Ustawa o świadku koronnym

Ustawa o świadku koronnym Komentarz Andrzej Kiełtyka Bolesław Kurzępa Andrzej Ważny pod redakcją Andrzeja Ważnego Wydanie 1 Stan prawny na 1 sierpnia 2013 roku Warszawa 2013

Komentarz do poszczególnych tytułów opracowali: dr A. Kiełtyka: art. 1 8 dr B. Kurzępa: art. 9 17 dr A. Ważny: art. 18 27 Redaktor prowadzący: Katarzyna Bojarska Opracowanie redakcyjne: Robert Stępień Redakcja techniczna: Grzegorz Janowski Projekt okładki i stron tytułowych: Michał Piotrowski Copyright by LexisNexis Polska Sp. z o.o. 2013 Wszelkie prawa zastrzeżone. Żadna część tej książki nie może być powielana ani rozpowszechniana za pomocą urządzeń elektronicznych, mechanicznych, kopiujących, nagrywających i innych bez pisemnej zgody Autorów i wydawcy. ISBN 978-83-278-0110-4 LexisNexis Polska Sp. z o.o. Ochota Office Park 1, Al. Jerozolimskie 181, 02 222 Warszawa tel. 22 572 95 00, faks 22 572 95 68 Infolinia: 22 572 99 99 Redakcja: tel. 22 572 83 26, 22 572 83 28, 22 572 83 11, faks 22 572 83 92 www.lexislexis.pl, e -mail: biuro@lexisnexis.pl Księgarnia Internetowa: dostępna ze strony www.lexisnexis.pl

Spis treści Spis treści Spis treści Wykaz skrótów................................................. 7 Wstęp.......................................................... 9 USTAWA z dnia 25 czerwca 1997 r. o świadku koronnym (tekst jedn. Dz.U. z 2007 r. Nr 36, poz. 232 ze zm.).......... 13 Art. 1. [ZAKRES PRZEDMIOTOWY].......................... 13 Art. 2. [ŚWIADEK KORONNY]............................... 31 Art. 3. [WARUNKI DOPUSZCZENIA DOWODU Z ZEZNAŃ ŚWIADKA KORONNEGO]............................ 50 Art. 4. [WYŁĄCZENIA PODMIOTOWE]....................... 62 Art. 5. [POSTĘPOWANIE W PRZEDMIOCIE DOPUSZCZENIA DOWODU]......................................... 69 Art. 5a. [ZANIECHANIE WYSTĄPIENIA Z WNIOSKIEM DO SĄDU]......................................... 82 Art. 6. [ZAKRES ZAKAZÓW DOWODOWYCH]................. 85 Art. 7. [WYŁĄCZENIE MATERIAŁÓW. ZAWIESZENIE POSTĘPOWANIA]................................... 91 Art. 8. [OGRANICZENIE UPRAWNIEŃ ŚWIADKA KORONNEGO].. 98 Art. 9. [NIEPODLEGANIE KARZE. UMORZENIE Art. 10. POSTĘPOWANIA]................................... 107 [WYŁĄCZENIE STOSOWANIA PRZEPISÓW USTAWY. PODJĘCIE ZAWIESZONEGO POSTĘPOWANIA].......... 115 Art. 11. [WZNOWIENIE POSTĘPOWANIA]..................... 124 Art. 12. [NADZWYCZAJNE ZŁAGODZENIE KARY].............. 128 Art. 13. [WYŁĄCZENIE JAWNOŚCI ROZPRAWY GŁÓWNEJ]...... 133 Art. 14. [OCHRONA ŚWIADKA KORONNEGO I OSOBY NAJBLIŻSZEJ]...................................... 135 Art. 15. [OCHRONA ŚWIADKA KORONNEGO POZA GRANICAMI KRAJU]................................ 153 Art. 16. [ZASADY OBJĘCIA OCHRONĄ ŚWIADKA KORONNEGO].. 153 5

Spis treści Art. 17. [TRYB ZASTOSOWANIA OCHRONY]................... 157 Art. 18. [OBOWIĄZEK OCHRONNY KOMENDANTA GŁÓWNEGO POLICJI]........................................... 160 Art. 18a. [UPRAWNIENIA OCHRONNE FUNKCJONARIUSZY POLICJI]........................................... 163 Art. 18b [WARUNKI COFNIĘCIA OCHRONY]................... 167 Art. 19. [ZASADY DORĘCZANIA PRZESYŁEK OSOBIE OBJĘTEJ OCHRONĄ]........................................ 169 Art. 20. [PEŁNOMOCNIK OSOBY CHRONIONEJ]............... 172 Art. 21. [WARUNKI ZWROTU ŚWIADCZEŃ PRZEZ ŚWIADKA KORONNEGO]...................................... 174 Art. 22. [DELEGACJA USTAWOWA]........................... 177 Art. 23. [ZAKRES OCHRONY INFORMACJI].................... 184 Art. 24. [STOSOWANIE USTAWY W SPRAWACH PODLEGAJĄCYCH ORZECZNICTWU SĄDÓW WOJSKOWYCH].................................... 191 Art. 25. [STOSOWANIE KODEKSU POSTĘPOWANIA KARNEGO].. 193 Art. 26. (uchylony)......................................... 194 Art. 27. [DATA WEJŚCIA W ŻYCIE USTAWY]................... 195 Literatura..................................................... 197

Wykaz skrótów Wykaz skrótów Wykaz skrótów Źródła prawa k.c. ustawa z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) k.k. ustawa z 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz.U. Nr 88, poz. 553 ze zm.) k.k.s. ustawa z 10 września 1999 r. Kodeks karny skarbowy (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r., poz. 186) k.k.w. ustawa z 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny wykonawczy (Dz.U. Nr 90, poz. 557 ze zm.) Konstytucja RP Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. Nr 78, poz. 483 ze sprost. i zm.) k.p.a. ustawa z 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r., poz. 267) k.p.c. ustawa z 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) k.p.k. ustawa z 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego (Dz.U. Nr 89, poz. 555 ze zm.) k.p.w. ustawa z 24 sierpnia 2001 r. Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r., poz. 395 ze zm.) k.r.o. ustawa z 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r., poz. 788 ze zm.) p.p.s.a. ustawa z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.) regulamin prokuratorski rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 24 marca 2010 r. Regulamin wewnętrznego urzędowania powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury (Dz.U. Nr 49, poz. 296 ze zm.) r.o.p.ś. rozporządzenie Rady Ministrów z 18 października 2006 r. w sprawie udzielania ochrony i pomocy świadkom koronnym i innym uprawnionym osobom (Dz.U. Nr 201, poz. 1480) 7

Wykaz skrótów u.o.i.n. ustawa z 5 sierpnia 2010 r. o ochronie informacji niejawnych (Dz.U. Nr 182, poz. 1228) u.o.s. ustawa z 25 czerwca 2010 r. o sporcie (Dz.U. Nr 127, poz. 857 ze zm.) u.p.e.a. ustawa z 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r., poz. 1015 ze zm.) u.ś.k. ustawa z 25 czerwca 1997 r. o świadku koronnym (tekst jedn. Dz.U. z 2007 r. Nr 36, poz. 232 ze zm.) u.ś.o.z. ustawa z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn. Dz.U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 ze zm.) Czasopisma i inne publikatory Biul. PK Biul. SN Cz.PKiNP GS GSP KZS Lex LexisNexis MoP NSW OSA OSN OSNC OSNKW OSNwSK OSP Pal. PiP Prok. i Pr. PS WPP Biuletyn Prawa Karnego Biuletyn Biura Orzecznictwa Sądu Najwyższego Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych Gazeta Sądowa Gdańskie Studia Prawnicze Krakowskie Zeszyty Sądowe System Informacji Prawnej Lex Lexis.pl Serwis Prawniczy LexisNexis Polska Monitor Prawniczy Najwyższy Sąd Wojskowy Orzecznictwo Sądów Apelacyjnych Orzecznictwo Sądu Najwyższego Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Cywilna Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Karna i Wojskowa Orzecznictwo Sądu Najwyższego w Sprawach Karnych Orzecznictwo Sądów Polskich Palestra Państwo i Prawo Prokuratura i Prawo Przegląd Sądowy Wojskowy Przegląd Prawniczy Inne skróty Dz.U. Dz.Urz. KGP ETPC SA SN tekst jedn. WSA Dziennik Ustaw RP Dziennik Urzędowy Komendy Głównej Policji Europejski Trybunał Praw Człowieka sąd apelacyjny Sąd Najwyższy tekst jednolity wojewódzki sąd administracyjny

Wstęp Wstęp Wstęp Ustawa o świadku koronnym obowiązuje już 15 lat. Świadek koronny w formie karnoprocesowej został wprowadzony przez ustawę czasową z 25 czerwca 1997 r. (tekst pierwotny Dz.U. z 1997 r. Nr 114, poz. 738). Ustawa była wynikiem licznych kompromisów pomiędzy zwolennikami i przeciwnikami tej instytucji. Zasadniczym celem wprowadzenia przez ustawodawcę instytucji świadka koronnego było stworzenie możliwości pozyskania nowego, skutecznego dowodu, zaś aspekt abolicyjny tej instytucji jest tylko środkiem umożliwiającym osiągnięcie tego podstawowego celu. Definicja legalna świadka koronnego, do której nawiązuje tytuł ustawy, została umieszczona w przepisie art. 2 u.ś.k. Nie jest ona jednak zupełna, a określenie świadek koronny nie oznacza jednego modelu tej instytucji. Zakres przedmiotowy ustawy określony w art. 1 u.ś.k. przechodził wielokrotnie istotne zmiany. Jest on coraz szerszy, wykraczając poza ramy zwalczania przestępczości zorganizowanej, zaś tendencja do poszerzania zakresu stosowania ustawy nie maleje. W związku z tym, iż wielokrotnie podkreślano skuteczność stosowania ustawy o świadku koronnym w zwalczaniu przestępczości zorganizowanej, doszło do przekształcenia jej z ustawy czasowej mającej początkowo obowiązywać do 1 września 2001 r. (niezbyt poprawnie zwanej często ustawą epizodyczną) w ustawę bezterminową. Według art. 1 u.ś.k. w pierwotnym brzmieniu, przepisy ustawy miały zastosowanie w sprawach o przestępstwa popełnione w zorganizowanej grupie albo związku mającym na celu popełnianie określonych 9

Wstęp enumeratywnie przestępstw. Ustawę stosowało się także w sprawach o przestępstwo określone w art. 258 k.k. Ustawa wskazywała zamknięty katalog przestępstw, w których można było korzystać z dowodu z zeznań świadka koronnego. Dopiero ustawa z 22 lipca 2006 r. o zmianie ustawy o świadku koronnym oraz ustawy o ochronie informacji niejawnych (Dz.U. Nr 149, poz. 1078) wprowadziła otwarty katalog przestępstw, w których może mieć zastosowanie dowodzenie za pomocą zeznań świadka koronnego. Kolejno zmiany w zakresie art. 1 u.ś.k. następowały: 1) 17 października 1999 r. art. 4 10 ustawy z 10 września 1999 r. Przepisy wprowadzające Kodeks karny skarbowy (Dz.U. Nr 83, poz. 931); 2) 1 lipca 2003 r. art. 3 ustawy z 10 stycznia 2003 r. o zmianie ustawy Kodeks postępowania karnego, ustawy Przepisy wprowadzające Kodeks postępowania karnego, ustawy o świadku koronnym oraz ustawy o ochronie informacji niejawnych (Dz.U. Nr 17, poz. 155); 3) 24 sierpnia 2005 r. art. 8 ustawy z 22 kwietnia 2005 r. o zmianie ustawy o Straży Granicznej oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 90, poz. 757); 4) 31 sierpnia 2006 r. art. 1 pkt 1 ustawy z 22 lipca 2006 r. o zmianie ustawy o świadku koronnym oraz ustawy o ochronie informacji niejawnych (Dz.U. Nr 149, poz. 1078); 5) 16 października 2010 r. art. 62 ustawy z 25 czerwca 2010 r. o sporcie (Dz.U. Nr 127, poz. 857). Po ogłoszeniu tekstu jednolitego (Dz.U. z 2007 r. Nr 36, poz. 232) cała ustawa była zmieniana jeszcze czterokrotnie, ostatnio 1 stycznia 2013 r. Uważa się, że przepisy ustawy nie są sprzeczne z postanowieniami europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności (Dz.U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284 ze zm.). Fundamentalnym problemem praktycznym staje się jednakże ocena wartości dowodowej zeznań świadka koronnego. W literaturze podnosi się, że problem wiarygodności świadków koronnych nie różni się istotnie od problemu wiarygodności innych świadków, zaś zeznania świadka koronnego w rzeczywistości stanowią pomówienia, które 10

Wstęp zgodnie z polskim orzecznictwem należy traktować z maksymalną ostrożnością. Do rąk Czytelnika trafia syntetyczny komentarz do problematyki świadka koronnego, wzbogacony o poglądy prezentowane w orzecznictwie sądowym, literaturze przedmiotu oraz własne spostrzeżenia autorów.