Podsumowanie Programu Inicjatywy Wspólnotowej (PIW) EQUAL w Polsce 2004-2008 Temat D Wzmocnienie krajowej gospodarki społecznej (trzeciego sektora), a w szczególności usług na rzecz społeczności lokalnych, z akcentem na podnoszenie jakości miejsc pracy Wojciech Kempisty Kierownik Działu Projektów Tematu D Krajowa Struktura Wsparcia (KSW) IW EQUAL Fundacja Fundusz Współpracy 1
Wprowadzenie Program EQUAL w Polsce (2004-2008) Inicjatywę Wspólnotową EQUAL wdrażano od roku 2001 (pierwsza runda, stara 15 plus pilotażowo Czechy i Węgry ) W roku 2004 rozpoczęto realizację drugiej rundy EQUAL we wszystkich ówczesnych 25 państwach członkowskich Unii Europejskiej. Program finansowany był ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetów krajowych państw biorących w niej udział. 2
Wprowadzenie cd. EQUAL był częścią strategii Unii Europejskiej w zakresie tworzenia większej liczby lepszych miejsc pracy i zapewnienia szerokiego do nich dostępu. Zadaniem Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL było wypracowanie i testowanie, w trakcie realizacji projektów, innowacyjnych rozwiązań, które w przyszłości będą sprzyjać wyrównywaniu szans znalezienia zatrudnienia przez grupy społeczne doświadczające nierówności w zakresie dostępu do rynku pracy. EQUAL poświęcony był szukaniu kreatywnych rozwiązań długoterminowych. Rozwiązania powstałe w ramach Programu mają charakter modelu opisanego i przetestowanego wzoru postępowania. 3
Zasady EQUAL podejście tematyczne 9 obszarów tematycznych podejście partnerskie Partnerstwo na rzecz Rozwoju współpraca ponadnarodowa partnerstwo ponadnarodowe innowacyjność wartość dodana projektu wynikająca z ukierunkowania na cel, metodę bądź kontekst empowerment zaangażowanie grup docelowych i podniesienie ich rzeczywistej zdolności do wpływania na działania mainstreaming włączanie rezultatów do głównego nurtu polityki krajowej i europejskiej 4
Na podstawie odpowiednich priorytetów politycznych, oraz w konsultacji z partnerami i różnymi instytucjami ówczesna Instytucja Zarządzająca - Ministerstwo Gospodarki i Pracy zatwierdziło strategię EQUAL w Polsce dotyczącą następujących 5 obszarów tematycznych (wybranych z 9 Tematów programu Equal, Temat I był obligatoryjny): Temat A: Ułatwianie wchodzenia i powrotu na rynek pracy osobom mającym trudności z integracją lub reintegracją, celem promowania rynku pracy otwartego dla wszystkich. Temat D: Wzmocnienie krajowej gospodarki społecznej (trzeciego sektora), a w szczególności usług na rzecz społeczności lokalnych, z akcentem na podnoszenie jakości miejsc pracy. Temat F: Wspieranie zdolności dostosowania się firm i pracowników do strukturalnych zmian gospodarczych oraz wspieranie wykorzystania technologii informacyjnych i innych nowych technologii. Temat G: Godzenie życia rodzinnego i zawodowego oraz ponowna integracja kobiet i mężczyzn, którzy opuścili rynek pracy, poprzez rozwój bardziej elastycznych i efektywnych form organizacji pracy oraz działań towarzyszących. Temat I: Wsparcie integracji społecznej i zawodowej osób ubiegających się o status uchodźcy. 5
Działanie anie 1: tworzenie Partnerstw na Rzecz Rozwoju (PRR) i nawiązywanie współpracy ponadnarodowej (48 podpisanych umów o współ-pracy ponadnarodowej tzw. TCA), do realizacji Działania 1 zakwalifikowano 107 z 751 przedstawionych projektów, w ramach Tematu D złożono 130 wniosków o dofinansowanie, z czego 118 podlegało dal-szej ocenie, ostatecznie do Działania 1 weszło 27 PRR, Działanie 1 zakończono w czerwcu 2005 r. Działanie anie 2: wdrażanie projektów (Temat D 24 PRR), realizacja od lipca 2005 do marca 2008 r. Działanie anie 3: upowszechnianie wyników i mainstreaming (Temat D 20 PRR), realizacja od stycznia 2007 do czerwca 2008 r. 6
Za zarządzanie programem w Polsce odpowiada obecnie Ministerstwo Rozwoju Regionalnego (Instytucja Zarządzająca). Instytucją Wdrażającą jest natomiast Fundacja Fundusz Współpracy (Biuro Koordynacji Kształcenia Kadr), która - jako Krajowa Struktura Wsparcia (KSW) - zapewniała wsparcie Partnerstwom podczas całego okresu realizacji projektów. Na wdrażanie programu w Polsce w latach 2004-2008 przewidziano 133,94 mln euro z Europejskiego Funduszu Społecznego i 44,64 mln euro z budżetu krajowego. Polska miała drugi co wielkości (po Włoszech) Temat D w programie EQUAL z budżetem 36,7 mln euro z Europejskiego Funduszu Spo-łecznego i 12,2 mln euro z budżetu krajowego. 7
Budżet PIW EQUAL: 178 584 275 Łączny budżet Tematu D 48 933 090 Budżet w podziale na tematy: Temat G 9% Temat F 21% Temat I Pomoc Techniczna 7% 2% Budżet na Działania: ania: Temat D 27% Temat A 34% 1 - ~ 3 % 2 - ~ 75 % 3 - ~ 15 % Pomoc techniczna - ~ 7 % 8
Priorytetami Programu Inicjatywy Wspólnotowej (PIW) EQUAL w ramach Tematu D były: wsparcie rozwoju ekonomii społecznej i wypracowanie potrzebnych mechanizmów, rewitalizacja obszarów zaniedbanych i wyrównanie regionalnych różnic. Podejmowane działania to: budowanie modelowych rozwiązań wykorzystujących narzędzia ekonomii społecznej, pomoc beneficjentom w przejściu na otwarty rynek pracy, wzmacnianie współpracy między głównymi aktorami ekonomii społecznej (współpraca trójsektorowa), tworzenie instrumentów wsparcia i rozwoju oraz mobilizowanie lokalnych społeczności. 9
Wyróżnienia projektów PIW EQUAL realizowanych w ramach Tematu D Konkurs Dobre praktyki EFS 2007 na najciekawsze projekty współfinansowane z Europejskiego Funduszu Społecznego przeprowadzony przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego (60 laureatów, w tym 4 z IW EQUAL): PRR D0438d2 Koalicja Łamania Oporów Społecznych KŁOS działające w gminie Zgierz (woj. łódzkie) wyróżnione dodatkowo tytułem Najlepsza inwestycja w człowieka 2007 10
Wyróżnienia projektów PIW EQUAL realizowanych w ramach Tematu D cd. Konkurs Dobre praktyki EFS 2008 na najciekawsze projekty współfinansowane z Europejskiego Funduszu Społecznego (15 laureatów, w tym 6 z IW EQUAL) przeprowadzony przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego: PRR D0461d2 Partnerstwo dla Rain Mana Rain Man dla Partnerstwa działające w Warszawie i gminie Lesznowola wyróżnione dodatkowo tytułem Najlepsza inwestycja w człowieka 2008 PRR D0552d2 W poszukiwaniu polskiego modelu ekonomii społecznej działające na terenie całego kraju wyróżnione dodatkowo tytułem Najlepsza inwestycja w człowieka 2008 11
Wyróżnienia projektów PIW EQUAL realizowanych w ramach Tematu D cd. Projekt Partnerstwo dla Rain Mana Rain Man dla Partnerstwa wygrał w 2007 r. krajowy etap organizowanego prze Komisję Europejską konkursu Europejskie Nagrody Przedsiębiorczości promującego nowatorskie i efektywne inicjatywy wspierania przedsiębiorczości (Ministerstwo Gospodarki wybrało tylko 2 projekty drugim były Akademickie Inkubatory Przedsiębiorczości, obydwa reprezentowały Polskę na ostatnim europejskim etapie konkursu w Porto Portugalia, w grudniu 2007 r.). 12
Wyróżnienia projektów PIW EQUAL realizowanych w ramach Tematu D cd. Wyróżnienia tytułem Jaskółka Rynku Pracy 2008 nadane wspólnie przez Instytucję Zarządzającą i Krajową Strukturę Wsparcia PIW EQUAL dla najbardziej perspektywicznej innowacji społecznej w odniesieniu do aktualnej sytuacji na polskim rynku pracy. Wyróżniono 14 projektów - 4 reprezentowały Temat D w ramach trzech dziedzin: 13
Wyróżnienia projektów PIW EQUAL realizowanych w ramach Tematu D cd. I. Solidarność pokoleń Stowarzyszenie Centrum ds. Katastrof i Klęsk Żywiołowych "Tratwa", Cyber-ręka lidera wspieranie liderów społecznych przemian w Polsce, D0190d2 II. Zaułki rynku pracy Towarzystwo Przyjaciół Niepełnosprawnych (TPN), "Koalicja Łamania Oporów Społecznych KŁOS", D0438d2 Międzynarodowe Organizacja ds. Migracji - IOM, Partnerstwo dla aktywizacji zawodowej Romów poprzez narzędzia gospodarki społecznej, D0406d2 III. Budowanie kapitału społecznego Fundacja Instytut Spraw Publicznych, W stronę polskiego modelu gospodarki społecznej budujemy nowy Lisków, D0344d2 14
Co z PIW EQUAL przeniesiono do nowego okresu programowania? Sieci Tematyczne istniejące w IW EQUAL Krajowe Sieci Tematyczne (KST) pozwoliły wesprzeć realizację projektów i stały się platformą wymiany informacji, mogą być bardzo dobrym narzędziem wspierającym inne programy (tworzenie KST znalazło się w zadaniach Krajowej Instytucji Wspomagającej KIW, w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki PO KL) Struktury partnerskie formuła partnerstwa wdrażana była już w okresie przedakcesyjnym, IW EQUAL w praktyce wykazał jej niezbędność przy realizacji celów projektowych (działania oparte o współpracę, współodpowiedzialność i równorzędność partnerów), w ramach Priorytetu I (Zatrudnienie i integracja społeczna) PO KL będą wspierane partnerstwa pomiędzy różnymi podmiotami działającymi na rzecz integracji społecznej (zakładany wskaźnik realizacji w partnerstwie co najmniej 50% projektów kierowanych do osób wykluczonych społecznie) 15
Co z PIW EQUAL przeniesiono do nowego okresu programowania? cd. Innowacyjność podejście innowacyjne zarówno od strony projektodawców jak i strony Instytucji Zarządzających czy Pośredniczących (element oceny) pozwala na wybór i realizację przedsięwzięć wnoszących wartość dodaną do projektów i programów Ponadnarodowość doświadczenia IW EQUAL w ramach realizacji Umów o Partnerstwie Ponadnarodowym wskazały na potrzebę uwzględnienia tego elementu w nowych projektach i programach W ramach nowej perspektywy 2007-2013 w Programie Operacyjnym Kapitał Ludzki na realizację projektów innowacyjnych i ponadnarodowych przeznaczonych zostanie do 5 proc. wartości każdego priorytetu 16
Jakie doświadczenia i rezultaty Tematu D PIW EQUAL należy wykorzystać? Realizacja Tematu D PIW EQUAL wykazała, że dalszy rozwój ekonomii społecznej w Polsce zależy m.in. od jej zrozumienia, akceptacji i wsparcia ze strony różnych grup społecznych, osób, instytucji na co składa się: Potrzeba zrozumienia istoty ekonomii społecznej (zarówno od strony realizatora jak i zewnętrznego obserwatora szerokiej opinii publicznej) Potrzeba docenienie efektów i wpływu ekonomii społecznej na zmiany społeczno-gospodarcze (na szczeblu realizacyjnym i decyzyjnym) 17
Jakie doświadczenia i rezultaty Tematu D PIW EQUAL należy wykorzystać? cd. Z doświadczeń realizacji PIW EQUAL wynika również: Konieczność uzupełniania inwestowania w kapitał ludzki (szkolenia, aktywizacja zawodowa, reintegracja społeczna) o inwestowanie w kapitał społeczny (wzmacnianie więzi społecznych na poziomie lokalnym) przy wykorzystywaniu m.in. narzędzi ekonomii społecznej. 18
Dziękuję za uwagę Krajowa Struktura Wsparcia (KSW) Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL Biuro Koordynacji Kształcenia Kadr (BKKK) Fundacja Fundusz Współpracy (FFW) ul. Górnośląska 4A 00-444 Warszawa, Polska tel.: 48 22 450 98 57 faks: 48 22 450 98 56 www.equal.org.pl e-mail: equal@cofund.org.pl 19