UWAGI Polskiej Izby Informatyki i Telekomunikacji [PIIT] w sprawie kalkulacji kosztów usług w sieciach ruchomych w oparciu o model bottom-up W związku z planowanym przez Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej wprowadzeniem od dnia 1 stycznia 2013 kalkulacji kosztów usług w sieciach ruchomych w oparciu o model bottom-up, a w szczególności w związku z cyklem spotkań roboczych zorganizowanych przez Prezesa UKE w przedmiotowym zakresie, poniżej przedstawiamy uwagi i opinie dotyczące przedstawionego modelu kalkulacji. Przedstawione poniżej uwagi odnoszą się do poszczególnych wierszy modelu wraz ze wskazaniem konkretnych propozycji. Dla ułatwienia odniesienia poszczególnych uwag podany zostaje numer wiersza w arkuszu Import_danych. Wiersz 27 - Udział ogółu ruchu obsługiwanego przez sieć 3G Rzeczywisty udział ruchu 3G w sieci dostępowej wynosi około 17% - proponujemy, aby udział ten utrzymywał się we wszystkich latach analizy. Wiersz 100 Maksymalny akceptowalny poziom blokowalności połączeń w sieci radiowej. Rzeczywista blokowalność połączeń w sieci radiowej jest na poziomie dziesiątych części procenta. Dlatego też nie jest w naszej ocenie właściwym przyjmowanie parametrów znacząco odbiegających od rzeczywistości. Uważamy również, że modelowana sieć powinna być siecią o wysokiej jakości, umożliwiającej jej użytkownikom swobodną komunikację. Z uwagi na powyższe proponujemy, aby ten współczynnik wynosił 1%. Wiersz 101 maksymalny akceptowalny poziom jakości w sieci szkieletowej. Rzeczywista blokowalność połączeń w sieci szkieletowej jest bliska 0,1%, dlatego też proponujemy, aby ten współczynnik wynosił właśnie 0,1%. Wiersz 110 - Stosowany współczynnik ponownego wykorzystania częstotliwości. Rzeczywisty poziom współczynnika w sieci wynosi odpowiednio od 14 do 16,2 dla GSM i od 15 do 17,3. Dlatego proponujemy uwzględnienie w modelu wartości zbliżonych do rzeczywistych, lub ewentualnie zastosowanie dopuszczalnego w modelu współczynnika nie mniejszego niż 12 dla obydwu zakresów. Rzeczywiste dane poszczególnych MNO do wglądu UKE Wiersz 122 - % lokalizacji BTS, które są współdzielone z innymi operatorami sieci mobilnych Proponujemy, aby poziom nasycenia masztami współdzielonymi z innymi operatorami był zbliżony do faktycznego obserwowanego w sieci. Wydaje się, że słusznym było by przyjęcie, w oparciu o rzeczywiste dane. Współdzielenie sieci jest zjawiskiem rzadkim. Dla wież/masztów powyżej 60m są to wartości znacznie, poniżej 1% co w zestawieniu z proponowaną wartością 34% pokazuje zbytni optymizm przyjętych założeń. Proponujemy przyjęcie wartości rzędu 1-2%. Strona 1
Rzeczywiste dane poszczególnych MNO do wglądu UKE Wiersz 127 - Maksymalna możliwa liczba TRX na sektor BTS (3sektory). Maksymalna technicznie możliwa liczba TRX na sektor to rzeczywiście odpowiednio 6 i 12 dla GSM i DCS. W praktyce wartość ta jest jednak niestosowana, gdyż: - zbyt duża liczba TRX powodowałaby użycie zbyt dużej puli dostępnych kanałów byłoby niemożliwe przydzielenie częstotliwości dla sąsiadujących lokalizacji. - jest to jedynie techniczny parametr nieuwzględniający kosztów licencji. - rzeczywista średnie ilość TRX na sektor to dla GSM: 2,1; dla DCS: 2,8. W sieci nie obserwuje się większych ilości TRX na sektor niż odpowiednio 3 i 4 w obu zakresach. Proponujemy zastosowanie takich współczynników. Wiersz 133 - Liczba kanałów kontrolnych (CCH) i transmisyjnych (TCH) dla danej konfiguracji sektora Rzeczywiste dane poszczególnych MNO do wglądu UKE - tabela alokacji kanałów analogiczna do tej z 133 wiersza w modelu UKE. Wiersz 145 - Stosowanie half-rate w GNR w sieci. Współczynnik określający, jaki % ruchu w GNR jest przesyłany w trybie HR powinien być określony na poziomie około 5-10%. Aktualnie obserwowany współczynnik może mieć u niektórych operatorów nieco większą wartość jednak spodziewany jest spadek tej wartości z następujących powodów: - HR jest stosowany, jako rozwiązanie tymczasowe/ incydentalne, w miejscach sieci o chwilowym dużym zapotrzebowaniu na zasoby radiowe w GSM - np.: koncerty, wydarzenia kulturalne, gdzie są duże skupiska klientów, gdzie nie można szybko zbudować lokalizacji stacji bazowych ani stosować stacji ruchomych (tzw. mobile), - HR gwarantuje niższą jakość usług głosowych, - Stosowanie HR obniża parametry jakościowe: MOS, obniża jakość procedur call setup, - HR wymaga większych zasobów sygnalizacyjnych (konsumuje dodatkowe kanały), - Operator w dłuższej perspektywie czasowej będzie rozbudowywał sieć 3G 2100 MHz i ewentualnie 900 MHz rozszerzając tym zasięg sieci UMTS, który ma o wiele większe pojemności dla usługi głosowej niż sieć GSM/DCS, - Operatorzy unikają inwestowania w starsze, schyłkowe technologie, - Usługa HR wymaga zakupu dodatkowych licencji oprogramowania dla TRX. Wiersz 170 udział transmisji własnej w liczbie łączy NodeB-RNC. W opinii operatorów, która znajduje odzwierciedlenie w danych rzeczywistych współczynnik ten nie powinien odbiegać znacząco od wyrażonego w wierszu 166 współczynnika dotyczącego transmisji BTS-BSC. Operator efektywny zakładający długoterminową perspektywę rozwoju oparłby transmisję na własnych zasobach. Dlatego też współczynnik ten powinien być bliski 100% (np. 99%). Strona 2
Wiersz 173-175 średnia liczba przęseł radiowych przypadających na jedno łącze radiowe. W ocenie Izby wartości rzeczywiste powinny oscylować pomiędzy 2,8 i 3,3. Wiersz 208 - % połączeń zrealizowanych w obrębie jednego MSC wśród wszystkich połączeń wewnątrzsieciowych. Po otrzymaniu doprecyzowania definicji współczynnika w brzmieniu "[ ] chodzi o to ile połączeń jest zawijanych na tej samej centrali bez wykorzystania transmisji pomiędzy centralami, czyli bez wychodzenia na NSS." Interpretujemy wartość współczynnika, jako ilość połączeń odebranych, które powstały i zakończyły się w ramach jednej centrali, czyli internal / orginating. W oparciu o dane rzeczywiste proponujemy przyjąć wartość 39%. Taką wartość postulujemy, jako zasadną do użycia w modelu. Wiersz 607 i dalsze - Capex, średnioroczna zmiana cen sprzętu. Obserwowany w rzeczywistości spadek cen sprzętu sieciowego (urządzeń) to około 5% rocznie. Jest to wynikiem malejących kosztów produkcji, oraz wzmożoną konkurencyjnością producentów z krajów rozwijających (głównie z Azji). Proponujemy, aby w odniesieniu do urządzeń (nie samych konstrukcji technicznych takich jak maszty) współczynnik ten był ustalony na poziomie -5% (spadek o 5% rocznie). Wiersz 851 ruch w GNR na poziomie interfejsu radiowego W opinii PIIT właściwym współczynnikiem byłaby wartość ok. 20%. Model nie może abstrahować od realiów, które wskazują na to, że faktycznie działający operatorzy przykładają dużą wagę do obsługiwania ruchu w dni świąteczne. Dlatego też współczynnik GNR powinien odzwierciedlać również to, że wszystkie sieci telefonii komórkowej w Polsce planowane są z uwzględnieniem współczynników wyższych niż osiągane w trakcie GNR w tygodniu nieświątecznym. Wiersz 867 - % BTS o danej liczbie sektorów (tylko makrokomórki) Obserwowane w sieci rzeczywistej odsetki komórek o danej liczbie sektorów przedstawiają się jak w tabeli poniżej. Proponujemy uwzględnienie w modelu parametrów odzwierciedlających dane empiryczne operatorów. Dodatkowe propozycje rozszerzeń w modelu: Uwzględnienie dedykowanych kanałów (TSL) dla usługi transmisji danych w GPRS (GSM 900/1800). Sieć GSM 900/1800 operatorów dla zapewnienia jak najwyższej jakości usług transmisji danych stosuje metodę stałej rezerwacji 1,2 lub 3 kanałów (TSL) tylko dla tej usługi. Zapewnia to ciągły dostęp klientów do usługi transmisji danych nawet w wypadku całkowitej blokady stacji bazowej przez usługę głosową. Poniżej wyciąg z raportu jakościowego pokazujący, że ponad 4% wszystkich kanałów (TSL) to kanały dedykowane dla usługi transmisji danych. Pomniejsza to w znacznym stopniu dostępne zasoby w sieci GSM Strona 3
do świadczenia usługi głosowej. Proponujemy zatem, aby metoda ta została uwzględniona w modelu BU PURE LRIC. Uwzględnienie urządzeń STP. Dotychczas model ich nie uwzględnia. Obciążenie urządzeń jest bezpośrednio związane z ruchem przychodzącym do sieci, w tym z ruchem usługi MCT. Z analiz wynika, że przy obecnie obserwowanym poziomie ruchu przychodzącego do sieci PTK Centertel przy wzroście poziomu ruchu przychodzącego o 10% konieczne byłyby wydatki inwestycyjne (CAPEX) na poziomie 175 000 EUR. Proponujemy uwzględnienie kosztu urządzeń STP w modelu, skala ich ewentualnej rozbudowy powinna być proporcjonalna do wolumenu ruch przychodzącego. Narzuty OPEX sieciowy mogłyby być uwzględniane w obecnej postaci. Redundancja urządzeń STP jest typu 2n (powielenie każdego urządzenia). Uwzględnienie platformy IN. W wypadku rozmów przychodzących platforma IN jest zaangażowana ze względu na uruchomienie dla wszystkich abonentów usługi lost calls. Na platformie IN następuje tzw. provisioning (aktywacja w bazie danych). W miarę wzrastania ruchu platforma musi być rozszerzana. Wycena platformy IN powinna być informacją pozyskiwane od operatora. Natomiast jej rozbudowa powinna zależeć od wolumenu całkowitych ruchu w sieci operatora. Pytania dotyczące kosztu rozbudowy platformy przy założeniu pewnego wzrostu ruchu powinny również być parametrem pozyskiwanym od operatora. Uwagi do mechanizmu kalkulującego udziały rynkowe operatora efektywnego: 1. Mechanizm przedstawiony w pliku Model do wyliczania - struktury ruchu operatora efektywnego-maj 2011-3G zakłada, że operator, aby być uwzględnionym w puli rynku (np. w przypadku kalkulacji udziałów w ruchu głosowym) musi przyjmować przynajmniej 1 mld minut ruchu rozmów głosowych (MCT). Jeżeli nie spełnia tego warunku nie jest wliczany, jako uczestnik rynku. Postulujemy o zniesienie tej granicy lub zmniejszenie jej, co najmniej do poziomu 100 mln minut. Ponadto proponujemy, aby w kalkulacji brane były pod uwagę również dane od innych uczestników rynku poza czterema największymi. Takie podejście byłoby zgodne z Zaleceniem Komisji Europejskiej (Commission Recommendation on the Regulatory Treatment of Fixed and Mobile Termination Rates in the EU, Explanatory Note, str. 26) udziały operatora efektywnego działającego na danym rynku wynoszą 1/N, gdzie N oznacza liczbę MNO działających na rynku. W chwili obecnej na rynku polskim działa 8 operatorów (PTK Centertel, PTC, Polkomtel, P4, Mobyland, Centernet, Aero2, Sferia), dla których, zgodnie z twierdzeniami Prezesa UKE, w określonym horyzoncie czasowym, zastosowanie znajdzie model bottom-up. Ponadto długoterminowa strategia Prezesa UKE dot. częstotliwości potwierdzana w kolejnych przetargach zakłada znaczące preferencje w dostępie do zasobów częstotliwościowych dla nowych graczy. Przyjęcie założenia, że na rynku będzie tylko 4 operatorów oznaczałoby, że dotychczasowa strategia nie miała racjonalnych podstaw. Zasadnym jest zatem, przy kalkulowaniu wolumenów ruchu obsługiwanego przez operatora efektywnego, przyjęcie udziałów rynkowych takiego operatora na poziomie 12-13% (1/8 rynku). Strona 4
2. Uwaga techniczna mechanizm działa, jeżeli tylko 1 operator nie spełnia warunku progowego ruchu MCT. Dla dwóch lub więcej podaje on fałszywe wyniki jeżeli pojawią się w analizie mniejsi operatorzy czynnik ten może mieć znaczenie. 3. Uwaga techniczna, wiersz 49, liczby abonentów: konieczne włączenie do formuły dzielenia przez 100 w przeciwnym razie liczba użytkowników aparatów mobilnych staje się nierealnie wysoka. 4. Operator efektywny. Zwracamy uwagę również na to, że przedstawiony przez UKE na warsztatach model wyliczania struktury ruchu operatora efektywnego oparty jest na nierealistycznych i niepotwierdzonych w rzeczywistości założeniach. W szczególności sposób wyliczania struktury ruchu tego operatora oparty jest na wyliczeniu średniej pomiędzy uśrednioną wartością dla 3 operatorów standardowych oraz P4. W efekcie zaburzona stosowaniem wysoce asymetrycznych stawek MTR struktura ruchu P4 ma dużo większy wpływ na strukturę ruchu operatora efektywnego niż wynikałoby to z wielkości jego bazy abonenckiej oraz ruchu. Dlatego też proponujemy, aby do wyliczenia struktury ruchu operatora efektywnego w ogóle nie brać pod uwagę operatora P4. Strona 5