Badanie struktury bezrobocia w Powiecie Pilskim w aspekcie koordynacji podaży usług edukacyjnych z oczekiwaniami pracodawców. Bezrobocie jest obecnie największym problemem w Polsce. Dotyka ono znaczną część naszego społeczeństwa, a z jego skutkami spotykamy się na każdym kroku. Dlatego tak ważne jest znalezienie sposobu na jego ograniczenie. Jedną z głównych przyczyn wzrostu bezrobocia jest wejście na rynek pracy populacji wyżu demograficznego (wysokie bezrobocie wśród absolwentów). Osoby kończące dany typ szkoły nie posiadają odpowiednich kwalifikacji jakie oczekują od nich potencjalni pracodawcy, dlatego tak ważne jest rozwiązanie problemu związanego z dopasowaniem kierunków kształcenia do potrzeb rynku pracy. Posługując się pisemną dokumentację sporządzoną przez PUP w Pile tzn. raportami, rankingami i ich danymi statystycznymi oraz danymi GUS, przeprowadzono analizę (badanie), której głównym celem było ustalenie w jakim stopniu oferta oświaty zaspokaja potrzeby pilskiego rynku pracy, czyli ustalenie struktury bezrobocia według kwalifikacji zawodowych. Badanie miało charakter badania zza biurka (wtórne, pośrednie, desk research), czyli polegało na gromadzeniu, analizie i interpretacji informacji pochodzących ze źródeł wtórnych, a także wiązało się z pracą polegającą na krytycznej ocenie aktualności, dokładności i precyzyjności dostępnych informacji. W wyniku tej analizy uzyskano: a) informacje o obecnej sytuacji na rynku lokalnym w porównaniu z sytuacją w kraju: tabela prezentująca liczbę bezrobotnych w poszczególnych gminach powiatu, wykres obrazujący kształtowanie się zjawiska w latach 2002-2006 wg stopy bezrobocia, b) informacje o strukturze bezrobocia według dużych grup zawodowych, c) wynik próby wyznaczenia trendów charakteryzujących kształtowanie się danego zjawiska w poszczególnych grupach zawodowych w celu stawiania prognoz na lata 2007-2008 1
Analiza struktury bezrobocia w Powiecie Pilskim w latach 2002-2006 1. Kształtowanie się bezrobocia w poszczególnych gminach Powiatu Pilskiego Analiza przeprowadzona została na podstawie zgromadzonych i pogrupowanych danych z bazy Powiatowego Urzędu Pracy w Pile. Dane obrazują stany w końcu okresów sprawozdawczych w poszczególnych latach obserwacji. Wysokość bezrobocia w poszczególnych gminach w Powiecie Pilskim przedstawiała się następująco: Tabela 1 Wielkość bezrobocia w poszczególnych gminach Powiatu Pilskiego Nazwa gminy/miasta 2002 2003 2004 2005 2006 Piła 5179 5371 5055 4254 3445 Wysoka 754 711 717 646 523 Szydłowo 761 842 793 688 543 Łobżenica 1095 1121 1008 875 687 Kaczory 543 545 527 479 331 Ujście 706 667 490 497 401 Wyrzysk 1373 1482 1370 1161 939 Białośliwie 343 372 367 306 203 Miasteczko Krajeńskie 260 247 241 208 156 Razem 11014 11358 10568 9114 7228 Źródło: opracowanie własne Z danych tych wynika, że największą liczbę bezrobotnych na przestrzeni lat 2002-2006 zanotowano w Pile średnia wartość wynosiła 4660,8 osób, na drugim miejscu znalazł się Wyrzysk średnio 1265 osób, a na trzecim Łobżenica ze średnią liczbą 957,2. Wyraźnie widać, że z roku na rok tendencja jest spadkowa w każdej gminie począwszy od roku 2003, po którym nastąpił stopniowy spadek liczby zarejestrowanych bezrobotnych. 2
Na przestrzeni lat 2002-2006 można zaobserwować kształtowanie się zjawiska na podstawie powszechnie obowiązującej miary bezrobocia jaką jest stopa bezrobocia. Na Rys. 1. widać, że poziom bezrobocia w Powiecie Pilskim od roku 2004 utrzymuje się poniżej poziomu krajowego ale powyżej poziomu w województwie. Pocieszające jest to, że cały czas maleje, jednak nadal pozostaje na dość wysokim poziomie. Źródło: Opracowanie własne 1 Rys. 1 Stopa bezrobocia według stanów na koniec grudnia 2002-2006 w Powiecie Pilskim, województwie Wielkopolskim i Polsce 2. Struktura bezrobocia w 10 grupach zawodowych (2002-2006) Grupy zawodów, które zostały omówione w tej analizie oparte są o Klasyfikacje zawodów i specjalności 2. Klasyfikacja jest pięciopoziomowym, hierarchicznie usystematyzowanym zbiorem zawodów i specjalności występujących na rynku pracy. Grupuje poszczególne zawody (specjalności) w coraz bardziej zagregowane grupy oraz ustala ich symbole i nazwy. Została ona opracowana na podstawie Międzynarodowego Standardu Klasyfikacji Zawodów ISCO-88, przyjętego na XIV Międzynarodowej Konferencji Statystyków Pracy w Genewie w 1987 r. oraz jego nowej edycji z 1994 r., tzw. ISCO-88 1 http://www.pup.pila.pl/stopa.php?ab=5, [2007-04-21] i Biuletyn informacyjny za grudzień 2002 i 2003 PUP w Pile, 2 Załącznik do rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 8 grudnia 2004 r. (Dz.U. Nr 265, poz. 2644) 3
(COM), dostosowanej do potrzeb Unii Europejskiej. Zasadniczy układ klasyfikacji, kryteria klasyfikacyjne oraz system kodowy przyjęto zgodnie z tymi standardami. Poszczególne grupy wielkie zawodów można scharakteryzować następująco 3 : 1. Przedstawiciele władz publicznych, wyżsi urzędnicy i kierownicy - grupa ta obejmuje zawody, w których podstawowymi zadaniami są: planowanie, określanie i realizowanie podstawowych celów i kierunków polityki państwa, formułowanie przepisów prawnych oraz kierowanie działalnością jednostek administracji publicznej, a także sprawowanie funkcji zarządzania w przedsiębiorstwach lub ich wewnętrznych jednostkach organizacyjnych. 2. Specjaliści - grupa ta obejmuje zawody wymagające posiadania wysokiego poziomu wiedzy zawodowej, umiejętności oraz doświadczenia w zakresie nauk technicznych, przyrodniczych, społecznych, humanistycznych i pokrewnych. Ich głównymi zadaniami są: wdrażanie do praktyki koncepcji i teorii naukowych lub artystycznych, powiększanie dotychczasowego stanu wiedzy poprzez badania i twórczość oraz systematyczne nauczanie w tym zakresie. 3. Technicy i inny średni personel - grupa ta obejmuje zawody wymagające wiedzy, umiejętności i doświadczenia niezbędnych do wykonywania głównie prac technicznych i podobnych, związanych z badaniem i stosowaniem naukowych oraz artystycznych koncepcji i metod działania. 4. Pracownicy biurowi - grupa ta obejmuje zawody wymagające wiedzy, umiejętności i doświadczenia niezbędnych do zapisywania, organizowania, przechowywania i wyszukiwania informacji, obliczania danych liczbowych, finansowych i statystycznych oraz wykonywania obowiązków wobec klientów, szczególnie związanych z operacjami pieniężnymi, organizowaniem podróży, informacjami i spotkaniami w zakresie biznesu. 5. Pracownicy usług osobistych i sprzedawcy - grupa ta obejmuje zawody wymagające wiedzy, umiejętności i doświadczenia, które są niezbędne do świadczenia usług ochrony, usług osobistych związanych m.in. z podróżą, prowadzeniem gospodarstwa, dostarczaniem żywności, opieką osobistą oraz do sprzedawania i demonstrowania towarów w sklepach hurtowych czy detalicznych. 6. Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy - grupa ta obejmuje zawody wymagające wiedzy, umiejętności i doświadczenia niezbędnych do uprawy i zbioru ziemiopłodów, zbierania 3 Tamże 4
owoców lub roślin dziko rosnących, uprawy i eksploatacji lasów, chowu i hodowli zwierząt, połowów lub hodowli ryb. 7. Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy - grupa ta obejmuje zawody wymagające wiedzy, umiejętności i doświadczenia niezbędnych do uzyskiwania i obróbki surowców, wytwarzania i naprawy towarów oraz budowy, konserwacji i naprawy dróg, konstrukcji maszyn. Główne zadania wymagają znajomości i zrozumienia charakteru pracy, stosowanych materiałów, maszyn i wytwarzanych produktów. 8. Operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń - grupa ta obejmuje zawody wymagające wiedzy, umiejętności i doświadczenia niezbędnych do prowadzenia pojazdów i innego sprzętu ruchomego, nadzorowania, kontroli i obserwacji pracy maszyn i urządzeń przemysłowych na miejscu lub przy pomocy zdalnego sterowania oraz do montowania produktów z komponentów według ścisłych norm i metod. Wykonywanie zadań wymaga głównie posiadania wiedzy i zrozumienia zasad funkcjonowania obsługiwanych urządzeń. 9. Pracownicy przy pracach prostych - grupa ta obejmuje zawody, które wymagają niskich lub podstawowych umiejętności i niewielkiej wiedzy teoretycznej niezbędnych do wykonywania przeważnie prostych i rutynowych prac. Praca wykonywana jest przy zastosowaniu prostych narzędzi ręcznych i przy ograniczonej własnej inicjatywie i cenie. W niektórych przypadkach wymaga pewnego wysiłku fizycznego. 10. Siły zbrojne - w grupie tej klasyfikowani są żołnierze zawodowi służby stałej i kontraktowej oraz żołnierze zasadniczej i nadterminowej służby wojskowej. W Powiecie Pilskim liczba bezrobotnych w poszczególnych grupach zawodowych przedstawiona została w Tabeli 2. Po wstępnym rozpoznaniu wielkości bezrobocia wśród osób posiadających dany zawód, wnioskuje się, że w latach 2002-2006 największe bezrobocie występowało wśród osób należących do grupy 7, czyli Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy. 5
Tabela 2 Bezrobotni według dużych grup zawodowych (stany na koniec roku) Lp. GRUPY ZAWODÓW 2002 2003 2004 2005 2006 0 Siły zbrojne 0 1 3 0 0 1 Przedstawiciele władz publicznych, wyżsi urzędnicy i kierownicy 9 18 12 7 6 2 Specjaliści 399 464 447 402 382 3 Technicy i inny średni personel 1231 1737 1772 1528 1226 4 Pracownicy biurowi 891 445 385 291 216 5 Pracownicy usług osobistych i sprzedawcy 1819 1893 1745 1468 1200 6 Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy 460 436 399 340 268 7 Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy 3117 3329 2957 2407 1710 8 Operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń 602 644 569 485 358 9 Pracownicy przy pracach prostych 801 792 756 644 517 BZ Bez zawodu 1685 1597 1523 1 542 1345 Ogółem 11014 11356 10568 9 114 7228 Źródło: Opracowanie własne Struktura bezrobocia w latach 2002-2006 5,47% 7,27% 15,30% 28,30% 0,00% 0,08% 3,62% 0 1 2 3 4 5 6 7 8 11,18% 9 BZ 4,18% 16,52% 8,09% Źródło: Tabela 2.2. Rys. 2.2.1 Struktura bezrobocia wg grup zawodowych w 2002 r. w Powiecie Pilskim 6
Największym poziomem bezrobocia w roku 2002 cechowały się grupy: 7 - Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy 28,3% 3117 osób 5 - Pracownicy usług osobistych i sprzedawcy 16,52 % 1819 osób BZ Bez zawodu 15,3 % 1685 osób Analizując zawody i specjalności, w których zarejestrowanych było najwięcej osób bezrobotnych, na koniec 2002 roku wyodrębniono grupę 10 zawodów w najwyższym stopniu grożących pozostawaniem bez pracy, były to: Nazwa zawodu 2002 Sprzedawca 991 Asystent ekonomiczny/referent ekonomiczny 448 Kucharz 407 Krawiec 312 Mechanik samochodów osobowych 311 Murarz 239 Monter 224 Ślusarz 216 Sprzątaczka 209 Referent administracyjno biurowy 205 7
5,67% 6,97% 29,31% 14,06% 0,01% 0,16% 4,09% 0 1 2 3 4 5 6 7 3,84% 15,30% 8 9 BZ 16,67% 3,92% Źródło: Tabela 2.2. Rys. 2.2.2 Struktura bezrobocia wg grup zawodowych w 2003 r. w Powiecie Pilskim Największym poziomem bezrobocia w roku 2003 cechowały się grupy: 7 - Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy 29,31 % 3329 osób 5 Pracownicy usług osobistych i sprzedawcy 16,67 % 1893 osób 3 - Technicy i inny średni personel 15,3 % 1737 osób Analizując zawody i specjalności, w których zarejestrowanych było najwięcej osób bezrobotnych, na koniec 2003 roku wyodrębniono grupę 10 zawodów w najwyższym stopniu grożących pozostawaniem bez pracy, były to: Nazwa zawodu 2003 Sprzedawca 1089 Asystent ekonomiczny/ referent ekonomiczny 429 Kucharz 407 Mechanik samochodów osobowych 320 Murarz 309 Krawiec 302 Ślusarz 229 8
Monter 220 Pracownik biurowy 216 Sprzątaczka 185 4,23% 0,11% 0,03% 16,77% 3,64% 0 1 2 3 14,41% 16,51% 4 5 6 7 7,15% 3,78% 8 9 BZ 5,38% 27,98% Źródło: Tabela 2.2. Rys. 2.2.3 Struktura bezrobocia wg grup zawodowych w 2004 r. w Powiecie Pilskim Największym poziomem bezrobocia w roku 2004 cechowały się grupy: 7 - Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy 27,98 % 2957 osób 3 - Technicy i inny średni personel 16,77 % 1772 osób 5 - Pracownicy usług osobistych i sprzedawcy 16,51 % 1745 osób Analizując zawody i specjalności, w których zarejestrowanych było najwięcej osób bezrobotnych, na koniec 2004 roku wyodrębniono grupę 10 zawodów w najwyższym stopniu grożących pozostawaniem bez pracy, były to: Nazwa zawodu 2004 Sprzedawca 990 9
Asystent ekonomiczny/ referent ekonomiczny 432 Kucharz 380 Krawiec 314 Mechanik samochodów osobowych 290 Murarz 254 Monter 223 Technik żywienia 201 Ślusarz 196 Pracownik biurowy 189 5,32% 7,07% 26,41% 16,92% 0 1 2 3 3,73% 0,00% 0,08% 4,41% 4 5 6 7 8 9 BZ 16,11% 3,19% 16,77% Źródło: Tabela 2.2. Rys. 2.2.4 Struktura bezrobocia wg grup zawodowych w 2005 r. w Powiecie Pilskim Największym poziomem bezrobocia w roku 2005 cechowały się grupy: 7 - Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy 26,41 % 2407 osób BZ Bez zawodu 16,92 % 1542 osób 3 - Technicy i inny średni personel 16,77 % 1528 osób 10
Analizując zawody i specjalności, w których zarejestrowanych było najwięcej osób bezrobotnych, na koniec 2005 roku wyodrębniono grupę 10 zawodów w najwyższym stopniu grożących pozostawaniem bez pracy, były to: Nazwa zawodu 2005 Sprzedawca 837 Asystent ekonomiczny/ referent ekonomiczny 379 Kucharz 299 Krawiec 293 Monter 206 Murarz 205 Mechanik samochodów osobowych 198 Ślusarz 165 Technik żywienia 159 Sprzątaczka 158 0,08% 0,00% 5,29% 16,96% 2,99% 16,60% 0 1 2 3 4 5 6 7 8 18,61% 3,71% 9 BZ 7,15% 4,95% 23,66% Źródło: Tabela 2.2. Rys. 2.2.5 Struktura bezrobocia wg grup zawodowych w 2006 r. w Powiecie Pilskim 11
Największym poziomem bezrobocia w roku 2006 cechowały się grupy: 7 - Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy 23,66 % 1710 osób BZ Bez zawodu 18,61 % 1345 osób 3 - Technicy i inny średni personel 16,96 % 1226 osób Analizując zawody i specjalności, w których zarejestrowanych było najwięcej osób bezrobotnych, na koniec 2006 roku wyodrębniono grupę 10 zawodów w najwyższym stopniu grożących pozostawaniem bez pracy, były to: Nazwa zawodu 2006 Sprzedawca 693 Asystent ekonomiczny/ referent ekonomiczny 319 Krawiec 219 Kucharz 218 Murarz 149 Monter 144 Sprzątaczka 127 Ślusarz 124 Technik żywienia 116 Ekonomista 115 3. Trendy Do wyznaczenia linii trendu, czyli tendencji rozwojowej danego zjawiska w określonym czasie, zastosowana została pewna procedura badawcza, która obejmowała 4 : a) wybór klasy funkcji regresji, czyli naniesienie na wykres obrazujący kształtowanie się danego zjawiska w czasie, linii trendu przy użyciu odpowiedniego narzędzia programu Microsoft Excel. b) oszacowanie parametrów wybranej klasy funkcji regresji przy wykorzystaniu narzędzia: Analiza danych regresja (MS Excel) 4 W. IGNATCZYK, M. CHROMIŃSKA: Statystyka. Teoria i zastosowanie. Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bankowej, Poznań: 1999, s. 162. 12
c) ocena stopnia dobroci dopasowania danych teoretycznych do zbioru danych empirycznych za pomocą takich miar ekonometrycznych jak: współczynnik rozbieżności ϕ 2 - w jakim stopniu model nie wyjaśnia badanego zjawiska, i determinacji R 2 - w jakim stopniu model wyjaśnia badane zjawisko odchylenie standardowe składnika losowego (s) - o ile średnio rzeczywiste wartości zmiennej objaśnianej odchylają się od wartości teoretycznych tej zmiennej współczynnik wyrazistości modelu - jaki procent średniej wartości zmiennej objaśnianej stanowi odchylenie standardowe (V) szacunkowy błąd średni parametru β i o ile średnio rzeczywiste wartości parametrów odchylają się od oszacowanych ocen współczynnik precyzji oszacowania parametru β i - jaki procent wartości oszacowanego parametru stanowi jego błąd (wp) Istotność parametru β i (t emp) Ze względu na niewielką liczbę danych (klasyfikacja zawodów i specjalności w obecnym wyglądzie obowiązuje od roku 2003, zaś dane za rok 2002 były pogrupowane w oparciu o starą klasyfikację i odpowiednio dopasowane do nowej przez badającego) analiza statystyczna na obecną chwile jest ograniczona. Jak pokazało badanie poprawności funkcji trendu dla poszczególnych grup zawodowych, mimo iż można zasugerować charakter linii trendu to przy badaniu jej dopasowania i tzw. dobroci dla grupy 0, 1, 2, 3, 4 przy obecnej liczbie danych nie istnieje model matematyczny wyjaśniający kształtowanie się badanego zjawiska, ponieważ wyznaczone parametry nie spełniają warunku istotności lub postawione prognozy maja duże błędy ex ante (Tabela 3): Tabela 3 Oszacowanie "dobroci" dopasowania funkcji trendu do danych empirycznych dla grupy zawodowej 0-4 Parametry 0 Siły zbrojne 1 Przedstawiciele władz publicznych, wyżsi urzędnicy i kierownicy 2 Specjaliści 3 Technicy i inny średni personel 4 Pracownicy biurowi 13
Rodzaj funkcji trendu funkcja wielomianowa funkcja wielomianowa funkcja wielomianowa funkcja wielomianowa funkcja wielomianowa Jaką wartość Sy 0 1,55 23,93 182,417 56,53 R 2 1 0,97 0,76 0,99 0,99 Φ 2 0 0,03 0,24 0,01 0,01 V Sy 0,00% 14,94% 5,71% 12,17% 12,69% Przecięcie 0,00% -37,11% 14,72% 15,76% x1 0,00% 22,81% 51,96% 8,16% -30,92% parametru x2 0,00% -23,76% -45,21% -11,78% 41,41% stanowi x3 0,00% 25,86% -48,71% jego błąd x4 0,00% ocena ogólna zły zły zły zły/prognoza zły Źródło: opracowanie własne Dla grup zawodowych 5-9 i BZ, zauważa się pewne zależności. Grupa 5 Wykres empiryczny sugerował liniowy charakter funkcji regresji liczby bezrobotnych w poszczególnych latach. 2500 2000 1819 1893 1745 Liczba bezrobotnych 1500 1000 1468 1200 5.PRACOWNICY USŁUG OSOBISTYCH I SPRZEDAWCY Trend liniowy 500 0 2002 2003 2004 2005 2006 Lata Rys. 2.3.6 Bezrobotni należący do grupy 5 w Powiecie Pilskim Źródło: Tabela 2.2 14
Przeciętny roczny spadek liczby bezrobotnych w zawodach objętych grupą Pracownicy usług osobistych i sprzedawcy w badanych latach wynosi 166,3 osób. Średnio zaobserwowana liczba bezrobotnych w zawodach objętych grupą 5 w Powiecie Pilskim w latach 2002-2006 odchyla się o +/- 132,38 osoby od teoretycznej liczby bezrobotnych. Udział średniego błędu szacunku w przeciętnej liczbie bezrobotnych wynosi 8,15%. Współczynnik zbieżności 0,16 wskazuje na dobrą zgodność danych empirycznych z liniowym modelem trendu, ponieważ wartość obliczonego parametru jest niewysoka. 16,66 % zmienności liczby osób bezrobotnych nie została wyjaśniona przez liniową funkcję trendu. Szacuje się wysokość bezrobotnych w 2007 i 2008 roku na podstawie funkcji trendu o postaci: Y = -166,3x + 2123,9 Średnia ilość osób bezrobotnych w grupie 5 w 2007 roku powinna kształtować się na poziomie 1126,1 osób. Uwzględniając średni błąd szacunku, wielkość ta powinna się znajdować w przedziale 993,72 < Y 2007 * < 1258,48 przy założeniu, że te same lub podobne czynniki będą kształtowały wielkość badanego zjawiska, które istniały w latach 2002-2006. Dla roku 2008, średnia liczba bezrobotnych powinna wynosić 959,8 osób, po uwzględnieniu średniego błędu szacunkowego otrzymujemy przedział możliwy do osiągnięci 827,42 < Y 2008 * < 1092,18 przy tych samych założeniach jak dla roku 2007. Grupa 6 Wykres empiryczny sugerował liniowy charakter funkcji regresji liczby bezrobotnych w poszczególnych latach. 600 500 460 436 400 399 Liczba bezrobotnych 300 200 340 268 6. ROLNICY, OGRODNICY, LEŚNICY I RYBACY Trend liniowy 100 0 2002 2003 2004 2005 2006 Lata Rys. 2.3.7 Bezrobotni należący do grupy 6 w Powiecie Pilskim Źródło: Tabela 2.2 15
Przeciętny roczny spadek liczby bezrobotnych w zawodach objętych grupą Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy w badanych latach wynosi 48 osób. Średnio zaobserwowana liczba bezrobotnych w zawodach objętych grupą 6 w Powiecie Pilskim w latach 2002-2006 odchyla się o +/- 18,25 osób od teoretycznej liczby bezrobotnych. Udział średniego błędu szacunku w przeciętnej liczbie bezrobotnych wynosi 4,8 %. Współczynnik zbieżności 0,4 wskazuje na dobrą zgodność danych empirycznych z liniowym modelem trendu, ponieważ wartość obliczonego parametru jest niewysoka. 4,16 % zmienności liczby osób bezrobotnych nie została wyjaśniona przez liniową funkcję trendu. Szacuje się wysokość bezrobotnych w 2007 i 2008 roku na podstawie funkcji trendu o postaci: Y = -48x + 524,60 Średnia ilość osób bezrobotnych w grupie 6 w 2007 roku powinna kształtować się na poziomie 236,8 osób. Uwzględniając średni błąd szacunku, wielkość ta powinna się znajdować w przedziale 218,34 < Y 2007 * < 254,85 przy założeniu, że te same lub podobne czynniki będą kształtowały wielkość badanego zjawiska, które istniały w latach 2002-2006. Dla roku 2008, średnia liczba bezrobotnych powinna wynosić 188,6 osób, po uwzględnieniu średniego błędu szacunkowego otrzymujemy 170,35 < Y 2008 * <206,83 przy tych samych założeniach jak dla roku 2007. Grupa 7 Wykres empiryczny sugerował liniowy charakter funkcji regresji liczby bezrobotnych w badanym okresie. 4000 3500 3329 3000 3117 2957 Liczba bezrobotnych 2500 2000 1500 2407 1710 7.ROBOTNICY PRZEMYSŁOWI I RZEMIEŚLNICY Trend liniowy 1000 500 0 2002 2003 2004 2005 2006 Lata Rys. 2.3.8 Bezrobotni należący do grupy 7 w Powiecie Pilskim Źródło: Tabela 2.2 Przeciętny roczny spadek liczby bezrobotnych w zawodach objętych grupą Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy wynosi 373,6 osób. Średnio zaobserwowana liczba 16
bezrobotnych w zawodach objętych grupą 7 odchyla się o +/- 319,21 osób od teoretycznej liczby bezrobotnych. Udział średniego błędu szacunku w przeciętnej liczbie bezrobotnych wynosi 11,80 %. Współczynnik zbieżności 0,18 wskazuje na dobrą zgodność danych empirycznych z liniowym modelem trendu, ponieważ wartość obliczonego parametru jest niewysoka. 17,97 % zmienności liczby osób bezrobotnych nie została wyjaśniona przez liniową funkcję trendu. Szacuje się wysokość bezrobotnych w 2007 i 2008 roku na podstawie funkcji trendu o postaci: Y = -373,6x + 3824,80 Średnia ilość osób bezrobotnych w grupie 7 w 2007 roku powinna kształtować się na poziomie 1583 osób. Uwzględniając średni błąd szacunku, wielkość ta powinna się znajdować w przedziale 1263,99 < Y 2007 * < 1902,41 przy założeniu, że te same lub podobne czynniki będą kształtowały wielkość badanego zjawiska, które istniały w latach 2002-2006. Dla roku 2008, średnia liczba bezrobotnych powinna wynosić 1210 osób, po uwzględnieniu średniego błędu szacunkowego otrzymujemy, że poziom bezrobocia powinien zawierać się w przedziale 890,39 < Y 2008 * <1528,81 przy tych samych założeniach jak dla roku 2007. Grupa 8 Wykres empiryczny sugerował liniowy charakter funkcji regresji liczby bezrobotnych w analizowanym okresie. 700 644 600 602 569 500 485 Liczba bezrobotnych 400 300 358 8.OPERATORZY I MONTERZY MASZYN I URZĄDZEŃ Trend liniowy 200 100 0 2002 2003 2004 2005 2006 Lata Rys. 2.3.8 Bezrobotni należący do grupy 8 w Powiecie Pilskim Źródło: Tabela 2.2 Przeciętny roczny spadek liczby bezrobotnych w zawodach objętych grupą Operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń w badanych latach wynosi 64,7 osób. Średnio zaobserwowana 17
liczba bezrobotnych w zawodach objętych grupą 8 w Powiecie Pilskim odchyla się o +/- 56,08 osób od teoretycznej liczby bezrobotnych. Udział średniego błędu szacunku w przeciętnej liczbie bezrobotnych wynosi 10,55 %. Współczynnik zbieżności 0,18 wskazuje na dobrą zgodność danych empirycznych z liniowym modelem trendu, ponieważ wartość obliczonego parametru jest niewysoka. 18,40 % zmienności liczby osób bezrobotnych nie została wyjaśniona przez liniową funkcję trendu. Szacuje się wysokość bezrobotnych w 2007 i 2008 roku na podstawie funkcji trendu o postaci: Y = -64,7x + 725,7 Średnia ilość osób bezrobotnych w grupie 8 w 2007 roku powinna kształtować się na poziomie 337,5 osób. Uwzględniając średni błąd szacunku, wielkość ta powinna się znajdować w przedziale 281,42 < Y 2007 * < 393,58 przy założeniu, że te same lub podobne czynniki będą kształtowały wielkość badanego zjawiska, które istniały w latach 2002-2006. Dla roku 2008, średnia liczba bezrobotnych powinna wynosić 272,8 osób, po uwzględnieniu średniego błędu szacunkowego otrzymujemy 216,72 < Y 2008 * < 328,88 przy tych samych założeniach jak dla roku 2007. Grupa 9 Wykres empiryczny sugerował dwojaki charakter funkcji regresji: liniowy i wielomianowy liczby bezrobotnych w poszczególnych latach. 900 800 801 792 756 700 644 600 Liczba bezrobotnych 500 400 517 9.PRACOWNICY PRZY PRACACH PROSTYCH Trend wielomianowy Trend liniowy 300 200 100 0 2002 2003 2004 2005 2006 Lata Rys. 2.3.9 Bezrobotni należący do grupy 9 w Powiecie Pilskim Źródło: Tabela 2.2 18
Odpowiednie dopasowanie dwóch linii trendu do danych empirycznych przedstawia poniższa tabela: Tabela 4 Parametry funkcji dwóch trendów dla grupy 9 Parametry Funkcja liniowa Funkcja wielomianowa przeciętny roczny spadek/wzrost -71,6-12,32 Sy 48,79 23,32 V Sy 6,95% 3,32% Φ 2 0,12 0,03 Φ 2 w % 12,23% 2,79% równanie funkcji trendu Y = -71,6x + 916,8 Y = -12,32x 2 + 837,53 (z poprawką) Prognoza na 2007 487,2 393,98 Przedział z uwzględnieniem Sy 438,41 < Y* < 535,99 370,66 < Y* <417,30 Prognoza na 2008 415,6 233,81 Przedział z uwzględnieniem Sy 366,81 < Y* < 464,39 210,49 < Y* < 257,13 Źródło: opracowanie własne Bez zawodu Wykres empiryczny sugerował liniowy charakter funkcji regresji liczby bezrobotnych w poszczególnych latach. 1800 1600 1685 1597 1523 1542 1400 1345 Liczba bezrobotnych 1200 1000 800 600 BEZ ZAWODU Trend linowy 400 200 0 2002 2003 2004 2005 2006 Lata 19
Źródło: Tabela 2.2 Rys. 2.3.1Bezrobotni nie posiadający konkretnego zawodu w Powiecie Pilskim Przeciętny roczny spadek liczby bezrobotnych w grupie Bez zawodu w badanych latach wynosi 73,5 osób. Średnio zaobserwowana liczba bezrobotnych nie posiadających konkretnego zawodu w Powiecie Pilskim w latach 2002-2006 odchyla się o +/- 53,41 osób od teoretycznej liczby bezrobotnych. Udział średniego błędu szacunku w przeciętnej liczbie bezrobotnych wynosi 3,47 %. Współczynnik zbieżności 0,14 wskazuje na dobrą zgodność danych empirycznych z liniowym modelem trendu, ponieważ wartość obliczonego parametru jest niewysoka. 13,67 % zmienności liczby osób bezrobotnych nie została wyjaśniona przez liniową funkcję trendu. Szacuje się wysokość bezrobotnych w 2007 i 2008 roku na podstawie funkcji trendu o postaci: Y = -73,5x + 1758,9 Średnia ilość osób bezrobotnych bez zawodu w 2007 roku powinna kształtować się na poziomie 1317,9 osób. Uwzględniając średni błąd szacunku, wielkość ta powinna się znajdować w przedziale 1264,49 < Y 2007 * < 1371,31 przy założeniu, że te same lub podobne czynniki będą kształtowały wielkość badanego zjawiska, które istniały w latach 2002-2006. Dla roku 2008, średnia liczba bezrobotnych powinna wynosić 1244,4 osób, po uwzględnieniu średniego błędu szacunkowego otrzymujemy 1190,99 < Y 2008 * < 1297,81 przy tych samych założeniach jak dla roku 2007. WNIOSKI należy prowadzić badania w dalszym okresie co najmniej przez 8-10 lat, aby móc stawiać racjonalne prognozy dla wszystkich grup zawodowych, wśród grup zawodowych, dla których istnieje na chwilę obecną model matematyczny wyjaśniający kształtowanie się danego zjawiska, zauważa się, że najszybszy spadek bezrobocia wystąpił w grupach o największym bezrobociu tzn. 7 - Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy (przeciętnie o 373,6 osoby), 5 - Pracownicy usług osobistych i sprzedawcy (przeciętnie o 166,3 osoby), BZ Bez zawodu (przeciętnie o 73,5 osoby), zauważa się, że pomimo wystąpienia licznej liczby bezrobotnych w dużej grupie zawodowej to w poszczególnych latach dominują konkretne zawody, które nie zawsze należą do grupy objętej nadwyżką. Z analizy wynika bowiem, że największe bezrobocie znajduje się w grupie 7, podczas gdy szczegółowa analiza wykazuje, że w ciągu wszystkich lat obserwacji najwięcej rejestrowało się osób w zawodzie: Sprzedawca 20
(należącym do grupy 5), następnie (należącym do grupy 3), oraz Kucharz (również z grupy 5), Asystent ekonomiczny/ referent ekonomiczny Autor: Joanna Ciesielska 21