Raport z ogólnopolskich badań ankietowych zrealizowanych w 2005 r.

Wzorce konsumpcji alkoholu w Polsce Raport z ogólnopolskich badań ankietowych zrealizowanych w 2005 r. Badanie zrealizowane na zlecenie Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych przez Pracownię Badań Społecznych w Sopocie 2005

Spis treści Rozdział 1. Metodologia badania... 3 Rozdział 2. Wyniki badania... 4 2.1. Ocena waŝności problemów społecznych... 4 2.2. Konsumpcja napojów alkoholowych... 17 2.3. Postawy wobec alkoholu... 42 2.4. Picie alkoholu przez kobiety w ciąŝy... 52 2.5. Reklama napojów alkoholowych... 57 2.6. Problemy i zagroŝenia związane z piciem alkoholu... 59 2.7. Alkohol a dzieci i młodzieŝ... 74 2.8. Państwo a alkohol... 77 2.9. Przeciwdziałanie przemocy w rodzinie... 87 2.10. Kierowanie pojazdami mechanicznymi... 95 2.11. Zmienne metryczkowe... 98

Rozdział 1. Metodologia badania Badanie zostało zrealizowane w lecie (czerwiec-lipiec) 2005 r. na ogólnopolskiej losowej próbie adresowej reprezentatywnej dla dorosłych mieszkańców Polski (w wieku 18 lat i więcej). Dane zbierano metodą bezpośrednich standaryzowanych wywiadów kwestionaruszowych realizowanych w domu respondenta. W instrukcji dla ankieterów zwrócono szczególną uwagę na kwestię anonimowości badań oraz na konieczność nie ujawniania przed respondentom własnego stosunku do alkoholu - niezaleŝnie czy jest on pozytywny, czy negatywny - ze względu na moŝliwość skrzywienia wyników. Wskaźniki konsumpcji napojów alkoholowych Wielkość konsumpcji napojów alkoholowych oszacowano metodą ostatniej okazji. W tym celu zadano baterię pytań dotyczących ostatniej okazji konsumpcji pięciu rodzajów napojów alkoholowych: wódki lub innego napoju spirytusowego, bimbru, wina lub szampana, wina domowego oraz piwa. Do analizy wykorzystano dwa wskaźniki: ile czasu (dni) upłynęło od momentu ostatniej konsumpcji do chwili przeprowadzania wywiadu oraz wielkość ostatniej konsumpcji ile wypito danego napoju alkoholowego w czasie ostatniej konsumpcji. ZałoŜono, Ŝe indywidualny przeciętny okres pomiędzy kolejnymi okazjami picia danego rodzaju napoju alkoholowego jest dwukrotnie dłuŝszy niŝ czas, który upłynął od momentu ostatniej konsumpcji do chwili przeprowadzania wywiadu. Iloczyn tak zdefiniowanej częstotliwości picia oraz wielkości ostatniej konsumpcji danego napoju stanowił estymowaną wielkość konsumpcji danego napoju w ciągu ostatnich 12 miesięcy. Otrzymano w ten sposób wielkość konsumpcji pięciu rodzajów napojów alkoholu. Ich suma stanowiła ogólną indywidualną wielkość konsumpcji alkoholu. Wszystkie wskaźniki konsumpcji napojów alkoholowych wystandaryzowano uwzględniając procentową zawartość alkoholu i przedstawiając je w formie liczby spoŝywanego 100-procentowego alkoholu. 3

Rozdział 2. Wyniki badania 2.1. Ocena waŝności problemów społecznych o NajwaŜniejszymi problemami społecznymi zarówno na poziomie kraju jak i na poziomie lokalnym są wciąŝ, w opinii badanych, bezrobocie oraz spadek stopy Ŝyciowej. Jednak biorąc pod uwagę badania przeprowadzone w ciągu kilku ostatnich lat, ocena waŝności tych problemów stopniowo spada. o Na kolejnym miejscach hierarchii waŝności znajdują się przemoc i agresja na ulicach (wyŝej oceniana na poziomie kraju niŝ na poziomie lokalnym) oraz dwa alkoholowe problemy poddane pod ocenę badanym: alkoholizm i picie przez młodzieŝ. o W ocenie problemów w skali kraju nie zmieniło się znaczenie problemu alkoholizmu (52% wskazań bardzo waŝne w 2005 roku jak i 2002 roku), natomiast wzrosło znaczenie problemu picia alkoholu przez młodzieŝ (58% vs. 55%), złego stanu zdrowia społeczeństwa (52% vs. 47%) oraz przemocy w rodzinie (49% vs. 45%). o W skali lokalnej znacznie wzrasta problem picia alkoholu przez młodzieŝ (obecnie 46%, wobec 43% w 2002 i 2003) oraz nieznacznie waŝność problemu alkoholizmu (43% w roku 2005 z poziomu 41% w 2002 i 2003 roku). 4

Tabela 1. Ocena waŝności róŝnych problemów społecznych na poziomie kraju Trudno Bardzo Średnio Mało NiewaŜne WaŜne powiedzieć waŝne waŝne waŝne Razem 2,9% 2002 49,3% 34,9% 10,3% Przestępczość 0,8% 1,9% 100% gospodarcza 1,8% 2005 51,8% 33,9% 9,9% 0,6% 2,1% 100% Przestępczość 2002 45,0% 40,7% 10,0% 2,7% 0,5% 1,2% 100% pospolita 2005 45,5% 43,1% 7,6% 1,7% 0,2% 1,9% 100% Narkomania 2002 51,2% 32,8% 11,1% 2,7% 1,2% 1,1% 100% 2005 51,9% 34,0% 9,3% 3,3% 0,6% 1,0% 100% Zanieczyszczenie 2002 35,4% 44,5% 16,2% 2,7% 0,6% 0,6% 100% środowiska 2005 35,8% 42,0% 17,0% 3,5% 0,5% 1,1% 100% Alkoholizm 2002 51,8% 34,0% 9,9% 3,0% 0,7% 0,6% 100% 2005 52,1% 35,5% 9,0% 2,0% 0,6% 0,7% 100% Kryzys moralny 2002 28,5% 40,7% 21,7% 5,5% 1,2% 2,3% 100% 2005 32,2% 40,6% 16,9% 6,4% 1,1% 2,8% 100% 46,5% 11,2% 2002 38,7% Zły stan zdrowia społeczeństwa 2,1% 0,4% 1,0% 100% Spadek stopy Ŝyciowej Sytuacja mieszkaniowa Przemoc w rodzinie 2005 51,6% 2002 65,6% 2005 63,4% 36,0% 27,0% 30,6% 2002 42,9% 41,8% 2005 41,6% 40,2% 2002 2005 45,3% 49,4% 9,7% 5,5% 5,1% 11,1% 14,7% 1,8% 0,2% 0,6% 100% 1,0% 0,1% 0,2% 0,7% 100% 0,1% 0,7% 100% 2,4% 0,5% 1,3% 100% 2,1% 0,3% 1,1% 100% 38,5% 10,7% 3,1% 0,8% 1,8% 100% 36,0% 10,1% 2,7% 0,5% 1,3% 100% 5

Przemoc i agresja 2002 61,2% 32,2% 5,1% 0,7% 0,3% 0,6% 100% na ulicach 2005 61,2% 30,9% 6,3% 0,7% 0,4% 0,5% 100% 54,7% 8,1% 2002 34,0% Picie przez 1,8% 0,6% 0,8% 100% młodzieŝ 58,0% 6,1% 2005 33,6% 1,2% 0,4% 0,7% 100% Bezrobocie 2002 87,6% 10,9% 0,9% 0,2% 0,1% 0,2% 100% 2005 82,1% 16,0% 1,4% 0,2% - 0,2% 100% AIDS 2002 37,3% 5,9% 2,3% 36,0% 15,3% 3,2% 100% 2005 40,2% 4,0% 1,0% 35,0% 15,9% 3,9% 100% 6

Tabela 2. Ocena waŝności róŝnych problemów społecznych na poziomie kraju wg poziomu spoŝycia alkoholu Poziom wypitego alkoholu w litrach 100% alkoholu Abstynenci Do 1,2 l Pow. 1,2 do 6 l Pow. 6 l do 12 l Pow. 12 l Razem 2002 2005 2002 2005 2002 2005 2002 2005 2002 2005 2002 2005 Bardzo waŝne 52,2% 52,4% 50,5% 50,6% 50,8% 48,6% 46,5% 53,2% 47,9% 51,1% 49,3% 51,8% WaŜne 32,2% 31,6% 35,0% 35,4% 35,6% 35,7% 35,8% 38,1% 31,1% 35,6% 34,9% 33,9% Średnio waŝne 8,3% 7,4% 9,6% 9,7% 10,1% 11,5% 14,0% 7,7% 14,6% 9,0% 10,3% 9,9% 2,9% 1,8% Mało waŝne 2,4% 2,4% 2,4% 2,1% 2,0% 1,6% 2,4% 1,0% 4,3% 0,0% NiewaŜne 1,3% 0,0% 0,9% 1,1% 1,0% 0,5% 0,1% 0,0% 1,2% 1,5% 0,8% 0,6% 0,5% 2,2% 0,8% 2,7% Nie wiem 3,7% 6,1% 1,6% 1,1% 1,1% 0,0% 1,9% 2,1% Przestępczość gospodarcza Przestępczość pospolita Narkomania Bardzo waŝne 51,6% 46,0% 47,5% 46,3% 45,2% 39,9% 37,0% 36,0% 43,7% 54,3% 45,0% 45,5% WaŜne 36,2% 40,0% 40,1% 43,5% 42,6% 46,7% 45,5% 56,7% 36,8% 34,7% 40,7% 43,1% Średnio waŝne 5,9% 6,4% 9,2% 6,7% 9,7% 10,3% 14,4% 7,3% 10,4% 6,0% 10,0% 7,6% Mało waŝne 2,5% 2,5% 1,9% 2,2% 1,6% 1,0% 2,9% 0,0% 7,2% 0,0% 2,7% 1,7% NiewaŜne 1,0% 0,0% 0,5% 0,4% 0,6% 0,4% 0,0% 0,0% 1,0% 0,0% 0,5% 0,2% Nie wiem 2,9% 5,0% 0,9% 0,8% 0,3% 1,8% 0,2% 0,0% 0,8% 5,1% 1,2% 1,9% Bardzo waŝne 49,9% 52,6% 58,9% 62,1% 49,4% 50,3% 46,5% 46,1% 46,3% 45,9% 51,2% 51,9% WaŜne 34,3% 31,8% 30,5% 31,2% 33,3% 34,8% 37,3% 40,5% 29,1% 38,1% 32,8% 34,0% Średnio waŝne 8,4% 7,1% 7,3% 3,9% 13,1% 10,0% 12,2% 11,2% 16,4% 9,0% 11,1% 9,3% Mało waŝne 3,2% 3,9% 1,9% 1,8% 3,1% 3,5% 3,3% 2,2% 5,2% 5,5% 2,7% 3,3% NiewaŜne 1,9% 0,0% 0,7% 0,4% 0,5% 1,4% 0,1% 0,0% 2,1% 0,0% 1,2% 0,6% Nie wiem 2,3% 4,5% 0,8% 0,6% 0,5% 0,0% 0,6% 0,0% 0,8% 1,5% 1,1% 1,0%

Zanieczysz -czenie środowiska Alkoholizm Kryzys moralny Poziom wypitego alkoholu w litrach 100% alkoholu Abstynenci Do 1,2 l Pow. 1,2 do 6 l Pow. 6 l do 12 l Pow. 12 l Razem 2002 2005 2002 2005 2002 2005 2002 2005 2002 2005 2002 2005 Bardzo waŝne 38,3% 33,5% 38,9% 42,3% 35,3% 36,6% 34,6% 30,6% 36,7% 35,0% 35,4% 35,8% WaŜne 41,2% 43,8% 45,6% 40,9% 43,5% 42,9% 43,6% 45,8% 40,6% 41,9% 44,5% 42,0% Średnio waŝne 15,2% 16,3% 12,8% 13,9% 17,7% 15,5% 18,5% 23,6% 16,6% 18,0% 16,2% 17,0% Mało waŝne 2,7% 1,7% 2,0% 1,7% 2,9% 4,1% 2,8% 0,0% 5,8% 5,2% 2,7% 3,5% NiewaŜne 1,4% 0,6% 0,4% 0,3% 0,2% 1,0% 0,4% 0,0% 0,1% 0,0% 0,6% 0,5% Nie wiem 1,2% 4,1% 0,3% 1,0% 0,3% 0,0% 0,1% 0,0% 0,2% 0,0% 0,6% 1,1% Bardzo waŝne 57,6% 55,6% 59,5% 60,4% 45,6% 50,4% 44,2% 43,6% 35,1% 39,6% 51,8% 52,1% WaŜne 30,7% 33,1% 29,2% 29,7% 37,8% 36,2% 40,3% 42,8% 35,0% 39,5% 34,0% 35,5% Średnio waŝne 7,6% 9,7% 8,0% 7,2% 12,9% 8,8% 11,5% 12,5% 16,1% 13,8% 9,9% 9,0% Mało waŝne 2,2% 0,0% 2,1% 2,1% 2,9% 2,8% 3,3% 1,1% 11,3% 1,7% 3,0% 2,0% NiewaŜne 1,1% 0,4% 0,3% 0,5% 0,4% 1,6% 0,7% 0,0% 1,9% 0,0% 0,7% 0,6% Nie wiem 0,8% 1,3% 0,7% 0,0% 0,3% 0,2% 0,0% 0,0% 0,6% 5,4% 0,6% 0,7% Bardzo waŝne 35,1% 35,1% 32,8% 35,2% 27,2% 29,6% 25,0% 24,6% 21,1% 26,2% 28,5% 32,2% WaŜne 40,4% 41,6% 40,5% 42,5% 39,0% 40,3% 40,8% 36,0% 33,3% 36,4% 40,7% 40,6% Średnio waŝne 15,4% 11,7% 20,5% 11,5% 21,7% 16,9% 22,7% 18,5% 20,5% 30,3% 27,2% 30,6% Mało waŝne 3,9% 6,1% 3,8% 5,8% 8,4% 7,6% 9,2% 9,0% 9,4% 5,6% 5,5% 6,4% NiewaŜne 1,2% 0,0% 0,6% 1,5% 1,8% 2,3% 1,6% 0,0% 3,7% 0,0% 1,2% 1,1% Nie wiem 4,0% 5,5% 1,8% 3,5% 1,0% 1,8% 2,8% 0,0% 5,3% 1,2% 2,3% 2,8% 8

Zły stan zdrowia społeczeństwa Spadek stopy Ŝyciowej Sytuacja mieszkaniowa Poziom wypitego alkoholu w litrach 100% alkoholu Abstynenci Do 1,2 l Pow. 1,2 do 6 l Pow. 6 l do 12 l Pow. 12 l Razem 2002 2005 2002 2005 2002 2005 2002 2005 2002 2005 2002 2005 Bardzo waŝne 53,5% 53,7% 49,7% 57,7% 46,5% 51,6% 42,3% 48,3% 42,6% 45,0% 37,2% 45,0% WaŜne 36,1% 37,8% 38,5% 34,3% 40,2% 35,1% 36,0% 32,9% 37,9% 36,1% 38,7% 36,0% Średnio waŝne 7,7% 6,0% 9,5% 6,7% 13,6% 13,2% 16,4% 15,7% 17,3% 17,1% 11,2% 9,7% Mało waŝne 1,1% 1,2% 1,7% 0,9% 2,9% 3,0% 4,0% 5,3% 4,8% 1,8% 2,1% 1,8% NiewaŜne 0,5% 0,0% 0,0% 0,0% 0,4% 0,5% 0,4% 1,1% 1,4% 0,0% 0,4% 0,2% Nie wiem 1,1% 1,3% 0,6% 0,4% 0,6% 0,0% 0,7% 0,0% 1,5% 0,0% 1,0% 0,6% Bardzo waŝne 69,4% 61,0% 67,7% 68,1% 63,1% 57,8% 60,0% 54,6% 62,0% 66,6% 65,6% 63,4% WaŜne 25,1% 30,7% 25,2% 26,9% 28,2% 36,1% 32,1% 35,4% 27,6% 28,9% 27,0% 30,6% Średnio waŝne 4,0% 5,9% 5,6% 3,9% 6,7% 6,1% 6,1% 8,0% 7,4% 4,5% 5,5% 5,1% Mało waŝne 0,4% 0,3% 0,9% 0,1% 1,4% 0,0% 1,0% 0,8% 1,3% 0,0% 1,0% 0,1% NiewaŜne 0,3% 0,0% 0,2% 0,2% 0,3% 0,0% 0,1% 1,1% 0,5% 0,0% 0,2% 0,1% Nie wiem 0,7% 2,1% 0,4% 0,8% 0,4% 0,0% 0,8% 0,0% 1,1% 0,0% 0,7% 0,7% Bardzo waŝne 44,9% 35,6% 46,3% 46,4% 42,9% 37,4% 43,7% 39,5% 39,6% 52,4% 42,9% 41,6% WaŜne 40,8% 42,6% 40,3% 34,3% 43,2% 43,9% 37,5% 47,1% 40,9% 36,3% 41,8% 40,2% Średnio waŝne 9,4% 16,6% 10,5% 15,0% 11,1% 14,7% 11,5% 15,2% 13,0% 11,0% 13,0% 9,5% Mało waŝne 2,2% 0,8% 1,8% 3,2% 1,5% 2,9% 4,7% 1,3% 3,8% 1,7% 2,4% 2,1% NiewaŜne 1,1% 1,3% 0,2% 0,0% 0,3% 0,0% 0,4% 1,1% 1,3% 0,0% 0,5% 0,3% Nie wiem 1,6% 3,2% 0,9% 1,0% 0,5% 0,6% 0,8% 0,0% 1,4% 0,0% 1,3% 1,1% 9

Przemoc w rodzinie Przemoc i agresja na ulicach Picie przez młodzieŝ Bezrobocie Poziom wypitego alkoholu w litrach 100% alkoholu Abstynenci Do 1,2 l Pow. 1,2 do 6 l Pow. 6 l do 12 l Pow. 12 l Razem 2002 2005 2002 2005 2002 2005 2002 2005 2002 2005 2002 2005 Bardzo waŝne 43,8% 44,2% 50,3% 56,9% 45,3% 49,4% 43,1% 46,7% 42,0% 51,1% 38,8% 50,5% WaŜne 41,8% 38,0% 37,1% 34,5% 38,6% 37,6% 39,7% 31,6% 35,7% 31,5% 38,5% 36,0% Średnio waŝne 8,3% 9,8% 9,5% 6,4% 12,6% 9,7% 13,6% 14,8% 16,0% 14,4% 10,7% 10,1% Mało waŝne 2,6% 1,6% 1,9% 1,7% 3,5% 3,7% 2,3% 1,3% 5,5% 3,5% 3,1% 2,7% NiewaŜne 0,9% 0,4% 0,5% 0,0% 1,0% 1,8% 1,2% 0,0% 0,8% 0,0% 0,8% 0,5% Nie wiem 2,6% 5,9% 0,7% 0,6% 1,2% 0,6% 1,2% 1,1% 3,2% 0,0% 1,8% 1,3% Bardzo waŝne 61,2% 57,8% 65,4% 67,7% 59,8% 61,2% 56,1% 53,6% 59,2% 65,3% 61,2% 61,2% WaŜne 31,7% 33,9% 29,7% 26,4% 32,4% 31,4% 35,3% 32,8% 32,7% 29,3% 32,2% 30,9% Średnio waŝne 5,1% 4,8% 3,2% 5,3% 6,8% 6,8% 7,2% 12,1% 7,1% 4,5% 5,1% 6,3% Mało waŝne 0,7% 0,7% 0,7% 0,4% 0,5% 0,3% 1,1% 0,4% 0,2% 1,0% 0,7% 0,7% NiewaŜne 0,6% 0,4% 0,2% 0,0% 0,1% 0,4% 0,1% 1,1% 0,8% 0,0% 0,3% 0,4% Nie wiem 0,7% 2,4% 0,6% 0,2% 0,4% 0,0% 0,2% 0,0% 0,0% 0,0% 0,6% 0,5% Bardzo waŝne 59,3% 58,4% 60,2% 68,6% 47,0% 55,0% 54,7% 58,0% 47,9% 42,3% 45,6% 52,2% WaŜne 31,0% 29,9% 30,9% 28,1% 37,6% 37,1% 38,8% 38,3% 31,6% 34,1% 34,0% 33,6% Średnio waŝne 6,1% 7,5% 6,7% 2,3% 12,0% 4,9% 8,1% 6,1% 10,0% 15,4% 15,6% 11,9% Mało waŝne 1,6% 0,3% 1,1% 0,4% 2,3% 2,7% 2,7% 2,9% 4,4% 0,0% 1,8% 1,2% NiewaŜne 0,7% 0,0% 0,2% 0,0% 0,9% 0,3% 0,6% 1,1% 1,8% 1,7% 0,6% 0,4% Nie wiem 1,4% 3,7% 0,8% 0,5% 0,2% 0,0% 0,0% 0,0% 1,0% 0,0% 0,8% 0,7% 87,0% 79,4% 90,7% 86,5% 86,4% 78,2% 87,6% 82,1% Bardzo waŝne 82,3% 75,9% 85,7% 83,3% 8,3% 12,6% 12,1% 18,9% 10,9% 16,0% WaŜne 11,4% 16,6% 15,5% 20,8% 12,3% 16,7% Średnio waŝne 0,8% 2,1% 0,7% 0,9% 1,1% 2,3% 1,1% 3,2% 1,2% 0,0% 0,9% 1,4% 10

Poziom wypitego alkoholu w litrach 100% alkoholu Abstynenci Do 1,2 l Pow. 1,2 do 6 l Pow. 6 l do 12 l Pow. 12 l Razem 2002 2005 2002 2005 2002 2005 2002 2005 2002 2005 2002 2005 Mało waŝne 0,1% 0,6% 0,2% 0,0% 0,3% 0,5% 1,1% 0,0% 0,1% 0,0% 0,2% 0,2% NiewaŜne 0,3% 0,0% 0,1% 0,0% 0,0% 0,0% 0,1% 0,0% 0,5% 0,0% 0,1% - Nie wiem 0,5% 1,3% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,2% 0,2% AIDS 32,8% 47,5% 37,3% 40,2% Bardzo waŝne 37,7% 33,1% 40,4% 43,7% 37,9% 39,1% 37,8% 43,7% 43,2% 30,9% WaŜne 31,3% 37,5% 36,9% 33,8% 33,6% 37,9% 29,8% 28,9% 36,0% 35,0% Średnio waŝne 17,2% 15,4% 14,1% 13,9% 16,5% 15,9% 16,5% 14,4% 19,0% 15,3% 15,3% 15,9% 6,5% 2,5% 5,9% 4,0% Mało waŝne 6,4% 3,8% 4,2% 3,6% 5,3% 2,3% 6,6% 10,6% 1,6% 0,2% 2,3% 1,0% NiewaŜne 2,6% 1,1% 2,6% 2,8% 1,2% 0,8% 2,7% 0,0% 4,8% 9,1% 2,9% 4,8% Nie wiem 2,8% 1,7% 0,9% 4,1% 4,0% 1,5% 3,2% 3,9% 11

Tabela 3. NajwaŜniejszy problem społeczny w Polsce w ocenie badanych 2002 2005 Przestępczość gospodarcza 12,4% 15,1% Przestępczość pospolita 4,7% 4,5% Narkomania 6,0% 7,3% Zanieczyszczenie środowiska 0,8% 0,7% Alkoholizm 5,8% 7,1% Kryzys moralny 1,5% 2,9% Zły stan zdrowia społeczeństwa 3,8% 5,7% Spadek stopy Ŝyciowej 8,5% 8,2% Sytuacja mieszkaniowa 1,8% 1,4% Przemoc w rodzinie 2,5% 3,6% Przemoc i agresja na ulicach 5,0% 5,6% Picie przez młodzieŝ 1,7% 1,9% Bezrobocie 44,6% 35,6% AIDS 0,7% 0,6% Inne problemy 1 0,4% - Razem 100% 100% 1 Kategoria Inne problemy nie pojawiła się w 2005 roku

Przestępczość gospodarcza Przestępczość pospolita Narkomania Tabela 4. Ocena waŝności róŝnych problemów społecznych w skali lokalnej Bardzo WaŜne Średnio Trudno Mało waŝne waŝne waŝne NiewaŜne powiedzieć Zanieczyszczenie środowiska Alkoholizm Kryzys moralny Zły stan zdrowia społeczeństwa Spadek stopy Ŝyciowej 2002 2003 2005 2002 2003 22,3% 32,2% (++) 22,2% 25,2% 31,9% 29,5% 27,0% 29,9% 38,4% 34,9% 2005 28,7% 37,2% 2002 2003 2005 26,0% 34,6% (++) 26,8% 28,9% 25,3% (--) 30,0% 2002 22,7% 36,6% 2003 26,4% 33,5% 2005 24,9% 34,6% 2002 40,7% 2003 40,9% 2005 43,0% 2002 21,1% 2003 20,8% 2005 21,7% 2002 36,0% 2003 2005 2002 32,6% 38,3% 61,3% 36,9% 33,9% (--) 38,2% 37,7% 31,7% (--) 38,2% 39,1% 38,2% 42,5% (++) 27,5% 20,3% (+/-) 15,8% (--) 23,2% (++) 18,2% (+/-) 13,3% (--) 20,6% (++) 16,5% (+/-) 11,9% (--) 21,7% (++) 22,9% 18,4% (--) 22,6% 15,7% 14,2% (++) 13,1% 24,8% 24,0% 25,2% 17,7% 17,5% 14,4% (--) 14,5% 10,3% (--) 13,9% 11,4% 11,0% 8,3% (--) 14,1% 9,9% 11,2% 12,6% 11,3% 13,3% 4,4% 6,4% (++) 3,5% 10,3% (-/+) 13,4% (++) 8,4% (--) 4,4% 7,1% (++) 3,0% 7,2% 2,1% 6,8% 9,2% (++) 6,4% 2,9% 6,6% (++) 2,5% 9,7% (-/+) 15,3% (++) 5,8% (--) 3,4% 9,4% (++) 3,2% 6,6% Razem 100% 5,5% 100% 4,5% 3,8% 2,2% 100% 100% 100% 2,6% 100% 4,8% 100% 3,1% 100% 4,6% 100% 1,9% 0,9% 100% 100% 1,4% 100% 0,8% 1,5% 100% 3,2% 1,4% 100% 0,5% 1,6% 100% 2,4% 6,6% (++) 2,4% 0,7% 2,3% (++) 0,4% 0,5% 3,7% 100% 3,5% 100% 4,1% 100% 2,0% 100% 2,2% 100% 1,4% 100% 1,3% 100% 14

Sytuacja mieszkaniowa Przemoc w rodzinie Przemoc i agresja na ulicach Picie przez młodzieŝ Bezrobocie AIDS 2003 2005 Bardzo waŝne 61,2% 56,8% (--) 2002 32,3% 2003 35,4% 2005 32,7% 2002 27,9% 2003 30,3% 2005 30,9% 2002 39,2% 2003 39,9% 2005 40,2% 2002 43,0% 2003 42,7% 2005 2002 2003 2005 46,1% 81,3% (++) 77,0% 74,8% WaŜne Średnio waŝne 25,8% 33,1% (++) 38,2% 33,1% (--) 37,5% 37,8% 28,5% (--) 36,0% 30,8% 26,7% (--) 32,4% 35,5% 31,2% (--) 36,4% 13,5% 15,7% 20,3% (++) 2002 19,1% 26,1% 2003 22,0% 24,9% 2005 20,0% 28,0% 7,8% 2,5% 7,6% 1,7% 17,2% 7,7% 17,8% 8,0% 19,5% 6,6% 18,8% 17,2% 18,7% 15,0% 12,7% 14,8% 14,5% 14,1% 12,0% 2,7% 1,1% 4,0% 1,8% 3,6% 0,9% 17,5% (+/-) 13,5% (--) 22,1% (++) Trudno Mało waŝne NiewaŜne powiedzieć Razem 1,6% (++) 1,2% 100% 0,1% 0,6% 100% 2,4% 2,1% 100% 4,7% (++) 1,0% 100% 2,1% 1,5% 100% 9,5% 1,9% 4,1% (-/+) 100% 14,0% 6,4% 3,6% (++) (++) 100% 7,1% 1,7% 5,5% (--) (++) 100% 9,1% 3,7% 2,2% 100% 11,4% 8,4% 0,9% (++) (++) 100% 8,5% 2,7% 1,4% 100% 4,1% 1,1% 1,9% 100% 7,4% 3,1% (++) (++) 1,5% 100% 3,4% 1,1% 1,1% 100% 0,3% 1,1% 100% 0,9% (++) 0,7% 100% 0,1% 0,3% 100% 15,2% 13,4% (-/+) 8,7% 100% 13,4% 18,8% (++) 7,4% 100% 12,6% 8,0% (--) 9,3% 100% 15

Tabela 5. NajwaŜniejszy problem społeczny w skali lokalnej w ocenie badanych (% respondentów) 2002 2005 Przestępczość gospodarcza 5,5% 4,0% Przestępczość pospolita 3,4% 4,7% Narkomania 3,9% 4,1% Zanieczyszczenie środowiska 1,7% 2,0% Alkoholizm 7,4% 9,5% Kryzys moralny 1,3% 1,7% Zły stan zdrowia społeczeństwa 3,8% 4,6% Spadek stopy Ŝyciowej 9,5% 11,0% Sytuacja mieszkaniowa 1,9% 2,3% Przemoc w rodzinie 1,7% 1,6% Przemoc i agresja na ulicach 4,1% 5,4% Picie przez młodzieŝ 2,4% 4,7% Bezrobocie 53,1% 44,0% AIDS 0,2% 0,4% Inne problemy 2 0,2% - Razem 100% 100% 2 Kategoria Inne problemy nie pojawiła się w 2005 roku 16

2.2. Konsumpcja napojów alkoholowych o Następuje dalszy wzrost spoŝycia alkoholu: obecne spoŝycie (średnie roczne w litrach czystego alkoholu 4,31) jest o 10% wyŝsze niŝ w roku 2003 (3,92) i aŝ o 30% wyŝsze niŝ w roku 2002 (3,31). Do wzrostu ogólnego spoŝycia najbardziej przyczynia się dynamiczny wzrost konsumpcji napojów spirytusowych spoŝycie w 2005 roku (2,44) jest o 19% wyŝsze niŝ w roku 2003 (2,02) i aŝ 42% wyŝsze niŝ w roku 2002 (1,73). Badania ankietowe na ogół pokrywają 40-60% spoŝycia rejestrowanego oficjalnie (Na podstawie raportu z ogólnopolskich badań ankietowych dot. wzorów konsumpcji alkoholu w 1985 r. autorstwa prof. J. Jasińskiego). o Wzrost spoŝycia piwa został zahamowany po 9% wzroście w latach 2003/2002, spoŝycie w 2005 roku jest tylko o 2% wyŝsze niŝ w roku 2003 (moŝna nawet mówić o stabilizacji spoŝycia piwa na poziomie roku 2003), co daje wzrost o 10% w latach 2005/2002. o MoŜna zaobserwować równieŝ systematyczny wzrost spoŝycia wina, jednak ze względu na bardzo niski udział wina w konsumpcji alkoholu jest on mało zauwaŝalny obecnie (0,37) jest to ponad 10% więcej niŝ w roku 2002 (0,33) i ponad 20% więcej niŝ w roku 2002 (0,30). o W efekcie zmian w konsumpcji poszczególnych napojów alkoholowych dość znacznie zmieniła się struktura spoŝycia alkoholu. Jeszcze w roku 2002 nieco ponad 50% alkoholu wypijano pod postacią piwa, a 41% pod postacią napojów spirytusowych. W 2003 roku udział piwa w spoŝyciu spadł do 48% a udział napojów spirytusowych wzrósł do ponad 43%. To w roku 2005 najwięcej alkoholu wypijano juŝ pod postacią napojów spirytusowych (47%) a udział piwa spadł do poziomu 44,5%. o Udział wina w konsumpcji alkoholu nadal pozostaje nieznaczny i oscyluje w granicach 9%. o Wzrost spoŝycia napojów spirytusowych w latach 2005/2003 o 19% to przede wszystkim wynik wzrostu średniego spoŝycia wśród osób pijących te napoje (ok. 14%) a w mniejszym stopniu - wzrost liczby konsumentów (ok. 4%). Podobnie, wysoki wzrost spoŝycia napojów spirytusowych w latach 2005/2002 (o ponad 40%) to przede wszystkim wynik wzrostu średniego spoŝycia wśród osób pijących ten rodzaj alkoholu (o ponad 30%) a w zdecydowanie mniejszym stopniu - wzrost liczby konsumentów (ok. 6%). o Wzrost spoŝycia wina to wyłącznie wynik wzrostu średniego spoŝycia przy stabilnej liczbie konsumentów tego napoju. o Minimalny wzrost spoŝycia piwa (o 2%) latach 2003-2005 jest wynikiem wzrostu średniego spoŝycia (o 3%) przy niewielkim spadku liczby konsumentów (o 1%). Natomiast na 14% wzrost spoŝycia piwa w latach 2002-2005 składa się 10% wzrost średniego rocznego spoŝycia i 4% wzrost liczby konsumentów piwa. o KaŜdy z napojów alkoholowych pije się inaczej. W 2005 roku wódkę piło się średnio 40 razy w ciągu roku, średnio wypijając ok. 185 ml. Osoby pijące bimber robiły to znacznie rzadziej (ok. 7 razy w roku), natomiast w nieco większych ilościach jednorazowo (ok. 280 ml). o Wino cechuje stosunkowo niska średnia konsumpcja jednorazowa ok. 175 ml i jednocześnie względnie niska częstotliwość picia 18 razy w ciągu roku. 17

o Piwo na tle innych napojów odznacza się względnie wysoką częstotliwością picia (ok. 80 razy) i niezbyt znacznym spoŝyciem jednorazowym (średnio ok. 650 ml) o Zmiany jakie obserwujemy pokazują jak doszło do wzrostu średniego spoŝycia napojów spirytusowych. Stało się tak za sprawą zwiększenia się częstotliwości picia. Średnie spoŝycie napojów spirytusowych przy jednej okazji w 2005 roku jest niemal identyczne jak w roku 2003 i nieco niŝsze niŝ w roku 2002. o W przypadku wina zarówno częstotliwość jak i jednorazowa konsumpcja są nieco większe niŝ w poprzednich latach, co powoduje umiarkowany wzrost średniego spoŝycia wśród konsumentów. o W przypadku piwa w 2003 wzrosła częstotliwość, zmalała jednorazowa konsumpcja. W roku 2005 minimalnie spadla częstotliwość, natomiast wzrosła jednorazowa konsumpcja do poziomu z roku 2002. o Rozkład spoŝycia: Stosunkowo niewielkie ilości, nieprzekraczające 1,2 litra czystego alkoholu rocznie przypadały w 2005 roku na prawie 43% konsumentów (w 2003 grupa ta liczyła 44% konsumentów a w 2002 roku 49%) co oznacza spadek liczby osób mało pijących o ok. 5% w stosunku do roku 2003 i 12% w stosunku do roku 2002. o Znaczne ilości, powyŝej 12 litrów czystego alkoholu, spoŝywało w 2005 roku prawie 12% konsumentów alkoholu (w 2003 grupa ta liczyła 11% konsumentów a w 2002 roku 8%), w liczba bezwzględnych oznacza to zwiększenie się liczby osób nadmiernie pijących o ponad 5% w stosunku do roku 2003 i aŝ około 45% w stosunku do roku 2002 o WaŜnym problemem jest koncentracja spoŝycia alkoholu - w 2002 roku osoby spoŝywające powyŝej 6 litrów czystego alkoholu rocznie stanowiły niecałe 20% konsumentów i przyczyniały się do 70% ogólnego spoŝycia alkoholu. W 2003 roku takie osoby stanowiły 24% konsumentów i spoŝywały 75% wolumenu, a w 2005 takie osoby stanowiły 23% konsumentowi i przyczyniały się do 75% ogólnego spoŝycia alkoholu. o W 2002 roku osoby spoŝywające powyŝej 6 litrów czystego alkoholu rocznie stanowiły niecałe 20% konsumentów i przyczyniały się do 70% ogólnego spoŝycia alkoholu. W 2003 roku takie osoby stanowiły 24% konsumentów i spoŝywały 75% wolumenu, a w 2005 takie osoby stanowiły 23% konsumentowi i przyczyniały się do 75% ogólnego spoŝycia alkoholu. o Oznacza to, Ŝe mniej niŝ ¼ konsumentów stoi za konsumpcją ¾ ogólnego spoŝycia alkoholu co jest bliskie uniwersalnej regule (Vilfredo) Pareto, głoszącej, Ŝe 20% konsumentów generuje 80% obrotu. o Odsetek abstynentów w populacji pozostaje na stałym poziomie (około 15-16%), przy czym stopniowo jest coraz abstynentów więcej wśród kobiet (23% w 2005, wobec 21% w 2002) a coraz mniej wśród męŝczyzn (odpowiednio 11% i 8%). o Abstynencja jest szczególnie charakterystyczna dla: kobiet, osób najstarszych (ponad 65 lat) około 40% z nich jest abstynentami, wdów (ponad 40% to abstynentki), mieszkanek wsi, osób z wykształceniem podstawowym, rencistów i emerytów, kobiet będących robotnikami niewykwalifikowanymi, osób wierzących i praktykujących, osób najmniej zarabiających. Odsetki abstynentów w zasadzie nie zmieniły się znacząco w wymienionych grupach abstynentów ciągu ostatnich trzech lat. o NajniŜszymi odsetkami abstynentów charakteryzują się następujące grupy społeczno-demograficzne: najmłodsi (18-29 lat) (zanotowano tu spadek: odsetka 18

abstynentów z 6,4% w 2002 do 3,1% w 2005), kawalerowie (analogiczny spadek z 10,5% do 6,1%) i panny, mieszkańcy największych miast, osoby z wykształceniem wyŝszym, posiadające najwyŝsze dochody gospodarstwa domowego oraz nie będące osobami wierzącymi i praktykującymi. o Test przesiewowy CAGE: ciągu ostatnich trzech lat zmniejszyła się nieco (z 85% do 82%) liczba osób odpowiadających negatywnie na wszystkie cztery pytania testu i co się z tym wiąŝe wzrosła liczba osób naleŝących do grupy ryzyka - odpowiadających pozytywnie na przynajmniej dwa pytania (z 8% do 11%). Obecnie więcej osób deklaruje, Ŝe odczuło potrzebę ograniczenia spoŝycia oraz Ŝe picie alkoholu było pierwszą czynnością wykonywaną rano. Najwięcej osób z pozytywnym wynikiem testu było wśród pijących ponad 12 l. alkoholu rocznie (35% w 2002 roku oraz 34% w 2005 roku). Tabela 6. Konsumenci napojów alkoholowych wg poziomu rocznego spoŝycia w przeliczeniu na stuprocentowy alkohol Wśród wszystkich Odsetek pijących napoje Wśród konsumentów Odsetek pijących napoje alkoholowe w ilościach rocznie alkoholowe w ilościach rocznie 2002 2003 2005 2002 2003 2005 Abstynenci* 19,3% 17,1% 18,4% X X X Do 1,2 l 39,6% 36,8% 34,8% 49,1% 44,4% 42,7% PowyŜej 1,2 do 6 l 25,3% 26,0% 28,2% 31,4% 31,4% 34,5% PowyŜej 6 l do 12 l 9,3% 11,1% 9,1% 11,5% 13,4% 11,2% PowyŜej 12 l 6,5% (--) 9,0% 9,5% 8,0% (--) 10,8% 11,6% Razem 100% 100% 100% 100% 100% 100% *Odsetek abstynentów obliczony po odrzuceniu braków danych, co do wielkości spoŝycia alkoholu. Tabela 7. Odsetek osób (% wśród wszystkich badanych) pijących poszczególne rodzaje alkoholów 2002 2003 2005 Wódka 59,4% 59,4% 61,7% Bimber 2,5% 2,7% 2,9% Wino gronowe 65,7% 66,1% 64,1% Wino domowe 9,0% (--) 11,7% 12,6% Piwo 64,6% 66,5% 65,7% Razem 100% 100% 100% 19

Tabela 8. Ostatnia okazja (% wśród badanych pijących wódkę i bimber) wódka bimber 2002 2003 2005 2002 2003 2005 1 dzień temu 7,2% 10,4% 13,2% (--) 3,2% 3,4% 0,0% 2 dni temu 3,2% 6,5% 3,9% (++) 1,1% 9,5% 0,0% 3-7 dni temu 16,9% 14,0% 16,4% 7,9% 0,0% 9,9% 8-14 dni temu 10,5% 11,9% 12,2% 7,8% 2,5% 7,0% 15-29 dni temu 7,1% 5,8% 7,5% 6,3% 0,0% 0,0% 1 miesiąc temu 15,7% 13,3% 14,7% 14,7% 8,3% 22,7% ponad miesiąc do 11,8% 15,0% 10,0% 2 miesięcy temu (++) 15,9% 12,6% 9,4% 2-3 mies. temu 6,8% 6,3% 8,7% 12,2% 8,9% 12,8% ponad 3 miesiące 10,6% 32,4% 7,3% 6,9% 7,4% do pół roku temu 20,7% ponad pół roku temu do roku 1,5% 2,4% 1,5% 3,7% 8,5% 3,7% nie pamiętam 11,9% (++) 7,4% (-/+) 4,5% (--) 16,6% 14,0% 13,8% Tabela 9. Ostatnia okazja (% wśród badanych pijących wino domowe i wino gronowe) wino gronowe wino domowe 2002 2003 2005 2002 2003 2005 1 dzień temu 3,4% 3,8% 4,3% 3,2% 3,8% 5,3% 2 dni temu 1,9% 1,8% 2,5% 1,1% 1,3% 0,5% 3-7 dni temu 8,8% 7,1% 10,9% 7,9% 6,9% 13,5% 8-14 dni temu 7,0% 8,5% 5,5% 7,8% 4,2% 6,1% 15-29 dni temu 5,2% 4,8% 6,1% 6,3% 7,7% 5,0% 1 miesiąc temu 11,8% 10,6% 8,5% 14,7% 15,4% 12,9% Ponad miesiąc do 8,8% 10,4% 10,8% 15,9% 15,5% 11,6% 2 miesięcy temu 2-3 mies. temu 5,3% 5,1% 4,9% 12,2% 8,3% 12,4% Ponad 3 miesiące 33,0% 37,6% 36,6% 10,6% 13,5% 16,7% do pół roku temu Ponad pół roku temu do roku 5,3% 4,5% 5,2% 3,7% (--) 10,1% 8,9% Nie pamiętam 9,6% 6,0% 4,7% 16,6% 13,3% 7,1% (++) 20

Tabela 10. Ostatnia okazja (% wśród badanych pijących piwo) piwo 2002 2003 2005 1 dzień temu 25,5% 28,5% 28,0% 2 dni temu 10,8% 12,9% 11,1% 3-7 dni temu 29,1% 28,6% 32,9% 8-14 dni temu 10,8% 9,4% 9,4% 15-29 dni temu 4,8% 4,3% 2,3% (--) 1 miesiąc temu 8,2% 6,7% 7,3% Ponad miesiąc do 2 miesięcy 3,7% 2,4% 3,4% temu 2-3 miesiące temu 1,3%,9% 1,3% Ponad 3 miesiące do pół roku temu 1,1% 2,2% 1,1% Ponad pół roku temu do roku 0,7% 0,8% 0,3% Nie pamiętam 4,0% 3,5% 2,8% Razem 100% 100% 100% Tabela 11. Średnie roczne spoŝycie w litrach 100% alkoholu i struktura konsumpcji napojów alkoholowych (w %) 2002 2003 2005 Napoje spirytusowe Średnia dla wszystkich badanych 1,42 1,70 2,02 Średnia dla konsumentów napojów alkoholowych 1,73 2,02 2,44 Udział w spoŝyciu 41,0% 43,4% 46,9% Wino Średnia dla wszystkich badanych 0,30 0,33 0,37 Średnia dla konsumentów napojów alkoholowych 0,36 0,40 0,44 Udział w spoŝyciu 8,7% 8,4% 8,6% Piwo Średnia dla wszystkich badanych 1,74 1,89 1,92 Średnia dla konsumentów napojów alkoholowych 2,10 2,24 2,30 Udział w spoŝyciu 50,3% 48,2% 44,5% Napoje alkoholowe ogółem Średnia dla wszystkich badanych 3,31 3,92 4,31 Średnia dla konsumentów napojów alkoholowych 4,11 4,66 5,18 21

Tabela 12. Wzory picia - odsetki konsumentów poszczególnych typów napojów alkoholowych oraz ich kombinacji wśród wszystkich oraz wśród pijących, po wyeliminowaniu abstynentów Napoje alkoholowe Odsetki pijących poszczególne Napoje alkoholowe wśród wszystkich Odsetki pijących poszczególne napoje alkoholowe wśród konsumentów 2002 2003 2005 2002 2003 2005 Napoje spirytusowe 58,3% 59,5% 61,7% 69,7% 69,8% 73,4% Wino 66,2% 67,5% 67,1% 79,1% 79,3% 79,7% Piwo 62,9% 66,5% 65,7% 75,2% 78,1% 78,1% Kombinacje napojów alkoholowych Abstynenci 16,3% 14,8% 15,9% X X X Tylko napoje spirytusowe 3,4% 2,2% 2,9% 4,0% 2,6% 3,4% Tylko wino 10,3% 10,0% 8,7% 12,3% 11,7% 10,3% Tylko piwo 4,4% 4,8% 4,8% 5,3% 5,7% 5,7% Napoje spirytusowe i wino 7,1% 6,4% 6,8% 8,5% 7,4% 8,0% Napoje spirytusowe i piwo 9,7% 10,7% 9,3% 11,6% 11,2% 11,0% Wino i piwo 10,6% 10,9% 8,9% 12,7% 12,8% 10,5% Napoje spirytusowe i wino i piwo 38,1% 40,2% 42,7% 45,5 47,2% 50,9% Tabela 13. Średnie spoŝycie poszczególnych napojów alkoholowych dla konsumentów alkoholu, odsetki konsumentów poszczególnych napojów i średnie spoŝycie liczone tylko dla ich konsumentów 2002 2003 2005 Wódka (40% zawartości alkoholu) Średnie spoŝycie wódek dla konsumentów napojów alkoholowych 1,73 2,02 2,44 Odsetki konsumentów wódek 69,7% 69,8% 73,4% Średnie spoŝycie wódek dla konsumentów wódek 2,62 3,01 3,43 Wino (12% zawartości alkoholu) Średnie spoŝycie wina dla konsumentów napojów alkoholowych 0,36 0,40 0,44 Odsetki konsumentów wina 79,1% 79,3% 79,7% Średnie spoŝycie wina dla konsumentów wina 0,47 0,51 0,57 Piwo (5,5% zawartości alkoholu) Średnie spoŝycie piwa dla konsumentów napojów alkoholowych 2,10 2,24 2,30 Odsetki konsumentów piwa 75,2% 78,1% 78,1% Średnie spoŝycie piwa dla konsumentów piwa 2,82 2,91 3,00 22

Tabela 14. Częstotliwość picia (% wśród konsumentów danego napoju alkoholowego) Średnia liczba przypadków picia w roku Odsetki pijących w czasie ostatnich 2 dni Odsetki pijących w czasie ostatnich 7 dni 2002 2003 2005 2002 2003 2005 2002 2003 2005 30 37 40 10,3% 18,2% 17,9% Wódka 27,2% 33,4% 35,1% (--) (--) Bimber 17 19 7 5,1% 14,9% 0,0% 13,6% 14,9% 11,4% 13,6% 18,5% Wino 16 16 18 5,5% 6,1% 7,1% 14,0% Wino domow e 16 17 22 4,3% 5,9% 5,4% 12,4% 13,8% 20,8% Piwo 72 80 77 35,2% 42,9% 38,9% 63,6% (--) 72,5% 74,1% Tabela 15. Wielkość konsumpcji przy jednej okazji (% wśród konsumentów wódki i bimbru oraz średnie dla konsumentów danego napoju) wódka bimber 2002 2003 2005 2002 2003 2005 PoniŜej 100 ml. 27,0% 27,5% 30,0% 19,4% 19,6% 16,4% 100-200 ml. 40,3% 42,8% 40,0% 36,3% 40,2% 35,6% 201-300 ml. 19,0% 17,6% 16,5% 20,0% 22,3% 15,3% PowyŜej 300 ml. 13,7% 12,1% 13,5% 24,4% 17,9% 32,8% Średnia w ml. 191 183 185 225 202 277 Tabela 16. Wielkość konsumpcji przy jednej okazji (% wśród konsumentów wina gronowego i wina domowego oraz średnie dla konsumentów danego napoju) wino gronowe wino domowe 2002 2003 2005 2002 2003 2005 Do 100 ml. 63,0% 63,2% 60,4% 52,1% 53,9% 47,3% 101-300 ml. 27,3% 27,5% 29,8% 35,8% 39,6% 38,8% PowyŜej 300 ml. 9,7% 9,3% 9,8% 12,1% 6,4% 13,9% Średnia konsumentów ml. 174 170 176 193 162 217 23

Tabela 17. Wielkość konsumpcji przy jednej okazji (% wśród konsumentów piwa oraz średnie dla konsumentów tego napoju) Piwo 2002 2003 2005 PoniŜej 0,5 l 26,5% 27,9% 26,0% 0,5 l 44,9% 43,1% 43,0% 0,51-1 l 18,4% 21,3% 20,5% PowyŜej 1 l 10,3% 7,7% 10,5% Średnia w litrach 0,658 0,632 0,656 Tabela 18. Średnie roczne spoŝycie napojów alkoholowych w przeliczeniu na litry 100% alkoholu obliczone dwoma metodami Metoda ostatniej okazji Napoje spirytusowe średnie udział w spoŝyciu 2002 2003 2005 2002 2003 2005 1,42 1,70 2,02 41,0% 43,4% 46,9% Wino 0,30 0,33 0,37 8,7% 8,4% 8,6% Piwo 1,74 1,89 1,92 50,3% 48,2% 44,5% Ogółem 3,31 3,92 4,31 100% 100% 100% Napoje spirytusowe Metoda częstość x ilość średnie udział w spoŝyciu 2002 2003 2005 2002 2003 2005 0,65 0,55 0,90 25,4% 23,9% 34,1% Wino 0,38 0,31 0,21 14,8% 13,5% 7,9% Piwo 1,53 1,44 1,53 59,8% 62,6% 58,0% Ogółem 2,57 2,30 2,64 100% 100% 100% 24

Tabela 19. Częstość picia wódki, wina w ciągu ostatnich 12 miesięcy (% wśród wszystkich badanych) wódka wino 2002 2003 2005 2002 2003 2005 Codziennie 0,1% 0,1% 0,2% 0,2% 0,2% 0,2% 3-4 razy w tygodniu 0,7% 0,2% 0,7% 0,6% 0,2% 0,6% 1-2 razy w tygodniu 1,4% 1,9% 2,1% 1,7% 0,6% (--) 2,2% 2-3 razy w miesiącu 5,5% 5,8% 6,7% 3,6% 3,5% 3,8% Raz w miesiącu 10,5% 10,0% 10,0% 5,0% 4,9% 4,2% 6-11 razy w roku 12,6% 11,5% 12,5% 6,5% 7,2% 5,5% 2-5 razy w roku 23,4% 23,9% 25,5% 25,8% 25,0% 24,3% Raz w roku 5,2% 5,9% 5,1% 21,7% 24,6% 24,5% Ani razu w ciągu ostatnich 12 40,6% 40,7% 37,2% 34,9% 33,7% 34,8% miesięcy Razem 100% 100% 100% 100% 100% 100% Tabela 20. Częstość picia piwa w ciągu ostatnich 12 miesięcy (% wśród wszystkich badanych) piwo 2002 2003 2005 Codziennie 2,4% 1,9% 2,4% 3-4 razy w tygodniu 6,3% 6,6% 6,9% 1-2 razy w tygodniu 15,2% 16,1% 15,8% 2-3 razy w miesiącu 16,4% 15,3% 16,4% Raz w miesiącu 9,4% 11,1% 9,2% 6-11 razy w roku 6,1% 6,2% 6,7% 2-5 razy w roku 7,0% 7,2% 7,2% Raz w roku 1,6% 2,2% 0,9% Ani razu w ciągu ostatnich 12 miesięcy 35,5% 33,6% 34,4% Razem 100% 100% 100% 25

Tabela 21. Typy okazji picia napojów alkoholowych (% badanych wśród konsumentów poszczególnych napojów alkoholowych) (moŝliwość wyboru wielu odpowiedzi) Wódka Bimber Wino Wino domowe Piwo 23,9% 2002 33,6% 12,4% 12,2% 2,6% Imieniny, urodziny 2003 34,6% 2,8% 21,6% 9,7% 3,9% 2005 38,3% 3,1% 19,2% 13,7% 2,7% 2002 16,3% 13,4% 8,6% 14,9% 9,9% Zaplanowane 2003 15,6% 5,6% 7,6% 12,7% 11,3% spotkanie towarzyskie 28,0% 11,6% 2005 17,3% 11,5% 12,4% (++) Niezaplanowane 2002 6,6% 15,5% 3,7% 12,3% 6,1% spotkanie 2003 4,9% 26,9% 2,6% 11,7% 7,2% towarzyskie 2005 6,7% 8,8% 2,5% 12,0% 7,7% 2002 0,3% 1,6% 3,0% 3,8% 2,5% Obiad lub kolacja w 2003 1,0% 0,0% 3,6% 8,7% 2,1% gronie domowników 10,4% 2005 0,7% 0,0% 4,8% 3,1% 2002 1,0% 0,2% 0,9% 0,3% 0,0% Chrzciny 2003 1,4% 0,0% 0,1% 0,8% 0,0% 2005 1,0% 0,0% 0,3% 0,0% 0,2% 2002 2,5% 0,0% 1,4% 0,7% 0,1% Pierwsza komunia 2003 1,9% 0,0% 2,4% 0,7% 0,0% 2005 1,8% 0,0% 1,1% 1,4% 0,0% 2002 5,2% 0,2% 4,0% 0,1% 0,2% Wesele 2003 7,5% 0,0% 4,4% 0,0% 0,5% 2005 5,1% 0,0% 4,1% 0,0% 0,0% 2002 9,9% 3,9% 21,2% 7,4% 0,6% Święta (Wielkanoc, BoŜe Narodzenie) Zabawa taneczna, dancing, dyskoteka 2003 9,9% 9,3% 2005 7,6% 14,0% 20,6% 13,7% (--) 6,3% 0,5% 6,6% 0,3% 2002 3,6% (++) 1,1% 2,7% 0,1% 2,5% 2003 1,7% 0,0% 2,4% 0,0% 1,3% 2005 1,9% 0,0% 4,3% 0,0% 4,6% (++) 26

Randka (spotkanie we dwoje) Wypłata Oblewanie Załatwienie jakiejś sprawy Wczasowoturystyczne Bez specjalnej okazji Inne sytuacje Sylwester* Wódka Bimber Wino Wino domowe Piwo 2002 0,3% 0,0% 0,2% 0,0% 0,4% 2003 0,0% 0,0% 0,4% 0,0% 0,0% 2005 0,0% 0,0% 0,9% 0,0% 0,4% 2002 0,1% 0,0% 0,2% 0,1% 0,2% 2003 0,1% 0,0% 0,1% 0,0% 0,4% 2005 0,3% 0,0% 0,2% 0,0% 0,6% 2002 2,6% 0,8% 1,4% 0,7% 1,2% 2003 3,2% 6,3% 1,8% 3,0% 1,4% 2005 2,3% 1,9% 2,5% 0,0% 0,9% 2002 1,0% 0,8% 0,4% 1,0% 0,7% 2003 2,0% 5,6% 0,4% 0,8% 0,4% 2005 0,8% 0,0% 0,7% 0,7% 0,4% 2002 0,7% 2,2% 0,4% 1,1% 1,4% 2003 1,3% 10,1% 0,6% 0,9% 3,1% 2005 2,3% 1,1% 0,1% 0,0% 1,5% 2002 11,5% 46,6% 65,1% 9,5% 41,7% 2003 10,3% 23,7% 7,3% 41,3% 62,6% 2005 8,4% 39,3% 9,4% 33,9% 59,0% 2002 4,1% 1,6% 3,7% 3,7% 6,5% 2003 3,4% 9,8% 2,8% 3,6% 4,8% 2005 5,5% 3,9% 24,6% 9,7% (++) (++) 6,3% 2002 0,7% 0,0% 14,7% 0,0% 0,0% 2003 1,0% 0,0% 21,3% 0,0% 0,0% * W roku 2005 tej odpowiedzi nie było w kafeterii. 27

Tabela 22. Okoliczności picia - miejsce (% badanych wśród konsumentów poszczególnych napojów alkoholowych) (moŝliwość wyboru wielu odpowiedzi) Wódka Bimber Wino Wino domowe Piwo Miejsce picia: 2002 75,1% 72,6% 59,4% 78,8% 91,3% (++) w mieszkaniu 2003 71,1% 54,6% 53,6% 80,6% 89,8% (--) 2005 71,0% 92,2% 58,4% 77,9% 89,3% (++) 2002 12,0% 0,2% 12,0% 0,5% 15,7% w lokalu 15,4% 2003 12,1% 0,0% 11,4% 2,4% gastronomicznym 2005 12,5% 0,0% 14,2% 1,4% 10,7% (--) 2002 1,0% 1,8% 1,3% 0,2% 0,5% w miejscu pracy 2003 1,4% 4,8% 0,6% 0,0% 0,4% 2005 1,0% 0,0% 1,4% 1,5% 1,1% 2002 10,1% 23,2% 23,4% 6,4% 7,6% (--) (--) na wolnym powietrzu 2003 14,7% 36,4% 30,3% 6,7% 6,0% 2005 15,7% 11,7% 29,6% 6,1% 7,6% 2002 1,8% 1,9% 1,5% 0,4% 1,2% w innym miejscu 2003 1,9% 0,0% 0,9% 1,2% 1,0% 2005 1,8% 0,0% 1,5% 0,9% 1,9% 28

Tabela 23. Okoliczności picia - towarzystwo (% badanych wśród konsumentów poszczególnych napojów alkoholowych) (moŝliwość wyboru wielu odpowiedzi) Wódka Bimber Wino Wino domowe Piwo Towarzystwo: 2002 1,8% 2,5% 1,4% 6,6% 25,7% (++) sam 2003 2,8% 0,0% 1,6% 4,9% 20,3% 2005 2,2% 2,6% 0,9% 8,6% 21,7% 2002 54,0% 18,6% 63,4% 54,9% 31,6% z rodziną 39,5% 2003 56,4% 33,4% 67,0% 58,2% 2005 55,6% 27,3% 65,8% 59,8% 35,2% 2002 54,1% 45,4% 82,3% 43,8% 44,8% ze znajomymi 2003 50,9% 40,6% 41,8% 67,7% 36,0% (--) 2005 56,1% 74,7% 47,4% 48,3% 36,4% 2002 1,3% 4,0% 2,1% 0,3% 0,4% z nieznajomymi 2003 1,1% 0,0% 2,0% 0,0% 1,3% 2005 2,2% 3,8% 2,6% 0,0% 1,4% 2002 0,0% 0,0% 0,1% 0,1% 0,0% (--) z kimś innym 2003 0,4% 1,3% 1,0% 0,0% 1,3% 2005 1,0% 1,2% 0,0% 1,4% 0,5% 29

Tabela 24. Test CAGE (wersja: kiedykolwiek) wśród wszystkich respondentów. Odpowiedzi pozytywne na poszczególne pytania testu przesiewowego CAGE (% wśród wszystkich respondentów) 2002 2005 Czy kiedykolwiek miał Pan(i) poczucie, Ŝe powinien(na) ograniczyć swoje picie? 8,7% 11,3% Czy zdarzało się, Ŝe ludzie krytykowali Pana(nią) za to, Ŝe Pan(i) pije? 8,7% 9,6% Czy kiedykolwiek czuł się Pan(i) nie w porządku lub winny(a) w związku ze swoim piciem? 8,4% 9,7% Czy kiedykolwiek napicie się alkoholu było pierwszą czynnością wykonywaną przez Pana(nią) rano po to, aby uspokoić nerwy lub złagodzić kaca? 3,8% 6,5% Tabela 25. Test CAGE (wersja: kiedykolwiek) wśród wszystkich respondentów. Wyniki testu przesiewowego CAGE (% wśród wszystkich respondentów) 2002 2005 Brak odpowiedzi pozytywnej 84,8% 81,6% Jedna odpowiedź pozytywna 6,9% 7,9% Dwie odpowiedzi pozytywne 4,0% 4,9% Trzy odpowiedzi pozytywne 2,8% 3,2% Cztery odpowiedzi pozytywne 1,6% 2,5% Wynik pozytywny (dwie lub więcej odpowiedzi pozytywnych) 8,4% 10,6% Tabela 26. Test CAGE (wersja kiedykolwiek) wśród konsumentów. Odpowiedzi pozytywne na poszczególne pytania testu przesiewowego CAGE (% wśród konsumentów alkoholu) 2002 2005 Czy kiedykolwiek miał Pan(i) poczucie, Ŝe powinien(na) ograniczyć swoje picie? 8,6% 12,3% Czy zdarzało się, Ŝe ludzie krytykowali Pana(nią) za to, Ŝe Pan(i) pije? 8,7% 10,9% Czy kiedykolwiek czuł się Pan(i) nie w porządku lub winny(a) w związku ze swoim piciem? 8,5% 10,3% Czy kiedykolwiek napicie się alkoholu było pierwszą czynnością wykonywaną przez Pana(nią) rano po to, aby uspokoić nerwy lub złagodzić kaca? 3,8% 7,4% Tabela 27. Test CAGE (wersja kiedykolwiek) wśród konsumentów. Wyniki testu przesiewowego CAGE (% wśród konsumentów alkoholu) 2002 2005 Brak odpowiedzi pozytywnej 85,2% 79,7% Jedna odpowiedź pozytywna 6,5% 8,9% Dwie odpowiedzi pozytywne 3,8% 5,0% Trzy odpowiedzi pozytywne 2,6% 3,4% Cztery odpowiedzi pozytywne 1,9% 2,9% Wynik pozytywny (dwie lub więcej odpowiedzi pozytywnych) 8,3% 11,3% 30

Tabela 27c. Test CAGE (wersja: kiedykolwiek) wśród wszystkich respondentów. Wyniki testu przesiewowego CAGE, a poziom spoŝycia (% wśród wszystkich respondentów) 2002 2005 Ogółem 8,4% 10,6% Rozkład spoŝycia abstynenci 4,3% 6,0% do 1,2l 2,1% 3,4% PowyŜej 1,2 do 6 l 8,0% 7,8% PowyŜej 6 do 12 l 22,3% 20,5% powyŝej 12 l 34,9% 34,2% Grupa ryzyka Nie 6,1% 6,8% Tak 29,5% 30,3% Tabela 28. Test CAGE (wersja kiedykolwiek) wśród konsumentów. Wyniki testu przesiewowego CAGE, a poziom spoŝycia (% wśród konsumentów alkoholu) 2002 2005 Ogółem 8,3% 11,3% Rozkład spoŝycia do 1,2l 1,8% 3,5% PowyŜej 1,2 do 6 l 8,0% 7,9% PowyŜej 6 do 12 l 26,3% 20,7% powyŝej 12 l 32,7% 34,1% Grupa ryzyka Nie 6,1% 6,8% Tak 29,4% 30,7% Tabela 29. Test CAGE w ciągu ostatnich 12 miesięcy wśród konsumentów. Odpowiedzi pozytywne na poszczególne pytania testu przesiewowego CAGE w ciągu ostatnich 12 miesięcy (% wśród konsumentów alkoholu) 2005 Czy w ciągu ostatnich 12 miesięcy miał(a) Pan(i) poczucie, Ŝe powinien(nna) Pan(i) 6,3% ograniczyć swoje picie? Czy w ciągu ostatnich 12 miesięcy zdarzyło się, Ŝe ludzie krytykowali Pana(nią) za 6,6% to, Ŝe Pan(i) pije? Czy w ciągu ostatnich 12 miesięcy czuł(a) się Pan(i) nie w porządku lub winny(a) 5,2% w związku ze swoim piciem? Czy w ciągu ostatnich 12 miesięcy zdarzyło się, Ŝe napicie się alkoholu było pierwszą czynnością wykonywaną przez Pana(nią) rano po to, aby uspokoić nerwy 5,4% lub złagodzić kaca? 31

Tabela 30. Wyniki testu przesiewowego CAGE w ciągu ostatnich 12 miesięcy (% wśród konsumentów alkoholu) 2005 Brak odpowiedzi pozytywnej 88,1% Jedna odpowiedź pozytywna 5,1% Dwie odpowiedzi pozytywne 3,5% Trzy odpowiedzi pozytywne 1,4% Cztery odpowiedzi pozytywne 1,8% Wynik pozytywny (dwie lub więcej odpowiedzi pozytywnych) 6,7% Tabela 31. Wyniki testu przesiewowego CAGE w ciągu ostatnich 12 miesięcy, a poziom spoŝycia (% wśród konsumentów alkoholu) 2005 Ogółem 6,7% Rozkład spoŝycia do 1,2l 1,3% PowyŜej 1,2 do 6 l 2,0% PowyŜej 6 do 12 l 11,0% powyŝej 12 l 28,2% Grupa ryzyka Nie 2,7% Tak 22,8% o MęŜczyźni średnio piją 3,5 razy więcej alkoholu, niŝ kobiety. o W podziale na podgrupy wiekowe: najwięcej alkoholu piją osoby najmłodsze (18-29 lat), natomiast najmniej osoby najstarsze - w wieku 65 lat i więcej, którzy spoŝywają średnio cztery razy mniej alkoholu niŝ najmłodsi. Charakterystyczne jest gwałtowne załamanie ilości spoŝywanego alkoholu pomiędzy grupą wiekową 50-64 lata a grupą najstarszą (ponad 65 lat) średnie spoŝycie odpowiednio 4,71 i 1,43. Średnie roczne spoŝycie wśród najmłodszych rośnie stopniowo (5,69 w 2005 wobec 4,99 w 2002), natomiast wśród osób najstarszych spoŝycie alkoholu spada (z 1,90 w 2002 do 1,43 w 2005). o Biorąc pod uwagę stan cywilny, to naleŝy zauwaŝyć, Ŝe najmniej piją wdowy (choć stopniowo średnie roczne spoŝycie wzrasta) oraz kobiety zamęŝne i Ŝyjące w konkubinatach. Coraz więcej piją kobiety rozwiedzionych (4,28 w 2005 wobec 1,66 w 2002). Wśród męŝczyzn najwięcej piją kawalerowie (spoŝycie stopniowo wzrasta) oraz rozwiedzeni. o Stopniowo wzrasta spoŝycie alkoholu w miastach powyŝej 50 tys. mieszkańców, natomiast na obszarach wiejskich utrzymuje się na stałym poziomie. o W podziale na status zawodowy najwięcej piją bezrobotni, najmniej renciści i emeryci. o W podziale na dochody gospodarstwa domowego: w 2002 najwięcej piły osoby o najmniejszym (do 500 zł) a takŝe te o największym (ponad 3000 zł) dochodzie gospodarstwa domowego (6,5l), w przypadku pozostałych grup średnie spoŝycie wynosiło około 4l. W kolejnych pomiarach (2003 i 2005) moŝna zauwaŝyć, Ŝe 32

najbiedniejsi piją co raz więcej (wzrost z 5,7 w 2002 na 9,0 w 2005), natomiast najbogatsi piją co raz mniej (spadek z 6,5 w 2002 do 4,7 w 2005). o Ogólnie największe spoŝycie alkoholu charakteryzuje osoby o najmniejszych dochodach gospodarstwa domowego, bezrobotne, stanu wolnego; natomiast najmniejsze spoŝycie występuje wśród rencistów i emerytów, osób najstarszych i owdowiałych. o Do tzw. grupy ryzyka, czyli osób spoŝywających rocznie powyŝej 10 litrów czystego alkoholu w przypadku męŝczyzn i 7,5 litra w przypadku kobiet, naleŝą zdecydowanie częściej męŝczyźni niŝ kobiety (przy czym stopniowo wzrasta odsetek męŝczyzn naleŝących do tej grupy: 25% w 2005 wobec 20% w 2002), ale równieŝ wzrasta odsetek kobiet (analogicznie 6,1% wobec 4,7%); ponadto do grupy tej częściej naleŝą: osoby w wieku 30-39 lat, rozwiedzione, z wykształceniem podstawowym i zawodowym, bezrobotni oraz uczniowie i studenci (zarówno kobiety, jak męŝczyźni), rolnicy, robotnicy niewykwalifikowani, osoby, które nie są wierzące i praktykujące, osoby pochodzące z rodzin o najwyŝszych lub najniŝszych dochodach. o Piwo w 2005 jest najbardziej popularne wśród ludzi młodych, uczniów i studentów, osób z wykształceniem co najmniej średnim i zamieszkujących miasta (brak wyraźnych zmian w ciągu 3 lat), w 2002 było najbardziej popularne wśród osób będących w formalnych i nieformalnych związkach oraz wśród osób owdowiałych, ale stopniowo piwo w tych grupach traci status najpopularniejszego trunku, na korzyść napojów spirytusowych o Wódkę głównie piją męŝczyźni, osoby w średnim wieku, posiadające wykształcenie zawodowe, będące w związkach formalnych i nieformalnych, bezrobotni, rolnicy i robotnicy niewykwalifikowani (stopniowo udział wódki w tych grupach jest coraz większy). o Wino we wszystkich grupach pozostaje najmniej popularne, choć w porównaniu z całą populacją jest bardziej charakterystyczne dla: kobiet, osób starszych, rozwiedzionych, z duŝych miast, z wykształceniem wyŝszym oraz podstawowym (moŝna domniemywać, Ŝe w obu tych grupach chodzi o zupełnie odmienne rodzaje win), zamieszkujących w gospodarstwach o najmniejszych i największych dochodach. 33

Tabela 30. Rozpowszechnienie abstynencji (% badanych) Kobieta męŝczyzna ogółem 2002 2003 2005 2002 2003 2005 2002 2003 2005 Ogółem 20,9% 20,2% 23,4% 11,4% 9,1% 7,7% 16,3% 14,8% 15,8% Wiek 18-29 lat 9,5% 11,4% 9,8% 6,4% 3,8% 3,1% 7,9% 7,5% 6,0% 30-39 lat 10,7% 5,8% 7,6% 6,1% 1,8% 4,3% 8,5% 3,7% 6,0% 40-49 lat 12,2% 5,6% 14,7% 8,5% 5,7% 6,7% 10,3% 5,6% 9,8% 50-64 lata 22,4% 25,9% 25,7% 13,6% 11,4% 10,3% 18,4% 19,0% 18,8% 65 i więcej lat 48,7% 52,8% 54,5% 29,2% 31,4% 17,4% 41,2% 44,1% 40,7% Stan cywilny kawaler/ panna 16,7% 10,5% 11,5% 10,5% 5,6% 6,1% 13,0% 7,7% 8,5% Ŝonaty/ zamęŝna/ 14,6% 13,4% 19,3% 10,9% 10,1% 8,3% 12,7% 11,8% 13,5% konkubinat rozwiedziony/ rozwiedziona 24,6% 21,7% 20,0% 7,9% 12,2% 6,8% 18,1% 16,7% 12,9% wdowiec/ wdowa 38,7% 49,1% 45,6% 21,3% 20,5% 10,0% 35,3% 45,8% 40,3% Wielkość miejscowości miasto pow. 200 tys. 17,1% 19,7% 19,2% 9,0% 9,2% 8,3% 13,4% 14,8% 14,2% miasto 50-200 tys. 20,0% 23,5% 18,3% 15,3% 8,8% 7,2% 18,1% 16,8% 12,6% miasto <50 tys. 20,6% 17,5% 23,4% 10,7% 8,8% 6,1% 15,6% 13,8% 15,3% Wieś 24,6% 20,7% 29,0% 10,8% 8,8% 8,5% 17,7% 14,8% 18,6% Wykształcenie podstawowe 39,1% 38,4% 37,8% 18,3% 18,3% 11,2% 30,3% 30,3% 26,7% Zawodowe 17,4% 13,4% 21,6% 9,8% 5,8% 6,5% 12,9% 8,6% 12,1% Średnie 12,6% 12,4% 18,1% 10,3% 5,0% 6,0% 11,6% 9,5% 13,0% WyŜsze 7,9% 11,7% 10,7% 2,6% 12,4% 5,5% 11,7% 9,0% 9,8% Status zawodowy Praca zawodowa 8,8% 8,7% 12,2% 5,0% 3,6% 4,0% 6,7% 5,7% 7,7% Rencista, emeryt 39,2% 41,7% 41,7% 25,4% 24,1% 16,7% 33,7% 34,3% 32,1% Uczeń, student 5,3% 8,0% 2,3% 10,9% 9,1% 3,7% 8,4% 8,5% 2,4% Gospodyni domowa 15,1% 12,1% 18,4% 6,4% 0,0% 8,3% 14,9% 11,7% 18,4% Bezrobotny 15,5% 7,7% 11,3% 7,0% 1,6% 6,5% 11,1% 5,0% 8,7% Stanowisko (tylko dla pracujących) Szeregowe 9,9% 10,6% 17,4% 6,2% 1,4% 5,4% 7,9% 4,9% 10,0% Kierownicze 5,7% 10,7% 5,9% 4,5% 8,0% 2,4% 5,0% 9,1% 4,7% Samodzielne 7,8% 7,4% 9,1% 4,0% 5,2% 3,6% 5,8% 5,6% 6,2% 34

Kobieta męŝczyzna ogółem 2002 2003 2005 2002 2003 2005 2002 2003 2005 Status społeczno-zawodowy Rolnik indywidualny 38,3% 27,9% 44,1% 16,9% 10,1% 10,5% 28,4% 19,5% 26,4% Robotnik niewykwalifikowany 30,2% 29,0% 33,8% 13,4% 8,1% 7,1% 23,4% 21,7% 23,1% Robotnik wykwalifikowany 21,5% 18,9% 26,8% 11,4% 9,7% 6,7% 15,7% 13,5% 14,9% Pracownik umysłowy bez wyŝszego 15,5% 15,3% 18,5% 11,5% 7,1% 9,2% 14,1% 12,6% 15,5% wykształcenia Pracownik umysłowy z wyŝszym 8,1% 12,7% 11,1% 3,3% 9,3% 14,8% 6,2% 11,4% 12,2% wykształceniem Przedsiębiorca, rzemieślnik, kupiec 9,1% 16,0% 4,2% 3,8% 8,8% 6,3% 5,9% 13,1% 3,7% Miejsce wychowania w mieście 15,9% 15,5% 16,3% 9,7% 8,8% 4,8% 12,9% 12,3% 10,6% na wsi 24,9% 24,1% 29,7% 13,1% 9,2% 11,1% 19,3% 17,0% 21,2% Posiadanie dzieci bezdzietni 24,6% 20,1% 14,1% 11,0% 9,3% 7,3% 16,8% 14,0% 10,4% posiadający dzieci 19,1% 20,1% 26,9% 11,7% 8,8% 7,9% 16,0% 15,3% 18,5% (++) Stosunek do religii wierzący i praktykujący 23,1% 22,5% 26,2% 13,3% 10,3% 9,8% 19,0% 17,1% 19,5% Pozostali 10,8% 8,2% 11,9% 7,8% 5,6% 4,6% 8,9% 7,0% 7,7% Dochód gospodarstwa domowego do 500 zł 29,5% 17,4% 31,0% 9,6% 7,7% 9,4% 20,5% 11,4% 20,0% 501-1000 zł 30,1% 29,8% 33,3% 15,4% 11,5% 11,9% 23,9% 22,2% 26,0% 1001-1500 zł 18,2% 24,4% 24,8% 11,1% 15,4% 5,7% 14,5% 20,3% 15,4% 1501-2000 zł 10,3% 10,6% 12,5% 7,9% 7,5% 7,2% 9,2% 9,0% 10,0% 2001-3000 zł 6,3% 7,7% 18,6% 5,4% 1,9% 11,1% 5,8% 4,3% 14,4% ponad 3000 zł 3,6% 5,6% 12,5% 5,7% 4,3% 5,3% 4,8% 4,9% 8,6% Ocena sytuacji materialnej dochody nie są wystarczające 29,8% 30,7% 25,0% 14,2% 12,8% 12,8% 22,3% 22,2% 19,4% dochody są wystarczające 19,3% 18,8% 23,7% 11,1% 8,5% 6,7% 15,4% 13,8% 15,5% dochody są więcej niŝ 7,7% 9,2% 16,9% 5,9% 5,1% 1,6% 6,8% 7,3% 9,6% wystarczające 35

Tabela 31. Średnie spoŝycie dla konsumentów napojów alkoholowych kobieta MęŜczyzna Ogółem 2002 2003 2005 2002 2003 2005 2002 2003 2005 Ogółem 1,64 2,11 2,12 6,66 7,29 7,74 4,11 4,70 4,97 Wiek 18-29 lat 2,09 3,22 2,55 7,72 7,34 8,05 4,99 4,98 5,69 30-39 lat 1,97 2,46 1,89 7,54 8,74 8,82 4,66 5,66 5,52 4,44 6,08 40-49 lat 1,88 2,89 2,85 6,83 6,81 9,08 4,77 50-64 lata 1,30 1,41 1,35 6,06 8,12 8,32 3,50 4,85 4,71 65 i więcej lat 0,54 0,35 0,66 3,50 3,32 2,19 1,90 1,78 1,43 Stan cywilny kawaler/ panna 2,53 2,72 3,46 8,27 8,01 8,77 5,93 5,83 6,22 Ŝonaty/ zamęŝna/ 1,50 2,18 1,50 5,80 7,59 3,64 4,85 6,76 4,48 konkubinat (++) rozwiedziony/ rozwiedziona 1,66 1,59 4,28 7,77 11,48 8,33 4,43 6,31 6,37 wdowiec/ wdowa 0,95 0,78 1,11 5,00 * 2,90 1,93 1,20 1,49 Wielkość miejscowości miasto pow. 200 tys. 1,93 1,64 2,53 7,71 5,97 8,98 4,11 3,74 5,61 miasto 50-200 tys. 1,88 3,08 2,63 5,45 6,28 8,72 3,96 4,66 5,51 miasto <50 tys. 1,64 2,14 1,75 6,06 7,56 3,47 4,75 6,31 4,01 wieś 1,29 1,95 1,80 6,59 8,33 7,50 4,61 5,31 4,95 Wykształcenie podstawowe 1,19 1,54 1,85 5,76 8,70 8,39 3,36 4,71 4,94 zawodowe 1,71 2,41 1,57 6,88 7,05 9,03 4,81 6,48 5,41 średnie 1,79 2,35 2,58 7,16 7,11 6,53 4,10 4,43 4,39 wyŝsze 1,83 1,75 1,99 5,99 6,17 5,91 3,78 3,69 3,53 Status zawodowy 1,77 2,53 4,44 5,48 5,47 Praca zawodowa 1,95 6,66 7,47 7,92 (--) Rencista, emeryt 0,99 0,64 0,99 4,64 4,92 5,37 2,58 2,66 2,97 2,12 4,74 Uczeń, student 3,23 5,38 8,42 5,39 3,86 5,56 4,99 Gospodyni domowa 1,57 3,17 1,71 * * * 1,56 Bezrobotny 2,39 1,93 3,48 10,23 7,68 12,62 6,44 3,50 4,47 Stanowisko (tylko dla pracujących) Szeregowe 1,76 2,16 2,10 6,96 6,84 8,30 4,55 5,12 5,93 2,48 0,79 6,24 11,35 Kierownicze 1,82 8,23 4,76 6,89 5,55 Samodzielne 1,54 2,66 2,03 6,48 7,37 6,64 4,14 5,40 4,47 1,71 8,35 36

Status społeczno-zawodowy Rolnik indywidualny 0,66 Robotnik niewykwalifikowany Robotnik wykwalifikowany Pracownik umysłowy bez wyŝszego wykształcenia Pracownik umysłowy z wyŝszym wykształceniem kobieta MęŜczyzna Ogółem 2002 2003 2005 2002 2003 2005 2002 2003 2005 2,40 1,76 5,49 9,79 7,45 3,25 6,06 5,43 1,88 1,26 0,77 7,72 12,53 7,90 4,38 5,57 4,12 1,74 1,72 2,32 6,65 5,91 8,00 4,62 1,56 2,51 4,28 5,89 1,68 6,10 10,53 6,96 3,15 4,96 3,59 2,03 1,78 3,18 5,30 8,04 5,51 3,30 4,15 3,88 Przedsiębiorca, 1,39 5,39 1,45 rzemieślnik, kupiec (++) 7,20 3,80 7,56 4,81 4,46 4,88 Miejsce wychowania w mieście 1,94 2,58 2,50 6,98 5,81 8,41 4,17 5,54 4,43 na wsi 1,38 1,67 1,72 6,35 8,54 3,81 5,16 7,01 4,35 Posiadanie dzieci bezdzietni 2,18 2,37 2,97 7,82 7,37 8,79 5,56 5,35 6,14 posiadający dzieci 1,43 2,02 3,35 4,40 4,36 1,73 5,84 7,25 7,13 (--) Stosunek do religii wierzący i praktykujący 5,10 6,71 3,01 4,08 1,38 1,73 1,54 6,49 3,75 pozostali 2,55 3,67 3,82 9,40 8,91 9,46 6,80 6,82 7,35 Dochód gospodarstwa domowego do 500 zł 1,71 1,22 2,09 9,37 17,47 14,92 5,70 7,15 8,94 501-1000 zł 1,10 2,67 1,66 7,21 7,18 8,14 3,90 4,23 5,04 1001-1500 zł 1,67 1,81 1,45 5,11 6,39 6,46 3,56 4,03 4,01 1501-2000 zł 1,82 2,18 2,01 7,05 6,45 9,00 4,32 4,17 5,29 2001-3000 zł 1,90 4,35 2,05 3,74 6,23 5,23 7,47 7,18 (++) 5,04 ponad 3000 zł 2,96 3,90 4,41 9,41 5,67 5,02 6,46 4,97 4,73 Ocena sytuacji materialnej dochody nie są 6,75 9,89 4,24 5,91 1,53 1,52 2,14 8,53 5,06 wystarczające dochody są wystarczające dochody są więcej niŝ wystarczające * Liczebności mniejsze od 10 1,53 2,09 1,89 5,97 6,66 7,22 3,65 4,41 4,61 2,27 3,17 3,00 6,89 7,01 6,82 4,50 5,00 4,98 37