Kryteria podziału pomp:

Kryteria podziału pomp: wg PN-90/M-44000 wg przeznaczenia; - do wody czystej, - do wody zanieczyszczonej, - do ścieków, - zimnej, gorącej, - kotłowe - itp wg zastosowanego napędu - z napędem elektrycznym, - ręcznym, - parowym Rys. 2.1. Podział przenośników cieczy wg PN-90/M-44000. 1

Czerpadła dzielimy na : pojemnikowe, ślimakowe oraz śrubowe (tzw. Śruba Archumedesa) Rys. 2.2. Czerpadło pojemnikowe w którym organami roboczymi są pojemniki (czerpaki) przymocowane do łańcuchów, pasów, lin itp., zawieszonych na kole prowadzącym. Rys.2.3. Czerpadło ślimakowe którego organem roboczym jest koło ślimakowe. 2

Rys. 2.4. Czerpadło śrubowe którego organem roboczym jest śruba umieszczona w pochyłym korycie. a) b) Rys.2.5. Przenośnik elektromagnetyczny cieczy - przenośnik cieczy (ciekłego metalu) działający dzięki wzajemnemu oddziaływaniu poła magnetycznego i pola prądu elektrycznego w ciekłym metalu, w wyniku czego powstaje ruch ciekłego metalu w zamkniętym przewodzie a -kondukcyjny, b- indukcyjny. 3

Rys. 2.6. Pneumatyczny przenośnik cieczy; 1 doprowadzenie sprężonego gazu, 2 wysysanie gazu, 3 kurek sterujący o ruchu obrotowozwrotnym, 4 komory robocze, 5 przewód tłoczny cieczy, 6 przewody ssawne Pneumatyczny przenośnik cieczy działający dzięki bezpośredniemu oddziaływaniu zmiennego ciśnienia (pod i nadciśnienia) powietrza na powierzchnię cieczy i napełnianiu lub wypieraniu jej z zamkniętej komory roboczej. Jego zasadniczą cechą konstrukcyjną jest przemienność działania (komory robocze stają się na przemian ssawnymi i tłocznymi). Rys. 2.7. Powietrzny podnośnik cieczy; 1 dopływ sprężonego powietrza, 2 zbiornik dolny cieczy podnoszonej, 3 słup mieszaniny cieczy z powietrzem, 4 komora zasysania cieczy i powstawania mieszaniny z powietrzem, 5 odpływ podnoszonej cieczy Powietrzny przenośnik cieczy działający dzięki wyzyskaniu różnicy ciężarów właściwych cieczy podnoszonej i płynu zasilającego. 4

Rys. 2.8. Taran hydrauliczny; 1 - zbiornik wody dolny, 2 - przewód doprowadzający wodę do taranu, 3 - zawór rozrządczy, 4 - zawór tłoczny, 5 - powietrznik, 6 - przewód tłoczny, 7 - zbiornik górny Powietrzny przenośnik cieczy działa na zasadzie zamiany energii kinetycznej cieczy na ciśnienie wskutek uderzenia hydraulicznego (woda ze zbiornika 1 dopływa do taranu przewodem 2 i uchodzi na zewnątrz przez otwarty zawór 3, a po jego nagłym zamknięciu następuje nagła zamiana energii kinetycznej wody na ciśnienie otwierające zawór 4 i pewna ilość wody wpływa do powietrznika 5, skąd przewodem 6 jest wytłaczana do zbiornika 7; po zamknięciu zaworu 4 następuje otwarcie zaworu 3 i rozpoczęcie następnego cyklu) Rys. 2.9. Strumienica - przenośnik cieczy, którego działanie polega na wykorzystaniu pędu gazu, pary lub cieczy roboczej pod ciśnieniem z dyszy zasilającej do komory ssawnej, co powoduje obniżenie ciśnienia w tej komorze i zassanie do niej cieczy przenoszonej, która następnie porwana przez czynnik roboczy miesza się z nim w komorze mieszania, dzięki czemu następuje wzrost jej energii ruchu. Podział strumienic: - strumienica cieczowa; strumienica jednofazowa - strumienica. w której czynnikiem roboczym jest ciecz. - strumienica gazowa; strumienica dwufazowa - strumienica. w której czynnikiem roboczym jest gaz. - ejektor - strumienica, która przenosi ciecz do obszaru o ciśnieniu nie wyższym niż ciśnienie atmosferyczne. - injektor - strumienica. która przenosi ciecz do obszaru o ciśnieniu wyższym niż ciśnienie atmosferyczne. 5

Rys. 2.10. Schemat ogólny strumienicy cieczowo-gazowej oraz przebiegi ciśnień i prędkości współpracujących czynników zasysającego i zasysanego. Rys. 2.11. Podział pomp wg PN-90/M-44000 Pompy wirowe bez urządzeń samosasysających odśrodkowe odśrodkowe z wirnikiem kanałowym odśrodkowe o swobodnym przepływie helikoidalne diagonalne śmigłowe odwracalne Pompy Wirowe Pompy ( krążeniowe) kanałowe z bocznymi kanałami peryferalne odśrodkowe z krążeniem cieczy Pompy wirowe z urządzeniem samosasysającym odśrodkowe z pompą próżniową Wyporowe odśrodkowe z ejektorem 6

Rys. 2.12. c.d. podziału pomp wg PN-90/M-44000 Tłokowe jednostron. dzialania Tłokowe dwustron. działania Wyporowe Pompy o ruchu posuwistozwrotnym org. roboczego Pompy o ruchu obrotowozwrotnym org. roboczego Pompy o ruchu obrotowym org. roboczego Pompy o ruchu obiegowym org. roboczego Pionowe z tłokiem zaworowym Nurnikowe jednostron. działania Nurnikowe dwustron. działania Przeponowe Wielotłoczkowe Skrzydełkowe Łopatkowe Zębate Krzywkowe Wałeczkowe Śrubowe Ślimakowe Tarczowe Przewodowe Puszkowe Pompy wirowe Działanie pompy wirowej polega na tym, że organ roboczy (wirnik) osadzony na obracającym się wale powoduje zwiększenie krętu bądź krążenia cieczy, przepływającej przez jego wnętrze. 7

Rys.2.13. Pompa (wirowa) odśrodkowa; pompa promieniowa - pompa, w której przepływ cieczy przez wirnik wielołopatkowy zamknięty, otwarty lub półotwarty odbywa się w zasadzie w kierunku promieniowym. ( a -jednostrumieniowa, b - dwustrumieniowa). Rys. 2.14. Pompa jednostopniowa z wirnikiem jednostrumieniowym ( KSB ). 8

Rys. 2.15. Pompa jednostopniowa z wirnikiem dwustrumieniowym ( KSB ). Rys. 2.16. Pompa jednostopniowa z wirnikiem dwustrumieniowym ( ABS ). 9

Pompa z wirnikiem o dużej szerokości wylotu ukształtowanym kanałowo umożliwiającym utworzenie kanału międzyłopatkowego o jednakowym przekroju od wlotu do wylotu Rys.2.17. Pompa odśrodkowa z wirnikiem kanałowym. Pompa z wirnikiem półotwartym (otwartym), najczęściej o promieniowych łopatkach, umieszczonym przy przeciwnej do wlotu ściance korpusu w ten sposób, że między wirnikiem a korpusem znajduje się swobodna przestrzeń Rys. 2.18 pompa odśrodkowa o swobodnym przepływie. 10

Rys. 2.19. Wirniki pomp przeznaczonych przetłaczania ścieków. System Contra-Block gwarancja ciągłego pompowania ścieków bez obawy zablokowania pompy ssan ie System Contra-Block System CB (contra błock), opracowany przez ABS, skutecznie zapobiega blokowaniu wirnika pompy przez substancje stałe i włókniste, zawarte w tłoczonej cieczy. Umożliwia to wyeliminowanie z instalacji kraty przed pompą. przepływ System CB składa się z następujących elementów: (1) otwarty wirnik jednokanałowy z ostrą dolną krawędzią łopatki wirnika, (2) pokrywa dolna ze spiralnym rowkiem o ostrych krawędziach natarcia i z możliwością regulacji szczeliny między pokrywą a wirnikiem, (3) otwór ssący o dużej średnicy i falistych krawędziach, (4) ząbkowany pierścień rozdrabniający na górnej powierzchni wirnika, zapobiegający blokowaniu uszczelnienia mechanicznego. Substancja, która mogłaby zablokować wirnik, jest skutecznie rozdrabniana przez ostrą krawędź łopatki, współpracującą z ostrymi krawędziami rowków pokrywy dolnej. System Contra Błock sprawdził się przez dziesięciolecia użytkowania. Jest bezobsługowy i zapewnia długi czas życia urządzeń. Inne wersje wirników Wszechstronność zastosowań pomp AFP została osiągnięta dzięki wykorzystaniu szerokiego zakresu dostępnych typów wirników. Wirnik dobiera się na podstawie informacji o tłoczonym medium. Właściwy dobór wirnika zapewnia optymalną i wydajną pracę pompy. Poza wirnikami typu Contra Błock ABS oferuje również wirniki o dużym przelocie: Wirniki o swobodnym przepływie (typu Vortex) do tłoczenia cieczy zawierających powietrze lub inne gazy oraz substancje stałe, mające tendencję do skręcania się, do delikatnego przetłaczania wrażliwych materiałów, np. owoców w przemyśle spożywczym. Wirniki zamknięte 1- i 2-kanałowe o bardzo wysokiej wydajności i dużej średnicy swobodnego przelotu, najlepsze do pompowania ścieków i osadów nie zawierających gazów. 11

Film pracującej pompy do ścieków firmy ABS z wirnikiem typu Contra Błock Pompa wirowa, w której przepływ cieczy przez wirnik odbywa się w kierunku ukośnym; wypływająca z wirnika ciecz przepływa przez diagonalną kierownicę łopatkową, z której wypływa w kierunku osiowym Rys.2.20. Pompa (wirowa) helikoidalna. 12

Pompa wirowa, w której przepływ cieczy przez wirnik odbywa się w kierunku ukośnym; wypływająca z wirnika ciecz przepływa przez diagonalną kierownicę łopatkową, z której wypływa w kierunku osiowym. Rys. 2.21. pompa (wirowa) diagonalna Rys.2.22. Zatapialna pompa z wirnikiem diagonanym. 13

Pompa osiowa - pompa, w której przepływ cieczy przez wirnik śmigłowy odbywa się w kierunku osiowym. Pompa śmigłowa może mieć wirnik z łopatkami stałymi lub nastawianymi w ruchu lub w czasie postoju. Rys. 2.23. Pompa (wirowa) śmigłowa. Rys. 2.24. Zatapialna pompa śmigłowa. 14

Rys. 2.25. Schematy maszyn odwracalnych: a) promieniowej, b) helikoidalnej pompoturbiny Deriaza, c) śmigłowej z nastawialnymi łopatkami kierownicy i wirnika (Kaplana); 1 łopatki kierownicy, 2 łopatki wirnika, 3 piasta wirnika., P pompowy, T turbinowy Rys. 2.26. Pompa (krążeniowa) z bocznymi kanałami; pompa bocznokanałowa - pompa, w której obracający się wirnik odrzuca ciecz znajdującą się między jego łopatkami do bocznych kanałów, na skutek czego przy jego osi powstaje swobodna przestrzeń, do której jest zasysane powietrze z rury ssawnej. Po usunięciu powietrza pompa zasysa ciecz. Na zewnętrznym obwodzie wirnika i w komorach bocznych istnieje silny ruch krążący cieczy, na skutek czego następuje dodatkowy przyrost jej energii i powiększenie wysokości podnoszenia. 15

Rys.2.27. Pompa (krążeniowa) peryferalna - pompa, w której organem roboczym jest wirnik mający kilkadziesiąt krótkich łopatek. W pompie tej mieszanina cieczy z powietrzem lub sama ciecz jest zasysana bezpośrednio do bocznych kanałów. Oddzielanie powietrza od cieczy zachodzi w kształcie przymocowanej do wylotu. Proces przekazywania energii cieczy odbywa się na zewnętrznym obwodzie wirnika, tj. na jego peryferiach. Rys. 2.28. Pompa peryferalna (ZSRR). K kanał dwustronny, P próg, R - rurka powietrzna, V - oddzielacz powietrza, W - wirnik, Z zbiornik. 16

Samozasysająca pompa odśrodkowa z dyszą Odmienną konstrukcję ma pompa Hannibal" produkcji firmy K. Winterhoff. W spiralnym kanale zbiorczym, w pobliżu języka, umieszczone jest dodatkowe żebro, tworzące z językiem dyszę D. Po pierwszym zalaniu pompy i uruchomieniu jej występuje krążenie cieczy w kadłubie pompy i w wirniku, a także tworzenie mieszaniny wodno-powietrznej. Rys. 2.29. Zasada działania pompy odśrodkowej samozasysającej typu Hannibal (K. WlNTERHOFF) Rys. 2. 30. Samozasysająca pompa odśrodkowa z podwójną spiralą (Inghrsoll- Rand Co.): a) przekrćy wzdłużny, b) przekrój boczny przy rozruchu, c) przekrój boczny przy ustalonym ruchu pompy A - kadłub, K s króciec ssawny, k t króciec tłoczny, V przegroda, S obszar ssawny, T - obszar tłoczny, V - klapa zwrotna, W - wirnik 17

a) b) Rys. 2.31. Pompa samozasysająca eiektorowa Lauchenauera: a) schemat uruchomienia, b) schemat działania. 1 - ejektor główny, 2 - ejektor pomocniczy, 3 - rura pomocnicza, 4 - zbiornik, 5 - rura. Pompy wyporowe Pompa, której działanie polega na przetłaczaniu dawki cieczy z przestrzeni ssawnej do tłocznej przez ruch organu roboczego (tłoka, nurnika, przepony). W pompie wyporowej praca organu roboczego zamieniana jest bezpośrednio na energię ciśnienia. Warunkiem działania pompy wyporowej jest odpowiednie szczelne oddzielenie obszaru ssawnego od tłocznego 18

Rys. 2. 32. Pompa tłokowa jednostronnego działania (pompa tłokowa, w której czynna jest jedna strona tłoka). Rys. 2.33. Pompa tłokowa dwustronnego działania (pompa tłokowa, w której czynne są obie strony tłoka). Rys. 2.34. Pompa (wyporowa) z tłokiem zaworowym pionowa; pompa, której organem roboczym jest tłok zaworowy poruszający się w pionowym cylindrze. 19

Rys. 2.35. Pompa nurnikowa jednostronnego działania (pompa w której czynna jest jedna strona nurnika). Rys. 2.36. Pompa nurnikowa dwustronnego działania; pompa (nurnikowa) różnicowa - pompa, w której tłok ma różne średnice Rys. 2.37. Pompa (wyporowa) przeponowa (pompa, w której organem roboczym jest elastyczna przepona umieszczona w kadłubie pompy). 20

Pompa (wyporowa) wielotłokowa; pompa wielo tłoczkowa - pompa, w której organem roboczym jest zespół tłoczków poruszających się w dopasowanych cylindrach. Rys. 2.38. Pompa wielotłoczkowa promieniowa pompa, w której tłoczki rozmieszczone są promieniowo. Rys. 2.39. Pompa wielotłoczkowa osiowa pompa, w której tłoczki rozmieszczone są osiowo. Pompa (wyporowa) o ruchu obrotowo-zwrotnym organu roboczego - pompa, w której organ roboczy wykonując ruchy obrotowo-zwrotne powoduje na przemian powiększenie i zmniejszenie przestrzeni roboczej (komór roboczych) pompy, a przez to zasysanie i wytłaczanie cieczy. Rys. 2.40. Pompa skrzydełkowa podwójnego działania - pompa skrzydełkowa z dwoma komorami roboczymi. Rys. 2.41. Pompa skrzydełkowa poczwórnego działania - pompa skrzydełkowa z czterema komorami roboczymi. 21

Pompa (wyporowa) o ruchu obrotowym organu roboczego; pompa, w której organ lub organy robocze wykonują ruch obrotowy, powodując zasysanie i wytłaczanie cieczy, przy czym nie we wszystkich typach konstrukcji pomp wyporowych obrotowych występują okresowe zmiany objętości przestrzeni roboczej. Pompa wyporowa obrotowa nie ma zaworów, gdyż organ lub organy robocze w każdym położeniu oddzielają przestrzeń ssawną od przestrzeni tłocznej pompy. Rys. 2.42. Pompa (wyporowa) obrotowa łopatkowa - pompa, w której organem roboczym jest wirnik z łopatkami przesuwalnymi w kierunku promieniowym. Rys. 2.43. Pompa (wyporowa) obrotowa łopatkowa - pompa łopatkowa osiowa, łopatki przesuwają się względem wirnika ruchem posuwisto-zwrotnym i są stale dociskane siłą odśrodkową do wewnętrznych ścian kadłuba. Rys. 2.44. Pompa (wyporowa obrotowa) zębata -pompa, w której organami roboczymi są obracające się koła zębate o uzębieniu zewnętrznym. Rys. 2.45. Pompa (wyporowa obrotowa) zębata - pompa, w której organami roboczymi są obracające się koła zębate o uzębieniu wewnętrznym. 22

Pompa (wyporowa obrotowa) krzywkowa - pompa, w której organami roboczymi są różnorodnie ukształtowane wirniki krzywkowe. Rys. 2.46. Pompa krzywkowa jedno - wirnikowa - pompa krzywkowa z jednym wirnikiem. Rys. 2.47. Pompa krzywkowa dwuwirnikowa - pompa krzywkowa z dwoma wirnikami. Pompa (wyporowa obrotowa) wałeczkowa - pompa, w której organem roboczym jest wirnik umieszczony mimośrodowo w stosunku do osi kadłuba. Wirnik składa się z tulei i dwu tarcz bocznych połączonych prętami, na pręty nasadzone są luźno wałeczki pędzące, między którymi umieszczone są swobodnie wałeczki odcinające, dociskane siłą odśrodkową do wewnętrznej ściany kadłuba. Rys. 2.48. Pompa (wyporowa obrotowa) wałeczkowa. 23

Pompa (wyporowa obrotowa) śrubowa - pompa, w której wirnik lub wirniki są ukształtowane śrubowo. Rys. 2.49. Pompa śrubowa jednowirnikowa - pompa z jednym wirnikiem w postaci jednozwojowej śruby o falistym zarysie gwintu toczącej się bez poślizgu po wewnętrznej powierzchni elastycznej tulei o dwuzwojowym gwincie wewnętrznym. Rys. 2.50. Pompa śrubowa dwuwirnikowa - pompa z dwoma współpracującymi ze sobą wirnikami mającymi pojedyncze lub podwójne uzwojenie śrubowe o przeciwnym kierunku zwojów. Rys. 2.51. Pompa (wyporowa obrotowa) ślimakowa - pompa, w której organami roboczymi są ślimak i ślimacznica. 24

Rys. 2.52. Pompa (wyporowa obrotowa) tarczowa - pompa, w której organem roboczym jest tarcza profilowa wykonująca ruch oscylująco-obrotowy. Rys. 2.54. Pompa (wyporowa obrotowa) przewodowa - pompa, w której organem roboczym jest element toczący się po elastycznym przewodzie i powodujący jego odkształcenie. Zmiana objętości przestrzeni roboczej przewodu powoduje zasysanie i wytłaczanie cieczy. 25

Pompa wyporowa o ruchu obiegowym organu roboczego - pompa, w której organ roboczy wykonuje ruch obiegowy wewnątrz przestrzeni roboczej. Rys. 2.53. Pompa (wyporowa) puszkowa pompa, w której organem roboczym jest tłok puszkowy poruszający się ruchem obiegowym wewnątrz puszki złożonej z dwóch współśrodkowych pierścieni. 26