ISSN 2300-9853 DOI: http://dx.doi.org/10.12775/pbps.2015.027 WOJCIECH BOŻEK Uniwersytet Sceciński Poręcenia i gwarancje udielane pre Skarb Państwa problematyka finansowo-prawna Sureties and guarantees granted by the State Treasury financial and legal problems Strescenie. Autor artykułu omawia instytucje poręceń i gwarancji Skarbu Państwa wiąane obowiąaniami wynikającymi emisji, wskaując podstawy materialnoprawne tych instytucji, asady udielania wyżej wskaanych poręceń i gwarancji ora cele, które mają osiągać. Znacna cęść opracowania ostała poświęcona analiie agadnień dotycących praktycnego stosowania omawianych instytucji. Autor dochodi do wniosku, że omawiane poręcenia i gwarancje udielane pre Skarbu Państwa są istotnym i stosowanym w praktyce narędiem rowoju gospodarcego państwa, pry cym główne obsary wspierane pre te rowiąania prawne skoncentrowane są wokół rowoju i utrymania infrastruktury. Instytucje te nie mogą być nadużywane w polskim porądku prawnym, gdyż mogą powodować wrost państwowego długu publicnego i podważać wiarygodność państwa. Słowa klucowe: obligacje; poręcenia i gwarancje Skarbu Państwa. 45
Wojciech Bożek Abstract. The article discusses the institutions of sureties and guarantees of the Treasury resulting to the obligations related from the issuance of bonds, indicating the grounds for substantive of these institutions, rules for granting the abovementioned sureties and guarantees and objectives to achieve. A significant part of the study was devoted to discussion of the information concerning the practical application of these institutions. The author concludes that guarantees and sureties granted by the Treasury are an important and practical instrument of public finances, which are used to the economic development of the state. The main areas supported by these legal solutions are focused around the development and maintenance of infrastructure. It must be said that these institutions must not be misused in the Polish legal system, because they can cause an increase in public debt and undermine the credibility of the state. Keywords: bonds; sureties and guarantees of the Treasury. 1. Wstęp W Konstytucji Recypospolitej Polskiej dnia 2 kwietnia 1997 r. 1 pryjęto asadę ustawowego uregulowania agadnień wiąanych asadami i trybem udielania gwarancji i poręceń finansowych pre państwo. O naceniu omawianych instytucji finansowoprawnych i ich wpływie na stan finansów publicnych świadcy ustanowienie konstytucyjnego akau udielania gwarancji i poręceń finansowych, w następstwie których państwowy dług publicny (PDP) prekrocyłby 3/5 wartości rocnego produktu krajowego brutto (PKB) (art. 216 ust. 4 i 5 Konstytucji RP). Zasada powyżsa obejmuje m.in. udielane pre Skarb Państwa (SP) poręcenia i gwarancje wykonania obowiąań ora wykonania obowiąań transakcji abepiecających pred ryykiem miany stopy procentowej lub ryykiem walutowym, wiąanych poręconą lub gwarantowaną pre SP emisją, jeżeli transakcja taka odpowiada standardom określonym pre Międynarodowe 1 Konstytucja Recypospolitej Polskiej dnia 2 kwietnia 1997 r. (D.U. 1997 r., Nr 78, po. 483 e m.), dalej: Konstytucja RP. 46
Poręcenia i gwarancje udielane pre Skarb Państwa... Stowarysenie Swapów i Instrumentów Pochodnych lub Zwiąek Banków Polskich 2. Celem opracowania jest ustalenie, w oparciu o omówione wceśniej podstawy prawne pryjętych rowiąań, cy faktycnie potrebne jest wprowadenie do polskiego porądku prawnego tych instytucji, cy rowiąania te mają astosowanie w praktyce, a jeżeli tak, to jaka wysokość publicnych jest wykorystywana na ten cel. Należy mieć na uwade, że obowiąania, a które udielane są ww. poręcenia i gwarancje, mogą być obowiąaniami podmiotów niealicanych do jednostek sektora finansów publicnych. O wyjątkowym charaktere tych rowiąań świadcy fakt, że tylko w wyraźnie wskaanych w ustawie dnia 8 maja 1997 r. o poręceniach i gwarancjach udielanych pre Skarb Państwa ora niektóre osoby prawne 3 prypadkach instytucje te stanowią dopuscalną formę, w jakiej organy państwa ora Bank Gospodarstwa Krajowego () mogą ustanawiać, w drode umowy, odpowiedialność majątkową SP a obowiąania innych podmiotów. Ponadto udielone poręcenia i gwarancje SP jako obowiąania niewymagalne nie są obecnie wlicane do państwowego długu publicnego (PDP), gdyż stanowią dług potencjalny 4, a dopiero wypłaty tytułu udielonych poręceń i gwarancji SP alicane są do kostów obsługi długu SP, co uasadnia roważenie ryyka wrostu PDP w prysłości wskutek wypłaty kwot udielonych poręceń i gwarancji. Należy podkreślić, że według stanu na 31 grudnia 2014 r. potencjalne, niewymagalne obowiąania SP tytułu udielonych poręceń i gwarancji wynosiły łącnie 110 831 550 475 ł, co onaca wrost w stosunku do 2013 r. o 5,7, ponieważ kwota potencjalnych, niewymagalnych obowiąań SP tytułu udielonych poręceń i gwarancji według stanu na 31 grudnia 2013 r. wynosiła 104 847 135 942 ł. 2 3 4 Dalej: obowiąania transakcji abepiecających. Ustawa dnia 8 maja 1997 r. o poręceniach i gwarancjach udielanych pre Skarb Państwa ora niektóre osoby prawne (tekst jedn. D.U. 2015 r., po. 1052), dalej: u.p.g. K. Marchewka-Bartkowiak, Leksykon budżetowy, http://www.sejm.gov.pl, (dostęp: 9.10.2015 r.). 47
Wojciech Bożek 2. Poręcenia i gwarancje wykonania obowiąań ora wykonania obowiąań transakcji abepiecających pred ryykiem miany stopy procentowej lub ryykiem walutowym W literature predmiotu poręcenia i gwarancje SP są określane obowiąaniami umownymi państwa, losowymi (warunkowymi), łącącymi cechy i koryści dotacji budżetowej ora kredytu (pożycki) 5. Zgodnie konstytucyjną asadą, środki finansowe na cele publicne są gromadone i wydatkowane w sposób określony w ustawie. Podobnie aciąganie pożycek ora udielanie gwarancji i poręceń finansowych pre państwo następuje na asadach i w trybie określonych w ustawie. Z punktu widenia omawianych instytucji prawa finansowego podstawowym aktem prawnym regulującym asady, ogólne warunki i tryb udielania ww. poręceń i gwarancji pre SP ora wykonywania obowiąań tych tytułów jest u.p.g., choć nawiąanie do tych instytucji najduje się również w wielu innych aktach prawnych rangi ustawowej, np. w ustawie dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicnych 6, corocnych ustawach budżetowych, cy też w kilku aktach wykonawcych do u.p.g. Zauważyć treba, że definicje poręcenia i gwarancji w ustawie dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny 7, choć dotycą tego samego rodaju instytucji prawnych, uwagi na scególny rodaj poręcyciela, którym jest państwo, nie są wystarcające lub prydatne do określenia instytucji poręcenia lub gwarancji jako kategorii publicnego prawa prawa budżetowego 8. 5 6 7 8 E. Chojna-Duch, Podstawy finansów publicnych i prawa finansowego, Warsawa 2012, s. 333 334. Ustawa dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicnych (tekst jedn. D.U. 2013 r., po. 885 e m.), dalej u.f.p. Ustawa dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (tekst jedn. D.U. 2014 r., po. 121, e m.), art. 876, dalej: k.c. E. Chojna-Duch, Podstawy..., s. 333 334 ora por.: A. Drwiłło, Poręcenia i gwarancje Skarbu Państwa jako instrument finansów publicnych [w:] Z. Ofiarski (red.), XXV lat preobrażeń w prawie finansowym i prawie podatkowym ocena dokonań i wnioski na prysłość, Scecin 2014, s. 57 i n. 48
Poręcenia i gwarancje udielane pre Skarb Państwa... Z analiy prepisów k.c. wywnioskować można, że umowa poręcenia jest umową akcesoryjną, łącącą się prejęciem odpowiedialności majątkowej wględem wieryciela a wykonanie pre dłużnika obowiąania (pre umowę poręcenia poręcyciel obowiąuje się wględem wieryciela wykonać obowiąanie na wypadek, gdyby dłużnik obowiąania nie wykonał). Z kolei gwarancja to umowa, pre którą gwarant obowiąuje się naprawić ewentualną skodę wynikającą e darenia. Gwarancja roumiana jest także jako gwarancja jakości, cyli pryjęcie pre spredawcę odpowiedialności a określoną jakość spredanego towaru lub usługi (art. 577 k.c.). Inne określenie gwarancji dotycy również instytucji prewidianej w ustawie dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe 9 jest to jednostronne obowiąanie banku-gwaranta do świadcenia pieniężnego na rec beneficjenta gwarancji. Podkreślając różnice międy omawianymi instytucjami, należy w scególności wskaać m.in. na samoistny charakter gwarancji 10. Poręcenia i gwarancje udielane pre SP w omawianych prypadkach mogą być udielane pre Radę Ministrów (), ministra właściwego do spraw finansów publicnych (Minister Finansów lub MF) lub 11, w imieniu i na rachunek SP. O uyskanie poręcenia lub gwarancji mogą ubiegać się w trybie wnioskowym 12 podmioty be wględu na formę prawną ora strukturę własności, pry cym wnioskowana kwota poręcenia lub gwarancji SP powinna prekracać równowartość 10 euro w łotych 13. Poręcenia i gwarancje mogą być udielane po dokonaniu analiy ryyka wypłat pre SP tytułu udielanych poręceń i gwarancji (nie udiela się 9 10 11 12 13 Ustawa dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (tekst jedn. D.U. 2015 r., po. 128 e m.), art. 81. A. Drwiłło, Poręcenia i gwarancje Skarbu Państwa, Krytyka Prawa 2013, t. 5, s. 132. Zwane dalej podmiotami uprawnionymi. Do wniosku, dołąca się dokumenty potwierdające dane awarte we wniosku. W prypadku ubiegania się o poręcenie/gwarancję udielane pre w imieniu i na rachunek SP wniosek o udielenie takiego poręcenia/gwarancji należy kierować do, aś w prypadku ubiegania się o poręcenie lub gwarancję udielane pre Ministra Finansów lub Radę Ministrów wniosek o udielenie takiego poręcenia lub gwarancji należy kierować do Ministra Finansów. 49
Wojciech Bożek ich, jeżeli ww. analiy wynika, że podmiot, którego obowiąania mają być objęte poręceniem lub gwarancją, nie będie w stanie wykonać tych obowiąań), dokonywana jest w scególności analia finansowa predsięwięcia ora analia sytuacji ekonomicno finansowej podmiotu. Poręcenie i gwarancja, o których mowa, są terminowe i udielane do góry onaconej, chyba że udiela się ich międynarodowej instytucji finansowej, której Recpospolita Polska jest cłonkiem lub którą podpisała umowę o współpracy. W takiej sytuacji na wniosek Ministra Finansów może odstąpić od tego wymogu. Ponadto skutecność poręcenia lub gwarancji jest uależniona od wniesienia opłaty prowiyjnej od poręcenia lub gwarancji ustanowienia pre dłużnika abepiecenia na rec SP na wypadek rosceń tytułu wykonania obowiąków poręcyciela lub gwaranta. Ważne jest również to, aby poręcenia i gwarancje SP były udielane uwględnieniem prepisów o pomocy publicnej 14. Poręcenie lub gwarancja może stanowić abepiecenie całkowite lub cęściowe i obejmować apłatę arówno należności głównej i należności ubocnych, jak i obu tych należności. Poręcenie lub gwarancja są udielane na wniosek emitenta. Istotne jest to, że omawiane poręcenie lub gwarancja mogą być udielone pod warunkiem prenacenia pochodących emisji na jeden celów określonych w art. 7 u.p.g., jednakże uasadnione jest stwierdenie, że wsystkie gwarancje i poręcenia SP są istotnym instrumentem pomocy podmiotom w trudnej sytuacji finansowej, pry cym prede wsystkim powinny stanowić wsparcie dla diałalności inwestycyjnej i rowojowej 15. W u.p.g. określono scegółowe warunki udielania pre uprawnione podmioty poręceń i gwarancji, stosując kryterium ich wartości. Wobec powyżsego udiela poręcenia lub gwarancji, w imieniu i na rachu- 14 15 Serej: ustawa dnia 30 kwietnia 2004 r. o postępowaniu w sprawach dotycących pomocy publicnej (tekst jedn. D.U. 2007 r. Nr 59, po. 404 e m.). K. Marchewka-Bartkowiak, Gwarancje i poręcenia Skarbu Państwa niewykorystane możliwości?, INFOS Zagadnienia społecno-gospodarce 2007, nr 9, s. 1 4, http://www.orka.sejm.gov.pl, (dostęp: 9.10.2015 r.). 50
Poręcenia i gwarancje udielane pre Skarb Państwa... nek SP, powyżej stanowiącej równowartość 10 euro i do równowartości 30 euro, jeżeli są spełnione następujące warunki 16 : 1. poręcenie lub gwarancja są udielane a wynagrodeniem odpowiadającym wynagrodeniu rynkowemu; 2. poręcenie lub gwarancja są udielane do wysokości 60 poostającej do spłaty obowiąania objętego poręceniem lub gwarancją wra 60 należnych odsetek od tej i innych kostów bepośrednio wiąanych tym obowiąaniem. Minister Finansów natomiast udiela poręcenia lub gwarancji powyżej stanowiącej równowartość 10 euro i do równowartości 30 euro, w prypadku, gdy nie są spełnione ww. warunki. Jeżeli natomiast kwota poręcenia lub gwarancji prekraca równowartość 30 euro, organem uprawnionym do udielenia poręcenia lub gwarancji jest. Rada Ministrów lub Minister Finansów mogą udielać poręcenia lub gwarancji do wysokości 50 poostającej do spłaty kredytu objętego poręceniem lub gwarancją wra 50 należnych odsetek od tej i innych kostów bepośrednio wiąanych tym kredytem, pry cym może udielić poręcenia lub gwarancji do wysokości wyżsej niż ustalony powyżej limit w prypadku predsięwięcia o scególnym naceniu dla gospodarki narodowej, bepieceństwa lub obronności państwa, co nacnie otwiera możliwości stosowania w praktyce ww. instytucji pre. Zgodnie e noweliowanym art. 17 u.p.g. w prypadku, gdy licba podmiotów, do których jest kierowana propoycja nabycia objętych poręceniem lub gwarancją, jest wyżsa niż 15, wykonanie obowiąań Skarbu Państwa tytułu udielonego poręcenia lub gwarancji następuje na wniosek i a pośrednictwem banku-repreentanta w roumieniu prepisów ustawy dnia 15 stycnia 2015 r. o obligacjach 17. Dokonane miany doprowadiły do objęcia wolnieniem obowiąku awar- 16 17 Scegółowe warunki i tryb udielania, wykonywania i monitorowania tych poręceń lub gwarancji, a także wysokość, warunki i tryb pobierania pre opłat prowiyjnych ora wynagrodenie a wykonywane cynności określa umowa awarta międy Ministrem Finansów a. Ustawa dnia 15 stycnia 2015 r. o obligacjach (D.U. 2015 r., po. 238). 51
Wojciech Bożek cia umowy o repreentację preprowadanych pre ten bank emisji innych niż prychodowe 18. Bank-repreentant jest także obowiąany do składania Ministrowi Finansów oświadceń ora awiadomień, o których mowa odpowiednio w art. 83 ust. 1 pkt 3 ora w art. 83 ust. 1 pkt 4 i art. 84 ust. 1 ustawy o obligacjach. 3. Predsięwięcia inwestycyjne wspierane wykorystaniem poręceń i gwarancji udielanych pre Skarb Państwa W rowiniętych gospodarkach najważniejsym źródłem finansowania rowoju predsiębiorstw, obok kredytów bankowych i emisji akcji, poostaje emisja. W praktyce funkcjonowaniu predsiębiorstw na wolnym rynku towarysyć może brak pieniężnych powalających na pełny rowój diałalności gospodarcej, co powoduje koniecność sięgnięcia do ewnętrnych źródeł wspomagania finansowego, tj. ewnętrnego wsparcia diałalności produkcyjnej, usługowej i handlowej 19. Ustawodawca uależnia możliwość udielenia poręcenia lub gwarancji od spełnienia kilku wymienionych powyżej warunków. W u.p.g. wyróżnić można następujące predsięwięcia inwestycyjne wspierane wykorystaniem instytucji poręceń i gwarancji: 1. rowój lub utrymanie infrastruktury; 2. rowój eksportu dóbr i usług; 3. ochrona środowiska; 4. tworenie nowych miejsc pracy wiąanych daną inwestycją w ramach pomocy regionalnej; 5. wdrażanie nowych rowiąań technicnych lub technologicnych będących wynikiem badań naukowych lub prac rowojowych; 6. restrukturyacja predsiębiorstw. 18 19 Por. uasadnienie rądowego projektu ustawy o obligacjach, druk nr 2735, http://www.sejm.gov.pl, (dostęp: 9.10.2015 r.). A. Drwiłło, Poręcenia i gwarancje..., s. 132. 52
Poręcenia i gwarancje udielane pre Skarb Państwa... Ponadto treści art. 7 ust 2 u.p.g. wynika, że poręcenie lub gwarancja mogą być także udielane pod warunkiem prenacenia objętego nimi kredytu na: 1. finansowanie akupu materiałów lub wyrobów gotowych, prenaconych na realiację predsięwięć polegających na wykonaniu dóbr inwestycyjnych na eksport, o wartości kontraktowej powyżej 10 mln euro; 2. asilenie fundusy utworonych, na mocy odrębnych ustaw, w Banku Gospodarstwa Krajowego, jeżeli środki prenacone na spłatę kredytu pochodą e źródeł innych niż budżet państwa, wyłąceniem budżetu państwa, które ostały wydatkowane na dopłaty do kredytu objętego preferencyjnym oprocentowaniem 20 ; 3. utworenie pre banki linii kredytowych w celu: - finansowania predsięwięć inwestycyjnych jednostek samorądu terytorialnego ora mikropredsiębiorców, - finansowania predsięwięć małych i średnich predsiębiorców, - współfinansowania programów lub projektów w ramach programów pomocowych Unii Europejskiej; 4. spłaty objętego już poręceniem lub gwarancją Skarbu Państwa obowiąania wra odsetkami i innymi kostami bepośrednio wiąanymi tym obowiąaniem; 5. wspieranie eksportu polskich towarów i usług w ramach realiacji programów rądowych. Mając na uwade dotychcasową cęstotliwość udielania poręceń i gwarancji, można auważyć, że najwiękse nacenie mają one w procesie poyskiwania dużych kredytów inwestycyjnych i finansowania celów gospodarcych 21. 20 21 Poręcenia lub gwarancji nie udiela się, jeżeli analiy ryyka wynika, że podmiot, którego obowiąania mają być objęte poręceniem lub gwarancją, nie będie w stanie wykonać tych obowiąań. A. Drwiłło, Poręcenia i gwarancje..., s. 129. 53
Wojciech Bożek 4. Charakterystyka poręceń i gwarancji udielanych pre Skarb Państwa w latach 2005 2014 Tabela 1. Charakterystyka poręceń i gwarancji SP uwględnieniem ogólnej wysokości udielonych poręceń i gwarancji w danym roku. A B C D E F G H I Rok Wysokość poręceń art. 2 ust. 1 pkt 1 lit. b ora d lub gwarancji art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. b ora c u.p.g. (w PLN) 2005 0 2006 2007 2008 0 Organ udielający poręcenia / gwarancji Wnioskodawca Rodaj poręceń/ gwarancji Cel poręcenia lub gwarancji Zakres poręcenia lub gwarancji Suma wsystkich udielonych w roku poręceń i gwarancji pre SP (w PLN) 6 758 362 050 spłata obowiąań obowiąań gwarancje I emisji 3 034 800 spłaty obowiąań na 900 tytułu emisji asilenie Krajowego Fundusu + Drogowego () MF poręcenia dokonania apłaty odsetek od publicnych akładów opieki drowotnej apłata odsetek od, objętych poręceniem e Krajowego Fundusu Poręceń Kredytowych, wyemitowanych pre publicny akład opieki drowotnej w Lubinie odsetek 3 080 774 798 628 878 B/H (w) 0,00 33,98 0,05 0,00 54
Poręcenia i gwarancje udielane pre Skarb Państwa... 2009 2010 w tym: 750 950 10 696 312 500 w tym: 4 696 875 Polskie Koleje Państwowe Spółka Akcyjna (PKP S.A.) gwarancje spłaty obowiąań tytułu emisji gwarancje spłaty obowiąań tytułu emisji realiowanych wykorystaniem cęściowe refinansowanie obowiąań wyemitowanych w ramach I edycji w 2002 r. realiowanych wykorystaniem realiowanych wykorystaniem obowiąań + obowiąań + obowiąań + obowiąań + 22 029 008 300 29 178 339 395 56,27 3,40 4,31 48,56 30,95 16,10 55
Wojciech Bożek 2010 2011 3 903 056 250 430 w tym: PKP S.A. 799 500 3 745 500 gwarancje spłaty obowiąań tytułu emisji gwarancje spłaty obowiąań tytułu emisji realiowanych wykorystaniem cęściowe refinansowanie obowiąań kredytu aciągniętego w WestLB AG Oddiał w Londynie w 2003 r. realiowanych wykorystaniem realiowanych wykorystaniem obowiąań + obowiąań + obowiąań + obowiąań + 29 178 339 395 21 221 962 222 13,38 1,47 61,40 3,77 17,65 56
Poręcenia i gwarancje udielane pre Skarb Państwa... 2011 3 040 1 124 220 1 795 500 1 052 870 1 472 515 gwarancje spłaty obowiąań tytułu emisji realiowanych wykorystaniem realiowanych wykorystaniem realiowanych wykorystaniem realiowanych wykorystaniem realiowanych wykorystaniem obowiąań + obowiąań + obowiąań + obowiąań + obowiąań + 21 221 962 222 14,32 5,30 8,46 4,96 6,94 57
Wojciech Bożek 2012 2013 2014 w tym: 1 828 800 1 950 Polskie Koleje Państwowe Polskie Linie Kolejowe Spółka Akcyjna (PKP PLK S.A.) PKP PLK S.A. gwarancje spłaty obowiąań tytułu emisji gwarancje spłaty obowiąań tytułu emisji gwarancje spłaty obowiąań tytułu emisji realiowanych wykorystaniem na cęściowe finansowanie wydatków inwestycyjnych tej spółki wiąanych realiacją projektów ujętych w Wieloletnim Programie Inwestycji Kolejowych do roku 2015 obligacje na rec na cęściowe finansowanie wydatków inwestycyjnych tej spółki wiąanych realiacją projektów ujętych w Wieloletnim Programie Inwestycji Kolejowych do roku 2015 obowiąań + obowiąań + obowiąań + obowiąań + 13 648 732 180 10 959 774 560 16 878 348 600 Źródło: opracowanie własne na podstawie Informacji o poręceniach i gwarancjach udielanych pre Skarb Państwa, niektóre osoby prawne ora Bank Gospodarstwa Krajowego w latach 2005 2014, http://www.mf.gov.pl, (dostęp: 10.10.2015 r.). 44,55 17,79 22,39 10,84 11,55 58
Poręcenia i gwarancje udielane pre Skarb Państwa... Analia informacji o udielonych pre SP w ostatniej dekadie poręceniach i gwarancjach wskauje na dynamikę wysokości udielanych gwarancji SP, które są predmiotem niniejsego opracowania. W poscególnych latach nie były one udielane w ogóle (2005 r. i 2008 r.), aś w sytuacji, gdy ostały już udielone, ich wysokość wahała się od 430 ł do 10 696 312 500 ł. Z drugiej natomiast strony, udiał omawianych instytucji w ogólnej wysokości udielonych wsystkich poręceń i gwarancji pre SP w poscególnych latach wynosił od 0 (2005 r. i 2008 r.) do 61,4 (w 2011 r.). Można pry tym auważyć również dużą dynamikę ogólnej wysokości udielanych poręceń i gwarancji pre SP (od 628 878 ł w 2008 r. do 29 178 339 395 ł w 2010 r.). W analiowanym okresie decydowanie dominowały gwarancje udielane pre (18 ray), co onaca, że były to obowiąania na kwotę prekracającą równowartość 30 euro. Jedynie w 2007 r. MF udielił jednokrotnie poręcenia dokonania apłaty odsetek od publicnych akładów opieki drowotnej objętych poręceniem e Krajowego Fundusu Poręceń Kredytowych, wyemitowanych pre publicny akład opieki drowotnej w Lubinie. Poręcenie ostało udielone na podstawie art. 34 ust. 2 22 ustawy dnia 15 kwietnia 2005 r. o pomocy publicnej i restrukturyacji publicnych akładów opieki drowotnej 23 ora art. 42d 24 u.p.g. Poręcenie powyżse ostało alicone do poręceń gospodarcych. 22 23 24 Zgodnie treścią tego prepisu SP repreentowany pre MF udiela poręcenia apłaty odsetek od objętych poręceniem apłaty odsetek od. Rowiąanie to ma na celu uyskanie finansowych na restrukturyację finansową publicnego akładu opieki drowotnej. Ustawa dnia 15 kwietnia 2005 r. o pomocy publicnej i restrukturyacji publicnych akładów opieki drowotnej (D.U. Nr 78, po. 684 e m.). Zgodnie treścią prepisu: MF w imieniu Skarbu Państwa udiela poręcenia dokonania apłaty odsetek od objętych poręceniem, o którym mowa w art. 42c ust. 1 u.p.g. Natomiast godnie art. 42c ust. 1 u.p.g. w casie trwania postępowania restrukturyacyjnego publicnego akładu opieki drowotnej, wscętego na podstawie ustawy dnia 15 kwietnia 2005 r. o pomocy publicnej i restrukturyacji publicnych akładów opieki drowotnej (D.U. Nr 78, po. 684, 2006 r. Nr 137, po. 971, 2007 r. Nr 158, po. 1104 ora 2008 r. Nr 192, po. 1181), może udielić ww. akładowi poręcenia dokonania apłaty odsetek od. 59
Wojciech Bożek W więksości prypadków wnioskodawcą udielenia gwarancji był (15 ray), w poostałym akresie były to PKP S.A. (2 ray) ora PKP PLK S.A. (2 ray). W badanym okresie dominowały gwarancje spłaty obowiąań tytułu emisji (18 ray), pry cym każda ww. gwarancji udielona była na cele wskaane w art. 7 u.p.g. W prypadku było to prede wsystkim finansowanie realiowanych wykorystaniem, aś PKP S.A. cęściowe refinansowanie różnych obowiąań, a PKP PLK S.A. cęściowe finansowanie wydatków inwestycyjnych tej spółki wiąanych realiacją projektów ujętych w Wieloletnim Programie Inwestycji Kolejowych do roku 2015. Wsystkie gwarancje w ostatniej dekadie udielone były w predmiotowych prypadkach do wysokości obowiąań, tj. do wartości nominalnej powięksonej o odsetek. 5. Podsumowanie Konstytucyjny limit 60 relacji PDP do PKB ma na celu ogranicenie pryrostu pierwsej e wspomnianych wielkości finansowych i tym samym preciwdiałanie nadmiernemu adłużeniu całego państwa i jego niewypłacalności. Należy unać, że pomimo tego, iż obowiąania SP tytułu udielonych poręceń i gwarancji są obowiąaniami potencjalnymi (niewymagalnymi), instytucje te nie mogą być nadużywane w polskim porądku finansowoprawnym, gdyż mogą powodować wrost PDP. Intencją ustawodawcy, który prewidiał możliwość angażowania SP w udielanie poręceń i gwarancji a obowiąania osób trecich, było stworenie warunków do tego, aby emisja komercyjnych mogła pełnić faktycnie rolę dodatkowego, w stosunku do kredytów bankowych, źródła poyskania kapitału. Z preprowadonej analiy dokumentów publikowanych pre Ministra Finansów wynika, że faktycnie jest to narędie stosowane w celu wsparcia procesów umacniania istotnych obsarów funkcjonowania państwa, które wpływają pośrednio na inne diały gospodarki. 60
Poręcenia i gwarancje udielane pre Skarb Państwa... W u.p.g. ma miejsce faktycne espolenie instytucji różnych diedin prawa w celu lepsego organiowania systemu abepieceń, w którym Skarb Państwa występuje jako poręcyciel i gwarant. Predmiotowe poręcenia i gwarancje stanowią atem formę ucestnictwa Skarbu Państwa w obrocie gospodarcym. Poręcane lub gwarantowane obowiąania wiąane predsięwięciami inwestycyjnymi obciążone są ryykiem towarysącym określonym w art. 7 u.p.g. istotniejsym predsięwięciom. Należy jednak unać, że są one niebędne, a już na pewno celowe, dla rowoju gospodarcego i kulturalnego państwa. Te swoiste abepiecenia o charaktere państwowym spełniają jednoceśnie stabiliującą rolę w obrocie krajowym i w międynarodowych relacjach finansowych i handlowych. Jest to obsar bardo istotnych diałań Skarbu Państwa. Podmioty uprawnione mogą udielać poręcenia lub gwarancji w celu spełnienia pre emitenta świadceń pieniężnych mających swoje źródło w emisji, lec musą one być powiąane celami inwestycyjnymi, o których mowa w art. 7 u.p.g. Dlatego też omawiane poręcenia i gwarancje stanowią narędie polityki gospodarcej, służące wspieraniu różnych predsięwięć o istotnym naceniu dla rowoju gospodarcego państwa. W praktyce są to prede wsystkim inwestycje polegające na moderniacji linii kolejowych ora budowie autostrad, co faktycnie stanowi istotne predsięwięcie inwestycyjne dla rowoju i utrymania infrastruktury. Należy jednak pry tym auważyć, że poa infrastrukturą w art. 7 u.p.g. wskaano również inne obecnie niewspierane bepośrednio obsary inwestycyjne, takie jak: rowój eksportu dóbr i usług; ochrona środowiska; tworenie nowych miejsc pracy wiąanych daną inwestycją w ramach pomocy regionalnej; wdrażanie nowych rowiąań technicnych lub technologicnych będących wynikiem badań naukowych lub prac rowojowych; restrukturyacja predsiębiorstw. Prycyny takiego stanu recy są różne i wielokrotnie nieależne od woli ustawodawcy, bowiem są regulowane pre prawa wolnego rynku i wynikają e mieniającej się sytuacji społecnej i gospodarcej. 61
Wojciech Bożek Z perspektywy doświadceń ostatnich lat wyłania się także rola poręceń i gwarancji udielanych pre SP jako narędia ogranicania negatywnych skutków globalnego kryysu gospodarcego. Bibliografia: Chojna-Duch E., Podstawy finansów publicnych i prawa finansowego, Lexis Nexis, Warsawa 2012. Drwiłło A, Poręcenia i gwarancje Skarbu Państwa, Krytyka Prawa 2013, t. 5, s. 129 145. Drwiłło A., Poręcenia i gwarancje Skarbu Państwa jako instrument finansów publicnych, [w:] Z. Ofiarski (red.), XXV lat preobrażeń w prawie finansowym i prawie podatkowym ocena dokonań i wnioski na prysłość, Wydawnictwo Uniwersytetu Scecińskiego, Wydiał Prawa i Administracji, Scecin 2014. Marchewka-Bartkowiak K., Gwarancje i poręcenia Skarbu Państwa niewykorystane możliwości?, INFOS Zagadnienia społecno-gospodarce 2007, nr 9, s. 1 4, http://www.orka.sejm.gov.pl. Marchewka-Bartkowiak K., Leksykon budżetowy, http://www.sejm.gov.pl. 62