Regulacja hormonalna
Rodzaje gruczołów wydzielania zewnętrznego egzokrynowe wydzielania wewnętrznego endokrynowe różnice üposiadają przewody wyprowadzające üz reguły nie są silnie ukrwione ünie posiadają przewodów wyprowadzających üsą silnie ukrwione przykłady ügruczoł łzowy ügruczoł potowy ütarczyca ünadnercza
Układ hormonalny szyszynka przysadka mózgowa tarczyca i przytarczyce grasica nadnercza trzustka jajniki jądra
Gruczoły mieszane (egzo- i endokrynowe zarazem) trzustka jądra jajniki Zewnątrzwydzielniczo produkuje enzymy trawienne Wenątrzwydzielniczo wytwarza 2 hormony insulinę i glukagon Zewnątrzwydzielniczo produkują plemniki Wenątrzwydzielniczo wytwarzają hormon testosteron Zewnątrzwydzielniczo produkują komórki jajowe Wenątrzwydzielniczo wytwarzają 2 hormony: estrogeny i progesteron
Rodzaje hormonów gruczołowych hormony białkowe hormony steroidowe pochodne cholesterolu pochodne aminokwasów peptydy białka proste glikoproteiny jajniki jądra kora nadnerczy
Miejsca syntezy hormonów komórce hormony białkowe hormony steroidowe rybosomy siateczki szorstkiej siateczka gładka
Hormony steroidowe są syntetyzowane z cholesterolu
Hormony steroidowe
Hormony steroidowe jądra jajniki kora nadnerczy testosteron estrogeny progesteron kortyzol aldosteron
Miejsca syntezy hormonów steroidowych Kora nadnerczy glukokortykoidy kortyzol mineralkortykoidy aldosteron androgeny Gonady żeńskie i męskie progesteron estradiol testosteron Tkanka tłuszczowa człowieka synteza estrogenów z androgenów Ośrodkowy układ nerwowy synteza neurosteroidów Łożysko naczelnych i kopytnych synteza estrogenów i progesteronu Skóra synteza dihydrotestosteronu
Źródła wolnego cholesterolu do biosyntezy hormonów steroidowych
Działanie hormonów steroidowych hormon steroidowy receptor cytoplazmatyczny kompleks hormon-receptor jądro komórkowe DNA RNA transkrypcja translacja białka np. enzymatycznego
Działanie hormonów białkowych hormon białkowy receptor błonowy aktywacja układów enzymatycznych poprzez kinazy ATP camp kompleks hormon-receptor aktywny enzym cyklaza adenylowa wtórny przekaźnik, cykliczny AMP
a) Przedstaw dwie widoczne na rysunku różnice w mechanizmach oddziaływania obu rodzajów hormonów na komórki docelowe. b) Podaj po jednym przykładzie hormonu peptydowego oraz steroidowego. c) Wyjaśnij, w jaki sposób chemizm cząsteczki hormonu wpływa na z lokalizacją jego receptora.
Związek regulacji nerwowej i hormonalnej Podwzgórze układ nerwowy neurohormony liberyny + Przysadka mózgowa układ hormonalny - statyny hormony tropowe + + + tarczyca kora nadnerczy gonady
Homeostaza Zdolność organizmu do zachowania stanu równowagi niezależnie od zmian środowiska wewnętrznego i zewnętrznego parametry homeostazy: ciśnienie krwi temperatura ciała stężenie płynów ustrojowych
Mechanizmy homeostazy sprzężenia zwrotne ujemne dodatnie skutek ogranicza przyczynę skutek pobudza przyczynę
Sprzężenie zwrotne ujemne skutek ogranicza przyczynę - podwzgórze - liberyna + - przysadka mózgowa hormon tropowy + gruczoł podległy komórki docelowe hormon gruczołu podległego
Podaj nazwy hormonów oznaczonych na rysunku jako X i Y. Wyjaśnij, w jaki sposób wpływa hormon X na tarczycę, a w jaki hormon Y na podwzgórze.
Przysadka mózgowa przedni płat kontrolowany przez autonomiczny układ nerwowy tylny płat gromadzi neurohormony podwzgórza środkowy płat kontrolowany przez autonomiczny układ nerwowy
Przysadka mózgowa prolaktyna wydzielanie i synteza białek mleka lipotropina rozkład tłuszczów zapasowych Przedni płat hormon wzrostu somatotropina niedobór w okresie wzrostu karłowatość nadmiar w okresie wzrostu gigantyzm nadmiar u dorosłych akromegalia
Gigantyzm efekt nadczynności przysadki mózgowej Najwyższy mężczyzna świata Bao Xishun (2.36 m)
Karłowatość efekt niedoczynności przysadki mózgowej Najniższy człowiek na świecie, Chińczyk He Ping Ping, podczas spotkania w muzeum rekordów Guinessa w Tokio. Dwudziestoletni He mierzy 74,1 cm wzrostu i waży zaledwie siedem kilogramów.
Spotkanie karła i giganta
Akromegalia Przyczyna: nadmierne wydzielanie hormonu wzrostu u dorosłych Występuje u osób, u których został zakończony proces wzrastania kości, a nasady kości długich uległy mineralizacji i zarośnięciu. Częstość występowania: 50-70 przypadków / milion osób. W Polsce notuje się 125 nowych zachorowań rocznie. Czas przeżycia pacjentów z akromegalią jest średnio krótszy o 10 lat. Akromegalię stwierdza się dwukrotnie częściej u kobiet niż u mężczyzn.
Akromegalia
Przysadka mózgowa Tylny płat Środkowy płat gromadzi neurohormony podwzgórza wazopresyna zatrzymanie wody w organizmie melatotropina odpowiada za syntezę i rozmieszczenie melaniny oksytocyna wydzielanie mleka skurcze macicy
Przysadka mózgowa Przedni płat Tylny płat hormon wzrostu somatotropina prolaktyna lipotropina wazopresyna zatrzymanie wody w organizmie oksytocyna wydzielanie mleka skurcze macicy Środkowy płat melatotropina synteza i rozmieszczenie melaniny
Szyszynka melatonina powoduje agregację ziaren ciemnego barwnika skóry melaniny i rozjaśnienie skóry wpływa na ośrodek snu i czuwania hamuje wydzielanie folitropiny i lutropiny niedobór opóźnienie dojrzewania płciowego nadmiar przyspieszenie dojrzewania płciowego
Tarczyca tyroksyna T 4 trójjodotyronina T 3 pobudza metabolizm, syntezę białek, zmniejsza poziom cholesterolu we krwi niedobór nadmiar kalcytonina u dzieci kretynizm, u dorosłych obrzęk śluzowaty choroba Basedowa rozrost tarczycy, wytrzeszcz oczu przesuwa wapń z krwi do kości
Przytarczyce parathormon regulacja poziomu wapnia we krwi niedobór nadmiar tężyczka skurcze mięśni nadmierna pobudliwość słaba krzepliwość krwi osteoporoza wysoki poziom wapnia we krwi łamliwość kości nadmierna krzepliwość krwi
Regulacja poziomu wapnia we krwi wysoki poziom wapnia we krwi kalcytonina tarczycy odkładanie wapnia w kościach ułatwione wydalanie wapnia z moczem wzrost wchłaniania wapnia z jelita wzrost wtórnego wchłaniania wapnia w kanalikach nefronu uwalnianie wapnia z kości niski poziom wapnia we krwi parathormon przytarczyc
Grasica tymulina, tymozyna zanika w okresie dojrzewania dojrzewanie limfocytów T tymostymulina pobudzanie wytwarzania interferonu tympoietyna hamowanie przewodnictwa nerwowego w płytce motorycznej
Trzustka wysepki Langerhansa glukagon insulina uwalnia do krwi glukozę z glikogenu w wątrobie obniża poziom glukozy we krwi pobudzając syntezę glikogenu w wątrobie, ułatwia transport glukozy do komórek i jej utlenianie w komórkach
Insulina nadmiar hiperglikemia niedobór hipoglikemia cukrzyca wielomocz kwasica śpiączka cukrzycowa wstrząs hipoglikemiczny drgawki zamroczenie utrata przytomności śmierć
Cukrzyca Diabetycy regularnie mierzą poziom cukru we krwi za pomocą gleukometru
Cukrzyca / diabetoza I typu młodzieńcza II typu u dorosłych uwarunkowana genetycznie nabyta trzustka nie wytwarza insuliny trzustka wytwarza insulinę obecne receptory insuliny w komórkach brak receptorów insuliny w komórkach insulinozależna niezależna od insuliny
Regulacja poziomu glukozy we krwi insulina trzustki wysoki poziom glukozy we krwi ułatwienie transportu glukozy do komórki przyspieszenie utleniania glukozy rozkład glikogenu w wątrobie do glukozy synteza glikogenu w wątrobie z glukozy zmniejszenie utleniania glukozy glukagon trzustki niski poziom glukozy we krwi somatotropina, adrenalina, glukokortykoidy
Jajniki komórki pęcherzykowe estrogeny wykształcenie i rozwój żeńskich narządów płciowych niedobór niekobieca budowa, zaburzenia popędu i płodności
Jajniki ciałko żółte progesteron przygotowanie macicy do przyjęcia blastocysty relaksyna kontrola przebiegu ciąży hamowanie skurczów macicy, rozluźnienie spojenia łonowego podczas porodu
Jądra komórki Leydiga nasieniowód testosteron najądrze rozwój męskich narządów płciowych, męskiej sylwetki, owłosienia i zachowania typu męskiego niedobór kanaliki nasienne jąder brak owłosienia twarzy, wysoki głos, wąskie barki, zaburzenia popędu i płodności
Słowo o pakerach Egzogenne sterydy: stałe zahamowanie - - podwzgórze przysadka testosteron jądra kora nadnerczy prawdopodobnie bezpłodny
Kora nadnerczy glukokortykoidy kortyzol aldosteron androgeny
Aldosteron Kortyzol zwiększa resorpcję Na+ z moczu pierwotnego ułatwia wydalanie K+ zwiększa ciśnienie krwi zwiększa poziom glukozy we krwi ogranicza odporność niedobór glukokortykoidów nadmiar glukokortykoidów choroba Addisona choroba Cushinga
Choroba Addisona - cisawica niedobór glukokortykoidów przebarwienia skóry, męczliwość, brak apetytu, niskie ciśnienie krwi, utrata sodu, wzrost stężenia potasu w komórkach
niedobór glukokortykoidów pochodzących z kory nadnerczy Choroba Addisona
Choroba Cushinga nadmiar kortyzolu otyłość, nadciśnienie tętnicze, osteoporoza, rozstępy
Choroba Cushinga
Rdzeń nadnerczy adrenalina noradrenalina hormon walki i ucieczki utrzymuje wysokie ciśnienie krwi
Działanie adrenaliny rozszerza naczynia krwionośne w mięśniach szkieletowych i mózgu zwęża naczynia krwionośne w skórze i jamie brzusznej podwyższa ciśnienie krwi podwyższa poziom glukozy we krwi rozszerza oskrzela i zwiększa tempo oddechu rozszerza źrenice zwiększa przytomność umysłu