Spis treści I. Wprowadzenie II. Metodologia badania i charakterystyka próby III. Problemy społeczne w percepcji mieszkańców

Transkrypt

1 Raport z badania Rozpowszechnienie picia napojów alkoholowych oraz uŝywania narkotyków wśród mieszkańców Krakowa - postawy i zachowania wobec róŝnych zjawisk i problemów związanych z uŝywaniem substancji psychoaktywnych Badanie wykonane na zlecenie Gminy Miejskiej Kraków przez PBS DGA Spółka z oo Sopot - Warszawa, 2008 rok

2 Spis treści I Wprowadzenie 4 II Metodologia badania i charakterystyka próby 7 III Problemy społeczne w percepcji mieszkańców 12 IV Konsumpcja napojów alkoholowych 27 V Rozkłady spoŝycia alkoholu w strukturze socjo-demograficznej miasta 51 Abstynenci Osoby pijące ryzykownie Osoby pijące problemowo Struktura konsumpcji alkoholu 71 VI Wiek inicjacji alkoholowej postawy i zachowania mieszkańców 79 VII Problemy i zagroŝenia związane z piciem alkoholu 71 Zjawisko nietrzeźwości wśród kierowców Picie alkoholu w pracy Picie alkoholu przez kobiety w ciąŝy Pytanie o picie alkoholu przez pacjentów jako element diagnozy lekarskiej Problemy związane z alkoholem w Ŝyciu rodzinnym 114 VIII Społeczna percepcja norm i zaburzeń zachowania związanych z alkoholem 81 Reklama napojów alkoholowych SprzedaŜ alkoholu nieletnim Nietrzeźwość w miejscach publicznych Przekonania na temat ryzyka i szkód związanych z piciem alkoholu 130 IX Ocena propozycji zmian legislacyjnych ograniczających dostęp do alkoholu osobom nieletnim 135 2

3 Spis treści X Stereotypy dotyczące picia, problemów alkoholowych i alkoholików 141 XI Ocena dostępności alkoholu oraz stosunek do idei kontroli rynku alkoholowego 148 XII Przemoc w rodzinie postawy, zachowania i opinie na temat zjawiska 155 XIII Widoczność instytucji i działań związanych z rozwiązywaniem problemów alkoholowych 163 XIV Narkotyki - znajomość i rozpowszechnienie 176 XV Ocena dostępności narkotyków 196 XVI Postrzeganie róŝnych aspektów problemów narkotykowych 214 XVII Przekonania na temat ryzyka i szkód związanych z uŝywaniem substancji psychoaktywnych 229 XVIII Postrzeganie narkomanów i stereotypy dotyczące sposobów przeciwdziałania narkomanii 237 XIX Widoczność instytucji i działań związanych z przeciwdziałaniem narkomanii 249 XX Podsumowanie wyników 253 3

4 I WPROWADZENIE

5 I Wprowadzenie Od kilkunastu lat w Polsce trwa powaŝna dyskusja nt reformy systemu ochrony zdrowia oraz moŝliwości ograniczenia kosztów opieki zdrowotnej Głównym obszarem, wokół którego koncentrują się analizy i dyskusje specjalistów jest sposób finansowania świadczeń zdrowotnych i wysokość składki na ubezpieczenie zdrowotne Wiele uwagi poświęca się równieŝ niedofinansowaniu słuŝby zdrowia i ograniczonej dostępności do wielu specjalistycznych świadczeń zdrowotnych Są to bardzo istotne problemy, których z pewnością nie moŝna lekcewaŝyć, wydaje się jednak, iŝ zdecydowanie nie doceniamy tego, co od dawna podkreślają eksperci Światowej Organizacji Zdrowia W ich opinii jednym z podstawowych czynników decydujących o stanie zdrowia populacji nie jest model organizacyjno-finansowy słuŝby zdrowia ale styl Ŝycia ludności i związane z nim róŝne ryzykowne dla zdrowia zachowania podejmowanie przez mieszkańców Badając róŝne aspekty problemów zdrowotnych naukowcy wprowadzili w ostatnich latach bardziej precyzyjny wskaźnik rozmiarów szkód zdrowotnych tzw DALY (disability-adjusted life year) pozwalający określić sumę lat utraconych z powodu przedwczesnego zgonu oraz przeŝytych z ograniczoną zdolnością do sprawnego funkcjonowania Rezultaty przeprowadzonych badań jednoznacznie wskazują, iŝ wysoki poziom DALY w znacznym stopniu jest związany z zaburzeniami psychicznymi oraz uzaleŝnieniami Jak wynika z badań opublikowanych przez WHO w Raporcie o stanie zdrowia na świecie w 2002 r w krajach uprzemysłowionych o niskim wskaźniku śmiertelności niemowląt, do których zalicza się takŝe Polska, alkohol jest trzecim najwaŝniejszym czynnikiem odpowiedzialnym za obciąŝenie chorobami i urazami (zaraz po tytoniu oraz nadciśnieniu tętniczym krwi) Kolejne miejsca na wspomnianej liście zajmują: wysoki poziom cholesterolu oraz nadwaga, a na ósmej pozycji wśród najgroźniejszych czynników wpływających na zdrowie ludności w tej części świata, znajdują się narkotyki W tym kontekście szczególnego znaczenia nabierają systemowe działania edukacyjne i interwencyjne związane z profilaktyką problemów alkoholowych i przeciwdziałaniem narkomanii, które mogą mieć istotny wpływ na ograniczenie liczby pacjentów z zaburzeniami somatycznymi, którzy naduŝywają alkoholu (co znacznie podwyŝsza koszty ich leczenia) oraz poprawę skuteczności leczenia osób uzaleŝnionych od alkoholu i narkotyków 5

6 I Wprowadzenie Kluczowe znaczenie mają w tym przypadku odpowiednie programy polityki zdrowotnej realizowane zarówno na szczeblu krajowym, jak i na poziomie lokalnym Badania diagnozujące poziom rozpowszechnienia oraz wzory konsumpcji alkoholu i narkotyków stanowią waŝny element strategii polityki społecznej pozwalający ustalić priorytety tej polityki, jej zakres oraz najwaŝniejszych adresatów Pozwalają takŝe monitorować podjęte działania i na tej podstawie oceniać trafność i efektywność realizowanych działań 6

7 II METODOLOGIA BADANIA CHARAKTERYSTYKA PRÓBY i

8 II Metodologia i charakterystyka próby METODOLOGIA Badanie było realizowane od października do listopada 2008 roku na reprezentatywnej 500-osobowej próbie dorosłych mieszkańców Krakowa Struktura demograficzna próby odpowiadała strukturze lokalnej społeczności Wyniki badania przeprowadzonego w roku 2008 stanowią materiał porównawczy do analogicznych badań, przeprowadzonych w roku 2005 W realizacji projektu zastosowano metodę random route walking, to znaczy dobierania adresów przez ankietera na podstawie zapewniającego losowość algorytmu odwiedzania kolejnych gospodarstw domowych, począwszy od wyznaczonego punktu startowego Respondentem zostawała osoba, która jako ostatnia z domowników obchodziła urodziny Zastosowano metodę bezpośrednich standaryzowanych wywiadów kwestionariuszowych, przeprowadzanych przez ankieterów w domach respondentów Długość wywiadu wynosiła średnio ok 60 minut W instrukcji dla ankieterów zwrócono szczególną uwagę na kwestię anonimowości badań oraz na konieczność nieujawniania przed respondentem własnego stosunku do alkoholu niezaleŝnie od tego, czy jest on pozytywny, czy negatywny ze względu na moŝliwość skrzywienia wyników 8

9 II Metodologia i charakterystyka próby CHARAKTERYSTYKA PRÓBY Na wykresach o numerach 1 do 6 zilustrowano strukturę demograficznospołeczną badanej próby, liczącej 505 mieszkańców Krakowa Po przewaŝeniu wyników, struktura demograficzna próby odpowiada strukturze lokalnej społeczności - kobiety stanowią 54,0% badanych, męŝczyźni zaś 46,0% W obrębie próby wyróŝniono pięć grup wiekowych, o następujących przedziałach i udziale w strukturze lat (24,6%), lat (18,7%), lat (14,7%), lata (24,2%) oraz 65 lat i więcej (17,8%) AŜ 43,8% badanych posiada wykształcenie średnie (połączone kategorie: niepełne średnie, średnie, pomaturalne oraz niepełne wyŝsze), kolejnych 26,2% wykształcenie zasadnicze zawodowe Na wykształcenie wyŝsze wskazało 23,5% mieszkańców, zaś na najniŝsze podstawowe ( w tym niepełne podstawowe) 6,6% Ponad połowa badanych pracuje zawodowo (51,3%), 29,1% przebywa na rencie lub emeryturze, a średnio co ósmy badany (11,8%) uczy się lub studiuje Najmniej liczne grupy stanowią bezrobotni (4% badanych), gospodynie domowe (2,5%) oraz osoby posiadające status zawodowy inny niŝ wymienione powyŝej (1,2%) Ze względu na małą liczebność grup bezrobotnych, gospodyń domowych oraz osób o innym statusie zawodowym (a co za tym idzie niskimi podstawami procentowania, nieuprawniającymi do wnioskowania), w wielu analizach nie uwzględniono wyników uzyskanych od tych trzech typów respondentów JeŜeli taka sytuacja miała miejsce, właściwe oznaczenia znajdują się na wykresach Blisko dwie piąte badanych (37,7%) określa dochód netto w swoim gospodarstwie domowym na złotych, dochód powyŝej 3000 złotych deklaruje aŝ co 4 badany (24,8%) NajniŜsze dochody, do 1000 złotych netto, wykazuje 7,9% badanych (z czego 0,9% do 500 złotych podobnie jak w przypadku omawianych powyŝej grup bezrobotnych, gospodyń domowych i osób o innym statusie zawodowym, w wielu przypadkach mała liczebność tej grupy wyłącza ją z przeprowadzanych analiz) Dochody pozostałych gospodarstw domowych kształtują się na poziomie złotych (odpowiednio: 9,2% dla przedziału zł oraz 6,2% dla przedziału złotych) Warto równieŝ przyjrzeć się odsetkom osób, które określiły się jako wierzące i praktykujące, a uczyniło tak aŝ dwie trzecie (67,0%) mieszkańców Krakowa Pozostali badani zadeklarowali się jako niewierzący, bądź wierzący, ale niepraktykujący Jak przekonamy się w kolejnych rozdziałach, stosunek do wiary i religii jest waŝną zmienną róŝnicującą odpowiedzi respondentów 9

10 II Metodologia i charakterystyka próby Wyk 1 Struktura demograficzno-społeczna badanej próby - płeć 46,0 54,0 kobieta męŝczyzna Wyk 2 Struktura demograficzno-społeczna badanej próby - wiek 18,7 14,7 24,2 65 lat i więcej lata lat 24,6 17, lat lat Wyk 3 Struktura demograficzno-społeczna badanej próby - wykształcenie 43,8 wyŝsze średnie zasadnicze zawodowe 26,2 6,6 23,5 podstawowe 10

11 II Metodologia i charakterystyka próby Wyk 4 Struktura demograficzno-społeczna badanej próby status zawodowy 29,1 inne bezrobotny godpodyni domowa 51,3 1,2 4,0 2,5 11,8 uczeń,student rencista,emeryt praca zawodowa Wyk 5 Struktura demograficzno-społeczna badanej próby - dochód 37,7 6,2 9,2 7,0 0,9 14,2 24,8 odmowa odpowiedzi ponad 3000zł zł zł zł zł do 500zł Wyk 6 Struktura demograficzno-społeczna badanej próby stosunek do religii 67,0 33,0 wierzący i praktykujący pozostali 11

12 III ALKOHOLIZM I NARKOMANIA NA TLE INNYCH PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 12

13 IV Problemy społeczne w ocenie mieszkańców Problemy społeczne w ocenie mieszkańców Krakowa WaŜnym elementem przeprowadzanych badań była ocena waŝności problemów społecznych związanych z uŝywaniem alkoholu i narkotyków widzianych na tle innych problemów społecznych Kwestie te były analizowane zarówno z perspektywy całego kraju, jak i w skali lokalnej Respondentów pytano o to, które z problemów wydają im się szczególnie waŝne dla Polski, a takŝe które z nich jawią się jako istotne z perspektywy mieszkańców Krakowa Badanym przedstawiono listę kilkunastu problemów społecznych i poproszono o ocenę kolejnych zagadnień na pięciostopniowej skali, gdzie 1 oznaczało problem niewaŝny, zaś 5 bardzo waŝny KaŜdy z tych problemów miał być oceniony zarówno z perspektywy kraju, jak i w kontekście problemów występujących lokalnie, na terenie miasta Ponadto respondenci zostali poproszeni o wybranie jednego zagadnienia, które ich zdaniem jest najwaŝniejszym problemem dotykającym społeczeństwo jako całość oraz społeczność lokalną Ponad połowa badanych stwierdziła, Ŝe wszystkie wymienione w kwestionariuszu problemy są istotne w skali kraju (połączone odpowiedzi bardzo waŝne oraz waŝne ) wykresy 7a i 7b NajwyŜsze odsetki osób określających dany problem jako bardzo waŝny odnotowano w przypadku przemocy i agresji na ulicach (61,4%), picia alkoholu przez młodzieŝ (56,3%) oraz przemocy w rodzinie (52%) W przypadku pytania dotyczącego problemu AIDS zanotowano niskie odsetki osób oceniających problem jako bardzo waŝny (22,8%) Równie niski odsetek badanych uznał za bardzo istotny w skali kraju problem kryzysu moralnego (23,4%) Porównując wyniki prezentowanych badań z 2008 r z wynikami podobnego projektu zrealizowanego w Krakowie w 2005 r (identyczne pytania, ten sam sposób doboru reprezentatywnej próby oraz podobny okres realizacji badania), naleŝy podkreślić istotne róŝnice w postrzeganiu przez mieszkańców Krakowa kilku kluczowych problemów Przede wszystkim, w przypadku problemu bezrobocia zanotowano wyraźny spadek odpowiedzi w porównaniu do roku 2005 bezrobocie jako bardzo waŝny problem wskazało 40,9% badanych (w porównaniu do 73,6% w roku 2005) (wykres 7b) Zmniejszył się równieŝ odsetek badanych, którzy jako bardzo waŝny problem społeczny w Polsce wskazywali spadek stopy Ŝyciowej (42,7% w 2008 w stosunku do 54% w 2005) PowaŜnie zmniejszył się takŝe odsetek tych, którzy jako bardzo waŝny wymieniali problem przestępczości gospodarczej (33,6% w 2008 w stosunku do 47,2% w 2005), przestępczości pospolitej (45% w 2008 w stosunku do 51,8% w 2005) oraz AIDS (22,8% w 2008 w stosunku do 30,8% w 2005) Wzrosły natomiast odsetki osób postrzegających jako bardzo waŝny problem zanieczyszczenia środowiska (z 33,9% w 2005 do 44,3% w roku 2008) Wyniki te wskazują, iŝ w opinii mieszkańców Krakowa Polska stała się państwem bardziej bezpiecznym niŝ 3 lata temu 13

14 IV Konsumpcja napojów alkoholowych Problemy społeczne w ocenie mieszkańców Krakowa cd Warto takŝe zwrócić uwagę, iŝ zarówno w przypadku problemu alkoholizmu, jak i narkomanii najwyŝsze odsetki osób przypisujących duŝą wagę tym problemom zaobserwowano wśród kobiet, rencistów i emerytów oraz osób wierzących i praktykujących Poproszeni o wskazanie jednego najwaŝniejszego problemu, respondenci z Krakowa na pierwszym miejscu typowali przestępczość pospolitą (10,6%), przemoc w rodzinie (10,2%) oraz po 10,1% dla przemocy i agresji na ulicach oraz przestępczości gospodarczej W porównaniu z 2005 rokiem, wyniki pokrywały się tylko w przypadku dwóch ostatnich problemów (wykres 9) RównieŜ w skali lokalnej, wymienione w kwestionariuszu zagadnienia oceniane są przez mieszkańców Krakowa, jako waŝne i bardzo waŝne (wykresy 10a i 10b) Warto przyjrzeć się róŝnicom, jakie zachodzą w ocenie poszczególnych problemów w skali globalnej i w skali lokalnej (wykresy 11a i 11b) Przede wszystkim jako waŝniejsze w skali ogólnopolskiej niŝ lokalnej ankietowani wskazywali na problem przestępczości gospodarczej (średnia odpowiedzi badanych w skali od 1 do 5 dla całego kraju wynosiła 4,11, zaś dla społeczności Krakowa 3,81); narkomanii (4,14 dla całego kraju i 3,91 dla Krakowa) oraz AIDS (3,74 dla całego kraju i 3,58 dla Krakowa) Ocena problemu alkoholizmu i picia alkoholu przez młodzieŝ pozostała na zbliŝonym poziomie Jako najwaŝniejsze problemy społeczne w Krakowie respondenci wskazywali przemoc i agresję na ulicach (62,4%), picie alkoholu przez młodzieŝ (57,5%), przemoc w rodzinie (44,6%) oraz spadek stopy Ŝyciowej (44,6%) Interesująco wygląda porównanie tych wyników do wskazań, jakie przedstawili mieszkańcy Krakowa podczas badań w 2005 r Zdecydowanie najwaŝniejszym problemem w tamtym okresie zarówno w skali lokalnej, jak i z perspektywy całego kraju - był problem bezrobocia Jako bardzo waŝny w skali lokalnej wskazywało go 66% mieszkańców Krakowa Obecnie jako bardzo istotny podnosi ten problem juŝ tylko 34,6% badanych Odnotowano równieŝ znaczny spadek odsetka osób oceniających jako bardzo waŝny i waŝny problem AIDS (z 72,4% roku 2005 do 52,4% w roku 2008) oraz problem narkomanii (z 81,4% w roku 2005 do 71,6% w roku 2008) Poproszeni o wskazanie jednego najwaŝniejszego lokalnego problemu, respondenci wskazywali na przemoc i agresję na ulicach (15,5%), przestępczość pospolitą (10,3%) oraz zanieczyszczenie środowiska, na które wskazało 9,6% ankietowanych (wykres 13) 14

15 III Alkoholizm i narkomania na tle innych problemów społecznych Wyk 7a Ocena waŝności problemów społecznych w Polsce spadek stopy Ŝyciow ej ,7 36,5 14,9 0,6 4,4 0,9 spadek stopy Ŝyciow ej ,1 10 2,3 0,5 zły stan zdrow ia społeczeństw a ,3 39,9 16,3 0,7 2,9 0,9 zły stan zdrow ia społeczeństw a ,6 11,6 3,7 0,6 0,4 kryzys m oralny ,4 41,8 24 6,9 2,8 1,1 kryzys m oralny ,9 23,9 6,1 1,40,8 alkoholizm ,1 35,5 13,5 0,3 3,4 0,1 alkoholizm , ,6 1,6 0,4 0,6 zanieczyszczenie środow iska 2008 zanieczyszczenie środow iska ,9 44,3 46,7 36,3 14,6 16 4,4 0,3 0,1 2,2 1,1 narkomania ,6 39,1 13,7 5,5 0,41,7 narkomania ,7 38,6 10,4 1,7 0,3 1,3 przestępczość pospolita ,2 13 0,3 30,4 przestępczość pospolita ,8 37,7 7,91,4 0,2 1,1 przestępczość gospodarcza ,6 44,4 14,5 3,5 0,63,4 przestępczość gospodarcza ,2 41,4 8,6 2,3 0,5 0% 20% 40% 60% 80% 100% bardzo waŝne waŝne średnio waŝne mało waŝne niewaŝne trudno powiedzieć 15

16 III Alkoholizm i narkomania na tle innych problemów społecznych Wyk 7b Ocena waŝności problemów społecznych w Polsce korupcja ,6 36,1 16,6 0,1 2,2 1,4 korupcja 2005 AIDS , ,2 8,1 3,2 5,7 AIDS ,8 47,9 15,2 4,5 1 0,6 bezrobocie ,9 41,4 12,1 4,30,4 0,9 bezrobocie ,6 22,2 3,3 0,4 0,2 0,3 picie alkoholu przez m łodzieŝ , ,6 3,40,8 0,8 picie alkoholu przez m łodzieŝ ,2 34,2 9,4 2,9 0,6 0,7 przemoc i agresja na ulicach ,4 28,2 0,5 6,82,7 0,4 przemoc i agresja na ulicach ,5 26,2 3,4 0,6 0,2 przem oc w rodzinie ,3 8,7 3,8 0,31,9 przem oc w rodzinie ,3 33,9 4,6 2 0,5 0,7 sytuacja mieszkaniow a ,7 39,2 15 3,5 0,6 sytuacja mieszkaniow a ,6 44,7 10,6 0,9 2 0,3 0% 20% 40% 60% 80% 100% bardzo waŝne waŝne średnio waŝne mało waŝne niewaŝne trudno powiedzieć *W 2005 roku nie pytano o ocenę korupcji 16

17 III Alkoholizm i narkomania na tle innych problemów społecznych Wyk 8a Ocena waŝności problemów społecznych w Polsce alkoholizm 2008 Razem PŁEĆ RESPONDENTA WIEK WYKSZTAŁCENIE Jaki ma Pan(i) status zawodowy? STOSUNEK DO RELIGII Czy kiedykolwiek przyjął jakiś narkotyk Poziom wypitego alkoholu łącznie wśród wszystkich (w litrach 100% alkoholu) niewaŝne mało waŝne Alkoholizm średnio waŝne waŝne bardzo waŝne trudno powiedzieć % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza 0,3% 3,4% 13,5% 35,5% 47,1% 0,1% kobieta 0,3% 2,1% 11,3% 34,6% 51,7% męŝczyzna 0,3% 5,0% 16,2% 36,6% 41,8% 0,3% lat 0,5% 7,4% 13,1% 47,9% 30,7% 0,5% lat 2,1% 14,3% 39,8% 43,8% lat 4,2% 14,3% 27,0% 54,5% lata 1,3% 12,0% 30,1% 56,6% 65 i więcej lat 1,0% 1,7% 14,7% 28,4% 54,1% podstawowe 11,7% 29,4% 58,9% zasadnicze zawodowe 2,3% 15,7% 40,1% 41,9% średnie 0,3% 5,0% 11,4% 35,6% 47,7% wyŝsze 0,8% 2,6% 15,6% 32,0% 48,5% 0,5% Praca zawodowa Rencista, emeryt Uczeń, student 3,9% 13,4% 33,6% 48,8% 0,2% 0,6% 0,5% 14,2% 28,5% 56,1% 1,0% 9,0% 9,2% 54,9% 25,9% wierzący i 2,4% 11,7% 36,8% 49,0% 0,2% praktykujący pozostali 0,9% 5,5% 17,1% 33,3% 43,1% zł 12,1% 36,1% 51,7% zł 20,5% 27,9% 51,6% zł 11,0% 34,0% 54,9% zł 1,5% 8,7% 37,6% 52,2% ponad 3000zł 0,5% 6,4% 18,0% 33,3% 41,2% 0,5% tak 11,3% 21,5% 44,3% 22,0% 0,9% nie 0,4% 2,2% 12,3% 34,2% 51,0% abstynenci 1,5% 1,2% 12,5% 38,0% 46,8% do 1,2l 1,0% 13,1% 35,3% 50,6% pow 1,2 do 6l 4,7% 15,7% 35,2% 44,5% pow 6 do 12 l 1,7% 10,6% 10,2% 51,7% 25,8% pow 12 6,4% 10,8% 35,8% 46,9% 17

18 III Alkoholizm i narkomania na tle innych problemów społecznych Tab 8b Ocena waŝności problemów społecznych w Polsce narkomania 2008 Razem PŁEĆ RESPONDENTA WIEK WYKSZTAŁCENIE Jaki ma Pan(i) status zawodowy? STOSUNEK DO RELIGII Czy kiedykolwiek przyjął jakiś narkotyk Poziom wypitego alkoholu łącznie wśród wszystkich (w litrach 100% alkoholu) niewaŝne mało waŝne Narkomania średnio waŝne waŝne bardzo waŝne trudno powiedzieć % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza 0,4% 5,5% 13,7% 39,1% 39,6% 1,7% kobieta 4,7% 12,8% 37,5% 44,0% 1,0% męŝczyzna 0,9% 6,4% 14,7% 41,0% 34,4% 2,6% lat 0,5% 13,1% 19,3% 37,6% 27,7% 1,8% lat 1,0% 17,2% 41,1% 39,7% 1,0% lat 7,3% 11,0% 31,4% 49,2% 1,1% lata 1,3% 0,7% 6,0% 46,7% 41,4% 4,0% 65 i więcej lat 4,5% 14,7% 35,1% 45,6% podstawowe 7,1% 11,4% 21,3% 60,2% zasadnicze zawodowe 1,2% 2,2% 15,0% 44,2% 36,3% 1,2% średnie 0,3% 8,2% 12,8% 38,3% 38,6% 1,9% wyŝsze 3,5% 14,4% 40,0% 39,5% 2,7% Praca zawodowa Rencista, emeryt Uczeń, student 3,6% 15,5% 39,4% 39,8% 1,8% 1,0% 3,2% 10,0% 40,5% 44,1% 1,1% 1,0% 19,1% 16,2% 36,9% 24,1% 2,7% wierzący i praktykujący 0,5% 3,4% 12,9% 40,5% 40,8% 1,9% pozostali 0,4% 9,8% 15,4% 35,9% 37,1% 1,4% zł 10,4% 12,1% 21,6% 55,9% zł 6,5% 16,2% 30,6% 45,3% 1,5% zł 6,4% 44,2% 46,5% 2,9% zł 2,8% 12,4% 43,9% 39,8% 1,1% ponad 3000zł 0,5% 9,1% 11,7% 38,9% 37,8% 2,0% tak 0,9% 12,8% 25,0% 40,9% 19,6% 0,9% nie 0,4% 4,3% 11,9% 38,8% 42,7% 1,9% abstynenci 1,5% 17,4% 32,4% 48,7% do 1,2l 2,5% 8,1% 45,5% 43,9% pow 1,2 do 6l 1,5% 4,0% 18,7% 38,9% 34,1% 2,8% pow 6 do 12 l 20,1% 3,4% 43,8% 31,0% 1,7% pow 12 8,7% 15,8% 28,1% 47,3% 18

19 III Alkoholizm i narkomania na tle innych problemów społecznych Wyk 9 Odsetki badanych wskazujących róŝne problemy społeczne jako najwaŝniejszy problem w Polsce 4,7 10,0 2,4 9,2 11, ,2 3,7 2,6 1,5 2,9 8,5 20,5 15,1 0,9 Przestępczość gospodarcza Narkomania Alkoholizm Zły stan zdrowia społeczeństwa Sytuacja mieszkaniowa Przemoc i agresja na ulicach Bezrobocie Korupcja Przestępczość pospolita Zanieczyszczenia środowiska Kryzys moralny Spadek stopy Ŝyciowej Przemoc w rodzinie Picie alkoholu przez młodzieŝ AIDS 3,8 5,5 7,9 5,5 10, ,4 10,1 7,6 5,2 10,6 10,1 5,4 0,6 4,9 5,2 *W 2005 roku nie pytano o ocenę korupcji 19

20 III Alkoholizm i narkomania na tle innych problemów społecznych Wyk 10a Ocena waŝności problemów społecznych w Krakowie spadek stopy Ŝyciow ej ,6 33,2 17,8 3,5 0,6 0,4 spadek stopy Ŝyciow ej ,1 36,7 10,7 2,4 0,5 0,6 zły stan zdrow ia społeczeństw a ,7 38,2 15,6 4,3 0,9 0,3 zły stan zdrow ia społeczeństw a ,2 40,4 13,5 5,1 0,1 0,7 kryzys m oralny ,5 37,7 27,7 7,6 1,1 1,4 kryzys m oralny ,1 40,6 24,2 6,3 1,2 0,6 alkoholizm , ,7 4,4 0,4 alkoholizm ,5 38,2 14,4 1,9 0,5 0,5 zanieczyszczenie środow iska ,1 36,7 19,9 3,1 0,1 zanieczyszczenie środow iska ,5 14,6 4,9 narkomania , ,6 7,5 1,3 narkomania ,8 47,6 12,6 4 1,2 0,7 przestępczość pospolita ,7 41,7 15,4 0,3 3,2 0,7 przestępczość pospolita ,7 39,4 10,1 3,1 0,5 0,1 przestępczość gospodarcza ,5 43,7 23,4 6,8 1 3,6 przestępczość gospodarcza ,2 47,5 16,9 4,8 1,8 0,9 0% 20% 40% 60% 80% 100% bardzo waŝne waŝne średnio waŝne mało waŝne niewaŝne trudno powiedzieć 20

21 III Alkoholizm i narkomania na tle innych problemów społecznych Wyk 10b Ocena waŝności problemów społecznych w Krakowie korupcja ,5 41,9 21,4 4,41 2,8 korupcja 2005 AIDS ,3 34,1 27 9,8 3,6 7,2 AIDS ,7 51,7 17,4 6,7 1,7 1,7 bezrobocie ,6 40,3 18,8 4,3 0,7 1,3 bezrobocie ,7 4,9 0,5 0,2 picie alkoholu przez młodzieŝ ,5 30,6 0,4 7,9 2,8 0,9 picie alkoholu przez młodzieŝ ,9 31,9 8,2 0,3 3,5 0,1 przem oc i agresja na ulicach ,4 25,8 8,6 2,1 1 0,2 przem oc i agresja na ulicach ,2 28,9 5,1 0,8 przem oc w rodzinie ,6 38,7 11,5 3,9 1,3 przem oc w rodzinie ,7 37,9 7,6 2 0,6 1,2 sytuacja m ieszkaniow a ,7 15,5 3,2 0,4 0,2 sytuacja m ieszkaniow a ,5 46,1 12,5 3,3 0,5 0% 20% 40% 60% 80% 100% bardzo waŝne waŝne średnio waŝne mało waŝne niewaŝne trudno powiedzieć *W 2005 roku nie pytano o ocenę korupcji 21

22 III Alkoholizm i narkomania na tle innych problemów społecznych Wyk 11a Opinie o ogólnopolskich problemach społecznych -średnie (na skali: 1 niewaŝne - 5 bardzo waŝne z pominięciem odpowiedzi "trudno powiedzieć") 5 4 4,25 4,11 4,14 4,21 4,26 3,77 4,15 4,48 4,35 4,36 4,17 4,2 4,19 4,23 3, Przestępczość gospodarcza Przestępczość pospolita Narkomania Zanieczyszczenia środowiska Alkoholizm Kryzys moralny Zły stan zdrowia społeczeństwa Spadek stopy Ŝyciowej Sytuacja mieszkaniowa Przemoc w rodzinie Przemoc i agresja na ulicach Picie alkoholu przez młodzieŝ Bezrobocie AIDS Korupcja 22

23 III Alkoholizm i narkomania na tle innych problemów społecznych Wyk 11b Opinie o lokalnych problemach społecznych -średnie (na skali: 1 niewaŝne - 5 bardzo waŝne z pominięciem odpowiedzi "trudno powiedzieć") 5 4 3,81 4,15 3,91 4,14 4,19 3,78 4,16 4,18 4,2 4,26 4,47 4,41 4,05 3,58 3, Przestępczość gospodarcza Przestępczość pospolita Narkomania Zanieczyszczenia środowiska Alkoholizm Kryzys moralny Zły stan zdrowia społeczeństwa Spadek stopy Ŝyciowej Sytuacja mieszkaniowa Przemoc w rodzinie Przemoc i agresja na ulicach Picie alkoholu przez młodzieŝ Bezrobocie AIDS Korupcja 23

24 III Alkoholizm i narkomania na tle innych problemów społecznych Tab 12a Ocena waŝności problemów lokalnych alkoholizm 2008 Razem PŁEĆ RESPONDENTA WIEK WYKSZTAŁCENIE Jaki ma Pan(i) status zawodowy? STOSUNEK DO RELIGII Czy kiedykolwiek przyjął jakiś narkotyk Poziom wypitego alkoholu łącznie wśród wszystkich (w litrach 100% alkoholu) niewaŝne mało waŝne Alkoholizm średnio waŝne waŝne bardzo waŝne % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza 0,4% 4,4% 13,7% 39,0% 42,5% kobieta 0,3% 4,7% 12,1% 37,1% 45,8% męŝczyzna 0,5% 4,0% 15,5% 41,2% 38,7% lat 1,0% 10,3% 13,8% 45,1% 29,8% lat 2,1% 16,4% 40,1% 41,4% lat 1,9% 14,6% 32,5% 51,0% lata 0,7% 14,3% 41,2% 43,9% 65 i więcej lat 1,0% 5,7% 9,1% 31,8% 52,3% podstawowe 12,7% 11,7% 7,1% 68,5% zasadnicze zawodowe 0,9% 13,8% 45,3% 40,1% średnie 0,6% 5,8% 12,8% 41,4% 39,5% wyŝsze 0,8% 3,3% 15,7% 36,6% 43,6% Praca zawodowa Rencista, emeryt Uczeń, student 2,6% 16,4% 38,7% 42,2% 0,6% 3,5% 9,8% 35,3% 50,7% 2,1% 15,3% 11,5% 48,0% 23,2% wierzący i praktykujący 0,2% 2,6% 13,7% 39,0% 44,5% pozostali 0,9% 8,0% 14,0% 38,3% 38,7% zł 7,4% 10,4% 24,8% 57,4% zł 13,6% 34,2% 52,2% zł 6,5% 47,9% 45,7% zł 0,9% 8,9% 44,1% 46,1% ponad 3000zł 0,5% 9,7% 23,7% 29,9% 36,1% tak 0,9% 14,1% 19,3% 43,4% 22,4% nie 0,4% 2,8% 12,8% 38,3% 45,7% abstynenci 1,5% 2,5% 12,6% 30,0% 53,5% do 1,2l 2,0% 15,0% 41,0% 42,0% pow 1,2 do 6l 4,6% 18,1% 43,1% 34,2% pow 6 do 12 l 1,7% 15,4% 7,8% 37,3% 37,8% pow 12 1,4% 2,8% 5,1% 38,6% 52,1% 24

25 III Alkoholizm i narkomania na tle innych problemów społecznych Tab 12b Ocena waŝności problemów lokalnych narkomania 2008 Razem PŁEĆ RESPONDENTA WIEK WYKSZTAŁCENIE Jaki ma Pan(i) status zawodowy? STOSUNEK DO RELIGII Czy kiedykolwiek przyjął jakiś narkotyk Poziom wypitego alkoholu łącznie wśród wszystkich (w litrach 100% alkoholu) niewaŝne mało waŝne Narkomania średnio waŝne waŝne bardzo waŝne % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza 1,3% 7,5% 19,6% 42,0% 29,6% kobieta 1,7% 7,1% 19,3% 42,2% 29,7% męŝczyzna 0,8% 8,0% 20,0% 41,8% 29,5% lat 5,3% 11,3% 23,3% 41,0% 19,2% lat 2,1% 26,6% 40,1% 31,3% lat 8,4% 12,3% 40,5% 38,8% lata 6,9% 17,1% 47,9% 28,0% 65 i więcej lat 8,1% 16,4% 38,8% 36,7% podstawowe 5,6% 7,1% 11,7% 22,0% 53,6% zasadnicze zawodowe 1,4% 4,4% 19,8% 46,3% 28,0% średnie 1,3% 9,9% 18,7% 42,2% 27,9% wyŝsze 6,6% 23,2% 42,6% 27,7% Praca zawodowa Rencista, emeryt Uczeń, student 0,7% 7,0% 20,7% 42,5% 29,0% 7,2% 15,6% 43,5% 33,7% 6,8% 11,3% 18,3% 45,5% 18,1% wierzący i praktykujący 6,7% 18,7% 44,1% 30,5% pozostali 4,0% 9,3% 21,7% 37,7% 27,3% zł 14,2% 22,5% 20,4% 42,9% zł 1,5% 5,3% 15,7% 39,7% 37,8% zł 15,6% 54,2% 30,2% zł 6,4% 12,4% 47,4% 33,8% ponad 3000zł 3,6% 12,7% 20,8% 41,2% 21,6% tak 1,8% 15,0% 25,6% 36,8% 20,8% nie 1,2% 6,3% 18,6% 42,9% 31,0% abstynenci 7,0% 18,8% 29,6% 44,6% do 1,2l 0,6% 5,0% 16,6% 47,1% 30,6% pow 1,2 do 6l 2,1% 8,3% 21,9% 44,9% 22,8% pow 6 do 12 l 1,7% 14,3% 19,0% 40,3% 24,7% pow 12 7,9% 18,0% 35,7% 38,4% 25

26 III Alkoholizm i narkomania na tle innych problemów społecznych Wyk 13 Odsetki badanych wskazujących róŝne problemy społeczne jako najwaŝniejszy z problemów w Krakowie 3,4 7,4 17, ,8 5,1 4,9 2,5 4,1 2,5 3,8 7,5 6,5 0,5 24,3 Przestępczość gospodarcza Narkomania Alkoholizm Zły stan zdrowia społeczeństwa Sytuacja mieszkaniowa Przemoc i agresja na ulicach Bezrobocie Korupcja Przestępczość pospolita Zanieczyszczenia środowiska Kryzys moralny Spadek stopy Ŝyciowej Przemoc w rodzinie Picie alkoholu przez młodzieŝ AIDS 6,1 8,6 7,2 9, ,1 15,5 6,7 9,6 7,0 3,5 10,3 4,3 4,0 0,1 4,1 *W 2005 roku nie pytano o ocenę korupcji 26

27 IV KONSUMPCJA NAPOJÓW ALKOHOLOWYCH 27

28 IV Konsumpcja napojów alkoholowych Ogólna charakterystyka spoŝycia Oszacowanie ilości alkoholu wypijanego przez respondentów oparto na ich deklaracjach odnośnie konsumpcji kilku rodzajów napojów alkoholowych: wódki i innych napojów spirytusowych (whisky, brandy, gin itp), bimbru, wina domowego, wina gronowego (wraz z szampanem) oraz piwa KaŜdy blok składał się z pytań dotyczących ostatniej (w ciągu ostatnich 12 miesięcy) okazji oraz ilości wypitego wówczas, danego rodzaju alkoholu (w mililitrach) Zebrane w ten sposób informacje pozwoliły na oszacowanie dla kaŝdego respondenta ilości spoŝytego przez niego alkoholu Analiza ilości skonsumowanego alkoholu opiera się na przeliczeniu wypitych napojów alkoholowych na stuprocentowy alkohol Z przeprowadzonych badań wynika, Ŝe przynajmniej raz w ciągu ostatniego roku alkohol piło 87,4% mieszkańców Krakowa Wykres 14a-b przedstawia oszacowanie przeciętnego spoŝycia alkoholu w populacji wszystkich badanych respondentów oraz w grupie konsumentów (osoby, które przynajmniej raz w ciągu ostatniego roku wypiły alkohol) trzech głównych typów alkoholu: napojów spirytusowych (wódka i bimber), wina (wino domowe i gronowe oraz szampan), a takŝe piwa w przeliczeniu na stuprocentowy alkohol Liczne badania naukowe i analizy prowadzone w Polsce i na świecie pokazują, iŝ tzw średni poziom spoŝycia napojów alkoholowych na głowę (per capita) szacowany na podstawie reprezentatywnych badań populacyjnych (w oparciu o metodę ostatniej okazji ) jest o ok 40-60% niŝszy w stosunku do rzeczywistej konsumpcji alkoholu (Bloomfield i in 2003; Alkohol w Europie, PARPA 2007) Przyczyną tego niedoszacowania jest trudność w dotarciu do tzw populacji ukrytych (osób bezdomnych, chorych, przebywających w wojsku lub studiujących poza miejscem zamieszkania) Szacownie średniego spoŝycie ma jednak istotne znaczenie dla analizy trendów i porównywania w kolejnych badaniach czy poziom szacowanej konsumpcji alkoholu, w poszczególnych grupach socjo-demograficznych zmienia się, czy teŝ pozostaje na podobnym poziomie Jak wynika z badań zrealizowanych w 2008 r w Krakowie kaŝdy dorosły mieszkaniec tego miasta wypił średnio 3,58 litra czystego 100% alkoholu Biorąc pod uwagę, iŝ stanowi to od 40 do 60% rzeczywistego spoŝycie moŝna przyjąć, iŝ faktyczny średni poziom konsumpcji 100% alkoholu wśród dorosłych mieszkańców Krakowa wynosi między 6,9 a 10,3 litrów czystego, stuprocentowego alkoholu Wśród analityków rynku oraz osób profesjonalnie zajmujących się polityką społeczną przewaŝa opinia, iŝ średnie spoŝycie alkoholu (w przeliczeniu na jednego mieszkańca) jest kategorią nieco sztuczną i dla większości konsumentów abstrakcyjną Dzieje się tak dlatego, Ŝe większość spośród nas pije w sposób umiarkowany i jedynie sporadycznie spotykamy osoby, których picie przybiera charakter patologiczny, 28

29 IV Konsumpcja napojów alkoholowych Ogólna charakterystyka spoŝycia cd wymagający pomocy lub interwencji specjalistycznej Jednak dla ludzi związanych ze zdrowiem publicznym, czy teŝ szerzej rozumianą polityką społeczną średnie spoŝycie alkoholu jest dobrym wskaźnikiem porównawczym, który ryzyka dla zdrowia całej populacji A z naszym zdrowiem, niestety nie jest najlepiej Porównując wyniki badań zrealizowanych w Krakowie w 2005 oraz w 2008 r mamy do czynienia z nieznacznym wzrostem średniego spoŝycia napojów alkoholowych o ok 4% (z 3,44 litra w 2005 r do 3,58 litra w 2008 r) Na pierwszym miejscu pod względem ilości wypitego alkoholu znajduje się piwo (1,74 litra 100% alkoholu na osobę), nieco niŝszy poziom spoŝycia odnotowano w przypadku wódki i innych napojów spirytusowych (1,44 litra 100% alkoholu na osobę) Najmniej popularnym trunkiem wśród mieszkańców Krakowa jest wino kaŝdy mieszkaniec wypił pod postacią wina średnio 0,39 litra 100% alkoholu Wspomniany powyŝej wzrost spoŝycia dokonał się przede wszystkim w oparciu o zwiększenie konsumpcji piwa o ok 3,5% (z 1,68 litra do 1,74 litra) Na wykresie 15a-b przedstawiono strukturę spoŝycia poszczególnych trunków wśród konsumentów alkoholu z Krakowa Blisko połowa z całości alkoholu wypijanego przez konsumentów przypada na piwo 48,6%, dwie piąte 40,5% wypijana jest w postaci wódki lub innych napojów spirytusowych Zdecydowanie najmniej popularne jest wino jego udział w strukturze konsumpcji wynosi zaledwie 10,9% Analogiczne wyniki uzyskano w roku 2005 Nieco inaczej wygląda ta sytuacja, gdy popatrzymy na odsetki konsumentów poszczególnych typów napojów alkoholowych Przedstawiają to wykresy 16a-b i 17a-b Wśród konsumentów z Krakowa największą popularnością cieszy się piwo (77,3%) oraz wino (76,5%) Nieco mniej zwolenników znajduje wódka, choć równieŝ jest to ponad siedmiu na dziesięciu badanych (71,0%) Warto zwrócić uwagę, Ŝe w 2005 roku wódka znajdowała mniej zwolenników (66,3%), jednakŝe róŝnica ta jest na granicy błędu statystycznego Respondenci najczęściej deklarują spoŝywanie wszystkich trzech rodzajów alkoholi (47,7% wskazało na picie zarówno piwa, wina, jak i wódki; w roku 2005 zbliŝony odsetek - 45,1%) Stosunkowo nieliczna jest frakcja tych konsumentów, którzy piją tylko jeden rodzaj trunku (tylko napoje spirytusowe pije 2,5% badanych, tylko piwo 7,2%, zaś nieco więcej, bo 13,2% konsumentów deklaruje, Ŝe pije tylko wino) Aby wyjaśnić, dlaczego najrzadziej spoŝywana wódka, ma jednocześnie tak znaczny udział w ogólnej strukturze spoŝycia alkoholu warto przeanalizować wykresy 18a-b i 19a-b, dotyczące częstotliwości spoŝywania napojów alkoholowych oraz wielkości jednorazowego spoŝycia 29

30 IV Konsumpcja napojów alkoholowych Ogólna charakterystyka spoŝycia cd Średnie podane na wykresie 18a-b dotyczą konsumentów danego rodzaju napoju alkoholowego Ich analiza pokazuje, Ŝe najczęściej spoŝywanym alkoholem jest piwo (przeciętnie 63 razy w roku (2008), a zatem średnio raz na tydzień), dwukrotnie rzadziej pita jest wódka (średnio 31 razy w roku (2008), czyli raz na dwa tygodnie), a najrzadziej wino (średnio razy w ciągu roku (2008)) Częstotliwość spoŝycia poszczególnych trunków w roku 2008 nie odbiega od częstotliwości odnotowanej w roku 2005 Warto podkreślić stosunkowo rzadkie w porównaniu z pozostałymi typami alkoholi spoŝycie bimbru (12 przypadków w roku (2008)), które nie pozwala na przeprowadzenie analiz dotyczących tego gatunku alkoholu Jeśli chodzi o wielkość jednorazowej konsumpcji róŝnych typów napojów alkoholowych (wykresy 20a-b), to oczywiście na pierwszym miejscu w ilości jednorazowej konsumpcji plasuje się piwo (przeciętny konsument piwa przy jednej okazji wypija średnio 699 ml tego napoju, co stanowi blisko półtorej półlitrowej butelki lub puszki), zaś na ostatnim miejscu wino gronowe (średnio 201 ml) W przypadku wódki średnia ilość jednorazowej konsumpcji wynosi 192 ml W roku 2005 konsumenci deklarowali nieco wyŝsze spoŝycie piwa (średnio 720 ml) i jednocześnie niŝsze jednorazowe spoŝycie wódki (175 ml) Biorąc pod uwagę wino jako połączoną kategorię wina gronowego i domowego, wielkość jednorazowej konsumpcji jest nieco wyŝsza od analogicznych danych dla wódki Konsumenci wina sięgają jednak po nie rzadziej niŝ po wódkę Dodatkowo, naleŝy pamiętać, iŝ procentowa zawartość alkoholu w winie jest ponad 3-krotnie niŝsza niŝ w wódce (w prezentowanych badaniach przyjęto 12% dla wina i 40% dla wódki) To wszystko powoduje, Ŝe pomimo dość duŝej popularności wśród konsumentów (dla przypomnienia, wskazania 76,5% konsumentów) ilość wypijanego wina liczona w litrach 100% alkoholu jest zdecydowanie mniejsza niŝ ilość podobnie mierzonej wódki Analogicznie przeprowadzona analiza wyjaśnia miejsce w strukturze spoŝycia wódki i innych napojów spirytusowych pomimo, iŝ niŝsze odsetki badanych (71%) zadeklarowały jej spoŝycie w ciągu 12 miesięcy poprzedzających badanie, to wyŝsze roczne średnie spoŝycie, a co za tym idzie, większy udział w strukturze konsumpcji wynika zarówno z częstotliwości sięgania po ten trunek, jak i wysokiej procentowej zawartości alkoholu 30

31 IV Konsumpcja napojów alkoholowych Ogólna charakterystyka spoŝycia cd Na koniec ogólnej charakterystyki spoŝycia alkoholu w Krakowie, warto przyjrzeć się, przedstawionemu na wykresach 24a-b, podziałowi konsumentów napojów alkoholowych w kategoriach poszczególnych poziomów konsumpcji mierzonej w litrach stuprocentowego alkoholu Widać, Ŝe wśród mieszkańców Krakowa, im wyŝszy jest poziom spoŝycia alkoholu, tym mniej jest on powszechny: podczas gdy wypijanie do 1,2 l czystego alkoholu w ciągu roku zadeklarowało dwie piąte (41,7%) respondentów, to do największej ilości (ponad 12 l) przyznał się co dziewiąty ankietowany (11,1%) Warto równieŝ zwrócić uwagę, Ŝe znaczna liczba konsumentów pije poniŝej średniej - 4,13 l Co więcej, w roku 2005 istotnie wyŝsze odsetki Krakowian spoŝywały najmniej, bo do 1,2 litra 100% alkoholu rocznie (48,9% w stosunku do 41,7% w roku 2008), natomiast w roku 2008 istotnie więcej respondentów deklarowało spoŝycie na poziomie 1,2l do 6l 100% alkoholu (37,8% w stosunku do 31,9% w roku 2005) Zmianie nie uległy natomiast odsetki osób pijących powyŝej 6 litrów 100% alkoholu rocznie Przedstawione powyŝej oszacowanie wielkości spoŝytego alkoholu w ciągu ostatniego roku przed badaniem opierało się na metodzie ostatniej okazji Na wykresach 25a-b i 26a-b przedstawione są wyniki oszacowania przeprowadzonego za pomocą metody częstość x ilość na podstawie uśrednionej przez samego respondenta częstotliwości i jednorazowego spoŝycia napojów alkoholowych Widać w niej, Ŝe metoda ta daje niŝsze średnie spoŝycia w przypadku wszystkich typów alkoholi NiŜsze wyniki wiąŝą się z przekonaniem respondentów o rzadszym sięganiu po alkohol, a takŝe o wypijaniu go w mniejszych ilościach niŝ wynika to z charakterystyki ostatniej sytuacji sięgania po napoje procentowe Wyniki te rzutują równieŝ na udział poszczególnych rodzajów alkoholi w ogólnym spoŝyciu są one nieco inne niŝ w przypadku rezultatów uzyskanych metodą ostatniej okazji znacznie większy udział ma piwo (57,2% z ogólnie wypitego 100% alkoholu), mniejszy zaś wódka (30,9%) Analogiczną sytuację zaobserwowano w roku

32 IV Konsumpcja napojów alkoholowych Ogólna charakterystyka spoŝycia cd Analiza danych dotyczących ostatniej okazji picia poszczególnych typów napojów alkoholowych pokazuje między nimi spore róŝnice Wódka, według deklaracji badanych, najczęściej była pita na zaplanowanych spotkaniach towarzyskich (31,8%) oraz na imieninach i urodzinach (25,3%) W przypadku wina gronowego badani Krakowianie równie często wspominali o imieninach i urodzinach (21,6%), co o zaplanowanych spotkaniach towarzyskich (19,6%), nieco rzadziej o sytuacjach bez specjalnej okazji (11,6%), świętach (11%) oraz obiedzie/kolacji w gronie domowników (9,3%) Natomiast wino domowe to alkohol wypijany najczęściej bez specjalnej okazji (39,4%), a w dalszej kolejności podczas zaplanowanych spotkań towarzyskich (29,7%) Podobny ranking okazji konsumpcji jak wino domowe ma piwo AŜ połowa ankietowanych pije je bez okazji (51,7%), kolejnych 12,6% na niezaplanowanych spotkaniach towarzyskich Średnio co piąty (18,5%) konsument piwa wybiera ten trunek na zaplanowane spotkania towarzyskie Piwo i wino domowe, podobnie jak w 2005 roku, spoŝywane były przewaŝnie bez specjalnej okazji, co świadczyć moŝe o ich powszednim charakterze, zaś wódkę i wino gronowe mieszkańcy Krakowa wybierali częściej dla uczczenia uroczystości, takich jak imieniny i urodziny Niskie odsetki wskazań na zwykle suto zakrapiane imprezy (np wesela) wynikają z faktu ich rzadszego występowania i dla niewielu ankietowanych stanowiły ostatnią okazję, podczas której spoŝywali oni alkohol Najczęściej wskazywanym przez mieszkańców Krakowa miejscem picia wszystkich rodzajów alkoholi jest mieszkanie Picie w lokalach gastronomicznych jest znacznie mniej popularne w przypadku piwa i wódki dotyczy średnio co czwartego respondenta (24,2-27%) Większość badanych deklaruje równieŝ, Ŝe spoŝywało alkohol ze znajomymi W przypadku wina (zarówno gronowego, jak i domowego) wysokie odsetki badanych wskazywały na rodzinę Piwo wyróŝnia się natomiast jako trunek stosunkowo często spoŝywany bez towarzystwa innych osób (26,7% wskazań w stosunku do mniej niŝ 10% dla pozostałych wymienionych alkoholi) 32

33 IV Konsumpcja napojów alkoholowych Wyk 14a Średnie roczne spoŝycie w litrach 100% alkoholu napoje alkoholowe ogółemwszyscy napoje alkoholowe ogółemkonsumenci piwo-wszyscy litry 100% alkoholu 6 4 piwo napoje spirytusowe napoje alkoholowe ogółem 4,13 3,58 piwo-konsumenci wino-wszyscy wino-konsumenci 2 0 2,01 1,74 wino 0,45 0,39 1,67 1,44 napoje spirytusowe-wszyscy napoje spirytusowekonsumenci Wyk 14b Średnie roczne spoŝycie w litrach 100% alkoholu napoje alkoholowe ogółemwszyscy napoje alkoholowe ogółemkonsumenci litry 100% alkoholu 6 4 piwo napoje spirytusowe napoje alkoholowe ogółem 4,05 3,44 piwo-wszyscy piwo-konsumenci wino-wszyscy wino-konumenci 2 1,97 1,68 wino 0,42 1,66 1,41 napoje spirytusowe-wszyscy 0 0,36 napoje spirytusowekonsumenci 33

34 IV Konsumpcja napojów alkoholowych Wyk 15 Struktura konsumpcji napojów alkoholowych w odsetkach (wśród konsumentów) udział w spoŝyciu ,6 10,9 40,5 udział w spoŝyciu ,7 10,4 40,9 0% 20% 40% 60% 80% 100% piwo wino wódka 34

35 IV Konsumpcja napojów alkoholowych 100 Wyk 16a Wzory picia odsetki osób pijących poszczególne rodzaje alkoholi oraz ich kombinacji wśród wszystkich respondentów oraz wśród konsumentów ,9 76,5 77,3 67, napoje spirytusowe wino piwo Wyk 16 Wzory picia odsetki osób pijących poszczególne rodzaje alkoholi oraz ich kombinacji wśród wszystkich respondentów oraz wśród konsumentów ,5 66,3 66, ,6 66, napoje spirytusowe wino piwo wszyscy konsumenci 35

36 IV Konsumpcja napojów alkoholowych 100 Wyk 17a Wzory picia odsetki osób pijących poszczególne rodzaje alkoholi oraz ich kombinacji wśród wszystkich respondentów oraz wśród konsumentów ,7 41, ,6 0 abstynenci 2,22,5 tylko napoje spirytusowe 11,6 13,2 12,1 13,8 7,2 7 6,3 6,2 tylko wino tylko piwo napoje spirytusowe i wino napoje spirytusowe i piwo 8,6 7,5 wino i piwo napoje spirytusowe i wino i piwo 100 Wyk 17b Wzory picia odsetki osób pijących poszczególne rodzaje alkoholi oraz ich kombinacji wśród wszystkich respondentów oraz wśród konsumentów ,5 45, ,7 0 abstynenci 3,9 3,3 tylko napoje spirytusowe 9,210,8 8,5 7,3 7,7 8,5 tylko wino tylko piwo napoje spirytusowe i wino 8,2 9,6 napoje spirytusowe i piwo 12,314,4 wino i piwo napoje spirytusowe i wino i piwo wszyscy konsumenci 36

37 IV Konsumpcja napojów alkoholowych Wyk 18a Częstotliwość picia (konsumenci danego napoju alkoholowego) średnia liczba przypadków picia w roku piwo liczba przypadków w roku wódka 31 bimber 12 wino gronowe 23 wino domowe Wyk 18b Częstotliwość picia (konsumenci danego napoju alkoholowego) średnia liczba przypadków picia w roku liczba przypadków w roku wódka 28 bimber 15 wino gronowe 21 wino domowe 21 piwo

38 IV Konsumpcja napojów alkoholowych % 100 Wyk 19a Częstotliwość picia (konsumenci danego napoju alkoholowego) odsetki pijących w czasie ostatnich 2 i 7 dni (2008) , ,7 11,4 8,5 5 29,4 34,6 17,8 24,9 21,7 0 wódka bimber wino wino domowe piwo wódka bimber wino wino domowe piwo % 100 Wyk 19b Częstotliwość picia (konsumenci danego napoju alkoholowego) odsetki pijących w czasie ostatnich 2 i 7 dni (2005) , ,1 7,9 7,9 5 27,5 34, ,6 19,1 0 wódka bimber wino wino domowe piwo wódka bimber wino wino domowe piwo odsetki pijących w czasie ostanich 7 dni odsetki pijących w czasie ostanich 2 dni 38

39 IV Konsumpcja napojów alkoholowych Wyk 20a Wielkość konsumpcji przy jednej okazji w 2008 r (w mililitrach) 1000 ml piwo wódka 192 bimber 127 wino gronowe 201 wino domowe Wyk 20b Wielkość konsumpcji przy jednej okazji w 2005 r (w mililitrach) 1000 ml piwo wódka bimber wino gronowe wino domowe

40 IV Konsumpcja napojów alkoholowych Wyk 21a Średnie dla konsumentów danego napoju WÓDKA BIMBER 40,1 52,6 16,2 30,7 13,1 5,5 37,8 4,1 do 100ml ml ml ponad 300ml Wyk 21b Średnie dla konsumentów danego napoju WÓDKA BIMBER 43,8 26,7 13,3 32,1 11,0 13,1 46,7 13,3 do 100ml ml ml ponad 300ml 40

41 IV Konsumpcja napojów alkoholowych Wyk 22a Średnie dla konsumentów danego napoju 2008 WINO GRONOWE WINO DOMOWE 37,3 36,6 49,2 48,0 13,5 15,4 do 100ml ml powyŝej 300ml Wyk 22b Średnie dla konsumentów danego napoju 2005 WINO GRONOWE WINO DOMOWE 32,9 30,1 56,5 10,6 53,0 16,9 do 100ml ml powyŝej 300ml 41

42 IV Konsumpcja napojów alkoholowych Wyk 23a Średnie dla konsumentów danego napoju 2008 PIWO 47,4 26,3 16,8 9,5 poniŝej 0,5l 0,5l 0,5-1l powyŝej 1l Wyk 23b Średnie dla konsumentów danego napoju 2005 PIWO 46,2 23,4 18,3 12,1 poniŝej 0,5l 0,5l 0,5-1l powyŝej 1l 42

43 IV Konsumpcja napojów alkoholowych Wyk 24a Konsumenci napojów alkoholowych wg poziomu rocznego spoŝycia w przeliczeniu na stuprocentowy alkohol (odsetki respondentów) ,8 odsetek pijących określone ilości napojów alkoholowych wśród wszystkich badanych 32,4 odsetek pijących określone ilości napojów alkoholowych wśród konsumentów alkoholu 37,8 14,2 9,6 8,0 41,7 11,1 9,3 Wyk 24b Konsumenci napojów alkoholowych wg poziomu rocznego spoŝycia w przeliczeniu na stuprocentowy alkohol (odsetki respondentów) ,2 odsetek pijących określone ilości napojów alkoholowych wśród wszystkich badanych 26,8 odsetek pijących określone ilości napojów alkoholowych wśród konsumentów alkoholu 31,9 15,9 7,3 8,8 48,9 8,7 10,4 abstynenci* do 1,2l pow1,2 do 6l pow6 do 12l pow12l *Odsetek abstynentów policzony po odrzuceniu braków danych, co do wielkości spoŝycia 43

44 IV Konsumpcja napojów alkoholowych Wyk 25a Średnie roczne spoŝycie napojów alkoholowych w przeliczeniu na litry 100% alkoholu obliczone dwiema metodami piwo - metoda częstość x ilość 8 wino - metoda częstość x ilość litry 100% alkoholu 6 4 piwo wódka wódka - metoda częstość x ilość piwo-metoda ostatniej okazji 2 0 1,74 1,43 wino 0,39 0,3 1,44 0,77 wino-metoda ostatniej okazji wódka - metoda ostatniej okazji Wyk 25b Średnie roczne spoŝycie napojów alkoholowych w przeliczeniu na litry 100% alkoholu obliczone dwiema metodami piwo - metoda częstość x ilość 8 wino - metoda częstość x ilość litry 100% alkoholu piwo 1,76 1,68 wino 0,36 0,36 wódka 1,41 0,88 wódka - metoda częstość x ilość piwo-metoda ostatniej okazji wino-metoda ostatniej okazji wódka - metoda ostatniej okazji 44

45 IV Konsumpcja napojów alkoholowych Wyk 26a Średnie roczne spoŝycie napojów alkoholowych w przeliczeniu na litry 100% alkoholu obliczone dwiema metodami udział w spoŝyciu - metoda częstość x ilość 30,9 11,9 57,2 udział w spoŝyciu - metoda ostatniej okazji 40,3 10,9 48,7 0% 20% 40% 60% 80% 100% Wyk 26b Średnie roczne spoŝycie napojów alkoholowych w przeliczeniu na litry 100% alkoholu obliczone dwiema metodami (2005) udział w spoŝyciu - metoda częstość x ilość 29, ,8 udział w spoŝyciu - metoda ostatniej okazji 40,9 10,4 48,7 0% 20% 40% 60% 80% 100% piwo wino wódka 45

46 IV Konsumpcja napojów alkoholowych Wyk 27a Typy okazji picia napojów alkoholowych (% wśród konsumentów poszczególnych napojów alkoholowych) WÓDKA ,3 31,8 8,1 9,9 3 8,6 3, ,6 21,1 8,8 4 3,9 14,9 3, % Imieniny, urodziny Niezaplanowane spotkanie towarzyskie Chrzciny Wesele Zabawa taneczna, dancing, dyskoteka Wypłata Załatwienie jakiejś sprawy Bez specjalnej okazji Zaplanowane spotkanie towarzyskie Obiad lub kolacja w gronie domowników Pierwsza komunia Święta (Wielkanoc, BoŜe Narodzenie) Randka (spotkanie we dwoje) Oblewanie Wczasowo-turystyczne Inne sytuacje 46

47 IV Konsumpcja napojów alkoholowych Wyk 27c Typy okazji picia napojów alkoholowych (% wśród konsumentów poszczególnych napojów alkoholowych) BIMBER ,6 21,9 5,3 10 8, ,4 21,3 4 4,5 5,4 20,2 6 27, % Imieniny, urodziny Niezaplanowane spotkanie towarzyskie Chrzciny Wesele Zabawa taneczna, dancing, dyskoteka Wypłata Załatwienie jakiejś sprawy Bez specjalnej okazji Zaplanowane spotkanie towarzyskie Obiad lub kolacja w gronie domowników Pierwsza komunia Święta (Wielkanoc, BoŜe Narodzenie) Randka (spotkanie we dwoje) Oblewanie Wczasowo-turystyczne Inne sytuacje *Niskie podstawy procentowania dla osób, które zadeklarowały spoŝywanie bimbru w ciągu 12 miesięcy poprzedzających badanie 47

48 IV Konsumpcja napojów alkoholowych Wyk 27d Typy okazji picia napojów alkoholowych (% wśród konsumentów poszczególnych napojów alkoholowych) WINO GRONOWE ,6 19,6 6,3 9,3 6, ,6 6, ,9 21,1 3,7 8,8 4,3 5,8 14,6 15, % Imieniny, urodziny Niezaplanowane spotkanie towarzyskie Chrzciny Wesele Zabawa taneczna, dancing, dyskoteka Wypłata Załatwienie jakiejś sprawy Bez specjalnej okazji Zaplanowane spotkanie towarzyskie Obiad lub kolacja w gronie domowników Pierwsza komunia Święta (Wielkanoc, BoŜe Narodzenie) Randka (spotkanie we dwoje) Oblewanie Wczasowo-turystyczne Inne sytuacje 48

49 IV Konsumpcja napojów alkoholowych Wyk 27e Typy okazji picia napojów alkoholowych (% wśród konsumentów poszczególnych napojów alkoholowych) WINO DOMOWE ,6 29,7 9,7 9,4 5,6 39,4 0, ,8 19,8 14,3 4,1 3,8 47,2 1, % Imieniny, urodziny Niezaplanowane spotkanie towarzyskie Chrzciny Wesele Zabawa taneczna, dancing, dyskoteka Wypłata Załatwienie jakiejś sprawy Bez specjalnej okazji Zaplanowane spotkanie towarzyskie Obiad lub kolacja w gronie domowników Pierwsza komunia Święta (Wielkanoc, BoŜe Narodzenie) Randka (spotkanie we dwoje) Oblewanie Wczasowo-turystyczne Inne sytuacje 49

50 IV Konsumpcja napojów alkoholowych Wyk 27f Typy okazji picia napojów alkoholowych (% wśród konsumentów poszczególnych napojów alkoholowych) PIWO ,4 18,5 12,6 1,8 2,9 51,7 5, ,5 18,9 8,6 2,1 1,6 58,7 4, % Imieniny, urodziny Niezaplanowane spotkanie towarzyskie Chrzciny Wesele Zabawa taneczna, dancing, dyskoteka Wypłata Załatwienie jakiejś sprawy Bez specjalnej okazji Zaplanowane spotkanie towarzyskie Obiad lub kolacja w gronie domowników Pierwsza komunia Święta (Wielkanoc, BoŜe Narodzenie) Randka (spotkanie we dwoje) Oblewanie Wczasowo-turystyczne Inne sytuacje 50