMan oraz do obsługi aplikacji internetowych: e-praca i e-gospodarka. Podpisano umowę na wykonanie dokumentacji projektowej. Wykonano prace konserwatorskie obiektów, roboty ziemne. Przebudowano węzeł drogowy Al. Grunwaldzkiej z ul. Słowackiego i Kościuszki. Wykonane zostały roboty drogowe, docelowa organizacja ruchu, roboty sanitarne oraz elementy małej architektury. Dokończono przebudowę wiaduktu, w tym przebudowę tunelu tramwajowego i murów oporowych. Dokończono przebudowę skrzyżowania Al. Zwycięstwa i ul. 3 Maja. Wykonano kanalizację deszczową, sanitarną wraz z przyłączami, roboty energetyczne, teletechniczne i sygnalizację świetlną. Ukończono budowę I etapu ulicy oraz przygotowano drogę tymczasową z płyt betonowych. Wykonano infrastrukturę techniczną, w tym: jezdnię z kostki betonowej, parkingi, wjazdy, chodniki, wodociąg i kanalizację deszczową. Zakończono roboty związane z przebudową ulic Dzianej i Pończoszników wraz z przyległymi chodnikami i podwórkami. Rozpoczęto rewaloryzację kolejnych ulic: Kaletniczej, Kuśnierskiej, Mydlarskiej, Bosmańskiej oraz placu przed Bramą Św. Ducha. Wybudowano infrastrukturę techniczną, w tym sieci wodociągowokanalizacyjne, kanalizację deszczową, przyłącza sanitarne, oświetlenie i nawierzchnię drogową. Oznakowano obszar Głównego Ciągu Komunikacyjnego oraz Pasa Nadmorskiego. Zamontowano tabliczki z numerami i nazwami ulic, zamontowano słupki z tablicami kierunkowymi. 108 350 33 308 26 290 23 494 22 996 Budowa Trasy Sucharskiego Przygotowano dokumentację i opracowania projektowe. 1038 1252 1190 6926 6630 3826 2000 1596 1124 1091 1038 98 99

Nazwa zadania Zakres prac Wartość Kultura fizyczna i sport Hala Sportowo-Widowiskowa na granicy miast Gdańska i Sopotu Przygotowanie terenu pod budowę stadionu piłkarskiego Baltic Arena Rozbudowa stadionu piłkarskiego Lechia Budowa stałego sztucznego lodowiska na Placu Zebrań Ludowych Modernizacja Hali Sportowo- Widowiskowej Olivia Oświetlenie Iluminacja zabytków Gospodarka wodami opadowymi Kanalizacja deszczowa w zlewni Potoku Granicznego Przebudowa rowu S-2 Zbiornik retencyjny Jabłoniowa Oświata Budowa szkoły podstawowej w Ujeścisku Termomodernizacja w szkołach zawodowych Ochrona zdrowia i opieka społeczna Budowa domów jednorodzinnych dla potrzeb pomocy społecznej Administracja samorządowa Poprawa warunków funkcjonowania i obsługi w obiektach UMG Turystyka, wypoczynek, zieleń w mieście Pawilon żyraf w Ogrodzie Zoologicznym Bezpieczeństwo publiczne Budowa komisariatu Policji na Przymorzu Wykonano m.in. płytę fundamentową hali, 4 pylony i zamontowano pierwszy wiązar kratowy hali, zakończono prace żelbetowe ostatniej kondygnacji sali treningowej. Wykonywano także ściany i stropy na kolejnych kondygnacjach hali i tzw. płaszcze zewnętrzne wszystkich pylonów. Kontynuowano prace na odcinkach wszystkich sieci zewnętrznych, tj. kanalizacji deszczowej, wodociągowej i sanitarnej oraz przy instalacji podposadzkowej pod halą główną. Wypłacono odszkodowania działkowcom z likwidowanych ogródków działkowych w Letnicy. Wykonano pierwszy etap zagospodarowania terenu pod przeniesione ogórdki w nowej lokalizacji na Krakowcu. Przystąpiono do przygotowania dokumentacji do celów projektowych. Przebudowano istniejące boisko ziemne w sąsiedztwie kortów tenisowych na boisko treningowe ze sztuczną nawierzchnią. Przystąpiono do przebudowy drugiego boiska ziemnego na boisko treningowe o nawierzchni trawiastej. Zadanie realizowane przez Gdański Archipelag Kultury. Zakupiono kompletne przenośne lodowisko o wymiarach 30 x 60 m oraz wykonano pełną infrastrukturę. Wykonano modernizację oświetlenia wewnętrznego hali oraz dokumentację projektową na rozbudowę bazy noclegowej przy hali. Wykonano iluminację: Baszty Jacek, Murów Obronnych, kościołów Św. Franciszka z Asyżu, Najświętszego Serca Jezusowego, Św. Jana. Przygotowano dokumentację dla dalszych prac. Zmieniono przebieg Potoku Granicznego na odcinku kolidującym z budową Hali Sportowo-Widowiskowej. Wykonano kanalizację deszczową od zbiornika Orłowska do ul. Jelitkowskiej. Wykonano odprowadzenie wód opadowych z Trasy W-Z w rejonie ul. Źródlanej. Wybudowano kolektor oraz przebudowano pasy drogowe ulic Zwierzynieckiej i Jasieńskiej. Zbiornik będzie służył do zagospodarowania wód opadowych z Trasy W-Z. Wykonano wykop czaszy zbiornika oraz kanał deszczowy. W 2007 r. zrealizowano segmenty A, B i C oraz zespół sportowy - stan surowy zamknięty. Urządzono teren i przystąpiono do wykonania ogrodzenia szkoły. Wykonano wymianę stolarki okiennej remont dachu i ocieplenie elewacji w Zespole Szkół Samochodowych. Wybudowano dom przy ul. Świętokrzyskiej i rozpoczęto budowę czterech kolejnych domów, przy ul. Jodłowej, Wiosłowej i Turystycznej. 20 608 10 097 4361 3328 1163 1094 6958 3940 1800 13 553 1460 1160 Wykonano sygnalizację pożarową w budynku Urzędu Miejskiego. 1653 Wykonano pierwszy etap robót włącznie z przyłączem energetycznym i gazowym. Środki przeznaczone na współfinansowanie budowy komisariatu, przekazano Komendzie Wojewódzkiej Policji. 1809 1500 SFERA INFRASTRUKTURALNA Źródło: Opracowanie własne na podstawie Sprawozdania z wykonania budżetu miasta Gdańska za 2007 rok. 100 101

INFRASTRUKTURA KOMUNALNA 4.1. Infrastruktura komunalna 4.1.1. Drogi W granicach administracyjnych Gdańska znajduje się 845 km dróg, z czego drogi gminne stanowią blisko 63% długości, powiatowe 20%, drogi krajowe i wojewódzkie prawie 10%, drogi wewnętrzne przejęte w trwały zarząd to ponad 7% długości całej sieci drogowej. Tabela 4.1.1. Struktura i koszty utrzymania sieci drogowej w Gdańsku w 2007 roku Klasyfikacja dróg Długość dróg Poniesione nakłady km % tys. zł % Krajowe 37,2 4,4 5256 11,5 Wojewódzkie 45,9 5,4 3254 7,1 Powiatowe 169,2 20,0 14 638 31,9 Gminne 530,2 62,7 20 346 44,3 Pozostałe (wewnętrzne) 62,7 7,4 2390 5,2 Ogółem 845,2 100 45 885 100 Źródło: Zarząd Dróg i Zieleni w Gdańsku. Drogi rowerowe W 2007 roku w ramach inwestycji drogowych wybudowano łącznie 9 km dróg rowerowych wzdłuż ulic: Marynarki Polskiej, Braci Lewoniewskich, Podwala Grodzkiego oraz na skrzyżowaniu Alei Zwycięstwa z ulicą 3-go Maja. W trakcie realizacji była budowa wydzielonej drogi rowerowej wzdłuż ul. Jantarowej w Gdańsku na odcinku od ul. Piastowskiej do Parku Brzeźnieńskiego o długości 2,8 km. Jest to pierwsze zadanie w ramach projektu Rozwój Komunikacji Rowerowej Aglomeracji Trójmiejskiej w latach 2007 2013. Rysunek 4.1.1. Istniejące i planowane drogi rowerowe w Gdańsku Źródło: Biuro Informatyki Urzędu Miejskiego w Gdańsku. Wykres 4.1.1. Struktura długości sieci drogowej w Gdańsku Powiatowe 20% Wewnętrzne 7% Wojewódzkie 5% Krajowe 4% Gminne 63% Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Zarządu Dróg i Zieleni w Gdańsku. Ogółem w 2007 roku miasto wydało na utrzymanie dróg 45 885 tys. złotych, czyli o 11,6% mniej niż w 2006 roku. Najwięcej przeznaczono na drogi gminne i powiatowe. W odniesieniu do długości, najwięcej kosztowało utrzymanie 1 km drogi krajowej. widephoto.net 4.1.2. Wodociągi i kanalizacja Świadczeniem usług i prowadzeniem działalności eksploatacyjnej w zakresie dostawy wody i odprowadzania ścieków w Gdańsku zajmuje się firma Saur Neptun Gdańsk S.A. Właścicielem infrastruktury wodno-kanalizacyjnej jest spółka komunalna Gdańska Infrastruktura Wodociągowo-Kanalizacyjna Sp. z o.o., która również realizuje i rozlicza Gdański Projekt Wodno-Ściekowy o wartości około 880 mln złotych. Tabela 4.1.2. Ceny netto za dostawę wody i odbiór ścieków na terenie Gdańska (w zł/m 3 ) Media Cena 2005 2006 2007 Woda 2,38 2,38 2,46 Ścieki 3,09 3,09 3,14 Ogółem 5,47 5,47 5,60 Źródło: Opracowanie własne na podstawie uchwał Rady Miasta Gdańska. Gospodarka ściekowa Gdański system kanalizacji sanitarnej w 2007 roku składał się z dwóch oczyszczalni mechaniczno-biologicznych, 995 km sieci kanalizacyjnej oraz 74 przepompowni ścieków. Łącznie w 2007 roku oczyszczono 35,3 mln m 3 ścieków. Ilość ścieków dopływających do oczyszczalni wzrosła o 1,4 mln m 3 (a więc o 4,1%) w porównaniu z 2006 rokiem. Eksploatowano dwa punkty zlewne: Wschód i Bysewo. Do gdańskiego systemu kanalizacyjnego przyjmowane są ścieki z miasta Gdańska oraz Sopotu, Pruszcza Gdańskiego, Straszyna, Żukowa i Kolbud. Ścieki przyjmowane z sąsiednich gmin i miast stanowiły 15,9% całkowitej ilości ścieków odprowadzanych z gdańskich oczyszczalni. Zaopatrzenie w wodę Wodociąg centralny zaopatrywany był z sześciu gdańskich ujęć podziemnych (w tym jednego awaryjnego), z ujęcia powierzchniowego Straszyn oraz z dwóch ujęć podziemnych w Sopocie zaopatrujących mieszkańców osiedli Żabianka i Gospódka. Mieszkańcy dzielnic położonych na jego obrzeżach otrzymywali wodę z czternastu, nie posiadających 102 103

INFRASTRUKTURA KOMUNALNA połączenia z wodociągiem centralnym, podziemnych ujęć lokalnych eksploatowanych przez SNG (w tym jednego awaryjnego) oraz z ujęcia Unikom (osiedle Kokoszki). Następuje systematyczny spadek ilości wody zużywanej na obszarze Gdańska. W 2007 roku wtłoczono do sieci wodociągowej 25 392 tys. m 3 wody, czyli o 0,8% niż w 2006 roku. W roku 2007 z ogólnego bilansu wody wtłoczonej do sieci miasta Gdańska 86% objętości wody spełniało wymagania jakościowe określone w rozporządzeniach Ministra Zdrowia. Woda uzdatniona podawana ze stacji Zaspa Wodna, Czarny Dwór, Dolina Radości, Lipce, Straszyn, Jasień, Łostowice, Matarnia, Smęgorzyno, Kiełpinek, Złota Karczma, Kalina, Bitwy pod Płowcami, Nowe Sarnie Wzgórze spełniała wymagania w 100%. Woda podawana ze stacji Klukowo i Rębiechowo, z uwagi na okresowe zakłócenia w uzdatnianiu związków manganu, spełniała wymagania odpowiednio w 90% i 42%. Odstępstwo od wymagań jakościowych niektórych parametrów fizyko-chemicznych zanotowano także w ujęciach Pręgowo, Osowa, Świbno, Sobieszewo i Oczyszczalnia Wschód. Wody z tych ujęć nie są poddawane procesowi uzdatniania parametrów fizyko-chemicznych. Pod względem bakteriologicznym wskaźnik respektowania jakości wody z ujęć podziemnych oraz z ujęcia powierzchniowego Straszyn był wysoki i wyniósł 100%. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny zezwolił warunkowo na podawanie wody z ujęć Pręgowo, Osowa, Sobieszewo i Świbno oraz wydał decyzje zarządzające doprowadzenie wody do wymagań sanitarnych: dla ujęcia Pręgowo, Sobieszewo i Osowa do końca 2010 r. oraz dla ujęcia Świbno do końca 2011 r. Ujęcia awaryjne Krakowiec i Pleniewo posiadają bezterminowe decyzje na warunkowe podawanie wody przez okres nie dłuższy niż 30 dni w ciągu roku. W sieci wodociągowej Gdańska w 2007 roku dokonano wymiany 142 szt. przyłączy ołowianych. 4.1.4. Utylizacja odpadów Podstawową metodą unieszkodliwiania odpadów stałych jest składowanie na wysypisku w Gdańsku-Szadółkach, zarządzanym przez Zakład Utylizacyjny Sp. z o.o. Odpady zielone oraz odpady bio, zbierane selektywnie w programie pilotażowym, podlegają kompostowaniu. Spośród 72 hektarów terenu przeznaczonego do składowania, wykorzystano już blisko 70% jego powierzchni. W 2007 roku Zakład Utylizacyjny przyjął łącznie 401 tys. ton odpadów. Tabela 4.1.4. Odpady przyjęte przez Zakład Utylizacyjny w Gdańsku w latach 2005 2007 (w tys. ton) Rodzaj odpadów 2005 2006 2007 Ogółem w tym: 306,6 480,6 400,8 do składowania 166,1 198,1 216,9 do kompostowania 7,3 8,1 6,4 do wykorzystania 133,1 274,4 177,5 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Zakładu Utylizacyjnego sp. z o.o. Tabela 4.1.5. Surowce wtórne odzyskane w Gdańsku w latach 2005 2007 (w tonach) Rodzaj surowca 2005 2006 2007 Ogółem 748 654 1881 Papier 98 263 729 Szkło 607 274 817 Tworzywa sztuczne 43 117 335 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Zakładu Utylizacyjnego sp. z o.o. 4.1.3. Melioracje, kanalizacja deszczowa i ochrona przeciwpowodziowa W 2007 roku wykonano prace konserwacyjno-eksploatacyjne z zakresu ochrony przeciwpowodziowej o łącznej wartości 17 975 tys. złotych. W ramach robót konserwacyjno-eksploatacyjnych wykonano m.in.: odmulanie potoków 766 mb, odmulanie rowów i kanałów 31 028 mb, oczyszczanie sieci kanalizacji deszczowej 120 548 mb, oczyszczanie przykanalików 64 970 mb, czyszczenie studni rewizyjnych 7830 szt., czyszczenie wpustów ulicznych 18 416 szt., monitoring sieci kanalizacji deszczowej 1308 mb. Tabela 4.1.3. Wydatki na ochronę przeciwpowodziową w Gdańsku w latach 2005 2007 (w tys. zł) Zakres robót 2005 2006 2007 Prace konserwacyjnoeksploatacyjne, 14 787 15 139 17 975 w tym: urządzenia melioracyjne 5421 6962 6407 kanalizacja deszczowa 8376 7240 10 585 studnie publiczne i dowóz wody 991 937 983 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Wydziału Gospodarki Komunalnej Urzędu Miejskiego w Gdańsku. Projekt System gospodarki odpadami dla aglomeracji trójmiejskiej W 2007 roku Zakład Utylizacyjny Sp. z o.o. został wyznaczony do pełnienia funkcji lidera dla przygotowania fazy przedinwestycyjnej projektu System gospodarki odpadami dla aglomeracji trójmiejskiej. W ramach przedsięwzięcia przewiduje się budowę zakładu termicznego zagospodarowania frakcji energetycznej odpadów pochodzących z Zakładu Utylizacyjnego Sp. z o.o. w Gdańsku, zakładu Eko Dolina Sp. z o.o. w Łężycach, Zakładu Utylizacji Odpadów Stałych Sp. z o.o. w Tczewie oraz Zakładu Utylizacji Odpadów Komunalnych Stary Las Sp. z o.o. w Starogardzie Gdańskim. Celem przedsięwzięcia jest zorganizowanie kompleksowego systemu zagospodarowania odpadów komunalnych w województwie pomorskim. Projekt będzie obsługiwać rejon obejmujący obszar o powierzchni ponad 6 tys. km 2, zamieszkały przez 1433 tys. osób. widephoto.net 104 105

INFRASTRUKTURA KOMUNALNA 4.1.5. Zieleń miejska W 2007 roku na utrzymanie zieleni w Gdańsku przeznaczono 8545 tys. złotych, czyli o 4,2% więcej niż w 2006 roku. Tabela 4.1.6. Utrzymanie zieleni w Gdańsku w latach 2005 2007 (w tys. złotych) Utrzymanie zieleni 2005 2006 2007 Dynamika 2007/2006 (w %) Ogółem, w tym 8026 8197 8545 104,2 Zarząd Dróg i Zieleni 7918 8123 8516 104,8 Źródło: Opracowanie własne na podstawie Sprawozdania z wykonania budżetu miasta Gdańska za 2007 rok. W ramach konserwacji zieleni zrealizowano następujący zakres prac: wiosenne i jesienne wygrabienie trawników, czterokrotne wykoszenie trawników wraz z wywozem trawy na głównych trasach komunikacyjnych oraz trzykrotne wykoszenie trawników wraz z częściowym wywozem trawy w pasach zieleni pozostałych dróg, wysadzenie i pielęgnację kwiatów na dwóch herbach kwiatowych oraz dekoracji kwietnej na Placu Komorowskiego, ul. Elbląskiej, al.grunwaldzkiej i innych obsadzonych kwietnikach położonych w pasach drogowych dróg, pielęgnację krzewów żywopłotowych, naprawy zniszczonych trawników, doraźne prace ogrodnicze na terenach zieleni nieurządzonej, na poboczach dróg oraz skarpach wiaduktów. 4.1.6. Miejski ogród zoologiczny i schronisko dla bezdomnych zwierząt Miejski Ogród Zoologiczny W 2007 roku Miejski Ogród Zoologiczny Wybrzeże odwiedziło 348 tys. osób. Ogród posiadał 1175 zwierząt zaliczanych do 208 gatunków. Sprowa- Tabela 4.1.7. Liczebność zwierząt w Miejskim Ogrodzie Zoologicznym Wybrzeże w 2007 r. Grupa Liczba gatunków Liczba osobników Ssaki 73 420 Ptaki 93 616 Gady 37 109 Płazy 3 28 Bezkręgowce 2 2 Ogółem 208 1175 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Miejskiego Ogrodu Zoologicznego Wybrzeże. dzono kilka nowych gatunków: rzekotkę szmaragdową, drzewicę dwubarwną, drzewicę białolicą, berniklę rdzawoszyją, gęś hawajską, mandarynkę, kapturnika, urubu różogłowego, olśniaka himalajskiego, kulona, tenreka i karakala.budżet Miejskiego Ogrodu Zoologicznego wyniósł 10 375 tys. złotych. Na kwotę tę składają się koszty utrzymania ogrodu w wysokości 8953 tys. złotych, w tym działania remontowe i konserwatorskie w wysokości 785 tys. złotych oraz koszty utrzymania schroniska dla bezdomnych zwierząt w wysokości 1421 tys. zł. Schronisko dla bezdomnych zwierząt od marca 2006 roku podlega zarządowi ogrodu zoologicznego. Na koniec 2007 roku w schronisku przebywały 343 psy i 99 kotów. W 2007 roku przyjęto ogółem 287 kotów, w tym 4 od właściciela, 135 znaleziono i 148 z interwencji. Przybyło również 786 psów, w tym 17 od właściciela, 278 znaleziono i 491 z interwencji. Do adopcji oddano 599 psów i 155 kotów. widephoto.net 106 107

TRANSPORT 4.1.7. Spółki komunalne Na koniec 2007 roku miasto było w 100% właścicielem siedmiu spółek prawa handlowego i posiadało akcje i udziały w dalszych 15 spółkach, w tym w jednej udział większościowy. W październiku 2007 roku Prezydent Gdańska powołał spółkę Biuro Inwestycji Euro Gdańsk 2012 Sp. z o.o. (BIEG 2012). Spółka powstała na mocy ustawy o przygotowaniu finałowego turnieju Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej UEFA EURO 2012. Spółka BIEG 2012, działając na mocy specustawy, posiada możliwości przeprowadzania inwestycji w krótszym i prostszym trybie. Do głównych zadań spółki będzie należało prowadzenie inwestycji związanych z organizacją Euro 2012 w Gdańsku. Spółka będzie pełniła rolę inwestora zastępczego (a więc podmiotu prowadzącego inwestycję w imieniu Gminy Gdańsk). Dodatkowo BIEG może także zajmować się zlecaniem badań i analiz technicznych, działalnością związaną z reklamą oraz turystyką, działalnością z zakresu projektowania budowlanego, zarządem nieruchomościami, pośrednictwem w obrocie oraz sprzedażą i zagospodarowaniem nieruchomości. Kapitał założycielski spółki wyniósł 2 mln złotych podzielonych na 4 tys. udziałów, które objęła Gmina Gdańsk. Tabela 4.1.8. Spółki z wyłącznym kapitałem miasta Gdańska w 2007 roku (stan na 31 XII) Nazwa spółki Gdańska Infrastruktura Wodociągowo- Kanalizacyjna Sp. z o.o. Zakład Komunikacji Miejskiej w Gdańsku Sp. z o.o. Gdańskie Towarzystwo Budownictwa Społecznego Sp. z o.o. Towarzystwo Budownictwa Społecznego Motława Sp. z o.o. Gdańska Infrastruktura Społeczna Sp. z o.o. Wielkość kapitału zakładowego (w tys. zł) 682 231 68 761 52 192 30 602 11 145 Zakład Utylizacyjny Sp. z o.o. 7644 Biuro Inwestycji Euro Gdańsk 2012 Sp. z o.o. 2000 Źródło: Referat Nadzoru Właścicielskiego WPG, Urząd Miejski w Gdańsku. Tabela 4.1.9. Udziały i akcje miasta Gdańska w spółkach w 2007 roku (stan na 31.XII) Nazwa spółki Gdańskie Melioracje Sp. z o.o. Wielofunkcyjna Hala Sportowo-Widowiskowa Gdańsk-Sopot Sp. z o.o. Wielkość kapitału zakładowego ogółem (w tys. zł) Udział gminy miasta Gdańska (w %) 186 60,0 350 50,0 Saur Neptun Gdańsk S.A. 7755 49,0 Żuraw Sp. z o.o. 51 33,3 Port Lotniczy Gdańsk Sp. z o.o. SCVC INVENO Sp. z o.o. Międzynarodowe Targi Gdańskie S.A. Gdańskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. Pomorska Specjalna Strefa Ekonomiczna Sp. z o.o. Pomorski Fundusz Pożyczkowy Sp. z o.o. Pomorski Regionalny Fundusz Poręczeń Kredytowych Sp. z o.o. Pomorskie Hurtowe Centrum Rolno-Spożywcze S.A. Zarząd Morskiego Portu Gdańsk S.A. Unimor Radiocom Sp. z o.o. 72 290 31,4 500 30,0 2431 26,9 124 001 16,3 171 822 5,4 10 246 3,9 14 709 3,3 21 357 2,7 2386 2,0 11 890 0,2 Stocznia Gdynia S.A. 401 412 0,001 Źródło: Referat Nadzoru Właścicielskiego WPG, Urząd Miejski w Gdańsku. 4.2. Transport 4.2.1. Transport lotniczy Port Lotniczy Gdańsk im. Lecha Wałęsy jest czwartym, pod względem wielkości ruchu pasażerskiego, portem lotniczym w Polsce. Bliskie usytuowanie lotniska względem obwodnicy trójmiejskiej oraz skrzyżowania dróg krajowych numer 1, 6 i 7, a także niewielka odległość od centrum Gdańska, Sopotu i Gdyni, umożliwiają dojazd z terenów położonych poza Trójmiastem i szybkie swobodne przemieszczanie się w obrębie aglomeracji gdańskiej. Tabela 4.2.1. Liczba pasażerów obsłużonych przez Port Lotniczy Gdańsk im. Lecha Wałęsy w latach 2004 2007 Lata Ruch pasażerski Pasażerowie obsłużeni Regularny Nieregularny Ogółem krajowy zagraniczny krajowy zagraniczny przylot + odlot Tranzyt Ogółem 2004 190 361 250 585 2557 21 153 464 656 2035 466 691 2005 191 553 437 637 2973 35 730 667 893 4293 672 186 2006 229 964 959 533 2649 57 607 1 249 753 6261 1 256 014 2007 268 423 1 321 825 2620 110 110 1 702 978 12 780 1 715 758 Dynamika 2007/2006 (%) 117 138 99 191 136 204 137 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Portu Lotniczego Gdańsk im. Lecha Wałęsy. Nieustannie rosnąca liczba obsługiwanych pasażerów w Gdańskim Porcie Lotniczym im. Lecha Wałęsy jest wynikiem wzrostu ilości i atrakcyjności połączeń z Gdańska i do Gdańska, a także coraz większą popularnością i aktywnością turystyczną oraz gospodarczą miasta i regionu. W 2007 roku obsłużono 1 715 758 pasażerów, tj. o 37% osób więcej w porównaniu z rokiem 2006. W konkurencji z innymi portami, na regionalnym rynku przewozów pasażerskich, gdańskie lotnisko ma ugruntowaną pozycję, oferując pasażerom najnowocześniejszy terminal oraz najwyższą jakość usług. W badaniach, dotyczących preferencji pasażerów i postrzegania usług oferowanych w krajowych portach lotniczych, Port Lotniczy Gdańsk zajął pierwsze miejsca wśród portów pod względem: sprawności odprawy, wyposażenia sal odpraw, komunikatów nadawanych przed odlotem i działań podejmowanych w przypadku zakłócenia lotu oraz drugie miejsce pod względem uprzejmości personelu. Wykres 4.2.1. Ruch pasażerski w Porcie Lotniczym Gdańsk im. Lecha Wałęsy w latach 2004-2007 Tysiące 2 000 1 800 1 600 1 400 1 200 1 000 800 600 400 200 466 691 672 186 1 256 014 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Portu Lotniczego Gdańsk im. Lecha Wałęsy. 1 715 758 2004 2005 2006 2007 Ruch pasażerski nieregularny Ruch pasażerski regularny Ruch pasażerski ogółem 108 109

TRANSPORT Rysunek 4.2.1. Połączenia lotnicze z Portu Lotniczego im. L. Wałęsy w Gdańsku MIASTO CORK (ORK) DORTMUND (DTM) DONCASTER-SHEFFIELD (DSA) DUBLIN (DUB) DUBLIN (DUB) EDYNBURG (EDI) FRANKFURT (FRA) FRANKFURT (FRA) FRANKFURT HAHN (HHN) GLASGOW-PRESTWICK (PIK) GOTEBORG (GSE) HAMBURG (HAM) HAMBURG-LUBEKA (LBL) HELSINKI (HEL) KOLONIA/BONN (CGN) KOPENHAGA (CPH) LIVERPOOL (LPL) LONDYN LUTON (LTN) LONDYN STANSTED (STN) MALME-STURUP (MMX) MONACHIUM (MUC) MONACHIUM (MUC) OSLO (OSL) OSLO (OSL) OSLO TORP (TRF) KARLSKRONA-RONNEBY (RNB) RZYM (FCO) SZTOKHOLM-SKAVSTA (NYO) TURKU (TKU) WARSZAWA (WAW) LINIA LOTNICZA WIZZ AIR WIZZ AIR WIZZAIR CENTRALWINGS RYANAIR CENTRALWINGS LOT LUFTHANSA RYANAIR WIZZAIR WIZZAIR LOT WIZZAIR FINNAIR WIZZAIR SAS WIZZAIR WIZZ AIR RYANAIR WIZZAIR LOT LUFTHANSA NORWEGIAN SAS WIZZAIR FLYBLEKINGE CENTRALWINGS WIZZ AIR WIZZ AIR LOT Źródło: Opracowanie Art Design na podstawie danych Portu Lotniczego im. Lecha Wałęsy w Gdańsku. W 2007 roku Port Lotniczy Gdańsk im. Lecha Wałęsy prowadził połączenia rejsowe na 30 liniach krajowych i międzynarodowych. W ciągu tygodnia odbywało się ponad 200 połączeń, w tym najwięcej połączeń z Warszawą 54, Kopenhagą (Dania) 25, 14 połączeń z Frankfurtem (Niemcy) oraz po 13 z Londyn Luton (Wielka Brytania) i Monachium (Niemcy). Najpopularniejszymi połączeniami były kierunki z i do Wielkiej Brytanii, gdzie przewieziono 481 466 pasażerów (37,9%), Niemcy z liczbą 406 236 osób (32%) oraz Polska z 268 423 pasażerami (17,4%). W strukturze poszczególnych miast, w odniesieniu do ogólnej liczby pasażerów, najwięcej osób poleciało i przyleciało z Londynu 19,7 % (303 624 osoby), Warszawy 17,3% (267 017 osób) oraz Frankfurtu 8,9% (137 654 osoby) i Kopenhagi 7,9% (120 923 osoby). Wykres 4.2.2. Główne geograficzne kierunki ruchu pasażerskiego w 2007 roku Irlandia 8,5% Dania 9,5% Polska 17,4% Szwecja 6,2% Norwegia 3% Włochy 2% Finlandia 0,9% Niemcy 30% Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Portu Lotniczego Gdańsk im. Lecha Wałęsy. Wielka Brytania 37,9% Wykres 4.2.3. Miasta europejskie a ruch pasażerski do i z Gdańska w 2007 roku Sztokcholm 4,1% Liverpool 4,3% Hamburg 4,3% Dublin 4,8% Pozostałe 18,1% Monachium 5,2% Dortmund 5,3% Kopenhaga 7,9% Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Portu Lotniczego Gdańsk im. Lecha Wałęsy. Londyn 19,7% Frankfurt 8,9% Warszawa 17,3% Na przestrzeni ostatnich lat wzrastał również współczynnik wykorzystania miejsc pasażerskich w samolotach rejsowych odlatujących z Gdańska i w 2007 roku osiągnął poziom prawie 77%, zarówno dla ruchu krajowego, jak i międzynarodowego. W ruchu lotniczym krajowym na 174 337 oferowanych miejsc wykorzystano 133 043 miejsca, natomiast w ruchu lotniczym międzynarodowym odprawiono 670 485 pasażerów na 873 926 oferowanych miejsc. W wyniku rosnącej liczby połączeń regularnych, zarówno pasażerskich, jak i cargo, rejsów czarterowych i ruchu samolotów nieregularnych, co roku Tabela 4.2.2. Starty i lądowania w Porcie Lotniczym Gdańsk im. Lecha Wałęsy w latach 2004 2007 Lata Operacje starty i lądowania Krajowe Zagraniczne Niekomercyjne Ogółem 2004 8310 7976 1254 17 540 2005 7786 10 154 1106 19 046 2006 8934 14 250 976 24 160 2007 10 130 17 092 992 28 214 Dynamika 2007/2006 (%) 113 120 102 117 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Portu Lotniczego Gdańsk im. Lecha Wałęsy. zwiększa się ilość operacji startów i lądowań wykonywanych w Porcie Lotniczym Gdańsk. Powoduje to rozwój siatki połączeń realizowanych z Gdańska oraz coraz większą liczbę przewoźników operujących na gdańskim lotnisku. Liczba operacji startów i lądowań wykonywanych w Porcie Lotniczym Gdańsk im. Lecha Wałęsy wzrosła w roku 2007 do ponad 28,2 tys., czyli o 17% w stosunku do roku poprzedniego. Nieznacznie zwiększyła się liczba startów i lądowań w ruchu niekomercyjnym (o 2%), natomiast liczba operacji lotniczych w ruchu zagranicznym wzrosła o 20% w stosunku do roku 2006 oraz o 13% w ruchu krajowym. Wykres 4.2.4. Starty i lądowania w Porcie Lotniczym Gdańsk im. Lecha Wałęsy w latach 2004 2007 18 000 16 000 14 000 12 000 10 000 8000 6000 4000 2000-10 130 10 154 8934 8310 7786 7976 14 250 17 092 1254 1106 976 992 Krajowe Zagraniczne Niekomercyjne 2004 2005 2006 2007 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Portu Lotniczego Gdańsk im. Lecha Wałęsy. Wykres 4.2.5. Przewozy cargo w latach 2004 2007 (kg) 5 000 000 4 500 000 4 000 000 3 500 000 3 000 000 2 500 000 2 000 000 1 500 000 1 000 000 500 000 0 3 100 496 3 458 725 4 036 950 4 753 017 2004 2005 2006 2007 Wywóz Przywóz Przewozy ogółem Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Portu Lotniczego Gdańsk im. Lecha Wałęsy. 110 111

TRANSPORT Tabela 4.2.3. Przewozy cargo w latach 2004 2007 Lata Wywóz do Przewozy cargo (w kg) Przywóz z Krajowy Międzynarodowy Krajowy Międzynarodowy Ogółem 2004 337 712 845 533 480 367 1 436 884 3 100 496 2005 353 486 897 791 471 987 1 735 461 3 458 725 2006 557 334 981 083 667 613 1 830 920 4 036 950 2007 569 814 1 280 950 898 875 2 003 378 4 753 017 Dynamika 2007/2006 (%) 102 131 135 109 118 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Portu Lotniczego Gdańsk im. Lecha Wałęsy. widephoto.net W 2007 roku w gdańskim porcie lotniczym przeładowano ponad 4,75 tys. ton ładunków, czyli o 18% więcej niż w roku 2006. To zasługa wzrostu gospodarczego w regionie oraz stale doskonalonej sieci połączeń cargo. Przywieziono o 35% ładunków więcej w przewozach krajowych, a w przewozach międzynarodowych wywieziono o 31% ładunków więcej. Ogółem wywóz ładunków, w przewozach krajowych i międzynarodowych, w 2007 roku wzrósł o 20%, natomiast przywóz o 16%. 4.2.2. Transport morski Port Gdańsk jest najgłębszym portem na Bałtyku, posiadającym bardzo korzystne warunki hydrograficzne. Dzięki lokalizacji przy ujściu rzek i przy braku występowania pływów, port oraz sąsiadujące tereny, przez cały rok wolne są od zalodzenia. Dogodne warunki nawigacyjne, nawet w czasie najsroższych zim oraz centralne położenie na południowym wybrzeżu Morza Bałtyckiego, czynią Port Gdańsk jednym z najbardziej przyjaznych portów w tym najszybciej rozwijającym się regionie Europy. Port jest także kluczowym ogniwem Transeuropejskiego Korytarza Transportowego nr VI. Geograficzne i rynkowe usytuowanie predysponuje go do pełnienia roli centrum dystrybucyjnego ukierunkowanego na Region Morza Bałtyckiego oraz kraje Europy Środkowo-Wschodniej, a jednocześnie Port Gdańsk stanowi ważne ogniwo łańcucha transportowego łączącego kraje skandynawskie z krajami Europy Południowej, zwłaszcza usytuowane w rejonie Adriatyku i Morza Czarnego. Rosnące zapotrzebowanie rynku na optymalizację czasu dostarczania ładunku spowodowało powstanie idei połączenia kolejowego portów w Gdańsku i Gdyni z portami w Odessie i Iliczewsku. Dzięki temu połączeniu ładunki w kontenerach przebywałby trasę łączącą Morze Bałtyckie z Morzem Czarnym znacznie szybciej niż tradycyjną drogą morską. Port Gdańsk posiada obecnie bardzo dobrą sieć połączeń kolejowych z resztą kraju. Połączenia z Gdańska prowadzone są we wszystkich strategicznych kierunkach, tj: na południu znajdują się dwie magistrale przez Łódź i Warszawę do Katowic i Krakowa, na zachód do Poznania i Wrocławia oraz Szczecina, i na wschód w kierunku obwodu Kaliningradzkiego. W Porcie Gdańsk wyodrębniono dwa obszary o zróżnicowanych, w sposób naturalny, parametrach eksploatacyjnych: Port Północny, z bezpośrednim dostępem do Zatoki Gdańskiej oraz Port Wewnętrzny, usytuowany wzdłuż Martwej Wisły. Port Północny, jako port głębokowodny, może przyjmować największe statki pływające po Morzu Bałtyckim. Obsługiwane są tu statki przy pirsach o długości od 220 do 765 metrów i zanurzeniu wynoszącym do 15 metrów. Głębokość toru wodnego wynosi natomiast 17 metrów. W Porcie Północnym zlokalizowane są nowoczesne bazy przeładunku surowców energetycznych: paliw płynnych oraz węgla. Port Wewnętrzny usytuowany wzdłuż Kanału Portowego i ujścia Wisły, może przyjmować statki o maksymalnym zanurzeniu 10,2 metra i długości 225 metrów. W Porcie Wewnętrznym znajduje się terminal kontenerowy, baza i terminal dla promów oraz statków ro-ro, bazy przeładunku samochodów osobowych, owoców cytrusowych, siarki płynnej i granulowanej, a także fosforytów. Pozostałe nabrzeża mają charakter uniwersalny i umożliwiają przeładunek drobnicy konwencjonalnej oraz towarów masowych. Przeładunki w Porcie Gdańsk Port Gdańsk pozostaje największym portem w Polsce pod względem wielkości obrotów ładunkowych, mimo iż w 2007 roku przeładowano w Gdańsku o 12% ładunków mniej niż w roku poprzednim, tj. 19,83 mln. ton towarów w 2007 roku przy 22,4 mln. ton w 2006 roku. Ładunkiem dominującym, podobnie jak w roku ubiegłym, były paliwa płynne, których przeładunek stanowił 58,46% wszystkich przeładunków odnotowanych w Porcie Gdańsk w 2007 roku. Największy wzrost przeładunków, w stosunku do 2006 roku, zanotowano dla zbóż (o 75%) oraz rudy (31%) i drobnicy (19%). Wzrost obrotów nastąpił także w grupie ładunków masowych (10%). Tabela 4.2.4. Przeładunki w Porcie Gdańsk w latach 2004 2007 Ogółem w tym: Przeładunki (tony) Wykres 4.2.6. Struktura przeładunków w Porcie Gdańsk w 2007 roku Drobnica 11,79% Inne masowe 16,16% Węgiel 9,55% Zboża 3,89% Ruda 0,15% Paliwa płynne 58,46% Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Portu Gdańsk za rok 2007. 2004 2005 2006 2007 Dynamika 2007/2006 (%) 23 314 926 23 341 022 22 407 129 19 826 332 88 Ruda 46 840 35 754 23 488 30 699 131 Zboża 403 414 338 893 439 576 770 424 175 Drobnica 2 569 557 1 939 827 1 966 753 2 338 492 119 Inne masowe 2 572 619 2 659 058 2 922 639 3 203 270 110 Węgiel 5 920 844 6 921 512 4 131 030 1 892 909 46 Paliwa płynne 11 801 652 11 445 978 12 923 643 11 590 538 90 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Portu Gdańsk za lata 2004 2007. 112 113

TRANSPORT Wykres 4.2.7. Przeładunki w Porcie Gdańsk w latach 2004 2007 (w tys. ton) 14 000 12 000 10 000 8000 6000 4000 2000 2004 2005 2006 2007 ta osiągnie 1 mln TEU. Suwnice nabrzeżowe pozwalają na obsługę kontenerowców o pojemności nawet 6 tys. TEU. Dodatkowo jedno ze stanowisk wyposażone jest w rampę ro-ro. Obsługa kontenerów w Porcie Gdańsk odbywa się ponadto na Nabrzeżu Szczecińskim Portu Wewnętrznego, gdzie funkcjonuje Gdański Terminal Kontenerowy (GTK). DCT i GTK oferują zintegrowane usługi terminalowe i depot holderskie, czyli wszelkie przeładunki i manipulacje kontenerami, ich formowanie i rozformowywanie, naprawy i mycie oraz obsługę stanowisk dla kontenerów chłodniczych. Wykres 4.2.8.Przeładunki kontenerów w Porcie Gdańsk w latach 2004 2007 (TEU) Paliwa płynne Węgiel Inne masowe Drobnica Zboża Ruda Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Portu Gdańsk za lata 2004 2007. Kontenery w Porcie Gdańsk Polskie porty znalazły się na czwartym miejscu, pod względem wielkości przeładunków kontenerowych w północno-wschodnim regionie Europy. W roku 2007 załadowano i wyładowano w sumie 767,5 tys. TEU (TEU kontenery 20-stopowe), tj. o 32% więcej niż w 2006 roku. W Porcie Gdańsk, w drugim co do wielkości przeładunków kontenerowych, obok portu gdyńskiego, porcie polskim, obsłużono w 2007 roku 96,9 tys. TEU, o 23,62% więcej niż w 2006 roku. W Gdańsku w Porcie Północnym 1 czerwca 2007 roku rozpoczął działalność operacyjną nowy głębokowodny terminal kontenerowy Deepwater Container Terminal DCT Gdańsk, przystosowany do obsługi największych jednostek wpływających na Morze Bałtyckie. Zakończona została, tym samym, realizacja pierwszej fazy budowy terminalu, w wyniku której uzyskał on roczną zdolność przeładunkową 500 tys. TEU. Po ukończonej fazie drugiej wielkość Przeładunki kontenerowe (TEU) 100 000 80 000 60 000 40 000 20 000-43 739 Tabela 4.2.5. Statki wchodzące i wychodzące z Portu Gdańsk w latach 2004 2007 70 014 78 364 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Portu Gdańsk za lata 2004 2007. 96 873 2004 2005 2006 2007 Żegluga Port Gdańsk oferuje regularne połączenia żeglugowe do 16 krajów. Są to: Argentyna, Belgia, Dania, Finlandia, Hiszpania, Holandia, Japonia, Kolumbia, Korea Płd., Łotwa, Niemcy, Rosja, Szwecja, Trynidad i Tobago, Wenezuela, Wielka Brytania. Do gdańskiego portu w 2007 roku wpłynęło 3270 statków, natomiast opuściło go 3240 jednostek. W ciągu ostatniego roku wzrosła liczba statków zawijających do portu w Gdańsku, o ponad 10 % w relacji do roku 2006. Wyszczególnienie 2004 2005 2006 2007 Dynamika 2007/2006 (%) ogółem 2626 2666 2947 3270 111 Statki wchodzące z ładunkiem 1269 1310 1498 1945 130 do portu z balastem 1357 1356 1449 1325 91 Bandera* polska 89 153 208 176 85 obca 1906 2513 2739 3094 113 Statki wychodzące z portu ogółem 2625 2674 2914 3240 111 z ładunkiem 1575 1784 1912 2007 105 z balastem 1050 890 1002 1233 123 *Ujęto statki tych bander, których pojemność przekroczyła 200 tys. NT. Źródło: Opracowanie na podstawie danych z informatorów o sytuacji społeczno-gospodarczej Gdańska za lata 2004 2007. Wykres 4.2.9.Struktura ruchu statków w Porcie Gdańsk w latach 2005 2007 Miejsca noclegowe (w tys.) 12 10 8 6 4 2 9,71 9,79 364,90 372,56 10,24 394,65 201,01 190,85 195,62 2,52 2,48 2,54 2005 2006 2007 Miejsca noclegowe ogółem Turyści korzystający z noclegów ogółem Miejsca noclegowe w hotelach Turyści korzystający z noclegów w hotelach 450 400 350 300 250 200 150 100 Źródło: Opracowanie własne na podstawie Informatorów o sytuacji społeczno-gospodarczej za lata 2005 2007. 50 0 Turyści korzystający z noclegów (w tys.) Żegluga promowa obsługiwana jest przez Bazę Promową Polskiej Żeglugi Bałtyckiej S.A. Polferries (PŻB) i nowoczesny Terminal Promowy Westerplatte (TPW), zlokalizowany na historycznym półwyspie w odległości 15 minut drogi samochodem od centrum Gdańska. Ruch pasażersko-samochodowy obsługują dwa promy, które zapewniają codzienne połączenia do Nynäshamn w Szwecji. Rejs trwa 18 godzin na trasie o długości 283 mil. Prom Scandinavia może zabrać na pokład 1800 osób, 515 samochodów osobowych lub jednorazowo 175 samochodów osobowych i 38 ciężarowych. Prom ma 146,1 metra długości i 25,5 metra szerokości. Na jego pokładzie znajduje się wiele atrakcyjnych miejsc dla podróżnych: restauracje, kawiarnie, kafeterie, sala teatralno-kinowa, sauna, sala zabaw dla dzieci oraz sklepy - kosmetyczny, spożywczy i odzieżowy. Prom Baltivia, którego oficjalne wprowadzenie na trasę Gdańsk- Nynäshamn zainaugurowano 15 stycznia 2007 roku, może zabrać na pokład 250 pasażerów, 80 samochodów ciężarowych oraz dodatkowo 30 samochodów osobowych. Prom ma 147 metrów długości i 24 metrów szerokości. W 2007 roku, po raz drugi, na mocy Porozumienia Międzygminnego zawartego pomiędzy Miastem widephoto.net 114 115

TRANSPORT Gdańsk a Miastem Sopot i Miastem Hel, uruchomiono przewozy drogą wodną, czyli trójmiejską linię tramwaju wodnego. Tramwaj wodny funkcjonował w okresie od 28 kwietnia do 16 września 2007 roku. W okresie funkcjonowania przewieziono 231 400 pasażerów, o 42 332 osoby więcej niż w roku poprzednim na trasach: F1 Gdańsk Hel Gdańsk - 123 980 osób F2 Sopot Hel Sopot - 51 094 osób F3 Gdańsk Sopot - Gdańsk - 56 326 osób Na trasie Gdańsk-Hel-Gdańsk obsłużono o 29% więcej pasażerów niż w roku 2006. Była to również, podobnie jak rok wcześniej, najchętniej uczęszczana trasa. W analizowanym okresie przewieziono statkami łącznie 4162 rowery, a wpływy z biletów osiągnęły poziom 2038 tys. złotych. 4.2.3. Komunikacja Miejska Głównym przewoźnikiem w miejskiej komunikacji zbiorowej w Gdańsku jest Zakład Komunikacji Miejskiej w Gdańsku Sp. z o.o. Jest to spółka ze 100-procentowym udziałem miasta. Do jej zadań należy przewóz osób i ich bagażu na liniach autobusowych i tramwajowych, wykonywanie usług w zakresie przewozu osób niepełnosprawnych oraz czynności związanych z informacją przystankową. Organizatorem transportu zbiorowego na terenie administracyjnym Gdańska jest Zarząd Transportu Miejskiego. Jego zadaniem jest organizacja przewozów komunikacji miejskiej w Gdańsku oraz na mocy porozumień w gminach sąsiednich. W ramach organizowania transportu zbiorowego do zadań Zarządu Transportu Miejskiego należy: prowadzenie badań rynku usług transportu zbiorowego w celu określania potrzeb transportowych mieszkańców; planowanie sieci i układu linii w zakresie komunikacji miejskiej: opracowywanie założeń do rozkładów jazdy; prowadzenie postępowań z zakresu zamówień publicznych na wykonywanie usług transportu zbiorowego; kontrola świadczenia usług przewozowych pod względem ich zgodności z warunkami umów; promocja transportu publicznego. Zarząd Transportu Miejskiego zajmuje się także: wydawaniem zezwoleń na wykonywanie przewozów pasażerskich i uzgadnianiem rozkładów jazdy na terenie Gdańska; przygotowywaniem projektów uchwał Rady Miasta Gdańska do zawarcia porozumień międzygminnych w zakresie komunikacji publicznej; uzgadnianiem zmian w funkcjonowaniu komunikacji miejskiej i projektów komunikacji zastępczej na czas prowadzenia remontów i inwestycji drogowych; współpracą przy planowaniu inwestycji miejskich i rozwoju przestrzennego w zakresie infrastruktury transportu zbiorowego. Tabela 4.2.6. Tabor Zakładu Komunikacji Miejskiej w Gdańsku w latach 2004 2007 Wyszczególnienie 2004 2005 2006 2007 Ogółem, w tym: 446 448 450 450 autobusy 223 225 229 216 tramwaje 214 214 212 225 mikrobusy 9 9 9 9 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Wydziału Gospodarki Komunalnej Urzędu Miejskiego w Gdańsku. Świadczenie usług przewozowych realizuje główny miejski przewoźnik, czyli Zakład Komunikacji Miejskiej w Gdańsku, w zakresie przewidzianym Umową, a posiadający w 2007 roku 450 sztuk taboru. Zakład Komunikacji Miejskiej dysponował 216 tramwajami i 225 autobusami oraz 9 mikrobusami. Głównym fundamentem taboru autobusowego były pojazdy Mercedes 0405N i GN2, Ikarus 280, Solaris Urbino 12 oraz MAN NL 263. Natomiast Tabela 4.2.7. Ceny biletów obowiązujące w Gdańsku w 2007 roku I. Bilety jednorazowe tabor tramwajowy stanowiły głównie tramwaje typu 105 Na. Obsługa istniejącej sieci komunikacyjnej (stan na 31 grudnia 2007 roku) była realizowana poprzez eksploatację 77 stałych linii dziennych, 10 linii nocnych, 2 linii sezonowych w trakcji autobusowej oraz 10 stałych linii dziennych w trakcji tramwajowej. W 2007 roku spółka wykonała na liniach komunikacyjnych ogółem 28,4 mln wozokilometrów, w tym w trakcji tramwajowej 11,9 mln wozokilometrów, w trakcji autobusowej 16,3 mln wozokilometrów, a w przewozie osób niepełnosprawnych 0,24 mln wozokilometrów. W 2007 roku w Gdańsku obsługiwanych było 99 linii komunikacyjnych o łącznej długości 1213,5 km. Miasto Gdańsk podpisało również dodatkowe umowy na świadczenie usług przewozowych w trakcji autobusowej na poziomie 589 581,6 wozokilometrów, z następującymi z przewoźnikami: PKS Gdańsk Sp. z o.o., PKS Wejherowo, ZKM Gdańsk Sp. z o.o. oraz z firmami Gryf i Planetobus. Cena (w zł) pełnopłatne ulgowe 1. Normalne na przejazd w czasie do 10 minut 1,40 0,70 do 30 minut 2,80 1,40 do 60 minut 4,20 2,10 24-godzinny 9,10 4,55 24-godzinny grupowy 41,0 2. Na linie nocne na przejazd w czasie do 30 minut 4,20 2,10 3. Na linie specjalne jeden przejazd 2,80 1,40 II. Bilety okresowe pełnopłatne ulgowe widephoto.net 1. Miesięczne na jedną trasę ważne od poniedziałku do piątku do 6 przystanków 37,00 18,50 na odległość do 12 przystanków 57,00 28,50 do 18 przystanków 74,00 37,00 ponad 18 przystanków 103,00 51,50 2. Miesięczne na jedną trasę ważne we wszystkie dni tygodnia do 6 przystanków 47,00 23,50 a) na jedną trasę do 12 przystanków 71,00 35,50 do 18 przystanków 94,00 47,00 ponad 18 przystanków 118,00 59,00 b) sieciowy 132,00 66,00 Źródło: Uchwała Nr XXIX /936/2004 Rady Miasta Gdańska z dnia 28 października 2004 roku. 116 117

TRANSPORT Dnia 19 grudnia 2007 roku została uruchomiona nowa linia tramwajowa, która połączyła Chełm z centrum Gdańska. Linia, obsługiwana przez tramwaj z numerem 1, zapewnia szybki dojazd do i ze Śródmieścia mieszkańcom dzielnicy, w której mieszka prawie 50 tysięcy osób. Nowa trasa liczy 2900 metrów długości, posiada 5 przystanków, nowoczesna pętlę tramwajowa przy ulicy Witosa oraz tablice informacyjne dla pasażerów. Zakończenie prac na linii tramwajowej na Chełm jest zarazem sfinalizowaniem II edycji Gdańskiego Projektu Komunikacji Miejskiej. Tabela 4.2.8. Liczba pojazdów w Gdańsku w latach 2004 2007 Liczba pojazdów w dniu Rodzaj pojazdu 31.12.2004 31.12.2005 31.12.2006 31.12.2007 Dynamika 2007/2006 (%) Ogółem 216 881 222 294 234 406 249 447 106 Motocykle i skutery 3031 3195 3921 5044 129 Samochody osobowe 171 283 177 554 188 341 200 822 107 Autobusy 837 878 1022 1226 120 Samochody ciężarowe 38 788 37 815 37 731 38 238 101 w tym: samochody ciężarowo-osobowe 2885 2532 2487 2548 102 Ciągniki siodłowe 2048 2064 2509 3195 127 Ciągniki rolnicze 894 788 882 922 105 Źródło: Wydział Spraw Obywatelskich Urzędu Miejskiego w Gdańsku. W strukturze pojazdów zarejestrowanych w Gdańsku w 2007 roku największy udział, bo ponad 80,5% stanowiły samochody osobowe, a wskaźnik ten z roku na rok systematycznie wzrasta. 4.2.4. Transport indywidualny W 2007 roku po raz kolejny zanotowano wzrost liczby pojazdów zarejestrowanych w Gdańsku. Na koniec roku było ich 249,4 tys., czyli o 6% więcej niż w roku poprzednim, w tym 200,8 tys. samochodów osobowych i 38,2 tys. ciężarowych. Największy wzrost w stosunku do 2006 roku zanotowano w grupie jednośladów o 29%, ciągników siodłowych o 27 %, oraz autobusów o 20 %. W 2007 roku przybyło też samochodów osobowych i wzrost ten wyniósł 7% w porównaniu z rokiem 2006. widephoto.net Wykres 4.2.10. Struktura pojazdów zarejestrowanych w Gdańsku w 2007 roku Ciągniki siodłowe 1,28% Motocykle i skutery 2,02% Samochody ciężarowe 15,33% Autobusy 0,49% Ciągniki rolnicze 0,37% Samochody osobowe 80,51% Wykres 4.2.11. Pojazdy zarejestrowane w Gdańsku w latach 2004 2007 300 000 250 000 200 000 150 000 100 000 50 000 0 216 881 171 283 222 294 177 554 234 406 188 341 249 447 2004 2005 2006 2007 200 822 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Wydziału Spraw Obywatelskich Urzędu Miejskiego w Gdańsku. Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Wydziału Spraw Obywatelskich Urzędu Miejskiego w Gdańsku. 118 119

Wskaźnik motoryzacji, czyli liczba pojazdów zarejestrowanych w Gdańsku przypadających na 1000 mieszkańców, stale się zwiększa i w roku 2007 wynosił ogółem 547,37, był zatem o 6,64% wyższy w porównaniu z rokiem 2006. Wykres 4.2.12. Wskaźnik motoryzacji w latach 2004 2007 600,00 500,00 400,00 472,43 485,30 373,11 387,63 513,31 412,43 547,37 440,67 PRZESTRZEŃ MIEJSKA 300,00 200,00 100,00 84,49 82,56 82,62 83,91-2004 2005 2006 2007 Samochody ciężarowe Ogółem Samochody osobowe Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Wydziału Spraw Obywatelskich Urzędu Miejskiego w Gdańsku. 120 121

ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE 5.1. Środowisko przyrodnicze 5.1.1. Obszary i obiekty chronione Na terenie miasta Gdańska występują obszary o szczególnych walorach przyrodniczych, które znajdują się pod ochroną prawną. Ich powierzchnia w 2007 roku wyniosła 6005 ha, co stanowi 22,9 % powierzchni miasta. Głównymi formami chronionej przyrody są: Trójmiejski Park Krajobrazowy (TPK), trzy obszary chronionego krajobrazu, trzy rezerwaty przyrody, dwa zespoły przyrodniczo krajobrazowe oraz osiem użytków ekologicznych. Użytek ekologiczny Prochownia pod Kasztanami Użytek ekologiczny Dolina Czystej Wody Użytek ekologiczny Migowska Bielawa Użytek ekologiczny Łozy w Kiełpinie Górnym 2003 0,53 2006 2,73 2006 0,51 2006 6,29 na terenie Fortów Napoleońskich (przy ul. 3 Maja) w granicach Doliny Radości w rejonie ul. Myśliwskiej w rejonie ul. Otomańskiej Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Wydziału Środowiska Urzędu Miejskiego w Gdańsku. zabezpieczenie stanowisk hibernacji nietoperzy i stanowiska rzadkiego grzebacza wzmożona ochrona siedlisk hydrogenicznych i związanych z nimi zbiorowisk roślinnych ochrona torfowiska przejściowego z masową obecnością torfowców i wełnianek ochrona siedlisk hydrogenicznych i związanych z nimi zbiorowisk roślinnych Tabela 5.1.1. Obszary chronionego krajobrazu na terenie Gdańska w 2007 r. Nazwa obszaru przyrodniczego OBSZARY CHRONIONEGO KRAJOBRAZU Rok założenia Powierzchnia (ha) Trójmiejski Park Krajobrazowy 1979 2450 Obszar Chronionego Krajobrazu Wyspy Sobieszewskiej Otomiński Obszar Chronionego Krajobrazu Obszar Chronionego Krajobrazu Żuław Gdańskich REZERWATY PRZYRODY 1994 1228 1994 1762 Rezerwat przyrody Ptasi Raj 1953 188,8 Rezerwat przyrody Źródliska Ewy 1983 11,08 Rezerwat przyrody Mewia Łacha 1991 35,4 Położenie w granicach miasta fragment Mierzei Wiślanej okolica lasów smęgorzyńskich 1994 1051 delta ujścia Wisły u ujścia Wisły Śmiałej fragment kompleksu TPK stożek ujściowy Przekopu Wisły na terenie Wyspy Sobieszewskiej Cel utworzenia ochrona specyficznego krajobrazu i szaty roślinnej ochrona ptaków wodnych ochrona specyficznego krajobrazu i szaty roślinnej ochrona specyficznego krajobrazu kulturowego ochrona ostoi ptactwa wodnego i błotnego ochrona naturalnych zbiorowisk łęgowych, ziołoroślowo - szuwarowych ochrona koloni lęgowych rybitw oraz miejsc bytowania ptaków siewkowatych, blaszkodziobych Zdecydowanie największym obszarem chronionym jest Trójmiejski Park Krajobrazowy, którego powierzchnia całkowita wynosi 19 930 ha, a otulina 15 208 ha, w tym w granicach miasta znajduje się 2450 ha powierzchni chronionej. Został utworzony w 1979 roku jako drugi w województwie gdańskim i jeden z pierwszych w Polsce parków krajobrazowych. W celu wzmocnienia ochrony najcenniejszych fragmentów środowiska przyrodniczego, zawierających lepiej zachowane naturalne lub półnaturalne ekosystemy, stanowiska rzadkich i ginących gatunków, interesujące elementy przyrody nieożywionej, tworzy się na terenie parku i otuliny rezerwaty i pomniki przyrody. Aktualnie w parku znajduje się 9 rezerwatów przyrody: Źródliska w Dolinie Ewy, Zajęcze Wzgórze, Kacze Łęgi, Cisowa, Lewice, Gałęźna Góra, Pełcznica, Łęg nad Swelinią, Wąwóz Huzarów oraz 144 pomniki przyrody: 88 drzew i grup drzew, 2 drzewa na głazach, 52 głazy i grupy głazów oraz 2 obiekty powierzchniowe. Czynione są starania o powołanie nowych rezerwatów, mających zapewnić ochronę innych szczególnie wartościowych pod względem geomorfologii, hydrologii, krajobrazu, szaty roślinnej i fauny obszarów w TPK. Najmniejszą powierzchniowo formą ochrony przyrody są pomniki przyrody. Mogą być to pojedyncze twory przyrody żywej i nieożywionej lub ich skupienia o szczególnej wartości naukowej, kulturowej, historyczno pamiątkowej czy krajobrazowej. Na terenie Gdańska występuje 150 pomników przyrody: 112 sztuk pojedynczych drzew, 26 grup drzew, 1 aleja, 9 głazów narzutowych i 2 pomniki powierzchniowe. Wśród drzew pomnikowych najczęściej spotykane są buki i dęby. Na obszarze miasta można wyróżnić kilka większych skupień pomników przyrody. Są to: rejon starego Wrzeszcza, rejon Alei Zwycięstwa w sąsiedztwie Politechniki Gdańskiej oraz rejon starej Oliwy. ZESPOŁY PRZYRODNICZO-KRAJOBRAZOWE Zespół przyrodniczno-krajobrazowy Dolina Potoku Oruńskiego Zespół przyrodniczno-krajobrazowy Dolina Strzyży UŻYTKI EKOLOGICZNE 1999 79,37 2001 375,45 Użytek ekologiczny Fort Nocek 1996 0,11 Użytek ekologiczny Luneta z Pasikonikiem Użytek ekologiczny Murawy kserotermiczne w Dolinie Potoku Oruńskiego Użytek ekologiczny Oliwskie Nocki 2001 0,81 1999 2,88 2001 0,7 w Dolinie Potoku Oruńskiego otulina Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego na terenie Fortów Napoleońskich (przy ul. 3 Maja) na terenie Fortów Napoleońskich (przy ul. 3 Maja) na terenie Doliny Potoku Oruńskiego rejon ul. Podhalańskiej 13 zachowanie unikatowego charakteru przyrodniczo krajobrazowego doliny erozyjnej w strefie krawędziowej Wysoczyzny Gdańskiej zachowanie wyjątkowych walorów krajobrazowych terenu oraz bogatej szaty roślinnej zabezpieczenie stanowisk hibernacji nietoperzy zabezpieczenie płatu nie użytkowanej roślinności z chronionymi gatunkami zwierząt zabezpieczenie muraw kserotermicznych z bogactwem flory i fauny zabezpieczenie stanowisk hibernacji nietoperzy 5.1.2. Jakość środowiska przyrodniczego Wody powierzchniowe i stan ich zanieczyszczenia Wody przybrzeżne Zatoki Gdańskiej oraz wody w rzekach, potokach i jeziorach monitorowane są przez miasto Gdańsk od 1992 roku. W 2007 r. badania były prowadzone na 45 stanowiskach z częstotliwością raz w miesiącu. Badano następujące wskaźniki jakości wód: fizyczne (temperatura, odczyn, zawiesina ogólna), tlenowe (tlen rozpuszczony, BZT5, ChZT), biogenne (azot ogólny, fosfor ogólny), zasolenia (przewodność, chlorki), metale (kadm, ołów, rtęć), zanieczyszczeń przemysłowych (oleje mineralne), biologiczne (chlorofil a ), mikrobiologiczne (bakterie grupy coli i coli typu kałowego, paciorkowce kałowe, pałeczki Salmonella). Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Gdańsku w ramach statutowego nadzoru nad kąpieliskami, niezależnie od badań prowadzonych przez miasto Gdańsk, monitoruje morskie wody przybrzeżne. W 2007 roku przebadano 15 stanowisk kąpielowych położonych w granicach administracyjnych miasta. Czternaście spośród nich spełniało kryteria określone w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia w sprawie wymagań jakim powinna odpowiadać woda w kąpieliskach. Decyzją Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego, do kąpieli w roku 2007, dopuszczono wszystkie gdańskie kąpieliska i miejsca zwyczajowo wykorzystywane w tym celu, za wyjątkiem kąpieliska Westerplatte, zlokalizowanego w pobliżu Portu Północnego. Gdańskie kąpieliska stale otrzymują wysokie noty w rankingach i plebiscytach na najlepsze 122 123

ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE i najbezpieczniejsze kąpieliska. Potwierdzeniem tego jest przyznanie, na sezon 2007, prestiżowego wyróżnienia Krajowego Programu Błękitna Flaga w Polsce dla Kąpieliska Molo Gdańsk Brzeźno oraz Gdańsk Stogi. Kryteria, jakie powinny spełniać kąpieliska w celu uczestnictwa w programie są bardzo rygorystyczne i obejmują wiele aspektów z dziedziny ochrony środowiska, bezpieczeństwa, dostępu i informacji. W 2007 roku przeciętny poziom zanieczyszczenia bakteriologicznego i chemicznego jezior nie budził zastrzeżeń. Jakość wód głównie obniżały wskaźniki fizyczne, stwierdzono: kilkanaście razy niski stopień nasycenia tlenem, kilka razy obecność glonów i zmniejszoną przeźroczystość wody spowodowaną zakwitem sinic. Niskim poziomem zanieczyszczeń i dużą stabilnością jakości wód wyróżniało się Jezioro Osowskie, dalej Jezioro Jasień i Jezioro Wysockie. Najwięcej zastrzeżeń dotyczyło jakości wód w Pustym Stawie. We wszystkich wyżej wymienionych zbiornikach wodnych, poza ostatnim, wody spełniały warunki stawiane jeziorom w ramach przydatności do kąpieli. Stopień zanieczyszczeń wód w rzekach i potokach charakteryzuje się znaczną zmiennością. W 2007 roku o 14 % wzrosła, w stosunku do roku ubiegłego, ilość wyników spełniających wymagania pod względem mikrobiologicznym stawiane dla wód o klasie od I III wynosząc 79%. Poprawie uległy również wskaźniki fizyko-chemiczne (91,15% wyników odpowiadało klasie od I III), co pozwala scharakteryzować cieki jako dość czyste w tej kategorii. Do cieków najbardziej czystych pod względem parametrów fizyko chemicznych należały kolejno: Potok Rynarzewski, Potok Jelitkowski i Radunia, natomiast najmniej zanieczyszczone mikrobiologicznie były: Rozwójka i rów odwadniający Pas Nadmorski. Jakość wody pitnej Miejska Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Gdańsku oraz laboratorium Saur Neptun S.A. stale kontrolują jakość wody pitnej. W roku 2007 z ogólnego bilansu wody wtłoczonej do sieci 86% jej objętości spełniało wymagania określone w rozporządzeniu Ministra Zdrowia w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Tak samo jak w roku ubiegłym w 100% wymagania rozporządzenia spełniała woda podawana ze stacji: Zaspa Wodna, Czarny Dwór, Dolina Radości, Lipce, Straszyn, Jasień, Łostowice, Smęgorzyno oraz Bitwy pod Płowcami. W 2007 roku do powyższej listy dołączyły stacje: Matarnia, Kiełpinek, Złota Karczma, Kalina oraz Nowe Sarnie Wzgórze. Jedynie wody podawane ze stacji Klukowo i Rębiechowo, z uwagi na okresowe zakłócenia w uzdatnianiu związków manganu, spełniały kryteria odpowiednio w 90% i 42 %. Ze względu na odstępstwa od wymagań jakościowych niektórych parametrów fizykochemicznych zanotowanych na ujęciach: Pręgowo, Osowa, Świbno i Sobieszewo, Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny zezwolił na warunkowe podawanie wody oraz wydał decyzje zarządzające doprowadzenie jej do wymagań normatywnych. Powietrze atmosferyczne W 1993 roku Gmina Gdańsk wraz z partnerami powołała do życia Agencję Monitoringu Regionalnego Atmosfery Aglomeracji Gdańskiej (ARMAAG), będącą pierwszą w Polsce samorządową siecią monitoringu powietrza. Monitoring powietrza atmosferycznego oznacza bezpośrednie pomiary w różnych punktach, wybranych jako reprezentatywne dla jakości powietrza, albo jako gorące miejsca wyjątkowo wysokich stężeń substancji zanieczyszczających. Dane z monitoringu wykorzystywane są do: identyfikacji miejsca i przyczyny problemów zanieczyszczenia powietrza, weryfikacji przestrzegania kryteriów jakości powietrza, oszacowania tendencji długoterminowych, procesu modelowania, pomiaru skuteczności zaleceń wynikających z kontroli. widephoto.net Rysunek 5.1.1. Rozmieszczenie stacji pomiarowych sieci ARMAAG na obszarze aglomeracji Źródło: Wydział Środowiska Urzędu Miejskiego w Gdańsku. Tabela 5.1.2. Położenie stacji pomiarowych sieci ARMAAG na obszarze aglomeracji AM1 AM2 AM3 AM5 AM8 Stacja Źródło: Opracowanie własne na podstawie Raportu Fundacji ARMAAG. Tabela 5.1.3. Wyniki wybranych pomiarów stężeń zanieczyszczeń stacji pomiarowych sieci ARMAAG na obszarze Gdańska w 2007 roku Stacja * zanieczyszczenie nie mierzone na stacji Źródło: Fundacja ARMAAG. Położenie Gdańsk Śródmieście Gdańsk Stogi Gdańsk Nowy Port Gdańsk Szadółki Gdańsk Wrzeszcz SO 2 NO 2 Pył PM10 średnioroczne stężenie [µg/m 3 ] średnioroczne stężenie [µg/m 3 ] średnioroczne stężenie [µg/m 3 ] O 3 dopuszczalna ilość dni z przekroczeniami w roku AM1 3,8 24,8 16,3 * AM2 6,4 12,7 23,6 * AM3 5,2 16,3 22,3 * AM5 4,0 14,0 16,4 3 AM8 3,6 18,8 20,6 1 wartość dopuszczalna 20 40 40 25 W 2007 roku badania jakości powietrza prowadzone były przez 5 automatycznych stacji pomiarowych Fundacji ARMAAG, w 6 punktach pomiarowych obsługiwanych przez Wojewódzką Stację Sanitarno-Epidemiologiczną oraz w punkcie pomiarowym Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska. Badane parametry stanowiące kryterium oceny jakości powietrza to: tlenek węgla, dwutlenek węgla, ozon, dwutlenek siarki, dwutlenek azotu, tlenek azotu, pył zawieszony PM10 (np. metale, substancje smołowe), benzen, toluen i ksylen. Wyniki pomiarów, czyli indeks jakości powietrza, od 2005 roku zaczęto przedstawiać w postaci znaku graficznego o odpowiedniej, do skali uciążliwości, kolorystyce. Kolor znaku graficznego, nazwanego atmoludkiem, określany jest na podstawie relacji zmierzonych stężeń substancji do norm dopuszczalnych. Kolor niebieski i ciemnoniebieski informuje: jest bardzo dobrze, możesz korzystać ze świeżego powietrza bez ograniczeń; Kolor zielony informuje: osoby wrażliwe (dzieci, osoby starsze) powinny ograniczyć aktywność ruchową w pobliżu ruchliwych szlaków komunikacyjnych; Kolor żółty radzi: wybieraj na spacer tereny odległe od ulic o dużym natężeniu ruchu i dzielnic mieszkaniowych opalanych węglem; Kolor pomarańczowy ostrzega: aktywność ruchowa na wolnym powietrzu wskazana tylko dla osób zdrowych, zostaw samochód w domu; Kolor czerwony alarmuje: jeżeli masz kłopoty ze zdrowiem pozostań w domu, skontaktuj się ze swoim lekarzem, zamknij okna. Jeżeli jesteś zdrowy zostaw samochód w domu, skorzystaj z transportu publicznego lub roweru. W głównym budynku Urzędu Miejskiego umieszczono panel informacyjny, który prezentuje aktualne dane o jakości powietrza w przystępnej graficznej formie oraz komunikat o poziomie stężeń substancji. 124 125

ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE Stan jakości powietrza w 2007 roku nie uległ większym zmianom w stosunku do roku poprzedniego. Średnioroczne stężenia dwutlenku siarki i azotu oraz benzenu nie przekroczyły obowiązujących norm. Zaobserwowano przekroczenia wartości pyłu zawieszonego PM10 na terenie aglomeracji trójmiejskiej. W 2007 roku Wojewoda Pomorski powołał Zespół Konsultacyjny ds. Programu ochrony powietrza dla aglomeracji trójmiejskiej. Zadaniem zespołu, w skład którego wchodził m.in. przedstawiciel Gdańska, była współpraca z wykonawcą Programu ochrony powietrza dla aglomeracji trójmiejskiej. W dniu 19 grudnia 2007 roku, Wojewoda podpisał rozporządzenie w sprawie programu ochrony powietrza dla aglomeracji. Określa ono podstawowe kierunki i zakres działań zmierzających do zmniejszenia poziomu PM10, co wiąże się z koniecznością opracowania gminnych programów ochrony powietrza. Hałas W roku 2007 zostały zakończone prace przy opracowaniu Kompleksowego systemu do tworzenia, aktualizacji oraz zarządzania mapą akustyczną Miasta Gdańska, jak również przedstawienia wyników prac związanych z ww. mapą na portalu internetowym. Gdańsk jako pierwsza aglomeracja w Polsce przygotował mapę akustyczną, wypełniając tym samym nałożony prawem polskim i unijnym obowiązek. Opracowana mapa akustyczna diagnozuje poziom emisji hałasu pochodzący od pojazdów samochodowych, tramwajów, pociągów, samolotów, zakładów przemysłowych i centrów handlowych. Dzięki jej realizacji możliwe jest uzyskanie danych statystycznych dotyczących stopnia skażenia aglomeracji hałasem pochodzącym z różnych źródeł. Na mapę akustyczną składają się mapy rozkładu wskaźników długookresowych dla pory dziennowieczorowo-nocnej (tzw. wskaźnik hałasu LDWN), oraz nocnej (tzw. wskaźnik hałasu LN), a także mapa terenów wrażliwych na hałas. Dla tej ostatniej wytyczone zostały, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 14 lipca 2007, dopuszczalne poziomy hałasu. Obejmuje ona tereny przeznaczone pod zabudowę mieszkalną, pod szpitale i domy opieki społecznej, pod budynki związane ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży, na cele uzdrowiskowe, rekreacyjno wypoczynkowe czy mieszkalno usługowe. Rysunek 5.1.3. Mapa przekroczeń dopuszczalnych poziomów hałasu dla hałasu drogowego Rysunek 5.1.2. Mapa hałasu drogowego dla wskaźnika LDWN Źródło: Wydział Środowiska Urzędu Miejskiego w Gdańsku. Źródło: Wydział Środowiska Urzędu Miejskiego w Gdańsku. Mapa wrażliwości w połączeniu z mapami rozkładu wskaźnika LDWN i LN umożliwia wyznaczenie obszarów, na których wymienione wskaźniki są przekroczone i przedstawienie rezultatu w postaci map przekroczeń wartości dopuszczalnych dla poszczególnych poziomów hałasu. widephoto.net 126 127

ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE Efektem prac realizowanych w 2007 roku na zamówienie miasta Gdańska odnośnie hałasu są: diagnozy stanu środowiska akustycznego na obszarze miasta (w tym przygotowanie zestawień statystycznych dla potrzeb Komisji UE i krajowego raportu z wyników procesu mapowania akustycznego), system techniczno organizacyjny umożliwiający posługiwanie się mapą akustyczną w zakresie oceny stanu, analizy trendów zmian, oceny wpływu różnego rodzaju inwestycji na zmiany stanu klimatu akustycznego, dane wyjściowe niezbędne do opracowania programu ochrony środowiska przed hałasem, który będzie realizowany w latach następnych, materiał do informowania społeczeństwa nt. stanu klimatu akustycznego w miejscu zamieszkania i odpoczynku (udostępniany na stronie internetowej www.gdansk.pl). Gospodarka odpadami Odpady z obszaru Gdańska trafiają: do wykorzystania lub unieszkodliwienia do różnych przedsiębiorstw na terenie Polski zajmujących się odzyskiem/recyklingiem, na składowiska: Gdańsk Szadółki (odpady komunalne i niektóre odpady przemysłowe), Wiślinka (fosfogipsy), Gdańsk Letnica (żużle i popioły). Dzięki temu, że mieszkańcy Gdańska coraz aktywniej segregują odpady, a ich jakość pozwala na dalsze wykorzystanie, ilość odpadów zdeponowanych w 2007 roku na składowisku spadła w stosunku do roku ubiegłego o 17%. Zakład Utylizacji Sp. z o.o. w Gdańsku Szadółkach przyjął około 401 tys. ton odpadów. Na składowisku złożono około 217 tys. ton odpadów, do kompostowania przyjęto około 6 tys. ton, do celów technologicznych wykorzystano około 176 tys. ton ziemi, gleby i gruzu, a około 2 tys. ton zebrano w celu przekazania do unieszkodliwienia firmom zewnętrznym bądź poddania odzyskowi. Widoczne efekty przynoszą organizowane i finansowane przez Miasto zbiórki odpadów niebezpiecznych, które mogłyby trafić na składowisko w grupie odpadów niesegregowanych. W 2007 roku zebrano selektywnie i przekazano do unieszkodliwienia: 3780 kg przeterminowanych leków, 13 175 kg innych komunalnych odpadów niebezpiecznych (w tym ponad 10 tys. kg zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego). Dużym obciążeniem dla Gdańsk są odpady wytwarzane przez zakłady przemysłowe. W 2007 roku Gdańskie Zakłady Nawozów Fosforowych wytworzyły ponad 216 tys. ton fosfogipsów, z czego około połowę wykorzystano do odpowiedniego formowania czaszy składowiska w Wiślince. Jest to jeden z etapów prowadzących do jego zamknięcia. Również zakład Elektrociepłownie Wybrzeże S.A. wytworzył znaczne ilości odpadów. Ponad 124 tys. ton odpadów paleniskowych przekazano do zakładu POLLYTAG S.A., który w całości przetworzył je na kruszywo budowlane. 5.1.3. Przedsięwzięcia w zakresie ochrony przyrody W 2007 roku miasto zrealizowało szereg zadań w zakresie ochrony środowiska. Kontynuowano programy wieloletnie oraz podjęto nowe działania tj.: ochrona drzew kasztanowców przed szkodnikiem, pielęgnacja zieleni zieleniec wypoczynkowy w Gdańsku Stogach, pilotażowy program wdrażania sprzątania po zwierzętach domowych, pielęgnacja zieleni Opływ Motławy, budowa zieleńca wypoczynkowego przy ul. Michny, oznakowanie użytków ekologicznych, budowa zieleńca wypoczynkowego przy ul. Chirona i ul. Biwakowej, ochrona przed degradacją lasu komunalnego w Pasie Nadmorskim, budowa zielonego Pomnika Jana Pawła II w Gdańsku - Zaspie, rewaloryzacja Parku Brzeźnieńskiego im. Haffnera, urządzenie wybiegów dla psów na terenach zieleni, pielęgnacja upraw leśnych w Gdańsku Górkach Zachodnich, odwodnienie i zagospodarowanie Pasa Nadmorskiego, program Domek dla kota, kontynuacja projektu Psia toaleta. Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Realizacja zadań w zakresie ochrony środowiska i gospodarki wodnej wspomagana była środkami z Gminnego oraz Powiatowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Przychodami funduszy były wpływy z tytułu opłat za korzystanie ze środowiska oraz administracyjnych kar pieniężnych. Tabela 5.1.4. Wybrane zadania finansowane z funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej w 2007 roku. Nazwa funduszu Gminny Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Wydziału Środowiska Urzędu Miejskiego w Gdańsku. Kwota (tys. zł) Przychody 8539 Wydatki, w tym: 5563 edukacja ekologiczna oraz propagowanie działań proekologicznych i zasady zrównoważonego rozwoju 47 wspomaganie systemów kontrolnych i pomiarowych oraz badań stanu środowiska 1026 zadania modernizacyjne i inwestycyjne służące ochronie środowiska i gospodarce wodnej 911 wspieranie wykorzystania lokalnych źródeł energii odnawialnej oraz pomoc dla wprowadzania bardziej przyjaznych dla środowiska nośników energii 298 przedsięwzięcia związane z ochroną przyrody 3281 Zadania: przebudowa rowu S-2 w Gdańsku - Jasieniu 400 dotacje na modernizację systemów grzewczych opalanych paliwem stałym na niskoemisyjne źródła ciepła 237 budowa zieleńca wypoczynkowego przy ul. Michny 258 budowa zieleńca wypoczynkowego przy ul. Chirona i ul. Biwakowej 1244 zielony Pomnik Jana Pawła II w parku im. Jana Pawła II 515 kompleksowy system do tworzenia, aktualizacji oraz zarządzania mapą akustyczną Miasta Gdańska 726 odwodnienie i zagospodarowanie Pasa Nadmorskiego na odcinku od ul. Piastowskiej (promenada) do mola na przedłużeniu Al. Jana Pawła II 785 Powiatowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Przychody 1884 Wydatki, w tym: 1495 zadania modernizacyjne i inwestycyjne służące ochronie środowiska i gospodarce wodnej 611 przedsięwzięcia związane z gospodarką odpadami 884 Zadania: remont rowów szczegółowych na terenie polderu Gdańsk Olszynka 500 realizacja pilotażowego przedsięwzięcia budowy komunalnych zbiorników do gromadzenia odpadów komunalnych na terenie Głównego Miasta w Gdańsku 193 demontaż i utylizacja materiałów zawierających azbest 668 widephoto.net 128 129

RYNEK MIESZKANIOWY 5.1.4. Edukacja ekologiczna W 2007 roku podjęto szereg akcji w celu uwrażliwienia mieszkańców Gdańska na problemy związane z ochroną środowiska. Projekty był skierowane do dzieci i młodzieży, dorosłych Gdańszczan oraz placówek oświatowych. Najbardziej udane formy edukacji ekologicznej to: wyjazd młodzieży szkolnej do oczyszczalni ścieków Wschód odbyło się 20 wyjazdów, w których uczestniczyło 800 osób, edukacja dzieci przedszkolnych w zakresie segregacji odpadów z uwzględnieniem kompostowania warsztaty wiosenne i jesienne dla 30 gdańskich przedszkoli, uczestniczyło 1502 przedszkolaków, zorganizowanie Festynu Ekologicznego pt. Zielony Weekend festyn poświęcony był prezentacji oceny stanu jakości środowiska w mieście 5.2. Rynek mieszkaniowy 5.2.1. Budownictwo mieszkaniowe Rok 2007 był kolejnym okresem wzrostu cen na rynku mieszkaniowym. Analizując dane całoroczne można powiedzieć, że nieruchomości znacząco zyskały na wartości, pomimo że w ostatnim kwartale odnotowano spadek cen. Wydarzeniami, które wpłynęły na rynek nieruchomości w 2007 roku były: kryzys na rynku kredytów hipotecznych w USA i Wielkiej Brytanii, wzrost oprocentowania kredytów hipotecznych w Polsce, wzrost cen materiałów budowlanych, przyznanie Polsce i Ukrainie praw do organizacji Euro 2012, niedobór siły roboczej związany z emigracją zarobkową Polaków. W Gdańsku w 2007 roku, po raz kolejny, oddano do użytkowania większą ilość mieszkań niż w latach poprzednich. Blisko 3,3 tys. lokali trafiło na rynek, co stanowi wzrost o 6% w stosunku do 2006 roku. Prawie 93% z ogółu oddanych mieszkań zostało przeznaczonych na sprzedaż lub wynajem. W stosunku do roku ubiegłego jest to wzrost o 12%, co świadczy o dominującej i rosnącej pozycji deweloperów na gdańskim rynku mieszkaniowym. oraz miał na celu podnoszenie świadomości ekologicznej mieszkańców, zorganizowanie Dnia Ziemi w tym zakup 10 000 sztuk worków foliowych i 20 000 sztuk rękawic foliowych, zorganizowanie bezpłatnego odbioru i przyjęcia odpadów na wysypisko w Gdańsku Szadółkach, akcja skierowana była do placówek oświatowych i mieszkańców Gdańska, organizacja konkursów plastycznych i literackich dla dzieci, młodzieży i mieszkańców Gdańska, wydanie opracowania Ocena stanu środowiska w gminie Gdańsk za rok 2006, produkcja utworu muzycznego promującego ideę Zielonego Miasta Gdańska, miasta przyjaznego mieszkańcom i turystom, Wykonanie materiałów promocyjnych: toreb bawełnianych, magnesów, zakładek i kubków. Tabela 5.2.1. Mieszkania oddane do użytkowania w Gdańsku w latach 2005 2007 Mieszkania oddane do użytku 2005 2006 2007 Dynamika 2007/2006 (%) Ogółem, w tym: 2636 3099 3295 106 przeznaczone na sprzedaż lub wynajem* 1850 2741 3060 112 indywidualne 338 261 234 90 społeczne czynszowe spółdzielnie mieszkaniowe * w tym mieszkania TBS Motława Sp. z o.o. 350 65 - - 97 32 1 3 Źródło: Opracowanie własne na podstawie Informatora o sytuacji społeczno-gospodarczej Gdańska. Tradycyjnie najwięcej nowych inwestycji mieszkaniowych skoncentrowało się w 2007 roku w południowo zachodnich obszarach Gdańska, tzn. w rejonie jednostki pomocniczej: Chełm z dzielnicą Tabela 5.2.2. Średnia cena metra kwadratowego w wybranych jednostkach pomocniczych Gdańska (w zł) Jednostka IV kwartał 2006 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z www.szybko.pl. IV kwartał 2007 Gdańsk 6706 6706 Brzeźno 4417 7060 Chełm 4900 6047 Oliwa 5321 7586 Orunia 4384 6441 Osowa 4891 6467 Piecki 4679 6250 Przymorze 5800 7080 Siedlce 5200 6380 Śródmieście 5736 7680 Suchanino 5300 6572 Wrzeszcz 4578 6685 Zaspa 5023 6847 Żabianka 5717 7016 Gdańsk Południe, Kokoszki czy Osowa. Nowe inwestycje wkroczyły również do starszych rejonów Gdańska tj.: Przymorze, Zaspa i Wrzeszcz. Na koniec 2007 roku średnia cena metra kwadratowego w Gdańsku wynosiła 6706 zł i była blisko o 25% wyższa niż w roku ubiegłym. Prognozowany poziom 7 tys. zł za metr nie został przekroczony, co jednak nie odzwierciedla sytuacji w poszczególnych jednostkach pomocniczych Gdańska, gdzie ta bariera często została przekroczona. Na koniec IV kwartału 2007 roku powyżej 7 tys. zł trzeba było zapłacić za metr kwadratowy mieszkania w Śródmieściu, Oliwie, Przymorzu, Brzeźnie i na Żabiance. Również w roku ubiegłym, poza Brzeźnem, były to najdroższe obszary Gdańska. Świadczy to o niesłabnących walorach tych dzielnic. Brzeźno w 2006 roku zajmowało odległą pozycję w zestawieniu największych cen za metr kwadratowy, natomiast wzrost o blisko 60% spowodował, że ten teren znalazł się na czwartym miejscu pod względem wysokości cen w 2007 roku. Najtańsze mieszkania w Gdańsku, na koniec 2007 roku, można było kupić: na Chełmie, w Pieckach, na Siedlcach i na Oruni, gdzie cena za metr kwadratowy wyniosła nieco powyżej 6 tys. zł. Analizując rozkład cen w poszczególnych jednostkach pomocniczych Gdańska można zauważyć, że wzrasta ona wraz z malejącą odległością do morza. Tabela 5.2.3. Średnie ceny metra kwadratowego mieszkań na rynku wtórnym w największych polskich miastach w 2007 roku (w zł) 2007 Warszawa Kraków Poznań Wrocław Gdańsk Styczeń 8004 7656 4940 6491 5263 Luty 8091 7622 5121 6542 5741 Marzec 8469 7883 5875 6975 6073 Kwiecień 8705 8175 6353 7101 6760 Maj 8829 8153 6468 6954 6363 Czerwiec 8809 8005 6552 7015 6598 Lipiec 9068 8066 6546 7077 6494 Sierpień 9019 8105 6481 7176 6828 Wrzesień 9076 8203 6604 7219 6988 Październik 9069 7976 6593 7151 6919 Listopad 9013 7908 6549 7058 6740 Grudzień 8917 7839 6350 7026 6706 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z www.szybko.pl. 130 131

RYNEK MIESZKANIOWY W 2007 roku w Gdańsku cena metra kwadratowego mieszkania na rynku wtórnym rosła najszybciej wśród największych miast Polski. Nominalnie wzrost ten, w perspektywie roku, wyniósł 1443 zł. Jednakże w IV kwartale 2007 roku, prawie we wszystkich miastach Polski, ceny po raz pierwszy od kilkunastu miesięcy zaczęły spadać. Największe obniżki, rzędu 4 5% miały miejsce w: Gdańsku, Sopocie i Krakowie. W 2007 roku wskaźnik liczby mieszkań oddanych do użytkowania na 1000 mieszkańców w stosunku do roku ubiegłego wzrósł o 0,4 i wyniósł 7,2. Wskaźnik ten odzwierciedla siłę i potencjał gdańskiego rynku mieszkaniowego w kraju oraz w regionie, gdzie Gdańsk jest zdecydowanym liderem w liczbie mieszkań przypadających na 1000 mieszkańców. Liczba wydawanych pozwoleń na budowę w Gdańsku w 2007 roku wzrosła w stosunku do roku ubiegłego. Rozpoczęto budowę 6,7 tys. mieszkań, czyli o 18% więcej niż w 2006 roku. Pomimo, iż dynamika wydanych pozwoleń nieco osłabła w stosunku do lat ubiegłych, wykazywała nadal tendencję wzrostową, co świadczy o prężnie działającym rynku mieszkaniowym starającym się zaspokoić zapotrzebowanie na lokale mieszkaniowe. Wykres 5.2.2. Liczba pozwoleń na budowę wydanych w Gdańsku w latach 2004 2007 8000 7000 6000 5000 4000 3000 2800 4300 5500 6700 Wykres 5.2.1. Średnia cena metra kwadratowego w (zł) w grudniu 2007 r. w największych polskich miastach 2000 1000 10 000 9000 8000 7000 6000 5000 4000 3000 2000 1000 0 8917 Warszawa 7839 Kraków 6350 Poznań Wrocław Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z www.szybko.pl. 7026 6706 Tabela 5.2.4. Średnie ceny metra kwadratowego mieszkań na rynku wtórnym w największych polskich miastach w 2007 roku (w zł) Źródło: Opracowanie własne na podstawie Biuletynów Statystycznych Województw za 2007 rok. Gdańsk Mieszkania oddane do użytku Miasta Kraków Warszawa Wrocław Gdańsk Sopot Na 1000 mieszkańców 6,5 9,2 5,3 7,2 4,1 Ogółem 4922 15 729 3327 3295 159 Miasta Gdynia Poznań Szczecin Łódź Katowice Na 1000 mieszkańców 5,0 7,1 4,9 2,1 2,0 Ogółem 1256 3986 2015 1559 619 5.2.2. Komunalny zasób mieszkaniowy Gospodarka lokalami komunalnymi Według danych na dzień 31 grudnia 2007 roku zasoby mieszkaniowe Gdańska obejmowały 6274 budynki, z czego 53,4 % stanowiło współwłasność miasta i osób fizycznych. Pozostała część to budynki komunalne. W stosunku do roku ubiegłego liczba budynków zmalała o 140, co związane jest ze wzrostem wykupu mieszkań przez ich najemców, usamodzielnieniem się lokali, bądź rozbiórką budynków spowodowaną złym stanem technicznym. Z ogólnej liczby lokali mieszkalnych, która wyniosła 28 487 sztuk o łącznej powierzchni użytkowej stanowiącej 1 367 695 m 2, wyodrębniono 402 lokale z przeznaczeniem na cele socjalne. Średnia wielkość mieszkania w budynkach komunalnych wynosiła 47,68 m 2, natomiast w budynkach wspólnot mieszkaniowych 48,20 m 2. Tabela 5.2.5. Komunalne zasoby mieszkalne w Gdańsku w latach 2005 2007 (w tys.) Wyszczególnienie 2005 2006 2007 Liczba budynków ogółem 6,6 6,4 6,3 budynki komunalne 3,1 3,0 2,9 budynki wspólnot mieszkaniowych 3,5 3,4 3,4 powierzchnia użytkowa lokali mieszkalnych (m 2 ) 2540,2 2765,6 2728,5 powierzchnia lokali gminy (m 2 ) 1577,8 1468,8 1367,7 powierzchnia lokali osób fizycznych (m 2 ) 962,4 1296,8 1360,8 0 2004 2005 2006 2007 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Statystycznego w Gdańsku. Gdańsk w 2007 roku dysponował 1925 lokalami użytkowymi. Największa ilość pomieszczeń 1411, co stanowi 73% ogółu, znajdowała się w budynkach mieszkalnych stanowiących współwłasność miasta i osób fizycznych oraz w komunalnych budynkach użytkowych. Łączna powierzchnia użytkowa lokali wyniosła 296 824 m 2, natomiast średnio na lokal przypadło 154 m 2. Stan techniczny zasobów komunalnych Zdecydowana większość zasobów komunalnych miasta znajduje się w budynkach, które zostały wybudowane przed 1945 rokiem. Jest to ponad 92% z ogółu budynków stanowiących wyłączną własność miasta oraz prawie 62% budynków wspólnot mieszkaniowych, w których Gdańsk posiada lokale. Tabela 5.2.6. Struktura komunalnych budynków mieszkalnych w Gdańsku w latach 2005 2007 według okresu budowy Okres budowy 2005 2006 2007 Liczba budynków komunalnych ogółem 3077 3002 2924 wybudowane przed 1945 rokiem 2843 2770 2707 wybudowane po 1945 roku 234 232 217 Liczba budynków wspólnot mieszkaniowych ogółem 3475 3412 3350 wybudowane przed 1945 rokiem 2140 2089 2059 wybudowane po 1945 roku 1335 1323 1291 Źródło: Wydział Gospodarki Komunalnej Urzędu Miejskiego w Gdańsku. Źródło: Wydział Gospodarki Komunalnej Urzędu Miejskiego w Gdańsku. 132 133

RYNEK MIESZKANIOWY Standard wyposażenia komunalnych lokali na dzień 31 grudnia 2007 roku przedstawiono w poniżej tabeli: Tabela 5.2.7. Standard wyposażenia lokali komunalnych w Gdańsku w 2007 roku Wyszczególnienie Lokale mieszkalne ogółem % zasobu liczba mieszkań 28 487 100 Wyposażenie lokali: w instalację wodociągową 26 442 93 w kanalizację 26 319 92 w łazienkę 20 103 71 w instalację c.w.u. 7686 27 w instalację c.o. 11 390 40 w instalację gazową 21 024 74 ogrzewanie gazowe, elektryczne i piecami węglowymi 17 097 60 Źródło: Wydział Gospodarki Komunalnej Urzędu Miejskiego w Gdańsku. W 2007 roku Gdański Zarząd Nieruchomości Komunalnych zrealizował szereg prac remontowych na kwotę 32 398 tys. złotych, czyli o ponad 2 tys. więcej niż w roku ubiegłym. Największą liczbę remontów przeprowadzono w ramach naprawy dachów i instalacji gazowych oraz wymiany stolarki. Tabela 5.2.8. Prace remontowe wykonane w 2007 roku przez Gdański Zarząd Nieruchomości Komunalnych Rodzaj prac Liczba Koszt (tys. zł) Potrzeby mieszkaniowe Liczba osób oczekujących na lokale socjalne, sporządzona na 2007 rok i lata następne, wyniosła 3809 rodzin. Na lokale zamienne czekało 1440 rodzin, w tym największą grupę 73% ogółu stanowiły rodziny mieszkające w budynkach i lokalach o katastrofalnym stanie technicznym lub budynkach nie kwalifikujących się, za względu na rachunek ekonomiczny, do remontu. 1205 rodzin oczekiwało na lokale socjalne z tytułu niedostatku, natomiast na skierowanie do Towarzystw Budownictwa Społecznego zapisane były 692 rodziny. Ponadto 438 rodzin otrzymało nakaz eksmisji z zajmowanego lokalu z prawem do lokalu socjalnego. W 2007 roku zostały zaspokojone potrzeby mieszkaniowe 301 rodzin zamieszkujących na terenie miasta. Wykres 5.2.3. Struktura potrzeb mieszkaniowych mieszkańców Gdańska w 2007 roku TBS 16% Lokale pozostałe 11% Lokale zamienne 34% Lokale socjalne 39% Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Wydziału Gospodarki Komunalnej Urzędu Miejskiego w Gdańsku. Zamiany lokali Gdański Zarząd Nieruchomości Komunalnych prowadzi wielopłaszczyznowy system zamiany mieszkań, w którym uczestniczą osoby posiadające tytuł prawny do lokalu. W 2007 roku przeprowadzono 162 zamiany mieszkań, w których łącznie uczestniczyło 330 lokali, a 79 z nich było zadłużonych. Z tytułu przeprowadzonych zamian odzyskano 2048 tys. długów. Finanse Gdańskiego Zarządu Nieruchomości Komunalnych W 2007 roku Gdański Zarząd Nieruchomości Komunalnych Zakład Budżetowy (GZNK ZB) finansował wydatki z własnych dochodów, które wyniosły prawie 131 mln zł oraz z dotacji przeznaczonej na remonty budynków komunalnych i wspólnot mieszkaniowych w wysokości około 24 mln złotych GZNK ZB otrzymał również środki z Gminnego oraz Powiatowego Funduszu Ochrony Środowiska w wysokości około 231 tys. złotych. Zostały one przeznaczone na: wykonanie przyłączy kanalizacji sanitarnej do budynków gminnych w Sobieszewie; budowę przyłączy kanalizacji sanitarnej do wybranych ulic w mieście; modernizację kotłowni (zmiana źródła ciepła z koksowo węglowego na gazowe); demontaż i utylizację materiałów zawierających azbest. W strukturze wydatków, które wyniosły w 2007 roku 167 mln złotych, największe nakłady poniesiono na energię, zakupy usług remontowych, konserwację i remonty środków: transportu, urządzeń i sprzętu oraz zakupy pozostałych usług. Tabela 5.2.9. Wielkość i struktura dochodów Gdańskiego Zarządu Nieruchomości Komunalnych w 2007 roku (tys. zł) Wyszczególnienie Ogółem Dochody z najmu i dzierżawy ogółem 84 115,1 Czynsze za lokale mieszkalne 62 134,3 Czynsze za lokale użytkowe 18 553,2 Wpływy za garaże 744,9 Wpływy za komórki, piwnice i schrony 289,1 Wpływy za tereny zielone, place, ogrody 2393,6 Wpływy z usług ogółem 45 182,4 Świadczenia za lokale użytkowe 133,0 Wpływy za zimną wodę 7959,0 Wpływy za kanalizację ogółem 10 213,5 w tym: za kanalizację z m.s. 9783,2 za kanalizację z szamb 430,3 Wpływy za CO i CW ogółem 20 237,6 w tym: wpływy za CO msc 16 588,9 wpływy za CW msc 3648,7 Wpływy za wywóz nieczystości stałych 4823,8 Wpływy za anteny zbiorcze 77,3 Wynagrodzenie zarządu wspólnoty mieszkaniowe w zarządzie GZNK 57,3 Pozostałe wpływy 690,8 Koszty refakturowane 990,1 Wpływy z różnych dochodów ogółem 1519,8 Wpływy za pożytki 3,0 Wynagrodzenie od inkasa z tytułu poboru opłat za psy 3,0 Podatek od nieruchomości 287,4 Pozostałe wpływy 1226,3 Wpływy z różnych opłat opłaty za czynności egzekucyjne 71,5 Ogółem 130 888,8 Źródło: Wydział Gospodarki Komunalnej Urzędu Miejskiego w Gdańsku. Remonty dachów 128 5725 Docieplenie budynków 17 645 Remonty instalacji gazowych 44 465 Remonty instalacji wod.-kan. 15 321 Remonty instalacji c.o. 29 314 Odgrzybienie lokali 37 550 Wykonanie izolacji przeciwwilgociowej 28 1092 Wymiana stolarki 1187 2110 Przestawienie pieców 484 968 Ogółem 12 190 Pozostałe remonty 20 208 Koszt remontów ogółem 32 398 Źródło: Wydział Gospodarki Komunalnej Urzędu Miejskiego w Gdańsku. widephoto.net 134 135

GOSPODARKA NIERUCHOMOŚCIAMI Tabela 5.2.10. Wielkość i struktura wydatków Gdańskiego Zarządu Nieruchomości Komunalnych w 2007 roku Wyszczególnienie Rozchody ogółem, w tym m.in. Wielkość (tys. zł) Struktura (%) 167 346 100 zakupy usług pozostałych 46 826 27,98 energia ogółem 41 751 24,95 zakup usług remontowych, konserwacja i remonty środków 32 828 19,63 transportu, urządzeń, sprzętu wynagrodzenia osobowe pracowników 14 918 8,91 amortyzacja 7794 4,65 odpis aktualizujący należności 7154 4,28 podatek od nieruchomości 2956 1,77 składki na ubezpieczenia społeczne 2593 1,55 inne zmniejszenia 1441 0,86 dodatkowe wynagrodzenie roczne dla pracowników sfery 1140 0,68 budżetowej materiały i wyposażenie 1078 0,64 pozostałe 6867 4,10 Źródło: Wydział Gospodarki Komunalnej Urzędu Miejskiego w Gdańsku. Windykacja należności przez GZNK Według stanu na 31 grudnia 2007 roku zaległości w opłatach z tytułu czynszu i świadczeń za lokale komunalne wyniosły 139 085,5 tys. zł, z czego 85% stanowi zadłużenie za lokale mieszkalne. W stosunku do roku ubiegłego zadłużenie to wzrosło o 1,03%. Natomiast zaległości w opłatach czynszu i świadczeń za lokale użytkowe wyniosły 20 788,1 tys. zł i zmniejszyły się w stosunku do 2006 roku o 5,23%. 5.2.3. Budownictwo społeczne Gdańskie Towarzystwo Budownictwa Społecznego Spółka z o.o. Gdańskie Towarzystwo Budownictwa Społecznego Sp. z o.o. (GTBS) w 1997 roku rozpoczęło działalność w zakresie budowy i eksploatacji mieszkań pod wynajem. Według stanu na 31 grudnia 2007 roku zasoby mieszkaniowe obejmowały 930 lokali, z czego 644 mieszkania zostały wynajęte na podstawie skierowana do zawarcia umowy najmu wydanego przez Gminę Miasta Gdańska. Pozostała część mieszkań została wynajęta osobom wskazanym przez osoby fizyczne, które partycypowały w kosztach budowy. GTBS Sp. z o.o. w 2007 roku nie oddało żadnych budynków mieszkalnych. Kontynuowało jednak inwestycje rozpoczęte w 2006 roku tj. budowę 124 lokali o łącznej powierzchni 5480,9 m 2, przy średniej powierzchni 44,2 m 2 przypadającej na lokal. Rozpoczęto także 3 nowe inwestycje, w wyniku których powstanie 108 mieszkań. Termin oddania inwestycji do użytku to styczeń czerwiec 2008 roku. Stawka czynszu w 2007 roku nie uległa zmianie w stosunku do roku ubiegłego i wyniosła 8,06 zł/ m 2. W budynkach nowowybudowanych będzie ona wyższa o 45 groszy. Towarzystwo Budownictwa Społecznego Motława Sp. z o.o. Towarzystwo Budownictwa Społecznego Motława od pięciu lat zajmuje się działalnością dotyczącą budowy mieszkań pod wynajem. Jej zasoby na koniec 2007 roku obejmowały 644 lokale, zlokalizowane na Dolnym Mieście i przy Trakcie Św. Wojciecha oraz na Osiedlu Zielone Wzgórze. Na początku 2007 roku Spółka oddała do użytku 2 budynki z 62 mieszkaniami, o łącznej powierzchni użytkowej 3017,80 m 2. Średni koszt budowy 1 m 2 wyniósł 2739,05 zł i był o 252 zł wyższy niż w roku ubiegłym. Stawka czynszu za metr 5.3. Gospodarka nieruchomościami 5.3.1. Struktura użytkowania terenów kwadratowy powierzchni użytkowej mieszkania wyniosła 8,41 złotego. W kwocie tej 66,8% kosztów stanowi spłata kredytu zaciągniętego przez Spółkę w Banku Gospodarstwa Krajowego, pozostałe 33,2% stanowią koszty administracji i zarządu. Gdańska Infrastruktura Społeczna Sp. z o.o. Gdańska Infrastruktura Społeczna jest spółką Miasta Gdańska. Została powołana decyzją Rady Miasta Gdańska na podstawie Uchwały LII/1809/06 z dnia 29 czerwca 2006 roku. Do zadań Spółki należy budowa mieszkań i budynków użyteczności publicznej. W 2007 roku rozpoczęto I etap programu budowy mieszkań, który obejmuje wybudowanie zespołu budynków mieszkalnych wraz z infrastrukturą i małą architekturą przy ul. Ptasiej w Gdańsku. Do końca września 2008 roku Spółka przekaże w użytkowanie Gminie Miasta Gdańsk 152 mieszkania o łącznej powierzchni 6627 m 2. W kolejnych dwóch etapach planuje się wybudowanie około 355 mieszkań. Analizując strukturę użytkowania ziemi w Gdańsku w 2007 roku w przekroju własnościowym można dostrzec, iż powierzchnia gruntów należących do osób prawnych wzrosła o ok. 5,5% w stosunku do roku ubiegłego, natomiast inne podmioty użytkujące, w ogólnym podsumowaniu straciły od kilku do kilkudziesięciu hektarów. W porównaniu z rokiem poprzednim zmniejszyła się powierzchnia użytków rolnych i leśnych oraz terenów różnych i nieużytków. W 2007 roku osoby fizyczne oraz Gmina Gdańsk powiększyły zasoby powierzchni gruntów zabudowanych i niezabudowanych w stosunku do roku 2006 o 13% i 5%, przy jednoczesnym spadku o 4% powierzchni gruntów należących do skarbu państwa. Tabela 5.3.1. Struktura użytkowania gruntów w przekroju własnościowym w 2007 roku (w ha) Rodzaj gruntów Gmina Gdańsk Skarb Państwa Źródło: Wydział Geodezji Urzędu Miejskiego w Gdańsku. Grunty Osoby fizyczne Spółdzielnie osób prawnych Kościoły i związki wyznaniowe Ogółem Użytki rolne 2831 1338 4649 17 688 53 9576 Użytki leśne 1121 3511 78 2 75 8 4795 Grunty zabudowane i niezabudowane 2446 1634 1070 295 579 60 6084 Tereny komunikacyjne 1027 1794 19 11 21 0 2872 Wody 55 1394 32 0 2 0 1483 Tereny różne i nieużytki widephoto.net 377 840 47 1 86 1 1352 Ogółem 7757 10 611 5895 326 1451 122 26 162 136 137

GOSPODARKA NIERUCHOMOŚCIAMI Transakcje związane z obrotem nieruchomościami w Gdańsku rokrocznie wzrastają. W 2007 roku przeprowadzono ponad 15,6 tys. transakcji, czyli o 84% więcej niż w 2006 roku i o 165% więcej niż w roku 2005. Wysoka dynamika zawieranych transakcji świadczy o prężnie działającym i rozwijającym się rynku nieruchomości. Wykres 5.3.1. Transakcje nieruchomościami w Gdańsku w latach 2005 2007 18 000 16 000 14 000 12 000 10 000 8000 6000 4000 2000 0 5900 8500 15 650 2005 2006 2007 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Wydziału Geodezji Urzędu Miejskiego w Gdańsku. Wykres 5.3.2. Ilość komunalnych lokali mieszkalnych do liczby sprzedanych lokali w latach 2005 2007 40 000 35 000 30 000 25 000 20 000 15 000 10 000 5000 0 34 900 2592 30 500 2068 28 500 1894 2005 2006 2007 wielkość zasobu komunalnego 3000 2500 2000 1500 1000 500 liczba sprzedanych lokali Źródło: Opracowanie własne na podstawie Sprawozdania z wykonania budżetu miasta Gdańska oraz danych z Wydziału Gospodarki Komunalnej. Liczba lokali użytkowych znajdujących się w zasobach komunalnych zmniejszyły się w stosunku do roku 2006 (o 3%). W 2007 roku sprzedano 22 lokale, czyli o 42% mniej niż w roku ubiegłym. Tabela 5.3.2. Wielkość zasobu komunalnego oraz liczba sprzedanych najemcom lokali mieszkalnych i użytkowych w latach 2005 2007 0 5.3.2. Działalność Biura Rozwoju Gdańska Biuro Rozwoju Gdańska jednostka organizacyjna miasta realizująca zadania polityki przestrzennej władz miasta w 2007 r. koncentrowała swoje zadania na dalszym wypełnianiu zurbanizowanego obszaru miasta miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego. Na koniec 2007 r. 58,5% obszaru miasta było pokrytych planami miejscowymi W stosunku do terenów zurbanizowanych wskaźnik ten osiągnął wartość 70%. Postęp i dynamikę prac w tym zakresie przedstawiono w tabeli i na rycinie poniżej: Tabela 5.3.3. Pokrycie miasta planami zagospodarowania terenu, stan w grudniu 2007 roku Plany uchwalone w latach Liczba planów Powierzchnia w [ha] 1995-1999 przed utworzeniem BRG 2000-2007 po utworzeniu BRG Źródło: Biuro Rozwoju Gdańska. Udział % planów do powierzchni miasta 56 1168,15 4,4 331 15 401,60 58,5 POKRYCIE OBSZARU GDAŃSKA MIEJSCOWYMI PLANAMI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GRUDZIEŃ 2007 Zarządzanie nieruchomościami komunalnymi Jednostki samorządu terytorialnego na mocy ustawy o gospodarce nieruchomościami z 1997 roku sprzedają, oddają w użytkowanie wieczyste, najmują oraz dzierżawią nieruchomości tworzące zasoby komunalne. W 2007 z tytułu odpłatnego nabycia prawa własności oraz prawa użytkowania wieczystego nieruchomości miasto uzyskało kwotę 71 659 tys. zł. Powstała ona w wyniku sprzedaży 1894 lokali mieszkalnych i 22 użytkowych (bez garaży) na kwotę 36 725, 995 zł oraz działek za sumę 34 932,687zł. Dochód powstaje również w wyniku opłat za zarząd, użytkowanie i użytkowanie wieczyste nieruchomości. W 2007 roku wyniósł on 30 423 tys. zł. Lata Lokale mieszkalne wielkość zasobu komunalnego (w tys.) liczba sprzedanych lokali Lokale użytkowe wielkość zasobu komunalnego liczba sprzedanych lokali 2005 34,9 2592 804 44 2006 30,5 2068 1983 38 2007 28,5 1894 1925 22 Źródło: Opracowanie własne na podstawie Sprawozdania z wykonania budżetu miasta Gdańska oraz danych z Wydziału Gospodarki Komunalnej. Granica planu w trakcie sporządzania Granica planu uchwalonego W Gdańsku maleje zarówno wielkość zasobu komunalnego jak i liczba sprzedawanych lokali mieszkalnych i użytkowych. W 2007 roku wielkość zasobu komunalnego odnośnie mieszkań spadła o ok. 7%, a liczba sprzedanych lokali zmniejszyła się o 8,4%, w roku ubiegłym było to odpowiednio 13% i 20%. widephoto.net 138 139

GOSPODARKA NIERUCHOMOŚCIAMI W grudniu 2007 r. Rada Miasta Gdańska uchwaliła Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Gdańska. To kolejne Studium przygotowane i opracowane w całości przez zespół projektantów z Biura Rozwoju Gdańska. Jest ono podstawowym instrumentem polityki przestrzennej miasta obowiązującym na całym jego obszarze. Jego uchwalenie zapewniło miastu stabilne narzędzie sterowania rozwojem przestrzennym, co przyczyni się do zachowania i poprawy ładu przestrzennego oraz do przyspieszenia rozwoju gospodarczego Gdańska. Studium kontynuuje ideę rozwoju miasta do wewnątrz, utrzymując priorytet dla wypełniania wolnych przestrzeni w istniejących strukturach urbanistycznych. Najważniejsze rozwiązania kontynuowane w Studium i pracach planistycznych BRG to: oparcie rozwoju miasta o system osnowy ekologicznej, ujęcie Śródmieścia Historycznego jako głównej struktury nowoczesnego miasta ze wskazaniem specjalizacji usługowych poszczególnych jego części, koncentracja funkcji usługowej w Centralnym Paśmie Usługowym, preferencja dla transportu zbiorowego opartego na systemie węzłów integracyjnych, układ sieci drogowo-ulicznej oparty na tzw. ramie komunikacyjnej. Biuro Rozwoju Gdańska opracowywało zgodnie z Lokalnym Programem Rewitalizacji projekty i programy związane z następującymi zadaniami: Dolne Miasto przygotowano ostateczny raport z przeprowadzonych w 2006 r. konsultacji społecznych, skatalogowano potencjalne inicjatywy w dzielnicy oraz zaproponowano cykl spotkań z pomysłodawcami, którzy mogą stać się partnerami gminy w projektach rewitalizacyjnych; Nowy Port przygotowano ostateczny raport z przeprowadzonych w 2006 r. konsultacji społecznych oraz przygotowano i przekazano inwestorowi Centrum Sztuki Współczesnej Łaźnia materiały do kontynuacji prac przy jednym z projektów programu rewitalizacji dzielnicy; Letnica przygotowano wstępny program rewitalizacji dzielnicy, powiązany z projektem budowy stadionu na Euro 2012 oraz placem imprez masowych i wstępnie określono możliwości lokalizacji Centrum Obsługi Ruchu Turystycznego. Firmy przenoszące swoje centra przyglądają się również cenom wynajmu biur. Na terenie Trójmiasta są one niższe lub bardzo konkurencyjne w stosunku do innych dużych aglomeracji Polski. Tabela 5.3.4. Czynsze za nowoczesną powierzchnię biurową w wybranych miastach polskich (w euro za m² miesięcznie) najwyższe czynsze wywoławcze Ceny Trójmiasto Warszawa Kraków Wrocław Katowice Poznań Łódź Źródło: Rynek powierzchni biurowych, DTZ Research, 2007. 12-14 22-24 14-16 13-16 13-15 13-15 11-12 średnie czynsze 10-12 14-16 12-13 11-13 11-13 11-13 9-11 widephoto.net 5.3.3. Rynek nieruchomości komercyjnych Dobre wyniki polskiej gospodarki w 2007 roku, czyli wysoki wzrost gospodarczy, spadek inflacji i bezrobocia, podtrzymują atrakcyjność inwestycyjną kraju. Ten dobry klimat gospodarczy i optymistyczne prognozy przyciągają inwestorów z międzynarodowych rynków, którzy poszukują nowoczesnych powierzchni biurowych, magazynowych i handlowych. Liderem na rynku powierzchni komercyjnych od początku lat 90. pozostaje Warszawa, która za względu na funkcje administracyjne przyciągnęła najwięcej inwestycji. Jednak coraz częściej zagraniczni inwestorzy lokują swoje centra w innych dużych miastach Polski. Do Metropolii Gdańskiej przekonuje ich dostępność dobrze wykształconej kadry specjalistów, sąsiedztwo centrów naukowych oraz coraz atrakcyjniejsza oferta nowoczesnych powierzchni biurowych i magazynowych. Powierzchnie biurowe Coraz więcej znanych firm zagranicznych otwiera swoje biura i centra badawcze w Metropolii Gdańskiej. Również zdecydowana większość nowoczesnych biurowców zlokalizowana jest na obszarze Trójmiasta. Pod względem zasobów powierzchni biurowej metropolia znajduje się na czwartym miejscu po: Warszawie 2647 tys. m 2, Krakowie 315 tys. m 2 i Wrocławiu 237 tys. m 2. Wykres 5.3.3. Wielkość zasobów nowoczesnej powierzchni biurowej w największych miastach Polski w 2007 r. 350 300 250 200 150 100 50 315 237 225 170 164 Kraków Wrocław Trójmiasto Katowice Poznań Łódź Źródło: Opracowanie własne na podstawie raportu firmy Cushman&Wakefield z 2007 roku. 75 Od 2006 roku gwałtownie wzrósł popyt na nowoczesne powierzchnie biurowe w Trójmieście. Spowodowało to spadek wskaźnika powierzchni niewynajętej. W 2007 roku w Łodzi wynosił on 6,8%, w Warszawie 3,5%, natomiast w Gdańsku ukształtował się na poziomie 2,5% podobnie jak w Katowicach czy we Wrocławiu. Tak niski procent dostępnych powierzchni biurowych świadczy o dużym zapotrzebowaniu na tego typu inwestycje oraz o napływających do miast przedsiębiorcach, którzy poszukują powierzchni do rozpoczęcia działalności. Obecnie w Gdańsku istnieje szereg obiektów, które odpowiadają na zapotrzebowanie inwestorów. Tabela 5.3.5. Najważniejsze obiekty biurowe w Gdańsku Biurowiec Klasa Powierzchnia biurowa (m 2 ) Zieleniak Business Centre bd. 13 500 Organika Trade B 12 640 Centrum Biurowe Gnilna A 1770 Allcon Dmowskiego Centrum bd. 4000 Allcon Centrum Słowackiego A 6000 Centromor bd. 8000 Haxo bd. 2200 Źródło: Opracowanie własne na podstawie Memorandum Metropolii Gdańskiej 2007. Duże zainteresowanie powierzchniami biurowymi, które generowane jest przez ściągających do Gdańska inwestorów, przełożyło się na realizację inwestycji w tym segmencie. W 2007 roku rozpoczęto szereg prac budowlanych oraz projektowych, które mają przyczynić się do powiększenia nowoczesnych zasobów powierzchni biurowych w Gdańsku. Do najważniejszych należy zaliczyć: Biurowiec Ka5 budynek o powierzchni biurowej 3800 m 2, klasa B+; Arkońska Business Park 5 budynków o powierzchni biurowej 25 000 m 2, klasa B+; Centrum Biurowo Usługowe Abrahama budynek o powierzchni 8500 m 2, klasa A; Tryton 3 budynki o powierzchni 23 000 m 2, klasa B+; Hynka budynek o powierzchni ok. 2500 m 2 ; Hanza Tower 3 wieżowce i 5 budynków, klasa B+. Powierzchnie magazynowe Polska posiada najbardziej rozwinięty rynek powierzchni magazynowych w Europie Środkowo Wschodniej, a Metropolia Gdańska należy do głównych centrów magazynowych kraju. Na atrakcyjność Trójmiasta wpływa sąsiedztwo dwóch dużych portów morskich, głębokowodnego terminalu kontenerowego, dużego lotniska oraz budowanej autostrady A1, która połączy region z po- 140 141

łudniem kraju i Europy. W 2007 roku powstało nowoczesne centrum dystrybucyjne ProLogis Park Gdańsk w Gdańsku Kokoszkach. Docelowo ma składać się z 5 budynków o łącznej powierzchni 88 600 m 2. W 2007 roku do użytku oddano 3 budynki magazynowe, każdy po 17 900 m 2, a czwarty jest w budowie. Powierzchnie magazynowe zostały wynajęte m.in. przez: firmy: C. Hartwig Gdynia S.A., DHL Exel Supply Chain, DSV Solutions oraz Lekkerland Polska. Ceny wynajmu powierzchni magazynowych w Trójmieście, tak jak powierzchni biurowych, są konkurencyjne w stosunku do innych regionów kraju i wahają się w przedziale od 3 do 7 euro za m 2. W Poznaniu za m 2 w 2007 roku płacono od 4 do 10 euro, w Szczecinie 13 23 euro a we Wrocławiu między 4 a 8 euro za m 2. Powierzchnie handlowe Na koniec drugiego kwartału 2007 roku zasoby powierzchni handlowej w Polsce kształtowały się na poziomie ok. 6,7 mln m 2. W Gdańsku w ostatnich latach powstały nowoczesne i atrakcyjnie zlokalizowane centra handlowe tj.: Galeria Handlowa Madison, Centrum Handlowe Manhattan, Fashion House Outlet Centre czy Park Handlowy Matarnia. W 2007 roku oddano do użytku Galerię Bałtycką największy tego typu obiekt w północnej części Polski. Powierzchnia całkowita budynku wynosi 123 tys. m 2, a powierzchnia handlowa licząca 45 tys. m 2 mieści 200 sklepów i 15 restauracji oraz kawiarni. W 2007 roku rozpoczęto prace budowlane, które zwiększą ilość dostępnej powierzchni handlowej w Gdańsku. Do najważniejszych obiektów, które powstają należy zaliczyć: Centrum Handlowe Oliwa 3 duże markety i ok. 17 sklepów, powierzchnia całkowita 13 700 m 2 ; E.Leclerc hipermarket i ok. 60 sklepów, powierzchnia całkowita 8000 m 2 ; Tesco hipermarket i ok. 80 sklepów, powierzchnia całkowita 14 000 m 2. ZARZĄDZANIE MIASTEM 142 143

WŁADZE GDAŃSKA 6.1. Władze Gdańska 6.1.1. Prezydent Miasta, zastępcy, skarbnik Urząd Prezydenta Miasta Gdańska od 1998 roku piastuje Paweł Adamowicz, który pełni tę funkcję już trzecią kadencję. Funkcję Zastępców Prezydenta sprawowali Katarzyna Hall, Marcin Szpak, Wiesław Bielawski i Szczepan Lewna. Skarbnikiem Miasta był Włodzimierz Pietrzak, a Sekretarzem Danuta Janczarek. Rok 2007 przyniósł kilka zmian we władzach miasta. Ósmego stycznia funkcję Zastępcy Prezydenta Miasta ds. polityki mieszkaniowej i komunalnej objął Maciej Lisicki, który zastąpił na tym stanowisku Szczepana Lewnę. Dnia 18 stycznia Rada Miasta wybrała Andrzeja Bojanowskiego na stanowisko Skarbnika Miasta, które dotychczas pełnił Włodzimierz Pietrzak. Dnia 21 listopada Prezydent Paweł Adamowicz mianował Ewę Kamińską na swojego zastępcę, po objęciu stanowiska Ministra Edukacji Narodowej przez Katarzynę Hall. Ewa Kamińska studiowała psychologię na uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu oraz na Wydziale Filozofii Chrześcijańskiej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Uzyskała specjalizację II stopnia w zakresie psychologii klinicznej. Ma niezmiernie bogate doświadczenie w pracy społecznej. Była między innymi wolontariuszem Poradnictwa Rodzinnego, działała w Towarzystwie Przyjaciół Dzieci oraz w Polskim Stowarzyszeniu na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym i Zrzeszeniu Organizacji Samopomocowych. Była współzałożycielem Forum Pomorskich Organizacji Osób Niepełnosprawnych, pełniła funkcję zastępcy przewodniczącego Rady Gdańskich Organizacji Pozarządowych, była współprzewodniczącą Gdańskiej Rady Działalności Pożytku Publicznego oraz Pełnomocnikiem Wojewody Pomorskiego ds. Kobiet i Rodziny. Maciej Lisicki ukończył Politechnikę Gdańską, Wydział Budownictwa Lądowego. Był prezesem Zarządu Akademickiej Spółdzielni Mieszkaniowej w Gdańsku. Jako pierwszy prezes spółdzielni wprowadził monitoring osiedlowy. Był jednym z założycieli Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej i pełnił funkcje w jego władzach naczelnych. Jest biegłym Sądu Okręgowego w zakresie czynszów lokali mieszkalnych i użytkowych. Trzykrotnie zasiadał w Radzie Miasta Gdańska. Reprezentuje polskie miasta w Związku Miast Bałtyckich. Andrzej Bojanowski jest wybitnym specjalistą w dziedzinie finansów. Przez ostatnie cztery lata odpowiadał za finanse przedsiębiorstwa o strategicznym znaczeniu dla Polski Zarządu Morskiego Portu Gdańsk S.A., gdzie dbał o utrzymanie płynności finansowej oraz zapewnienie źródeł finansowania działalności. Prowadził także bezpośredni nadzór nad procesami restrukturyzacyjnymi grupy kapitałowej. Wcześniej, przez 7 lat pracował w bankowości, w tym 5 lat w Banku Pekao S.A., gdzie między innymi zajmował stanowiska dyrektorskie. Ukończył Wydział Zarządzania Uniwersytetu Gdańskiego. Wykres 6.1.1. Zarządzenia wydane przez prezydenta Gdańska w latach 2005 2007 2000 1600 1200 800 400 0 1604 1553 1791 2005 2006 2007 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Wydziału Kadr i Organizacji UMG. 6.1.2. Rada Miasta Gdańska Rada Miasta Gdańska liczy 34 radnych. Wybory do Rady Miasta Gdańska odbyły się łącznie z wyborami Prezydenta Miasta Gdańska w dniu 12 listopada 2006 roku. Frekwencja wyborcza wyniosła 44,39%. Mandaty radnych uzyskali kandydaci Platformy Obywatelskiej (21) oraz Prawa i Sprawiedliwości (13). W roku 2007 z zasiadania w klubie Platformy Obywatelskiej zrezygnował Sylwester Wysocki.Przewodniczącym Rady Miasta Gdańska został Bogdan Oleszek. Funkcję wiceprzewodniczących objęli: Agnieszka Pomaska, Sylwester Pruś i Mariusz Pankowski. W 2007 roku z mandatu radnego zrezygnował Maciej Lisicki, po objęciu funkcji Zastępcy Prezydenta Miasta Gdańska. Na stanowisku radnego zastąpiła go Irena Dymarska - kolejna na liście kandydatka z największą liczbą głosów. W 2007 roku odbyło się trzynaście sesji Rady Miasta Gdańska. W toku prac Rada Miasta podjęła 395 uchwał. Wykres 6.1.2. Uchwały Rady Miasta podjęte w latach 2005 2007 600 500 400 300 200 100 0 573 357 395 2005 2006 2007 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Biura Rady Miasta Gdańska. Tabela 6.1.1. Skład Rady Miasta Gdańska według przynależności partyjnej stan na 31 grudnia 2007 roku Klub Liczba otrzymanych głosów Platforma Obywatelska (PO) Gorecki Jarosław - przewodniczący 2184 Krupa Maciej - wiceprzewodniczący 3489 Skwierawski Marcin - sekretarz 1889 Błaszkowski Wojciech 1446 Borowczak Jerzy 3734 Bumblis Marek 1108 Chmiel Małgorzata 7214 Dymarska Irena 738 Dzik Piotr 3629 Kaźmierczyk Lech 1303 Maciej Lisicki 4928 Małkowska Maria 2541 Mlejnek-Gałęza Patrycja 1699 Oleszek Bogdan 3210 Owczarczak Agnieszka 2259 Pomaska Agnieszka 3410 Pruś Sylwester 2932 Skiba Piotr 2442 Słodkowski Tomasz 2406 Zdanowicz Mirosław 2129 Żukowski Arkadiusz 731 Prawo i Sprawiedliwość (PiS) Koralewski Kazimierz - przewodniczący 1940 Kamiński Wiesław - wiceprzewodniczący 1317 Połetek Anna - sekretarz 2198 Gierszewski Piotr 2560 Grabski Stefan 2852 Jaworski Paweł 1834 Jędrzejczak Ryszard 2377 Kaczmarek Krystian 2848 Kościelak Zdzisław 910 Krzaklewska Maria 1542 Pankowski Mariusz 1190 Teodorczyk Jacek 1949 Wiecki Krzysztof 1207 bez klubu Wysocki Sylwester 1080 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Państwowej Komisji Wyborczej. 144 145

FINANSE MIASTA Tabela 6.1.2. Komisje Rady Miasta Gdańska stan na 31 grudnia 2007 roku Wyszczególnienie Liczba członków z Rady Miasta Przewodniczący komisji Komisja Rewizyjna 7 Stefan Grabski (PiS) Komisja Budżetowa 6 Maria Małkowska (PO) Komisja Edukacji 7 Piotr Gierszewski (PiS) Komisja Kultury i Sportu Komisja Turystyki i Promocji Miasta Komisja Polityki Gospodarczej i Morskiej Komisja Rozwoju Przestrzennego Komisja Samorządu i Ładu Publicznego Komisja Spraw Społecznych i Ochrony Zdrowia 7 Marek Bumblis (PO) 6 Agnieszka Pomaska (PO) 7 Piotr Dzik (PO) 7 Małgorzata Chmiel (PO) 6 Jarosław Gorecki (PO) 6 Jacek Teodorczyk (PiS) Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Biura Rady Miasta Gdańska. Tabela 6.1.3. Liczba interpelacji, wniosków i zapytań złożonych przez radnych miasta Gdańska w latach 2005 2007 RMG 2005 2006 2007 Interpelacje 154 152 204 Wnioski 91 145 165 Zapytania 251 211 227 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Biura Rady Miasta Gdańska. 6.2.1. Dochody Dochody miasta Gdańska w 2007 r. wyniosły 1 653 460 tys. złotych. W porównaniu do 2006 r. dochody wzrosły o 14,1%. Część gminna dochodów stanowiła 77,8% (w 2006 r. było to 78,7%), a powiatowa 22,2% (w 2006 r. 21,3%). Poziom dochodów własnych w budżecie Gdańska wyniósł 70,2%, przy 71,9% w 2006 r. Wykres 6.2.2. Struktura dochodów budżetu miasta Gdańska w roku 2007 Dochody z mienia komunalnego 8,4% Dotacje 13% Inne dochody 12,2% Udziały w podatkach 35,6% 6.2. Finanse miasta W roku 2007 dochody miasta Gdańska wyniosły 1 653 460 tys. złotych, natomiast wydatki 1 642 071 tys. złotych, co oznacza zamknięcie budżetu nadwyżką w wysokości 11 389 tys. złotych. Wpływy z podatków i opłat lokalnych 14% Subwencje 16,9% Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdania z wykonania budżetu miasta Gdańska za 2007 r. widephoto.net Wykres 6.2.1. Dynamika budżetu miasta Gdańska w latach 2005 2007 [mln zł] mln zł 1800 1600 1400 1200 1000 800 600 400 200 0 1252,1 1219,5 32,6 1449,2 30,2 1419,0 1653,5 2005 2006 2007 dochody (mln zł) nadwyżka budżetowa (mln zł) wydatki (mln zł) 11,4 1642,1 mln zł Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdań z wykonania budżetu miasta Gdańska za lata 2005 2007. 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 Tabela 6.2.1. Wielkość i dynamika budżetu miasta Gdańska w latach 2005 2007 Budżet 2005 2006 2007 Dochody (w mln zł) 1252,1 1449,2 1653,5 Dynamika (nominalnie) 96,6% 115,7% 114,1% Wydatki (w mln zł) 1219,5 1419,0 1642,1 Dynamika (nominalnie) 106,2% 116,4% 115,7% Wynik 32,6 30,2 11,4 Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdań z wykonania budżetu miasta Gdańska za lata 2005 2007. Tabela 6.2.2. Struktura i dynamika dochodów budżetu miasta Gdańska w latach 2005 2007 Dochody (w tys. zł) 2005 2006 2007 Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdań z wykonania budżetu miasta Gdańska za lata 2005 2007. Dynamika 2007/2006 (w %) Dochody własne, w tym: 887 585 1 042 633 1 160 308 111,3% wpływy z podatków i opłat lokalnych 196 452 213 953 231 413 108,2% dochody z mienia komunalnego 119 607 151 531 138 918 91,7% udziały w podatkach 399 742 479 431 588 521 122,8% inne dochody 171 784 197 718 201 456 101,9% Transfer z budżetu państwa w tym: 364 510 406 577 493 152 121,3% subwencje 260 850 263 555 278 778 105,8% dotacje 103 660 143 022 214 374 149,9% Dochody ogółem 1 252 094 1 449 210 1 653 460 114,1% 146 147

FINANSE MIASTA Wpływy z podatków i opłat lokalnych W 2007 r. wpływy z podatków i opłat lokalnych wyniosły 231 413 tys. złotych, co stanowiło wzrost o 8,2% w porównaniu z 2006 r. Udział podatków i opłat lokalnych w ogólnej kwocie dochodów Gdańska wyniósł 14,0%. Tabela 6.2.3. Wielkość i dynamika wpływów z podatków i opłat lokalnych miasta Gdańska w latach 2005 2007 Rodzaj podatku lub opłaty (w tys. zł) 2005 2006 2007 Dynamika 2007/2006 (w %) Ogółem, w tym: 196 452 213 953 231 413 108,2% podatki od nieruchomości 187 114 202 547 208 932 103,2% podatki od środków transportowych 6656 8787 11 866 135,0% opłaty skarbowe - - 8208 - opłaty targowe 1237 1338 1252 93,6% podatki rolne 592 415 436 105,1% opłaty miejscowe 462 505 501 99,2% podatki od posiadania psów 164 178 128 71,9% Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdań z wykonania budżetu miasta Gdańska za lata 2005 2007. W grupie podatków i opłat lokalnych największy udział (90%) miał podatek od nieruchomości. Wpływy z tego podatku wyniosły 208 932 tys. złotych i wzrosły o 3,2% w porównaniu do 2006 r. Wpływy z podatku od środków transportowych wzrosły o 35%. Nieznacznie zmalały wpływy z opłaty targowej, opłaty miejscowej i podatku od posiadania psów. Dochody z mienia komunalnego Osiągnięte w 2007 roku dochody z mienia komunalnego wyniosły 138 918 tys. złotych, co stanowiło 8,4% dochodów miasta ogółem. W porównaniu z 2006 r. nastąpiło zmniejszenie wpływów o 8,3%. Spadek dochodów z mienia komunalnego wynika ze zmniejszenia liczby działek i lokali przeznaczanych na sprzedaż. Tabela 6.2.4. Wielkość i dynamika dochodów z mienia komunalnego w latach 2005 2007 Dochody z mienia komunalnego (w tys. zł) 2005 2006 2007 Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdań z wykonania budżetu miasta Gdańska za lata 2005 2007. Dynamika 2007/2006 (w %) Ogółem, w tym: 119 607 151 531 138 918 91,7 sprzedaż składników majątkowych, w tym sprzedaż działek i lokali 90 394 127 565 85 960 67,4 najem i dzierżawa składników majątkowych 24 252 15 997 15 961 99,8 dywidendy i kwoty ze zbycia praw majątkowych 2467 3475 3225 92,8 Udziały w podatkach Z tytułu udziałów w podatkach państwowych w 2007 r. wpłynęło do budżetu Gdańska 588 521 tys. złotych, czyli o 22,8% więcej niż rok wcześniej. Udział tej kwoty w dochodach miasta wyniósł 35,6%. Wzrost wpływów z tytułu udziałów w podatkach państwowych wynika między innymi z coraz lepszych warunków inwestowania w Gdańsku i wzrostu zamożności mieszkańców (wzrost PIT o 27,2%). Tabela 6.2.5. Udziały miasta Gdańska w podatkach państwowych w latach 2005 2007 Podatki (w tys. zł) 2005 2006 2007 Tabela 6.2.6. Dynamika wydatków miasta Gdańska w latach 2005 2007 Dynamika 2007/2006 (w %) Ogółem 399 742 479 431 588 521 122,8% Dochodowe od osób fizycznych 319 028 366 050 465 681 127,2% Dochodowe od osób prawnych 38 357 58 088 59 234 102,0% Od czynności cywilno-prawnych 25 394 38 644 52 971 137,1% Od spadków i darowizn 5043 5001 8791 175,8% Karty podatkowe 2212 2049 1842 89,9% Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdań z wykonania budżetu miasta Gdańska za lata 2005 2007. Inne dochody własne Pozostała część dochodów własnych Gdańska wyniosła 201 456 tys. złotych, co stanowiło 12,2% dochodów ogółem. W grupie tej można było wyróżnić następujące tytuły wpływów: prowizja i dochody ze sprzedaży biletów komunikacji miejskiej 91 305 tys. złotych, dochody jednostek i zakładów budżetowych 33 052 tys. złotych, opłata komunikacyjna 8804 tys. złotych, odsetki 8588 tys. złotych, zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych 6954 tys. złotych. Subwencje W 2007 r. Gdańsk otrzymał subwencję w wysokości 278 778 tys. złotych, czyli o 5,8% więcej niż 6.2.2. Wydatki w 2006 r. Kwota ta stanowiła 16,9% dochodów miasta. Wysokość części oświatowej subwencji wyniosła 262 298 tys. złotych, co oznacza kilkudziesięciomilionowe niedoszacowanie wydatków na oświatę i wychowanie. Brakująca kwota musiała być uzupełniona z dochodów własnych miasta. Dotacje Kwota dotacji przekazanych dla Gdańska z budżetu centralnego wyniosła 214 374 tys. złotych i była o 49,9% większa niż w 2006 r. Udział dotacji w dochodach miasta stanowił 13%. Dotacja na realizację zadań własnych została przyznana w kwocie 116 551 tys. złotych, a na realizację zadań zleconych 97 823 tys. złotych. Wydatki Gdańska w 2007 r. wyniosły 1 642 071 tys. złotych, co stanowiło 3600 złotych w przeliczeniu na jednego mieszkańca. W porównaniu do 2006 r. wydatki wzrosły nominalnie o 15,7%. Udział części gminnej wydatków stanowił 73,1% (rok 2006 74,0%), a części powiatowej 26,9% (rok 2006 26,0%). Wydatki 2005 2006 2007 Bieżące (w mln zł) 1 083 874 1 167 274 1 235 459 Udział w wydatkach ogółem (w %) 88,9 82,3 75,2 Dynamika (w %) 107,7 107,7 105,8 Inwestycyjne (majątkowe) (w mln zł) 135 668 251 770 406 612 Udział w wydatkach ogółem (w %) 11,1 17,7 24,8 Dynamika (w %) 95,9 185,6 161,5 Ogółem 1 219 542 1 419 044 1 642 071 Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdań z wykonania budżetu miasta Gdańska za lata 2005 2007. 148 149

FINANSE MIASTA Tabela 6.2.7. Wielkość i struktura wydatków budżetu miasta Gdańska wg działów klasyfikacji budżetowej w latach 2005 2007 [w mln zł] WYDATKI (w mln zł) (wg działów klasyfikacji budżetowej) 2005 2006 ogółem 2007 w tym inwestycyjne mln zł mln zł tys. zł % tys. zł % oświata i wychowanie wraz z edukacyjną opieką wychowawczą 453,7 469,8 508 919 31,0 17 063 4,2 transport i łączność 240,1 352,2 457 921 27,9 246 052 60,5 pomoc i opieka społeczna 154,3 168,0 177 570 10,8 2768 0,7 gospodarka mieszkaniowa oraz zaopatrywanie w energię elektr., gaz i wodę 55,8 99,6 100 710 6,1 61 866 15,2 administracja publiczna oraz urzędy organów władzy państwowej 80,6 86,4 96 228 5,9 6354 1,6 gospodarka komunalna i ochrona środowiska 39,6 45,4 57 210 3,5 4120 1,0 kultura fizyczna, sport i turystyka 22,5 17,3 51 222 3,1 40 222 9,9 kultura i ochrona dziedzictwa narodowego 35,3 45,5 50 450 3,1 5272 1,3 bezpieczeństwo publiczne i ochrona przeciwpożarowa 29,1 32,9 35 135 2,1 4138 1,0 rolnictwo i łowiectwo 24,6 26,2 22 338 1,4 14 521 3,6 działalność usługowa 18,8 19,9 21 586 1,3 700 0,2 ochrona zdrowia 14,5 13,5 14 001 0,9 830 0,2 obsługa długu publicznego 20,5 13,0 11 882 0,7-0,0 ogrody botaniczne i zoologiczne oraz obszary i obiekty chronionej przyrody 12,7 8,9 10 846 0,7 1893 0,5 inne wydatki 17,4 20,4 26 053 1,6 813 0,2 Ogółem 1219,5 1419,0 1 642 071 100,0 406 612 100,0 Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdań z wykonania budżetu miasta Gdańska za lata 2005 2007. lokalny transport zbiorowy 274 335 tys. złotych, drogi publiczne powiatowe 150 158 tys. złotych, drogi publiczne gminne 29 755 tys. złotych. Pomoc i opieka społeczna Wydatki miasta na pomoc społeczną w 2007 r. wyniosły 177 570 tys. złotych. Kwota ta była o 5,7% wyższa niż w roku 2006, a jej udział w wydatkach budżetowych wyniósł 10,8%. Struktura wydatków na opiekę społeczną przedstawiała się następująco: Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej 144 372 tys. złotych, dodatki mieszkaniowe 14 492 tys. złotych, żłobki 6747 tys. złotych, Powiatowy Urząd Pracy 6039 tys. złotych. Administracja publiczna W 2007 r. na administrację publiczną wydano 96 228 tys. złotych, co stanowiło 5,9% ogółu wydatków. W porównaniu z 2006 r. kwota ta uległa zwiększeniu o 11,4%. 6.2.3. Nadwyżka budżetowa, poziom i obsługa zadłużenia W roku 2007, piąty raz z rzędu, budżet Gdańska zamknął się nadwyżką w kwocie 11 389 tys. złotych. W części gminnej budżetu nadwyżka wyniosła 85 379 tys. złotych, natomiast w części powiatowej zanotowano deficyt w wysokości 73 990 tys. złotych. Tabela 6.2.8. Struktura budżetu miasta Gdańska w roku 2007 Budżet (w tys. zł) dochody wydatki deficyt / nadwyżka część gminna 1 285 934 1 200 555 85 379 część powiatowa 367 526 441 516-73 990 Ogółem 1 653 460 1 642 071 11 389 Tabela 6.2.9. Wielkość i struktura zadłużenia miasta Gdańska na dzień 31.XII.2007 roku Zobowiązania (w tys. zł) Źródło: Wydział Finansowy UM w Gdańsku. Kwota Udział (w %) Ogółem 272 807 100,0 Kredyty komercyjne, w tym: 221 845 81,3 kredyty złotówkowe 169 536 62,1 kredyty indeksowane do euro 19 094 7,0 kredyty w euro 33 215 12,2 Pożyczki i kredyty preferencyjne 17 806 6,5 Pożyczki pomostowe na realizację projektów UE 33 156 12,2 Wykres 6.2.3. Struktura wydatków budżetu miasta Gdańska w roku 2007 sport i turystyka 3,1% Gospodarka komunalna 3,5% Administracja publiczna 5,9% Gospodarka mieszkaniowa 6,1% Bezpieczeństwo publiczne 2,1% Kultura 3,1% Pomoc społeczna 10,8% Pozostałe wydatki 6,5% Transport i łączność 27,9% Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdania z wykonania budżetu miasta Gdańska za 2007 r. Oświata i wychowanie 31% Oświata, edukacja i wychowanie W 2007 r. na oświatę i wychowanie wydatkowano 508 919 tys. złotych. Kwota ta była o 8,3% większa niż w 2006 r., a jej udział w wydatkach budżetowych zmniejszył się do 33%. Struktura najważniejszych wydatków w tym dziale przedstawiała się następująco: szkoły podstawowe 173 552 tys. złotych, gimnazja 77 672 tys. złotych, licea 64 625 tys. złotych, przedszkola 61 748 tys. złotych, szkoły zawodowe 60 878 tys. złotych, świetlice szkolne 15 234 tys. złotych. W 2007 r. różnica pomiędzy subwencją oświatową, a faktycznymi wydatkami na oświatę i wychowanie wyniosła 246,6 mln złotych. Kwotę tą miasto musiało uzupełnić z własnych dochodów. Transport i łączność (drogownictwo i komunikacja zbiorowa) Na drogownictwo i komunikację zbiorową przeznaczono 457 921 tys. złotych. Kwota ta była o 30% większa, niż w 2006 r., a jej udział w wydatkach ogółem wzrósł do 27,9%. Środki finansowe w tym dziale zostały wydatkowane w następujący sposób: Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdania z wykonania budżetu miasta Gdańska za 2007 r. Na dzień 31 grudnia 2007 roku kwota długu ogółem miasta Gdańska wyniosła 272 807 tys. złotych, przy czym po odliczeniu zadłużenia pomostowego na realizację projektów unijnych, kwota długu wynosiła 239 652 tys. złotych, co stanowiło 14,5% dochodów miasta (limit ustawowy wynosi 60%). Na koniec 2006 roku poziom zadłużenia wynosił 271 842 tys. złotych, co równało się wskaźnikowi 18,8%. Na obsługę zadłużenia, spłatę kapitału i odsetek, przeznaczono 88 767 tys. złotych, co stanowiło 5,4% dochodów miasta (limit ustawowy wynosi 15%). Stopniowe ograniczanie poziomu zadłużenia Gdańska jest elementem działań zmierzających do zwiększenia zdolności miasta do absorpcji funduszy Unii Europejskiej. Największy udział w kwocie długu stanowiły kredyty komercyjne 81,3%, wśród których 76,4% stanowiły kredyty oparte na stopie procentowej WIBOR, a 23,6% kredyty oparte na stopie EURIBOR. Pozostała część zadłużenia to pożyczki i kredyty preferencyjne. 150 151

STRUKTURA ORGANIZACYJNA I FUNKSCJONOWANIE URZĘDU MIEJSKIEGO W GDAŃSKU 6.2.4. Rating ocena wiarygodności kredytowej miasta W grudniu 2007 roku agencja ratingowa Fitch Ratings podniosła długoterminowe ratingi międzynarodowe dla Gdańska w walucie krajowej i zagranicznej z poziomu BBB na BBB+. Perspektywa ratingów pozostała stabilna. W uzasadnieniu oceny Fitch Ratings podaje: podniesienie ratingu odzwierciedla poprawę wyników operacyjnych Gdańska, wysoką płynność oraz niskie zadłużenie. Ponadto ratingi uwzględniają bardzo dobre zarządzanie finansowe oraz fakt, że w latach 2003 2006 miasto osiągało nadwyżkę budżetową. Ratingi biorą także pod uwagę prognozowany wzrost zadłużenia oraz mało elastyczne wydatki operacyjne. Wyniki operacyjne Gdańska ulegają systematycznej poprawie. Nadwyżka operacyjna osiągnęła najwyższy od 8 lat poziom i znacznie przewyższała wydatki na obsługę zadłużenia. Od 2003 roku Gdańsk odnotowuje nadwyżkę budżetową. Fitch ocenia, że w latach 2008 2012 wyniki operacyjne będą podobne do osiąganych w latach 2006 2007. Gospodarkę finansową miasta cechuje ostrożne zarządzanie finansowe. Historycznie, dochody operacyjne były wyższe niż planowane, a zadłużenie niższe. W średnim okresie nadwyżka operacyjna powinna być wystarczająca dla obsługi zadłużenia. Średnie wydatki na obsługę zadłużenia mogą stanowić ok. 66% nadwyżki operacyjnej. Spadek zadłużenia o przeszło 50% oraz poprawa wyników operacyjnych zwiększyły elastyczność finansową Gdańska. Wskaźnik spłaty zadłużenia (zadłużenie do nadwyżki bieżącej) spadł z 4 lat w 2005 roku, do poniżej dwóch lat w 2007 roku. Ambitny plan inwestycyjny na lata 2008 2012 będzie częściowo finansowany długiem. Fitch ocenia, że wskaźniki zadłużenia nie pogorszą się. Istotnym elementem dobrej oceny miasta jest rozwinięta gospodarka lokalna. Gdańsk jest jednym z najbogatszych i najszybciej rozwijających się miast w Polsce. Dobrze zdywersyfikowana gospodarka jest konkurencyjna i atrakcyjna dla inwestorów, co przekłada się na rosnące dochody z podatków. Planowane inwestycje w lokalną infrastrukturę będą wspierać ten pozytywny trend. Jednocześnie należy zauważyć, że elastyczność miasta w zakresie wydatków operacyjnych jest ograniczona, gdyż 43% stanowią wynagrodzenia i pochodne. W 2008 roku Gdańsk może odczuć pewną presję na zwiększenie wydatków na wynagrodzenia w związku z ponad 10% wzrostem płac w kraju. Jednak kontynuowanie restrukturyzacji oświaty powinno częściowo ograniczyć wzrost wydatków operacyjnych. 6.3. Struktura organizacyjna i funkcjonowanie Urzędu Miejskiego w Gdańsku 6.3.1. Struktura organizacyjna UMG Podział Urzędu Miejskiego na komórki organizacyjne, ich zakres zadań oraz uprawnienia i obowiązki kadry kierowniczej określone są w Regulaminie Organizacyjnym Urzędu Miejskiego w Gdańsku. Zgodnie z Regulaminem strukturę urzędu tworzą wydziały i biura. Kierują nimi dyrektorzy, na których spoczywa odpowiedzialność za właściwą organizację pracy, ustalanie zasad funkcjonowania oraz zakresy obowiązków pracowników. W 2007 roku w strukturze Urzędu Miejskiego znajdowało się: 14 wydziałów, 7 biur, 1 kancelaria i 1 zespół. W Urzędzie działa również Miejski Rzecznik Konsumentów. Nowopowstałą w Urzędzie w 2007 roku jednostką organizacyjną było Biuro ds. Euro 2012. Zostało utworzone ze względu na przyznanie organizacji Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej w 2012 roku Polsce i Ukrainie. Strukturę organizacyjną tworzą: Wydział Edukacji, Wydział Finansowy, Wydział Geodezji, Wydział Gospodarki Komunalnej, Wydział Kadr i Organizacji, Wydział Obsługi Mieszkańców, Wydział Polityki Gospodarczej, Wydział Programów Rozwojowych, Wydział Skarbu, Wydział Spraw Obywatelskich, Wydział Spraw Społecznych, Wydział Środowiska, Wydział Urbanistyki, Architektury i Ochrony Zabytków, Wydział Zarządzania Kryzysowego i Ochrony Ludności, Kancelaria Prezydenta, Biuro ds. Euro 2012, Biuro Kontroli, Biuro Informatyki, Biuro Rady Miasta Gdańska, Biuro Zamówień Publicznych, Biuro ds. Europejskiego Centrum Solidarności, Biuro Prezydenta ds. Kultury, Sportu i Promocji, Koordynator Radców Prawnych, Zespół Audytorów Wewnętrznych. widephoto.net 152 153

STRUKTURA ORGANIZACYJNA I FUNKSCJONOWANIE URZĘDU MIEJSKIEGO W GDAŃSKU Wydział Edukacji wykonuje zadania w zakresie: 1. edukacji dzieci i młodzieży, 2. prowadzenia placówek oświatowych. Wydział Finansowy wykonuje zadania w zakresie: 1. opracowywania projektu budżetu Miasta, 2. planowania i nadzoru nad realizacją budżetu, 3. wymiaru, orzecznictwa podatkowego, poboru i windykacji należności podatkowych i innych należności na rzecz Miasta oraz egzekucji podatkowej, 4. prowadzenia rachunkowości Urzędu Miejskiego, 5. prowadzenia rachunkowości budżetu Miasta oraz sporządzanie zbiorczej sprawozdawczości. Wydział Geodezji wykonuje zadania w zakresie: 1. prowadzenia zasobu geodezyjnego i kartograficznego z obszaru Miasta, 2. uzgadniania usytuowania projektowanych sieci uzbrojenia terenu, 3. prowadzenia powszechnej taksacji nieruchomości, 4. podziału i rozgraniczenia nieruchomości, 5. nazewnictwa ulic, placów i numeracji porządkowej nieruchomości. Wydział Gospodarki Komunalnej wykonuje zadania w zakresie: 1. rozwoju budownictwa mieszkaniowego, 2. realizacji polityki mieszkaniowej Miasta, 3. gospodarowania zasobami mieszkaniowymi i lokalami użytkowymi, 4. zarządzania infrastrukturą komunalną, 5. organizacji ruchu na drogach, 6. handlu. Wydział Kadr i Organizacji wykonuje zadania w zakresie: 1. spraw kadrowych, płacowych i szkoleń, funduszu świadczeń socjalnych, 2. organizacji i funkcjonowania Urzędu, 3. zarządzania budynkami i lokalami wykorzystywanymi przez Urząd, 4. obsługi administracyjno-biurowej organów Miasta i pracowników Urzędu, 5. koordynacji prac związanych z przygotowaniem i przeprowadzeniem wyborów i referendów. Wydział Obsługi Mieszkańców wykonuje zadania w zakresie: 1. kompleksowej informacji o sprawach załatwianych w Urzędzie, 2. merytorycznej obsługi osób korzystających z usług Urzędu, 3. skarg i wniosków, 4. obiegu korespondencji i spraw w Urzędzie. Wydział Polityki Gospodarczej wykonuje zadania w zakresie: 1. rozwoju gospodarczego Miasta, 2. współpracy gospodarczej Miasta z kontrahentami krajowymi i zagranicznymi, 3. koordynacji projektów inwestycyjnych w Mieście, finansowanych przez obcy kapitał, 4. ustalania długoterminowego programu rozwoju Miasta, 5. kompleksowej oceny sfer funkcjonowania Miasta, 6. ewidencji działalności gospodarczej, 7. nadzoru właścicielskiego nad spółkami prawa handlowego i fundacjami z udziałem Miasta, 8. konsultacji dotyczących projektów realizowanych w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego. Wydział Programów Rozwojowych wykonuje w zakresie: 1. planowania przedsięwzięć inwestycyjnych, 2. realizacji inwestycji prowadzonych przez Miasto, 3. remontów mienia komunalnego, 4. sporządzanie wniosków o dofinansowanie projektów z funduszy zewnętrznych, 5. koordynacji pozyskiwania środków z funduszy zewnętrznych. Wydział Skarbu wykonuje zadania w zakresie: 1. gospodarowania nieruchomościami Miasta, 2. gospodarowania nieruchomościami Skarbu Państwa. Wydział Spraw Obywatelskich wykonuje zadania w zakresie: 1. dowodów osobistych i ewidencji ludności, 2. praw jazdy i ewidencji pojazdów, 3. spraw obywatelskich. W Wydziale działa Urząd Stanu Cywilnego, do zadań którego należy: 1. sporządzanie aktów stanu cywilnego, 2. prowadzenie ksiąg stanu cywilnego, 3. przyjmowanie oświadczeń woli mających wpływ na stan cywilny. Wydział Spraw Społecznych wykonuje zadania w zakresie: 1. promocji i ochrony zdrowia, 2. przeciwdziałania patologiom społecznym, 3. współpracy z organizacjami pozarządowymi, 4. upowszechnianie i udostępnianie informacji dotyczących praw i uprawnień osób niepełnosprawnych. 154 155

STRUKTURA ORGANIZACYJNA I FUNKSCJONOWANIE URZĘDU MIEJSKIEGO W GDAŃSKU Wydział Środowiska wykonuje zadania w zakresie: 1. kształtowania polityki proekologicznej, 2. ochrony wód, 3. ochrony przyrody, 4. ochrony powierzchni ziemi, 5. ochrony powietrza, 6. rolnictwa, leśnictwa i geologii. Wydział Urbanistyki, Architektury i Ochrony Zabytków wykonuje zadania w zakresie: 1. realizacji polityki przestrzennej Miasta, 2. wydawania decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, 3. zatwierdzania projektów budowlanych, 4. wydawania pozwoleń na budowę oraz nadzoru nad procesem budowlanym, 5. przyjmowania do użytkowania obiektów oraz kontroli obiektów istniejących, 6. wydawania decyzji o zmianie sposobu użytkowania obiektów i terenów, 7. ochrony zabytków oraz ewidencji dóbr kultury nie wpisanych do rejestru zabytków. Wydział Zarządzania Kryzysowego i Ochrony Ludności wykonuje zadania ochrony ludności w zakresie: 1. bezpieczeństwa i porządku publicznego, 2. ochrony przeciwpowodziowej i przeciwpożarowej, 3. zapobiegania nadzwyczajnym zagrożeniom, 4. obronności, 5. ochrony informacji niejawnych. Kancelaria Prezydenta wykonuje zadania w zakresie: 1. merytorycznej obsługi Prezydenta, 2. realizacji polityki informacyjnej, 3. współpracy krajowej i zagranicznej Miasta. Biuro ds. Euro 2012 wykonuje zadania w zakresie: 1. realizacja zadań przygotowanych w ramach gdańskiej oferty na Euro 2012, 2. przygotowanie koncepcji promocyjnej Euro 2012 oraz Gdańska, w tym merytoryczne opracowanie baz danych, materiałów informacyjnych i promocyjnych oraz imprez związanych z organizacją mistrzostw, 3. prowadzenie spraw związanych z finansowaniem organizacji imprezy Euro 2012, w szczególności pozyskiwania środków publicznych i prywatnych. Biuro Kontroli wykonuje zadania w zakresie: 1. opracowywania planów kontroli, 2. przeprowadzania czynności kontrolnych planowanych lub doraźnych w wydziałach Urzędu i jednostkach organizacyjnych Miasta. Biuro Informatyki wykonuje zadania w zakresie: 1. informatyki i komputeryzacji Urzędu, 2. rozwoju społeczeństwa informacyjnego e-gdańsk. Biuro Rady Miasta Gdańska wykonuje zadania w zakresie: 1. organizacyjno-technicznej obsługi prac Rady i Komisji Rady, 2. współpracy z radami dzielnic i osiedli Miasta, 3. zapewnienia niezbędnej pomocy radnym w sprawowaniu przez nich mandatów. Biuro Zamówień Publicznych wykonuje zadania w zakresie: 1. przygotowywania i przeprowadzania postępowań o udzielenie zamówień publicznych, 2. przeprowadzania kontroli zamówień publicznych udzielanych przez jednostki organizacyjne Miasta. Biuro ds. Europejskiego Centrum Solidarności wykonuje zadania związane z organizacją struktur umożliwiających realizację programowych zadań Centrum. Biuro Prezydenta ds. Kultury, Sportu i Promocji wykonuje zadania w zakresie: 1. kultury, 2. kultury fizycznej, sportu i rekreacji, 3. budowania spójnego wizerunku Miasta, 4. promocji gospodarczej, kulturalnej i turystycznej Miasta. Koordynator Radców Prawnych koordynuje pracą radców prawnych prowadzących obsługę prawną poszczególnych wydziałów Urzędu. Zespół Audytorów Wewnętrznych wykonuje zadania w zakresie: 1. przeprowadzania audytu w Urzędzie, 2. prowadzenie działalności doradczej, konsultacyjnej i wspomagającej procesy zarządzania w Urzędzie. Miejski Rzecznik Konsumentów wykonuje zadania ochrony praw konsumenta w zakresie: 1. zapewnienia konsumentom bezpłatnego poradnictwa i informacji prawnej w zakresie ochrony ich interesów, 2. wytaczania powództw na rzecz konsumentów oraz wstępowania, za ich zgodą, do toczącego się postępowania w sprawach o ochronę interesów konsumentów, 3. składania wniosków w sprawie stanowienia i zmiany przepisów prawa miejscowego w zakresie ochrony interesów konsumentów, 4. współdziałania z właściwymi terytorialnie delegaturami Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów oraz organizacjami, do których zadań statutowych należy ochrona interesów konsumentów. Na koniec 2007 roku w Urzędzie Miejskim w Gdańsku zatrudnionych było 1028 osób. Zatrudnienie w etatach wynosiło 1015,12. Wykres 6.3.1. Zatrudnienie w etatach w Urzędzie Miejskim w Gdańsku w latach 2005 2007 1200 800 400 0 937,7 954,2 1015,12 2005 2006 2007 Źródło: \opracowanie własne na podstawie danych z Wydziału Kadr i Organizacji Urzędu Miejskiego w Gdańsku. Struktura zatrudnienia w Urzędzie ze względu na staż pracy przedstawiała się w 2007 roku następująco: staż pracy do 10 lat - 26,0 % staż pracy 11-20 lat - 23,4 % staż pracy 21-30 lat - 28,0 % staż pracy powyżej 30 lat - 22,6 % Wykres 6.3.2. Struktura zatrudnienia pod względem stażu pracy w Urzędzie Miejskim w Gdańsku w 2007 roku osoby 350 300 250 200 150 100 50 0 267 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Wydziału Kadr i Organizacji Urzędu Miejskiego w Gdańsku. 288 241 232 0-10 11-20 21-30 >30 staż pracy (lata) Struktura wykształcenia pracowników Urzędu w 2007 roku była następująca: wykształcenie wyższe - 66,7 % wykształcenie średnie - 30,9 % wykształcenie zawodowe - 1,9 % wykształcenie podstawowe - 0,5 % Wykres 6.3.3. Struktura zatrudnienia pod względem wykształcenia w Urzędzie Miejskim w Gdańsku w 2007 roku Średnie 30,9% Zawodowe i podstawowe 2,4% Wyższe 66,7% Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Wydziału Kadr i Organizacji Urzędu Miejskiego w Gdańsku. W 2007 roku w szkoleniach grupowych brało udział 1531 osób, natomiast w szkoleniach indywidualnych 375 osób. Odsetek pracowników, którzy w 2007 roku uczestniczyli w co najmniej jednym szkoleniu wyniósł 79,18 %. Tabela 6.3.1. Wybrane szkolenia zrealizowane w 2007 roku w Urzędzie Miejskim L.p. Temat Ilość osób 1 Inwestycje w zakresie dróg publicznych 24 2 Public relations i kontakty z mediami 12 3 Ochrona danych osobowych 60 4 Oprogramowania komputerowe do oceny okresowej pracowników 5 Strategia antykorupcyjna 814 6 Pomoc publiczna 17 7 MS Excel 82 8 KPA w praktyce urzędu 77 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Wydziału Kadr i Organizacji Urzędu Miejskiego w Gdańsku. W 2007 roku rozpoczęto realizację zadania zabezpieczenie przeciwpożarowe budynku Urzędu Miejskiego w Gdańsku przy ul. Nowe Ogrody 8/12 oraz kontynuowano remont budynku przy ul. 3 Maja. W pozostałych budynkach Urzędu wykonywane były drobne prace remontowe. Łączne nakłady poniesione w 2007 roku na inwestycje w obiektach Urzędu wyniosły ok. 1661 tys. złotych, natomiast na remonty ok. 1863 tys. złotych. 67 156 157

PROMOCJA MIASTA ORAZ WSPÓŁPRACA MIĘDZYNARODOWA 6.3.2. Obsługa klientów W Urzędzie Miejskim w Gdańsku obsługą klienta zajmuje się Wydział Obsługi Mieszkańców. Sprawy i wnioski przyjmowane są w zespołach obsługi mieszkańców. W celu poprawy jakości obsługi klientów Urząd od lat wprowadza różnorodne udogodnienia i unowocześnienia, starając się reagować na pojawiające się problemy lub zapotrzebowanie na nowe rozwiązania. W 2007 roku zostało uruchomionych 5 furtek internetowych: w Zespole Obsługi Mieszkańców nr 1 przy ul. Partyzantów 74, w budynku Powiatowego Urzędu Pracy oraz w 3 filiach Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej. Dwie pierwsze furtki są obsługiwane przez pracowników Urzędu. Dodatkowo w Zespole Obsługi Mieszkańców nr 1 od sierpnia 2007 roku działa 8 dodatkowych stanowisk Referatu Rejestracji Pojazdów. Rokrocznie wzrasta liczba spraw obsługiwanych przez Urząd. W 2007 roku o 10% w stosunku do roku ubiegłego wzrosła liczba korespondencji przyjętej przez Wydział Obsługi Mieszkańców. Wykres 6.3.4. Korespondencja wpływająca do Urzędu Miejskiego w Gdańsku w latach 2005 2007 240 000 220 000 200 000 180 000 160 000 140 000 120 000 100 000 202 975 205 687 226 555 2005 2006 2007 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Wydziału Obsługi Mieszkańców. Na oficjalnej stronie Urzędu Miejskiego w Gdańsku, www.gdansk.pl, znajduje się ponad czterdzieści różnych wniosków, które za pośrednictwem Internetu można przesłać do Urzędu. Największą popularnością wśród procedur dostępnych przez Internet cieszą się: rejestracja pojazdów, wydawanie praw jazdy oraz procedury dotyczące rejestracji i aktualizacji dokumentów związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej. W 2007 roku ponad 567 tys. spraw zostało zakończonych wydaniem decyzji administracyjnych z upoważnienia Prezydenta Miasta Gdańska. W porównaniu do 2006 roku wydano o 18 tys. decyzji więcej, co stanowi 3% wzrost ilości spraw obsłużonych przez Urząd. Wykres 6.3.5. Decyzje administracyjne wydane z upoważnienia Prezydenta Miasta Gdańska w latach 2005 2007 580 000 560 000 540 000 520 000 500 000 480 000 460 000 440 000 420 000 481 889 549 881 567 892 2005 2006 2007 Źródło: Opracowanie własne Referat Informacji i Analiz Gospodarczych WPG UMG. Najwięcej decyzji zostało wydanych w Wydziale Spraw Obywatelskich, Wydziale Finansowym, Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej oraz Powiatowym Urzędzie Pracy. Sprawy dotyczyły: określenia wymiaru podatku od nieruchomości, wydania nowego dowodu osobistego, rejestracji pojazdów oraz przyznania pomocy społecznej. Wykres 6.3.6. Ilość decyzji wydanych z upoważnienia Prezydenta przez poszczególne jednostki organizacyjne w 2007 roku 250 000 199 576 200 000 150 000 100 000 50 000 139 175 96 546 59 651 17 587 15 469 15 238 11 760 12 890 WSO WF MOPS PUP WUAiOZ WPG WSS WS INNE Źródło: Opracowanie własne Referat Informacji i Analiz Gospodarczych WPG UMG. 6.4. Promocja miasta oraz współpraca międzynarodowa 6.4.1. Współpraca międzynarodowa Gdańsk od wielu lat aktywnie współpracuje z wieloma miastami partnerskimi na całym świecie. Wybór partnerów zagranicznych determinowany jest położeniem geograficznym danego miasta, a także uwarunkowaniami związanymi z dziedzictwem kulturowym i historycznym, czynnikami natury społecznej i ekonomicznej, jak również potencjałem naukowym i kulturalnym partnera oraz rolą jaką odgrywa w swoim regionie. Tabela 6.4.1. Zakres współpracy Gdańska z miastami partnerskimi i zaprzyjaźnionymi Miejscowość Kraj Data zawarcia porozumienia Astana Kazachstan 1996 rok Barcelona Hiszpania 1990 rok Brema Niemcy 1976 rok Rodzaj podpisanej umowy umowa o partnerstwie miast umowa o współpracy technicznej i kulturalnej porozumienie ramowe o współpracy Zakres współpracy gospodarka: 1) tworzenie stref ekonomicznych; 2) kontakty między przedsiębiorstwami i instytucjami gospodarczymi; 3) wymiana handlowa kultura, oświata, sport: 1) wymiana studentów i pracowników naukowych szkół wyższych: 2) wymiana artystów i stowarzyszeń kultury; 3) wymiana klubów sportowych wspieranie środowisk polonijnych: 1) dary w postaci książek pochodzących ze zbiórek społecznych; 2) stworzenie młodzieży polskiego pochodzenia możliwości spędzenia Świąt Bożego Narodzenia w Gdańsku planowanie strategiczne w zakresie doradztwa technicznego i formowania kadr w dziedzinie planowania miejskiego ochrona środowiska w zakresie doradztwa technicznego w kwestii monitoringu środowiska naturalnego gospodarka portowa: 1) doradztwo techniczne; 2) utworzenie, zorganizowanie i prowadzenie wolnej strefy portowej kultura i sztuka w zakresie historyczno-artystycznej konserwacji zabytków służba zdrowia ochrona środowiska w zakresie zbierania, przetwarzania i zagospodarowania odpadów sprawy socjalne funkcjonowanie samorządu terytorialnego oświata i kultura: 1) wymiana pomiędzy szkołami, uniwersytetami, organizacjami sportowymi i kulturalnymi; 2) wystawy dzieł sztuki; 3) wspieranie organizacji i instytucji działających dla dobra kultury; 4) współpraca i wymiana specjalistów z zakresu kultury i sztuki współpraca gospodarcza: 1) rozwiązania komunikacji miejskiej; 2) zagospodarowanie przestrzenne i urbanistyczne; 3) nowoczesne planowanie miejskie; 4) kontakty przemysłowe i handlowe; 5) gospodarka portowa 158 159

PROMOCJA MIASTA ORAZ WSPÓŁPRACA MIĘDZYNARODOWA Helsingor Dania 1992 rok list intencyjny Kaliningrad Federacja Rosyjska 1993 rok Kalmar Szwecja 1991 rok Marsylia Francja 1992 rok Newcastle / Gateshead Wielka Brytania 2001 rok Nicea Francja 1999 rok Odessa Ukraina 1996 rok umowa o współpracy umowa o współpracy miast siostrzanych protokół porozumienia umowa o strategicznej współpracy kulturalnej umowa o partnerstwie umowa o współpracy ochrona środowiska edukacja komunikacja miejska gospodarka miejska planowanie przestrzenne funkcjonowanie samorządu terytorialnego gospodarka portowa: 1) drogi wodne; 2) infrastruktura lądowa portu gospodarka: 1) nawiązywanie kontaktów roboczych i prowadzenie doświadczeń pomiędzy zakładami przemysłowymi i innymi instytucjami gospodarczymi; 2) tworzenie wspólnych przedsiębiorstw; 3) współpraca w dziedzinie infrastruktury społecznej, gospodarki komunalnej i wymiany handlowej; 4) rozwój i unowocześnianie systemów informatycznych i telekomunikacyjnych; 5) pomoc w nawiązaniu partnerskich kontaktów ekonomicznych pomiędzy portami Gdańska i Kaliningradu; 6) rozwój przejść granicznych kultura w zakresie organizacji wystaw ochrona środowiska: 1) technologia oczyszczania wody i ścieków; 2) składowanie odpadów (kontakty z przedsiębiorstwami) polityka społeczna współpraca gospodarcza: 1) wzajemne kontakty pomiędzy izbami handlowymi obu miast; 2) usługi lotnicze i promowe; 3) telekomunikacja (szkolenia) współpraca kulturalna i sportowa: 1) wymiana klubów sportowych; 2) stowarzyszenia kulturalne; 3) wymiana artystów oświata i nauka w zakresie wymiany uczniów szkół średnich i wyższych praca samorządów lokalnych i administracji w zakresie szkolenia pracowników samorządów lokalnych współpraca gospodarcza służba zdrowia: 1) współpraca pomiędzy szpitalami miejskimi; 2) wymiana lekarzy i specjalistów wymiana młodzieży współpraca straży pożarnej w zakresie wymiany doświadczeń ochrona środowiska w zakresie oczyszczania ścieków kultura w zakresie stymulowania kontaktów kulturalnych i utworzenia Strategicznego Partnerstwa wymiana gospodarcza, turystyczna, kulturalna i artystyczna kultura: 1) wydarzenia kulturalne; 2) imprezy muzyczne i teatralne; 3) wystawy dzieł sztuki; 4) działalność instytucji kulturalnych nauka - wymiana doświadczeń w zakresie szkolnictwa wyższego oraz zawodowego, zwłaszcza związanego z problematyka morską turystyka wymiana gospodarcza i handlowa strategia planowania miejskiego: 1) rozwiązania komunikacji miejskiej; 2) nowoczesne zarządzanie miastem; 3) ułatwienia w łączności, komunikacji i wymianie osobowej bankowość gospodarka portowa i morska Palermo Włochy 2005 rok list intencyjny Rotterdam Sefton St. Petersburg Holandia Wielka Brytania Federacja Rosyjska 1997 oraz 1998 rok 1993 rok ramowe porozumienie o współpracy pomiędzy Gdańskiem w PRL a Leningradem w ZSRR podpisano w latach 70-tych XX wieku, 19 kwietnia 1997 roku wznowiono porozumienie o współpracy z St. Petersburgiem Turku Finlandia 1987 rok 27.01.1997 roku - Gdańsk i Rotterdam zostały sygnatariuszami memorandum porozumienia pomiędzy oboma miastami; 09.06.1998 roku - ramowe porozumienie o współpracy między miastami Gdańsk i Gdynia a miastem Rotterdam memorandum porozumienia porozumienie o współpracy ramowy program współpracy gospodarka, rozwój ekonomiczno-gospodarczy kultura i turystyka edukacja opieka społeczna ochrona środowiska bezpieczeństwo wykorzystanie funduszy europejskich gospodarka portowa współpraca kulturalna w zakresie organizacji wystaw i imprez kulturalnych nauka, kultura i sport planowanie strategiczne funkcjonowanie samorządu lokalnego współpraca gospodarcza oświata w zakresie wymiany doświadczeń w dziedzinie nauk przyrodniczych, humanistycznych i wychowania Projekt Zarządzania Komunikacją i Rozwojem Miasta w kierunku zmian społecznych i reformy administracyjnej program PRELUDE program BALLOT współpraca pomiędzy policjami obu miast (od września 1998 roku realizowany jest wspólnie program "Bezpieczna szkoła") nowoczesne zarządzanie w gminie w zakresie roli i kwalifikacji pracowników służb publicznych w demokratycznym systemie samorządowym rozwój gospodarczy turystyka edukacja kultura transport ochrona środowiska służba zdrowia ochrona środowiska zagadnienia administracyjne nauka, kultura i sport gospodarka budownictwo samorząd lokalny oraz doskonalenie kontroli organów ustawodawczych nad realizacją przyjętych regulacji proces budżetowy i polityka podatkowa zabezpieczenia socjalne współpraca gospodarcza gospodarka wodna i ochrona środowiska współpraca w zakresie kultury, sportu i turystyki oraz oświaty i nauki (wymiana studentów i pracowników szkół wyższych) 160 161

PROMOCJA MIASTA ORAZ WSPÓŁPRACA MIĘDZYNARODOWA Wilno Litwa 1998 rok Szanghaj Chiny 2004 rok umowa o współpracy miast umowa o współpracy w dziedzinie edukacji rozwój samorządu terytorialnego nowoczesne zarządzanie miastem ochrona zdrowia i środowiska naturalnego opieka społeczna gospodarka miejska: 1) planowanie i rozwój urbanistyczny miasta; 2) stymulowanie inwestycji; 3) komunikacja miejska; 4) gospodarka odpadami wymiana doświadczeń na polu reformy oświatowej: 1) efektywność nauczania; 2) nowe kryteria oceny działalności kierownictwa i nauczycieli szkół; 3) nowe kryteria oceny treści programu nauczania wymiana doświadczeń w dziedzinie ochrony dziedzictwa kultury systemy edukacyjne państwowa i samorządowa polityka edukacyjna zarządzanie edukacją Turku Finlandia W październiku 2007 roku, z okazji Przewodnictwa Finlandii w Unii Europejskiej, zorganizowano w Gdańsku Dzień Turku. W ramach spotkania odbyło się seminarium Wizja przyszłości Morza Bałtyckiego i spotkanie z Ambasadorem Finlandii. Na zaproszenie, wystosowane przez miasto Turku, odbyło się doroczne spotkanie przy współudziale Uniwersytetu Gdańskiego, Politechniki Gdańskiej oraz Akademii Medycznej w Gdańsku w ramach sieci koordynującej współpracę uniwersytetów państw Morza Bałtyckiego. W marcu 2007 roku miało miejsce robocze spotkanie reprezentantów Gdańskiego Centrum Obsługi Przedsiębiorcy Urzędu Miejskiego w Gdańsku oraz Agencji Rozwoju Regionalnego z przedstawicielami miasta Turku. Omówiono Misję Gospodarczą w Turku w 2007 roku. Wybrane przykłady realizacji umów z miastami partnerskimi i zaprzyjaźnionymi w 2007 roku: Marsylia Francja W styczniu 2007 roku pracownicy Wydziału Programów Rozwojowych wzięli udział w spotkaniu inicjującym Project PACEM w ramach programu Unii Europejskiej EuroMedPact. W październiku 2007 roku odbyło się natomiast spotkanie w ramach projektu Cities on the Edge ( Miasta na krawędzi ). Projekt poświęcony jest sześciu miastom portowym (Marsylia, Gdańsk, Liverpool, Neapol, Stambuł i Brema) i obejmuje wymianę doświadczeń na gruncie kultury, w obszarze muzyki, sztuki, estetyki i teorii, będąc jednocześnie szansą na lepsze poznanie, odnalezienie podobieństw czy globalności, ale również wskazaniu wartościowych różnic lokalnych. Tworzenie sieci powiązań w ramach tego międzynarodowego projektu zostanie w przyszłości wykorzystane dla wzmocnienia aplikacji Gdańska i Metropolii Gdańskiej o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury w 2016 roku. Sefton Wielka Brytania W marcu 2007 roku odbyła się wizyta burmistrza Sefton w Gdańsku, w czasie której omówiono udziału Gdańska w projekcie Cities on the Edge oraz propozycje działań miasta Gdańska w ramach uroczystości 800 lecia Liverpoolu. Władze Sefton zaproponowały zorganizowanie półrocznego pobytu w Wielkiej Brytanii dla przedstawiciela Gdańska zajmującego się przygotowaniem wniosku i programu Stolicy Kulturalnej Europy Gdańsk 2016. W ramach realizacji programu współpracy miast partnerskich Gdańska i Sefton, w sierpniu 2007 roku artyści z gdańskiego klubu Plama wzięli udział w uroczystościach 800-lecia Liverpoolu. Kalmar Szwecja Podczas Święta Kalmaru odbyło się, w sierpniu 2007 roku, spotkanie z władzami Kalmaru, połączone z seminarium gospodarczym, na którym Kalmar przedstawił swoje największe inwestycje. Zostały również omówienie uroczystości związane z nadaniem, jednej z ulic Kalmaru, imienia Lecha Wałęsy. W grudniu 2007 roku, już po raz piętnasty, zawitał do Gdańska Orszak św. Łucji. Kaliningrad Rosja W lipcu 2007 roku delegacja miasta Gdańska wzięła udział w Święcie Miasta Kaliningradu. Natomiast w sierpniu miała miejsce wizyta studyjna delegacji Obwodu Kaliningradzkiego w Gdańsku, podczas której wymieniono doświadczenia w realizacji polityki gospodarczej obu miast oraz rozważono potencjalne możliwości inwestycyjne. Odessa Ukraina W marcu 2007 roku w Gdańsku gościła delegacja z Odessy. Spotkanie zorganizowano na zaproszenie Centrum Kształcenia Ustawicznego. Delegacja odbyła szereg wizyt studyjnych i spotkań z dyrektorami szkół i nauczycielami. Podczas Sesji Rady Miasta Gdańska reprezentanci Odessy wręczyli Prezydentowi Pawłowi Adamowiczowi replikę Buławy Kozackiej. We wrześniu 2007 roku przedstawiciele Gdańska uczestniczyli w Obchodach Dni Miasta Odessy. Wilno Litwa W dniach 1-5 marca 2007 roku w Wilnie zaprezentowano miasto Gdańsk podczas jednego z najbardziej barwnych i popularnych wydarzeń, na corocznym festiwalu Kaziuki. Odbyło się spotkanie z władzami miasta Wilna, promocja Gdańska, jako światowej stolicy Bursztynu oraz bazy noclegowej miasta i jego zabytków. Natomiast we wrześniu 2007 roku Gdańsk gościł delegację wileńską na Jarmarku Wileńskim w Gdańsku. We wrześniu 2007 roku, podczas święta plonów rejonu wileńskiego, omówiono plany projektów kulturalnych, w tym współpracy w kontekście gdańskiej aplikacji o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury 2016. Brema Niemcy W lutym 2007 roku odbyło się spotkanie władz miasta Gdańska z przewodniczącym i przedstawicielami Zarządu AWO Brema (Arbeiterwohlfahrt - robotnicza organizacja socjalna), podczas którego omówiono wspólne projekty, dotyczące spraw związanych z opieka nad dziećmi, w tym: współpracą żłobków, przedszkoli i świetlic. Prezydent Stowarzyszenia Polsko Niemieckiego w Bremie, p. Nalazek oraz dr med. Hans Dietrich Paschmeyer, gościli w marcu 2007 roku na targach bursztynu AMBERIF, gdzie odbyło się, z inicjatywy Konsula Generalnego Niemiec w Gdańsku Ute Minke Koenig, uroczyste przekazanie rzeźby bremeńskich muzykantów dla Kliniki Onkologicznej w Gdańsku, jako dar Towarzystwa Niemiecko Polskiego z Bremy. W maju 2007 roku, świętowano Dzień Polski w Bremie oraz odbyła się uroczystość nadania dr. Hansowi Paschmeyerowi tytułu Honorowego Konsula Polski w Bremie. W sierpniu 2007 roku Prezydent Gdańska Paweł Adamowicz spotkał się w Bremie z przedstawicielami władz bremeńskich oraz wziął udział w uroczystości w Parlamencie Bremeńskim z okazji 70. urodzin Przewodniczącego Parlamentu Reinharda Metza. We wrześniu 2007 roku, podczas wizyty delegacji z Bremy w gdańskich szpitalach, przedstawiciele Urzędu Miejskiego i Urzędu Marszałkowskiego omawiali sprawy związane z wykorzystaniem doświadczeń bremeńskich przy restrukturyzacji pomorskich szpitali. Szanghaj Chiny W marcu 2007 roku odbyła się oficjalna wizyta delegacji Pomorza, na czele z Marszałkiem Województwa Pomorskiego Janem Kozłowskim i Prezydentem Miasta Sopotu Jackiem Karnowskim, w Szanghaju, z okazji uroczystości odsłonięcia największego na świecie pomnika Fryderyka Chopina. Samorządowcom towarzyszyli przedstawiciele regionalnych firm. Obecny był także rektor Akademii Medycznej w Gdańsku prof. Roman Kaliszan, który nawiązał kontakty z naukowcami Instytutu Medycyny Uniwersytetu w Szanghaju. Uczelnie mają wkrótce podpisać umowę o współpracy. 162 163

PROMOCJA MIASTA ORAZ WSPÓŁPRACA MIĘDZYNARODOWA Tabela 6.4.2. Wizyty osobistości w Gdańsku w 2007 roku Lp. Termin Kto Cel/ wydarzenie 1. 18.01.2007 Ambasador Rumunii - Gabriel Constantin Bartas Wizyta kurtuazyjna 2. 01.2007 3. 12.01.2007 4. 15-23.01.2007 Konsul Generalny Republiki Bialoruś - Rusłan Jesin Ambasador Królestwa Niderlandów - Marnix Krop Delegacja ministrów z Gruzji na czele z panem Pavle Kublashvili Przewodniczącym Parlamentarnej Komisji ds. samorządu terytorialnego, polityki regionalnej i regionów wysokogórskich Wizyta kurtuazyjna Wizyta kurtuazyjna 5. 26.01.2007 Konsul Ukrainy - Serhi Sydiuk Wizyta kurtuazyjna 6. 05.02.2007 Ambasador Indonezji - Hazairin Pohan Wizyta kurtuazyjna 7. 5.02.2007 Premysław Sobotka - Przewodniczący Senatu Republiki Czeskiej Wizyta studyjna, spotkanie z władzami miasta i regionu. Spotkanie z władzami miasta 8. 12.03.2007 Ambasador Belgii - Jan Luykx Wizyta Kurtuazyjna 9. 16.03.2007 Konsul Honorowy RP w Niemczech - Hans Paschmeyer oraz R. Nalazek 10. 20.04.2007 Konsul Chin - Xiang Zaosheng Wizyta kurtuazyjna Wizyta związana z udziałem w spotkaniu z przedstawicielami Departamentu Zdrowia Urzędu Marszałkowskiego oraz z wizytami w gdańskich Domach Dziecka. Rozmowy nt. realizacji porozumienia o współpracy w dziedzinie zdrowia i spraw socjalnych 11. 9-10.05.2007 Wizyta żon Attache Wojskowych krajów NATO. Spotkanie z przedstawicielami władz miasta. 12. 21-22.05.2007 Wizyta oficjalna pana Oqtaya Asadova Przewodniczącego Parlamentu Republiki Azerbejdżańskiej wraz z delegacją. 13. 25.05.2007 Ambasador Nowej Zelandii - Philip Griffits Wizyta kurtuazyjna 14. 22.06.2007 Ambasador Republiki Białoruś - Paweł Łatoszka Wizyta kurtuazyjna 15. 19-20.07.2007 16. 21.07.2007 Ambasador Francji 17. 13-16.09.2007 Wizyta księcia Firas a Raad Zaid Al- Hussein a, bratanka króla Jordanii wraz z małżonką. Konsul Honorowy RP w Niemczech - Hans Paschmayer Wizyta kurtuazyjna, spotkanie z władzami miasta i regionu. Wizyta związana z wdrażaniem i finansowaniem ogólnopolskiego programu badań przesiewowych słuchu u noworodków. Spotkanie z władzami miasta. Otwarcie wystawy,,napoleon i Gdańsk - I Wolne Miasto 1807-1814 Kontynuacja rozmów marcowych przy okazji wizyty szefów 9 klinik bremeńskich. Omówienie wspólnych projektów z zakresu służby zdrowia i spraw socjalnych 18. 27.09.2007 Konsul Honorowy RP w Izraelu - Zev Baran Wizyta Konsula oraz inwestora izraelskiego 19. 04.10.2007 Ambasador Niemiec - Michael Gerdts 80 urodziny Guntera Grassa w Gdańsku. Najważniejsze wydarzenia międzynarodowe Prezydent Gdańska Paweł Adamowicz uczestniczył w dniu 3 września 2007 roku w Hamburgu w Forum Bałtyckim (BALTIC SEA FORUM). Spotkanie odbyło się w hamburskim Ratuszu z udziałem około 100 osób, między innymi, przewodniczącego forum Kurta Bodewiga, deputowanego do Bundestagu, oraz Reinharda Stutha, radcy w rządzie krajowym Hamburga. Tematem spotkania był Gdańsk silne centrum regionu wielkomiejskiego nad Bałtykiem. Prezydent Adamowicz wygłosił wykład na temat najważniejszych projektów architektoniczno planistycznych realizowanych przez nasze miasto. Główną poruszaną kwestią było tzw. Młode Miasto. Najistotniejszymi wątkami wypowiedzi były: tworzenie gdańskiej metropolii (związek Trójmiejski), innowacyjność w kreowaniu regionu metropolitalnego, architektura i rozwój urbanistyczny, wspólne wyzwania w obrębie metropolii, w tym między innymi kreowanie wspólnych rozwiązań w zakresie komunikacji publicznej i dbałości o ochronę środowiska. Bodewig, jako przewodniczący Forum Bałtyckiego, chwalił europejskość władz Gdańska i jego prezydenta oraz angażowanie się we współpracę bałtycką. Poinformował, że Unia Europejska sfinansuje sztafetę przez miasta położone wokół Bałtyku, również przez Gdańsk, o nazwie Running for Europe. Sztafeta będzie polegała na różnego rodzaju imprezach kulturalnych i spotkaniach, a jej celem będzie krzewienie poczucia wspólnoty wśród obywateli państw bałtyckich. Radca Stuth wskazał na dobrą współpracę między Hamburgiem i Gdańskiem. W dniach od 4 do 6 października 2007 roku odbywały się w Gdańsku uroczystości związane z obchodami 80. rocznicy urodzin Guntera Grassa. Wśród wielu wydarzeń, na szczególną uwagę zasługują: konferencja Gunter Grass. Literatura- Sztuka-Polityka, poświęcona twórczości noblisty oraz premiera spektaklu na podstawie najsłynniejszej powieści Grassa Blaszany Bębenek. W grudniu 2007 roku zakończył się II etap projektu EUROB (Europejski Szlak Gotyku Ceglanego), którego miasto Gdańsk, od kilku lat, jest aktywnym partnerem. Program ma na celu pokazanie, poprzez koncepcję podróży w czasie i przestrzeni, jak dziedzictwo poszczególnych państw Europy współtworzy wspólne dziedzictwo całego kontynentu. Projekt ma także popularyzować podstawowe wartości Rady Europejskiej: prawa człowieka, demokrację, różnorodność kulturową, dialog międzykulturowy. W ramach projektu, do końca 2007 roku, zrealizowano następujące zadania: 1) zaprojektowano, wydrukowano i rozdysponowano szereg wydawnictw, kartek pocztowych i plakatów, 2) zorganizowano kilkanaście konferencji międzynarodowych z udziałem przedstawicieli Gdańska, w tym dwie z nich odbyły się w Gdańsku, 3) zaprezentowano Gdańsk podczas szeregu targów turystycznych, 4) powstała strona internetowa w trzech wersjach językowych: angielskim, niemieckim i polskim (www.eurob.org), 5) opracowano broszury informacyjne o Europejskim Szlaku Gotyku Ceglanego, 6) powstała Europejska Droga Kulturowa w Turystyce, która jako produkt jest promowana przez Europejski Instytut 20. 4-6.10.2007 Gunter Grass - Obywatel Honorowy Miasta Gdańska, Laureat Literackiej Nagrody Nobla Jubileusz 80-lecia urodzin pisarza. 21. 08.11.2007 Ambasador Francji - Francois Barry Delongchamps 22. 21-24.11.2007 Międzynarodowa Konferencja AGM Eurocities. Wizyta kurtuazyjna Wizyta prezydentów i burmistrzów metropolii europejskich. 23. 27.11.2007 Amabasador Izraela - David Peleg Wizyta kurtuazyjna 24. 13.12.2007 Ambasador Węgier - Robert Kiss Wizyta kurtuazyjna 25. 19.12.2007 Konsul Generalny Ukrainy - Aleksander Medownikow Wizyta kurtuazyjna widephoto.net Źródło: Kancelaria Prezydenta, Urząd Miejski w Gdańsku. 164 165

PROMOCJA MIASTA ORAZ WSPÓŁPRACA MIĘDZYNARODOWA Szlaków Kulturowych, z siedzibą w Luksemburgu. Droga sięgająca od Dani po Estonię prezentuje prawdziwe perełki architektury gotyckiej. W samym Gdańsku znajduje się 17 takich obiektów, między innymi, Bazylika Mariacka (największy zabytek z cegły gotyckiej na świecie), Ratusz Głównego Miasta, Dwór Artusa, Katedra Oliwska, Kościół Św. Katarzyny, Zespół Przedbramia, mieszczące Muzeum Bursztynu, z gotycką podłogą z cegły, Kościół Św. Jana i znajdujące się w nim Ekumeniczne Centrum Kulturowo Wystawowe, Żuraw z Muzeum Morskim oraz Kościół Św. Mikołaja z gotyckimi piwnicami z czerwonej cegły. Dotychczasowi partnerzy projektu EUROB, z ośmiu krajów europejskich, podjęli decyzję o utworzeniu Stowarzyszenia EUROB. Zadaniem Stowarzyszenia EUROB jest podejmowanie różnych inicjatyw na rzecz powstałego szlaku w zakresie: turystyki, kultury, edukacji oraz ochrony i rewitalizacji zabytków. W dniach od 21 do 24 listopada 2007 roku odbyła się w Gdańsku Konferencja EUROCITIES. EURO- CITIES, to organizacja zrzeszająca 131 największych miast i metropolii europejskich i obejmująca swoim działaniem ponad 100-milionową populację. EUROCITIES służy nawiązywaniu kontaktów oraz wymianie wiedzy i doświadczeń między decydentami, politykami oraz urzędnikami miejskimi różnego szczebla. Organizacja reprezentuje interesy dużych miast w strukturach Unii Europejskiej, wpływając również na politykę Unii związaną z wielkimi miastami. Gdańsk jest członkiem EUROCITIES od 1994 roku, najpierw jako członek zrzeszony (associate member), później już jako full member. W gdańskiej konferencji udział wzięło ponad 350 uczestników z 91 miast reprezentujących 27 krajów europejskich. Swój udział na konferencji zgłosiło również 46 prezydentów, wiceprezydentów, burmistrzów oraz wiceburmistrzów miast europejskich. Warto podkreślić, iż fakt odbywania się konferencji właśnie w Gdańsku jest szczególny. Po raz pierwszy, w historii organizacji, zdecydowano się powierzyć zadanie organizatora i rolę gospodarza konferencji miastu z Europy Środkowo-Wschodniej, które dopiero od niedawna znalazło się w Unii Europejskiej. Chcąc podkreślić znaczenie Gdańska we współczesnej historii Europy skoncentrowano się na promowaniu dziedzictwa Solidarności i znaczenia solidarności międzyludzkiej we współczesnym świecie. Myśl ta idealnie wpasowała się w jeden z wątków Programu Pracy EUROCITIES na rok 2007 Zmiany Demograficzne i Wykluczenia Społeczne. W rozszerzającej się Europie natężają się procesy migracyjne, co w dużym stopniu zmienia demografię lokalnych populacji miejskich i sprzyja tworzeniu się enklaw mniejszości narodowych oraz szerzeniu się wykluczeń społecznych. Tymi zjawiskami i ich konsekwencjami zajmowała się właśnie konferencja EUROCITIES w Gdańsku. Rola solidarności międzyludzkiej w zrozumieniu tych procesów i tworzeniu spójnej i żyjącej w zgodzie i dostatku społeczności miejskiej wydaje się być kluczowa. Stąd tytuł konferencji w Gdańsku: Solidarity in action creating cohesive Cities (Solidarność w działaniu tworzenie spójnych miast). Procesy migracyjne mają niebagatelne znaczenie dla gospodarki. Tym tematem dogłębniej zajęli się decydenci polityczni miast członkowskich EURO- CITIES uczestniczący w tzw. Debacie Burmistrzów. Podczas debaty burmistrzowie i prezydenci miast europejskich mieli okazję skorzystać z doświadczenia i wiedzy przedstawiciela Instytutu Badań nad Gospodarka Rynkową, który wystąpił w roli tzw. eksperta zewnętrznego. Merytoryczny wkład w przygotowanie konferencji miała również Unia Metropolii Polskich, która przygotowała obszerne opracowanie przedstawiające problem zmian demograficznych, migracji i wykluczeń społecznych z perspektywy miast polskich: Poland: facing demographic crisis. Główne tezy dokumentu zostały przedstawione podczas sesji otwierającej konferencję w dniu 22 listopada przez Prezydent Miasta Stołecznego Warszawy Hannę Gronkiewicz-Waltz. Nawiązaniem do dziedzictwa solidarności była również postać byłego prezydenta RP Lecha Wałęsy, 6.4.2. Promocja miasta Gdańsk uczestniczy corocznie w różnorodnych imprezach promocyjnych, wybranych z ogromnej oferty europejskich wydarzeń. Udział w imprezach targowych wyznacza strategia miasta oraz wskazówki rządowych organów promujących Polskę za granicą. Rynek niemiecki od lat pozostaje w sferze gdańskich działań promocyjnych. Niemcy to atrakcyjny i ważny odbiorca naszej oferty turystycznej, zarówno z uwagi na bliskie sąsiedztwo i zainteresowanie Niemców Gdańskiem, jak i zamożność niemieckiego społeczeństwa oraz ich dużą aktywność turystyczną. Drugi rynek turystyczny, atrakcyjny dla Gdańska, to Skandynawia. Bliskość położenia geograficznego oraz rosnąca liczba bezpośrednich połączeń zarówno morskich, jak i lotniczych ze skandynawskimi miastami sprawia, że zwiększa się liczba gości z północy. Notuje się również wzrost zainteresowania Polską i Gdańskiem ze strony krajów Benelux u, z uwagi na rosnącą liczbę tanich połączeń lotniczych. Stały udział Gdańska w prestiżowych imprezach targowo-wystawienniczych o charakterze turystycznym to jedna z najlepszych form prezentowania i promocji miasta oraz zachęcenia do odwiedzin potencjalnych turystów. Utrwalany jest tym samym wizerunek Gdańska jako turystycznego centrum tej części Europy. W 2007 roku Gdańsk prezentował się podczas wielu międzynarodowych targów turystycznych, w tym: Vakantiebeurs w Utrechcie styczeń Holiday & Travel Show w Glasgow styczeń Ferie w Kopenhadze styczeń Reisen w Hamburgu luty Światowy Salon Turystyki w Paryżu marzec ITB w Berlinie marzec który wystąpił w charakterze mówcy podczas sesji otwierającej konferencję w dniu 22 listopada i przypomniał historyczne znaczenie Solidarności. Jako organizator konferencji miasto Gdańsk zostało zwolnione z dorocznej opłaty członkowskiej EU- ROCITIES w wysokości 14 690 EURO. Środki na organizację konferencji w dużej mierze pochodziły z opłat konferencyjnych uiszczanych przez uczestników oraz od głównego sponsora konferencji Grupę LOTOS S.A. Organizacja konferencji w Gdańsku przyczyniła się do promocji naszego miasta na arenie europejskiej. Dzięki konferencji zapełniły się Gdańskie hotele i restauracje, a miasto zdobyło kolejnych wielbicieli obiecujących ponowne odwiedziny w sezonie letnim. Salon des Vacances Bruksela marzec MITT w Moskwie marzec Tur w Geteborgu marzec Lato w Warszawie kwiecień Salón International de Turismo de Catalunya w Barcelonie maj Tour Salon w Poznaniu październik World Travel Market w Londynie listopad Reisemarkt International w Kolonii listopad/ grudzień W 2007 roku podjęto następujące działania reklamowe i popularyzujące miasto Gdańsk: zorganizowano ogólnopolską i zagraniczną kampanię reklamową Gdańsk. Odważ się. Zobacz sam. ; pod hasłem Najlepiej w Gdańsku zaprezentowano w polskich mediach doskonałe dla miasta wyniki Diagnozy społecznej 2007 ; przez cały rok reklamowano różnorodne imprezy miejskie, między innymi, Gdański Dzień Babci i Dziadka, Święto Miasta, Obchody 80. urodzin Güntera Grassa, Paradę Niepodległości, Gdańską Choinkę i Gdańską Wigilię; przygotowano i zrealizowano, przy współpracy z Polską Organizacją Turystyczną i agencją reklamową, 16 podróży do Gdańska przedstawicieli zagranicznych mediów i tour-operatorów. W konferencjach i workshopach wzięło udział 300 tour-operatorów europejskich, krajowych i zagranicznych dziennikarzy oraz ekip telewizyjnych a także animatorów ruchu turystycznego z Węgier, Belgii, Wielkiej Brytanii, Irlandii, Francji, Niemiec, Hiszpanii, Austrii, Azerbejdżanu, Malezji oraz Polski. 166 167

PROMOCJA MIASTA ORAZ WSPÓŁPRACA MIĘDZYNARODOWA Urząd Miejski w Gdańsku w 2007 roku współpracował w zakresie promocji miasta, między innymi z: Polską Organizacją Turystyczną i jej zagranicznymi ośrodkami, polskimi i zagranicznymi placówkami dyplomatycznymi, Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Fundacją Gdańską, Międzynarodowymi Targami Gdańskimi oraz Związkiem Nowej Hanzy. Utrzymywał również stały kontakt z gdańskimi placówkami kulturalnymi (w szczególności z Muzeum Bursztynu przy Muzeum Historycznym Miasta Gdańska) a także z klubami sportowymi oraz mediami. W 2007 roku Biuro Prasowe zorganizowało w sumie 77 konferencji prasowych związanych z bieżącą działalnością Urzędu Miejskiego w Gdańsku i Prezydenta Miasta. Konferencje dotyczyły m.in. gdańskich obchodów urodzin Guntera Grassa, konferencji Eurocities, podpisania przez prezydentów Gdańska, Gdyni i Sopotu tzw. Karty Trójmiasta, czy koncertu Roda Stewarda na terenie Stoczni Gdańskiej. Rok 2007 obfitował także w nagrody i wyróżnienia przyznane miastu Gdańsk. KALENDARIUM NAGRÓD I WYRÓŻNIEŃ: Luty: Prezydent Gdańska Paweł Adamowicz został wybrany nowym Prezesem Unii Metropolii Polskich, organizacji zrzeszającej dwanaście największych miast w Polsce. Marzec: Gdańsk, jako jedyne miasto w Polsce, został wyróżniony Medalem Piętnastolecia Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy. Nagroda jest wyrazem wdzięczności za gdańską przyjaźń okazaną Fundacji WOŚP przez wszystkie lata jej istnienia i działania na rzecz chorych. Kwiecień: W uznaniu zasług i jako dowód wdzięczności za dotychczasową współpracę Muzeum Narodowe w Gdańsku uhonorowało Prezydenta Pawła Adamowicza złotym medalem Bene Merenti. Maj: Nowy System Informacji Miejskiej, który sukcesywnie wprowadzany jest w Gdańsku, został nagrodzony w drugiej edycji konkursu Bramy Kraju, którego organizatorem jest firma AMS. Wręczenie nagrody - kampania reklamowa na nośnikach AMS o wartości 120 tysięcy złotych - odbyło się w historycznych pomieszczeniach krakowskiego Collegium Maius. Czerwiec: W konkursie Dobre praktyki PPP - Infrastruktura sportowo rekreacyjna zwyciężył przygotowany przez gdańskie Centrum Obsługi Biznesu projekt Nadmorskiego Centrum Rekreacji i Wypoczynku, tzw. Aquaparku i obiektów towarzyszących. Sierpień: W Konkursie na najlepiej oświetloną gminę i miasto 2007 roku, w grupie miast i gmin powyżej 70 tys. mieszkańców, Urząd Miejski w Gdańsku zajął II miejsce. Znaleźliśmy się w czołówce najlepiej oświetlonych gmin w kategorii Oświetlenie wybranej przestrzeni lub obiektu. Kwiecień 2008: Prezydent Gdańska Paweł Adamowicz uhonorowany został tytułem Europejczyka Roku 2007, w kategorii Gospodarz gminy, miasta, regionu. Nagroda przyznawana jest przez redakcję Monitora Unii Europejskiej osobom, które odniosły wybitne sukcesy, między innymi, w dziedzinie organizowania współpracy z Unia Europejską i krajami członkowskimi oraz wykorzystywania funduszy unijnych na rzecz rozwoju gminy, miasta, regionu. WYSTAWIENNICTWO Bardzo ważnym elementem życia gospodarczego, a jednocześnie promocji miasta są imprezy targowe oraz jarmarki organizowane przez Międzynarodowe Targi Gdańskie (MTG) S.A. W roku 2007 MTG S.A. zorganizowały 17 imprez targowych, podczas których zaprezentowało się 2407 wystawców, a targi odwiedziło 69 648 zwiedzających. Natomiast w czasie trwania trzech jarmarków, Jarmarku Wiosennego, Jarmarku Św. Dominika oraz Jarmarku Gwiazdkowego, 8 milionów 710 tysięcy osób odwiedziło 1382 stoiska. Tabela 6.4.3. Jarmarki zorganizowane przez Międzynarodowe Targi Gdańskie S.A. w 2007 roku Wyszczególnienie Termin Szacunkowa liczba stoisk handlowych Szacunkowa liczba zwiedzających Jarmark Wiosenny 28 kwietnia 6 maja 79 80 000 Jarmark św. Dominika 28 lipca 19 sierpnia 1110 8 500 000 Tabela 6.4.4. Imprezy targowe zorganizowane przez Międzynarodowe Targi Gdańskie S.A. w 2007 roku Wyszczególnienie GOŁĘBIE Międzynarodowe Targi Gołębi Pocztowych i Akcesoriów AMBERIF Międzynarodowe Targi Bursztynu, Biżuterii i Kamieni Jubilerskich GASTROEXPO Targi Wyposażenia i Zaopatrzenia Obiektów Gastronomicznych, Hoteli i Sklepów BALTPIEK Targi Piekarnictwa, Cukiernictwa i Lodziarstwa GTT Gdańskie Targi Turystyczne CIEPŁY BAŁTYK Targi Inwestycji w Turystyce POLYACHT Gdańskie Targi Sportów Wodnych EUROPOLTECH Międzynarodowe Targi Techniki i Wyposażenia Służb Policyjnych oraz Formacji Bezpieczeństwa Państwa MLECZNA REWIA Targi Mleczarstwa DELIKATESY Targi Spożywcze Oferta Eksportowa POLFISH Międzynarodowe Targi Przetwórstwa i Produktów Rybnych AMBERMART Międzynarodowe Targi Bursztynu URODA Targi Kosmetyczne i Fryzjerskie TRAKO Międzynarodowe Targi Kolejowe KOŚCIOŁY Wyposażenie, Usługi, Sztuka, Dewocjonalia TECHNICON INNOWACJE Targi Techniki Przemysłowej, Nauki i Innowacji Termin Liczba wystawców Liczba zwiedzających 5 7 stycznia 90 8669 14 18 marca 457 7176 30 marca 1 kwietnia 13 15 kwietnia 62 111 281 81 49 6165 9291 18 20 kwietnia 208 4737 24 26 maja 41 27 1320 29 31 maja 163 5872 6 08 września 144 3085 29 30 września 122 7277 10 12 października 343 8992 11 13 października 56 1500 23 25 października 96 1458 Jarmark Gwiazdkowy 1 22 grudnia 193 130 000 Źródło: Międzynarodowe Targi Gdańskie S.A. GOŁĘBIE Międzynarodowe Targi Gołębi Pocztowych i Akcesoriów Źródło: Międzynarodowe Targi Gdańskie S.A. 27 28 października 76 4106 168 169

widephoto.net Urząd Miejski w Gdańsku 2008 Copyright by Urząd Miejski w Gdańsku Opracowanie: Wydział Polityki Gospodarczej UMG Katarzyna Drozd-Wiśniewska, Katarzyna Auksztol, Małgorzata Golonka, Remigiusz Kitliński Zdjęcia: widephoto.net Kancelaria Prezydenta UMG Okładka, skład i przygotowanie do druku: Art Design Maciej Blachowski Druk: Drukarnia WL ISSN 1642-7726 170 171

Wydawca: Urzad Miejski w Gdańsku Wydział Polityki Gospodarczej ul. Nowe Ogrody 8/12, 80-803 Gdańsk Egzemplarz bezpłatny 172