WOJEWÓDZKI URZĄD STATYSTYCZNY W KATOWICACH Do użytku odr*iata Egz. nr - 3 a _ \ J X j,m*śy DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA ZAGRANICZNYCH PRZEDSIĘBIORSTW DROBNEJ WYTWÓRCZOŚCI ' '-'V < > i' Katowice Maj 1988»
SPIS TREŚCI Str. / 1. Rozwój przedsiębiorstw zagranicznych-drobnej wytwórczości... 3 2. Produkcja rzeczowa...... 6 3* Produkcja sprzedana..... 6 4» Zróżnicowanie województw pod względem wielkości produkcji sprzedanej według kierunków sprzedaży.. 9 5. Poziom kosztów......... 10 t. - 6. Nakłady Inwestycyjne......... 12 7. Nakłady- inwestycyjne oraz zakup surowców i materiałów...*.... 14 l > *V. *. s f «s. s
1. ROZWÓJ PRZEDSIĘBIORSTW ZAGRANICZNYCH DROBNEJ WYTWÓRCZOŚCI W 1987 r. na terenie województwa katowickiego prowadziło działalność gospodarczą 31 przedsiębiorstw zagranicznych drobnej wytwórczości,w tyra było 29 przedsiębiorstw przemysłowych. < Liczbę zakładów, zatrudnienie oraz przeciętne miesięczne wynagrodzenie przedsiębiorstw zagranicznych w województwie katowickim na tle kraju ilustruje poniższe zestawienie: 1986 1987 WYSZCZEGÓLNIENIE i - stan w końcu roku KRAJ ' przedsiębiorstwa zatrudnienie przedsiębiorstwa zatrudnienie. przeciętne wynagrodzenie miesięczne w zł 677 61580 I 688 68424 40606 606!; ;50169 609 56958 39402 - WOJEWÓDZTWO KATOWICKIE 32 3639 31-381,3 38767 30 3429 29 3677 38520 Kraj=100 4,7 5,9 4,5 5,6 95,5 w tym przemysł... 5,0 6,8 4,8 6,5 97,8 W 1987 r. na terenie kraju działało ogółem 688 przedsiębiorstw zagranicznych, z tego 609 prowadziło działalność przemysłową. W przedsiębiorstwach tych pracowało ponad 68,4 tys, osób, w tym w przemyśle prawie 57,0 tys. osób. ' * Województwo katowickie koncentrowało *. tylko 4,5% liczby wszystkich przedsiębiorstw zagranicznych w kraju i 5,6% ogólnego ich zatrudnienia. W przemyśle udziały te były nieco większe i wynosiły: w liczbie przedsiębiorstw - 4,8% w liczbie zatrudnionych - 6,5%»
4 ' W województwie katowickim przedsiębiorstwa zagraniczne drobnej wytwórczości prowadzą przede wszystkim działalność przemysłową. Udział przemysłu w ogólnej działalności tych jednostek wyniósł w 1987 r.: W liczbie a IM M M M przedsiębiorstw zatrudnionych w kraju 88,5% 83,2% w województwie 93,5% 96,4%. ;i, - _ Przeciętne miesięczne wynagrodzenie w przedsiębiorstwach zagranicznych w województwie katowickim było niższe aniżeli w kraju i kształtowało się w stosunku do kraju na poziomie: ogółem - 95,5% w tym w przemyśle - 97,8% Przeciętne miesięczne wynagrodzenie 1 zatrudnionego w w przedsiębiorstwach zagranicznych drobnej wytwórczości wyniosło w 1987 r, ogółem: w kraju - 40606 zł, przy przeciętnym miesięcznym wynagrodzeniu w gospodarce uspołecznionej wynoszącym 29184 zł, w tym w sferze produkcji materialnej - 30522 zł, w województwie - 38767 zł, przy przeciętnym miesięcznym. wynagrodzeniu w gospodarce uspołecznionej wynoszącym 40016 zł, w tym w sferze produkcji materialnej - 43120 zł. t Przeoiętne wynagrodzenie miesięczne w uspołecznionym przemyśle drobnym wynosiło w tym czasie w kraju 27300 zł, w województwie katowickim 27603 zł i było generalnie niższe w porównaniu z firmami zagranicznymi kraju i województwa /gdzie, wynosiło w przemyśle odpowiednio 39402 zł i 38520 zł/. Dynamikę liczby przedsiębiorstw zagranicznych i zatrudnienia w 1987 r. w stosunku do 1986 r. ilustrują następujące dane: i
- X i 5 1987 Wy s zc zególni <=>nie» przedsiębiorstwa 1986= u X Oo zatrudnienie 101,6 111,1 100,5 113,5 Województwo katowickie 96,9 104,8 w tym przemysł... 96,7 107,2 Z powyższego wynika, że w kraju w mniejszym stopniu wzrosła liczba firm zagranicznych natomiast dość znacznie zwiększyła się liczba zatrudnionych pracowników, zwłaszcza w przemyśle. W województwie katowickim w stosunku do 1986 r. spadła liczba przedsiębiorstw zagranicznych. W nieco mniejszym stopniu niż w kraju zwiększyła się liczba pracujących, przede wszystkim w jednostkach prowadzących działalność przemysłową. W województwie katowickim na jedno przedsiębiorstwo zagraniczne przypadało więcej zatrudnionych aniżeli w kraju, co ilustrują następujące dane: Wys zc zególnieni e 1986 1987 zatrudnienie na zakład w osobach Kraj ogółem... 91 99 w tym przemysł..... 83 94 Województwo katowickie 114 123 ' 114 127 Wśród przedsiębiorstw zagranicznych kraju prowadzących działalność przemysłową (dominują przedsiębiorstwa przemysłu lekkiego. Przemysł lekki skupiał w kraju w 1986 r. 257 przedsiębiorstw, tj. 42,4% wszystkich przedsiębiorstw zagranicznych, a w 1987 r. - 230 przedsiębiorstw, tj. 37,8% wszystkich jednostek zaliczonych do przemysłu w kraju. Drugą najliczniej reprezentowaną przez firmy zagraniczne kraju gałęzią jest przemysł elektromaszynowy, gdzie liczba przedsiębiorstw wzrosła z 145 w 1986 r. do 152 w 1987 r. Rozwój widoczny i
6 jest również w przemyśle mineralnym, gdzie liczba przedsiębiorstw wzrosła w tym czasie z 12 do 27, a także w przemyśle drzewno-papierniczym, w którym przybyło w 1987 r. 11 nowych przedsiębiorstw. 2. PRODUKCJA RZECZOWA W 1987 r. produkcja rzeczowa przedsiębiorstw zagranicznych drobnej wytwórczości, działających na terenie województwa katowickiego,była zróżnicowana, jednak z przewagą wyrobów przemysłu lekkiego /włókienniczego, odzieżowego i skórzanego/. Produkowano m.in. okrycia, ubiory i bieliznę z tkanin i dzianin, wyroby pończosznicze, wyroby futrzarskie, odzież ze skóry i obuwie oraz torby i plecaki. Ponadto na terenie województwa katowickiego wytwarzane są wyroby przemysłu metalowego - maszyny i urządzenia, przedmioty użytkowe i ozdobne dla wyposażenia mieszkań, piece grzewcze gazowe oraz sprzęt sportowy i turystyczny metalowy, wyroby przemysłu elektrotechnicznego i elektronicznego, a także przemysłu precyzyjnego /np. narzędzia, przyrządy i aparaty medyczne, narzędzia chirurgiczne, systemy minikomputerowe i mikrokomputerowe/, wyroby przemysłu chemicznego, w tym wyroby gumowe i z tworzyw sztucznych, kosmetyczne i perfumeryjne, chemii gospodarczej - lakieryyśrodki do prania i mycia, kleje oraz pasze, przemysłowe i produkty utylizacyjne. Z wyrobów przemysłu ' drzewnego produkuje się m.in. tarcicę iglastą, materiały podłogowe z drewna, stolarkę budowlaną, meble z drewna i opakowania drewniane. Ponadto wytwarzane są także niektóre materiały budowlane. Przedsiębiorstwa zagraniczne drobnej wytwórczości z terenu województwa produkują na ogół po kilka wyrobów z różnych branż równocześnie i w różnych - często małych jeszcze - ilościach, stanowiących uzupełnienie produkcji przemysłu uspołecznionego. 3. PRODUKCJA SPRZEDANA Produkcja sprzedana dotyczy całej działalności eksploatacyjnej przedsiębiorstw zagranicznych, tj. obejmuje wartość sprzedanych przez przedsiębiorstwa wyrobów, robót i usług własnej
j N produkcji - w bieżących cenach realizacji, obowiązujących w roku sprawozdawczym. 7 W 1987 r. przedsiębiorstwo zagraniczne województwa katowickiego dały łącznie ponad 11,0 mld zł produkcji sprzedanej, z tego : 56,1% wyrobów rynkowych /w kraju 50,4%/, 34,1% -wyrobów zaopatrzeniowych /w kraju 25,9%/, 5,0% eksportu/w kraju 7,7%/, 4,8% usług /w kraju 16,0%/. Przedsiębiorstwa województwa katowickiego stanowiące 4,5% przedsiębiorstw zagranicznych w kraju uzyskały 5,0% produkcji sprzedanej w skali kraju. Produkcję sprzedaną przypadającą na 1 zakład i 1 zatrudnionego w przedsiębiorstwach zagranicznych w 1987 r. ilustrują następujące danet J > - Kraj Województwo Ogółem na: w min zł 1 zakład... 321,4.355,3 1 zatrudnionego... 3,2 2,9 w tym w przemyśle na: 1 zakład... 321,0 371,5 1 zatrudnionego... 3,4 V 2,9 Produkcję sprzedaną według kierunków sprzedaży w 1987 r. w województwie katowickim na tle wyników krajowych przedstawia poniższe zestawienie: v \. Wyszczególnienie Ogółem Wyroby rynkowe Wyroby zaopatrzeniowe Eksport Usługi w min zł \ * KRAJ 221131 111457 57249 16955 35470 195463 1,08611 56020 16292 14540
8 /dok.tabl./ Wyszczególnienie Ogółem Wyroby rynkowe Wyroby zaopatrzeniowe Eksport Usługi WOJEWÓDZTWO KATOWICKIE w min zł 11015 6182 3758 544 531 10773 6182 3755" 541 295 UDZIAŁ WOJEWÓDZTWA W KRAJU W % 5,0 5,5 6,6 3,2 1.5 w tym przemysł... 5,5 5,7 6,7 3,3 2,0 W ODSETKACH / Kraj 100,0 50,4 25,9 I 7,7 16,0 100,0 55,6 28,7 8,3 7,4 Województwo katowickie 100,0 56,1 34,1 5,0 4,8 w tym przemysł... 100,0 57,4 34,9 5,0 2,7 Działalność produkcyjna przedsiębiorstw zagranicznych % drobnej wytwórczości ukierunkowana jest w województwie katowickim \ w większym stopniu aniżeli w kraju na cele zaopatrzenia rynku, a następnie na wyroby zaopatrzeniowe, obejmujące wartość sprzedaży artykułów własnej produkcji przeznaczonej na cele zaopatrze- niowo-inwestycyjne dla jednostek gospodarki uspołecznionej. Mniejszy aniżeli w kraju odsetek produkcji sprzędanej kierowany jest na eksport. Również usługi - obejmujące wartość krajowych usług przemysłowych i nieprzemysłowych,świadczonych dla ludności i jednostek gospodarki nie uspołecznionej oraz dla jednostek gospodarki uspołecznionej - stanowią w województwie znikomy odsetek produkcji sprzedanej,prawie trzykrotnie mniejszy aniżeli w przedsiębiorstwach zagranicznych kraju.
4 - ZRÓŻNICOWANIE WOJEWÓDZTW POD WZGLĘDEM WIELKOŚCI PRODUKCJI SPRZEDANEJ WEDŁUG KIERUNKÓW SPRZEDAŻY ' Relatywnie najwyższą sprzedaż wyrobów rynkowych dały \ w 198? r. przedsiębiorstwa zagraniczne województw: W min zł W odsetkach sprzedaży ogółem przedsiębiorstw zagranic zny ch wo j. st.warszawskiego.. 25309 52,0 poznańskiego... 15565 58,0 7185 64,3 katowickiego... 6182 56,1 5249 55,2 krakowskiego... 5229 53,0 skierniewickiego.. 4533 46,4 4277 37,2 bielskiego... 4089 59,2 W eksporcie partycypowały przede wszystkim województwa: W min zł W odsetkach s ] ogółem przedsiębiorstw zagranicznych wo.4 st.warszawskie poznańskie... łódzkie... gdańskie krakowskie katowickie.. skierniewickie siedleckie... 4349 8,9 2540 9,5 1269 11,4 1004 15,8 732 7,4 544 5,0 739 7,6 624 5,4 Sprzedaż usług największa była w województwach: W odsetkach sprzedaży W min zł ogółem przedsię jiebiorst bl( w zagranicznych woj' st.warszawskim radomskim siedleckim... ciechanowskim słupskim... 7348 4000 3028 2527 1439 15,1 41.3 26.4 26,6 79,3
I 10 Sprzedaż usług /dok./ W odsetkach W min zł sprzedaży ogółem K... - woj ewództwa rzeszowskim... 1167 80,7 płockim.......1682 57,7 skierniewickim... 1490 15,2, lubelskim......1319 25,5 gdańskim......1209 19,1 bydgoskim......1216 50,9 Pozostałe województwa w usługach nie przekroczyły 1 mld zł, w tym woj. katowickie dało 531 min zł wartości usług ( y tj. 4,8% łącznej sprzedaży przedsiębiorstw zagranicznych województwa. Największy odsetek swej produkcji sprzedanej na cele zaopatrzeniowe skierowały województwa: kaliskie 84,8% 1 chełmskie - 78,4% bielskopodlaskie - 73,3% bydgoskie - 78,4% gorzowskie - 62,4% kieleckie - 65,4%. Województwo katowickie dostarczyło na cele zaopatrzeniowe t 34,1% produkcji sprzedanej, co w ujęciu wartościowym stanowiło 3758 min zł, tj. 6,6% wartości wyrobów zaopatrzeniowych w kraju. Wyprzedzają województwo katowickie tylko 2 województwa: X '. st.warszawskie - 11696 min zł - 20,4% w stosunku do kraju, poznańskie - 8247 min zł - 14,4% w stosunku do kraju. 5. POZIOM KOSZTÓW W 1987 r. udział kosztów ogółem w produkcji sprzedanej wyniósł w przedsiębiorstwach zagranicznych w kraju 71,4%. W poszczególnych województwach udział tei> był zróżnicowany co ilustruje poniższe zestawienie:
Województwa według wskaźnika poziomu kosztów ogółem do 60,0% 60,1-70,0%. 70,1-80,0% 8 0,1-90,0% 90,1% i więcej Województwa: bialskopodlaskie 55,2% elbląskie 59,3% gorzowskie 52,9% kaliskie 57,9% krakowskie 57,5% przemyskie 48,5% wałbrzyskie 55,9% Województwa: ciechanowskie 62,6% częstochowskie 63,0% kieleckie 60,9% koszalińskie 65,5% legnickie 65,9% łódzkie 68,8% piotrkowskie 60,1% radomskie 68,0% szczecińskie 70,0% Woj ewództwa: st.warszawskie 71,7% białostockie 79,7% bielskie 79,3% gdańskie 75,5% jeleniogórskie 79v4% katowickie _ 75,2% krosnienskie 73,5% lubelskie 72,0% nowosądeckie 76,2% pilskie 76,8% płock i e 76,6% poznańskie 71,4% rzeszowskie- 78,5% siedleckie 70,3% sieradzkie 76,5% skierniewickie 75,2% tarnobrzeskie 79,8% tarnowskie 70,1% toruńskie 78,6% zamojskie 71,4% Woj ewództwa: bydgoskie 81,7% leszczyńskie 84,4% łęmżyńskie 85,0% olsztyńskie 82,3% opolskie 80,2% ostrołęckie 86,5% włocławskie 85,9% wrocławskie 81,1% zielonogórskie 81,2% Województwa: chełmskie 94,6% słupskie 94,2% suwalskie 94,0% Ładne z działających w kraju zagranicznych przedsiębiorstw drobnoj wytwórczości nie jest deficytowe. Najkorzystniejszy, tj. najniższy poziom kosztów ogółem osiągają przedsiębiorstwa województwa przemyskiego, a następnie województw; gorzowskiego, wałbrzyskiego, bialskopodlaskiego, krakowskiego, kaliskiego, i elbląskiego - wszystkie poniżej 60%.
12 Najwyższy wskaźnik poziomu kosztów uzyskały województwa: chełmskie, słupskie i suwalskie /powyżej 90%/. Województwo katowickie ze wskaźnikiem 75,2% uplasowało się w najliczniejszej grupie województw /wskaźnik poziomu kosztów w granicach od 70,1% - 80,0%/. Udział kosztów materiałowych w produkcji sprzedanej wahał się od 27,4% w województwie chełmskim do 60,4% w województwie olsztyńskim,przy średnim dla kraju poziomie 45,9%, Udział kosztów materiałowych w produkcji sprzedanej w województwie katowickim był wyższy 47,9%. od średniego w kraju i wynosił Udział podatku obrotowego, dochodowego i opłat skarbowych łącznie,w produkcji sprzedanej wyniósł średnio w kraju 15,9%. Wysoki odsetek wymienionych obciążeń wystąpił w województwach: st.waiszawskim - 21,3% bialskopodlaskim - 16,8% bielskim - 16,2% ciechanowskim - 16,2% gdańskim - 17,5% katowickim - 16,4% krakowskim - 23,9% krośnieńskim - 20,2% przemyskim - 29,4% tarnobrzeskim - 16,0% toruńskim - 18,7% 6. NAKŁADY INWESTYCYJNE Wartość nakładów inwestycyjnych w przedsiębiorstwach zagranicznych w przeliczeniu na' 1000 zł produkcji sprzedanej w 1987 r. wynosiła w skali kraju ogółem - 85 zł w tym na zakup maszyn i urządzeń - 53 zł W poszczególnych województwach wartość ta była zróżnicowana i wahała się od 296 zł w województwie słupskim do 32 zł w województwie tarnobrzeskim. Zróżnicowanie województw
T>od względem wartości nąkładów inwestycyjnych ogółem na 1000 zł produkcji sprzedanej kształtowało się następująco: 13 Województw«., o wartości nakładów na 1000 zł produkcji sprzedanej do 60 zł 61-80 zł 81-100 zł 101-200 zł 201 zł i więcej Województwa: Województwa: Województwa: Woj ewództwa: Woj ewództwa: chełm- zł zamojskie skie 23 zł 67 zł katowic- bydgoskie "TćTe 52 zł 80 zł krośnieńskie 41 zł przemyskie gdańskie kalis 76 zł 38 zł kie 71 zł tarnobrzeskie koszaliń 32 zł skie 79 zł st.warszawskie 59 zł skie 64 zł krakow łódzkie 69 zł olsztyńskie 70 zł opolskie 61 zł piotrkowskie 73 zł poznańskie 66 zł jeleniogórskie 87 zł leszczyńskie 97 zł nowosądeckie 93 zł pilskie 91 zł siedleckie 97 zł skierniewickie 95 zł toruńskie 82 zł zielonogórskie 87 zł białostockie 111 zł bielskie 102 zł ciechanowskie 113 zł częstochowskie 117 zł gorzowskie 132 zł legnickie 124 zł lubel-.skie 105 zł łomżyńskie 115 zł płockie 101 zł rzeszowskie.-142 zł suwalskie 107 zł szczecińskie 123 zł tarnowskie 111 zł wałbrzyskie 107 zł włocławskie 159 zł wrocławskie 123 zł bialsko-. podlaskie 259 zł elblą-. skie 257 zł kieleckie 294 zł ostrołęckie 277 zł sieradzkie 248 zł słupskie 296 zł Najwięcej inwestują przedsiębiorstwa zagraniczne województw: słupskiego, kieleckiego, ostrołęckiego, bialskopodlaskiego, elbląskiego i sieradzkiego. Najmniej - poniżej 60 zł na 1000 zł sprzedaży - województw: chełmskiego, tarnobrzeskiego, przemyskiego, katowickiego, krośnieńskiego i st. warszawskiego. W przedsiębiorstwach zagranicznych,prowadzących działalność przemysłową, najwięcej na zakup maszyn i urządzeń na 1000 zł o
14 sprzedaży wydaje się w woj bialskopodlaskim częstochowskim 0 elbląskim kieleckim ostrołęckim sieradzkim słupskim tarnowskim wałbrzyskim włocławskim słupskim,a następnie w województwach: 111 zł 115 zł 173 zł 263 zł 227 zł 133 zł 741 zł 108 zł 113 zł 158 zł W pozostałych województwach wartość nakładów inwestycyjnych na zakup maszyn i urządzeń w przeliczeniu na 1000 zł produkcji 0 ' sprzedanej nie sięgała nawet 100 zł. W województwie katowickim nakłady te wyniosły w 1987 r. tylko 34 zł i należały do jednych z najniższych w kraju. 7. NAKŁADY-INWESTYCYJNE ORAZ ZAKUP SUROWCÓW I MATERIAŁÓW Nakłady inwestycyjne - obejmujące wartość nakładów poniesionych na budownictwo inwestycyjne /tj. budowę nowych obiektów, rozbudowę istniejących i dokończenie przejętych zakładów, rozpoczętych inwestycji, adaptacje przejętych obiektów do własnych potrzeb/ oraz wydatki na zakup maszyn, urządzeń i środków transportu, a także zakup surowców i materiałów przez przedsiębiorstwa zagraniczne kraju i województwa katowickiego w 1987 r, kształtowały się następująco: Wyszczególnienie Nakłady inwestycyjne < ogółem zakup maszyn i urządzeń budowa, rozbudowa bądź * adaptacje Zakup surowców i materia łów KRAJ Ogółem w tys. rubli... w tys. dolarów USA.. 18863 413 11071 11777 413 10899 7086 172 76862 3932 26769
/dok.tabl./ Wys zc zególni enie ogółem łady inwestycyjne zakup maszynw i urządzeń budowa? rozbudowa bądź adaptacj e 15 Zakup surowców i materia łów. Ogółem w min z ł... *, w tys. r u b l i.... w tys. dolarów USA Ogółem w min z ł.... w tys. r u b l i.... w tys. dolarów USA WOJEWÓDZTWO KATOWICKIE 575 378 197 284 284 Kraj = 10(i 3,0 3,2 2,8 X X X 2,6 2,6 X / 4539 64 468 5,9 1,6 1,7 Uwaga. Wartość w rublach obejmuje wydatki na nakłady inwesty cy^ne i zakup surowców/z I obszaru płatniczego/, do których zalicza się rozliczenia w walutach krajów socjalistycznych. Wartość w dolarach USA obejmuje wydatki na nakłady inwestycyjne i zakup surowców i materiałów /z II obszaru płatniczego/, do których zalicza się rozliczenia w walutach krajów kapitalisty cznych; wartość ta obejmuje również rozliczenia w złotówkach pochodzących z wymiany w banku. wyniosły; W strukturze nakładów inwestycyjnych /w min zł/, nakłady na zakup maszyn i urządzeń na budowę, rozbudowę bądź adaptacje w kraju W odsetkach ogółem w województwie 62,4% 65,7% 37,6% 34,3% W województwie katowickim w porównaniu z krajem przedsiębiorstwa zagraniczne mniej inwestują w budowę, rozbudowę adaptację obiektów, więcej natomiast w modernizację parku maszynowego i zakup urządzeń, który realizowany jest wyłącznie w strefie dolarowej. czy Opracowała L.Szarama WUS Katowice, mm. / Jl88 'ICC A */