ZAMÓWIENIA PUBLICZNE ORGANIZACJI NARODÓW ZJEDNOCZONYCH

ZAMÓWIENIA PUBLICZNE ORGANIZACJI NARODÓW ZJEDNOCZONYCH

Program informacyjny pn. Zamówienia Publiczne Organizacji Narodów Zjednoczonych jest realizowany przez Inicjatywę Sekretarza Generalnego ONZ Global Compact w Polsce (Global Compact) we współpracy z Ministerstwem Gospodarki, innymi resortami oraz urzędami marszałkowskimi. Program jest adresowany do przedsiębiorstw prywatnych oraz instytucji otoczenia biznesu zainteresowanych włączeniem się do systemu zamówień publicznych Organizacji Narodów Zjednoczonych (ONZ). Celem Programu jest zwiększenie ilości polskich firm biorących w nim udział oraz zwiększeniem wartości ich zamówień. Dla UN Global Compact istotne znaczenie ma wprowadzenie do systemu zamówień publicznych ONZ polskich firm respektujących prawo i standardy międzynarodowe. Wymaga tego dokument UN Supplier Code of Conduct, który został przyjęty przez Organizację Narodów Zjednoczonych, w oparciu o 10 zasad UN Global Compact, wspierających i umożliwiających partnerstwo pomiędzy Systemem ONZ a sektorem prywatnym. Zgodnie z zaleceniem Sekretarza Generalnego ONZ, jedynie etyczne firmy, najlepiej będące członkiem UN Global Compact, mogą ubiegać się o włączenie do systemu zamówień publicznych ONZ. Rola polskiego biznesu i wartość wygrywanych kontraktów w ramach systemu zamówień publicznych ONZ powinna systematycznie rosnąć. Tymczasem trend jest niestety malejący. W roku 2013 udział polskiego biznesu w całkowitej wartości rynku zamówień systemu ONZ wyniósł zaledwie 0,02%. W roku 2014 wartość procentowa spadła do 0%. Global Compact stawia sobie za cel odwrócenie tego trendu inaugurując w roku 2015 program Zamówienia Publiczne ONZ. Uważamy, że polskie firmy mogą skutecznie konkurować nie tylko ceną ale przede wszystkim jakością dostarczanych produktów i usług. To, co oceniamy jako barierę to niewystarczająca wiedza praktyczna o systemie zamówień publicznych ONZ oraz niewielka wiedza o krokach formalno-prawnych, które firma powinna podjąć aby skutecznie konkurować na wzrastającym rynku zamówień publicznych ONZ. Agencje 1 Systemu Narodów Zjednoczonych nabywają rocznie towary i usługi o wartości przekraczającej 16.1 mld USD 2. Ponad 30 Agencji Systemu ONZ nabywa towary i usługi ze 193 krajów. Rynek zamówień publicznych ONZ wzrósł o 11 mld USD od roku 2003 do roku 2013. 44,5 % 3 z tej sumy przypadło dziesięciu krajom, najbardziej zaangażowanym w dostarczanie towarów i usług. Rynek systemu zamówień publicznych ONZ wynosi ponad 16 mld USD rocznie i systematycznie rośnie. Jest to rynek bardzo zróżnicowany i obejmujący wszystkie kraje świata. Zamówienia Systemu Narodów Zjednoczonych w 2013 r. (towary i usługi) Zdrowie 22% Wartość zamówień publicznych ONZ w latach 2009-2013 (w % oraz mln. dol.) 18000 16000 14000 12000 1000 8000 13797 14544 14267 6394 7075 7066 53,7% 51,4% 50,5% 15372 16083 6808 7634 55,7% 52,5% Transport 16% 27% Pozostałe towary i usługi 4% Paliwo i domieszki do paliw 10% Żywność i rolnictwo 6000 4000 2000 0 7403 7469 7210 8564 8449 46,3% 48,6% 49,5% 44,3% 47,5% 2009 2010 2011 2012 2013 towary usługi Budownictwo i inżynieria 11% 10% Usługi zarządzania i administracji Źródło: 2013 Annual Statistic Report on UN Procureme 1 Przez Agencje należy rozumieć agencje, programy, fundusze, banki działające w ramach systemu ONZ 2 Według raportu 2013 Annual Statistical Report on United Nations Procurement 3 Według danych z roku 2013.

Agencje zamawiają różnorodne towary i usługi, zależnie od implementowanych i realizowanych przez nie programów i projektów. Towary i usługi zamawiane są zarówno przez siedziby Agencji, jak i ich biura regionalne. Dostawcami tychże to- Całkowita wartość zamówionych w poszczególnych krajach dóbr i usług w mln USD 4900 do 95855.12 199 do 1766 3333 do 4900 1766 do 3333-1.19 do 199 brak danych warów i usług mogą być MŚP, duże przedsiębiorstwa, jak i konsorcja przedsiębiorców. Poniższe zestawienie przedstawia najczęściej zamawiane towary i usługi według sektorów.

Procurement Division wartość zakupionych dóbr i usług w 2013 w mln USD 8,4% 8% 5,1% 4,2% 4% Każdy z zaprezentowanych powyżej sektorów ma swoją specyfikę, którą trzeba przeanalizować. Przykładowo w sektorze żywność i rolnictwo w 2013 roku World Food Programme (WFP) zamówił produkty żywnościowe i napoje o łącznej wartości przekraczającej 1,16 mld USD oraz usługi transportowe, magazynowe i kurierskie o łącznej wartości przekraczającej 923 milionów USD. 3,5% 3% Żywność zakupiona w Europie 18,3% 22,3% Usługi transportu lotniczego 670 mln USD Produkty chemiczne i ropopochodne 549 mln USD Racje żywnościowe i usługi cateringowe 252 mln USD Usługi powiązane z architekturą, inżynierią i budownictwem 239 mln USD Leasing i wynajem 153 mln USD Usługi zarządcze 127 mln USD Konserwacja, usługi serwisowe i naprawy 120 mln USD Usługi spedycyjne i dostawcze 106 mln USD Urządzenia i usługi telekomunikacyjne 89 mln USD Urządzenia do elektronicznego przetwarzania danych (EPD) oraz usługi w zakresie ich konserwacji 87 mln USD Pojazdy mechaniczne/części do nich oraz urządzenia transportowe 66 mln USD Usługi związane z komputerami i technologia informacyjną 54 mln USD Podróże i związane z tym usługi 49 mln USD Prefabrykowane budynki 45 mln USD 13% 2,9% 2,2% 1,8% 1,6% 1,5% 1,2% 1,2% 0,8% 0,7% 1,3% 0,7% 7,1% Inne 214 mln USD Serwis sprzątający oraz utylizacja odpadów 39 mln USD Urządzenia ochronne i bezpieczeństwa oraz usług w tym zakresie 37 mln USD Zarządzanie i konserwacja budynków 37 mln USD Operacje lotniskowe 23 mln USD Bankowość i inwestycje 21 mln USD Urządzenia elektryczne, podzespoły elektroniczne 20M z a k u p i o n e p r o d u k t y Towar Ilość (tony) Wartość (w USD) Wysokowartościowa przetworzona żywność 75 989 93 943 421 Suche nasiona 46 374 24 382 783 Mąka pszenna 22 893 17 936 174 Cukier 31 266 16 983 204 Ryż 13 628 10 729 580 Inne 1 652 7 986 683 Olej roślinny 4 988 7 266 600 Pszenica 5 752 2 266 895 Kaszka kukurydziana 5 076 2 111 193 Całość 207 618 183 566 534 W ramach polityki zrównoważonego i odpowiedzialnego zaopatrzenia system ONZ stara się zmniejszać wszelkie ryzyko środowiskowe i społeczne występujące w trakcie dostawy towarów i usług. Stąd do systemu zamówień publicznych ONZ są zapraszane firmy o najwyższych standardach etycznych oraz pełnej transparentności, gdzie łańcuch dostaw nie budzi wątpliwości. Dla Systemu ONZ firmy, które są członkiem UN Global Compact i zobowiązały się formalnie do przestrzegania 10 zasad UN Global Compact, są preferowane przy ocenie składanych ofert. Udział procentowy firm skupionych w UN Global Compact w systemie zamówień publicznych ONZ systematycznie rośnie. W roku 2009 było to 16% zaś w roku 2013 już 27%.

Rozmieszczenie zakupionych towarów pod względem ich wartości w mln USD Trendy w zakupach żywności / Zmiany dostaw żywności 1990-2013 Wartość (w mln USD) Ilości (w mln ton) 1 600 4 1 400 3,5 1 200 3 1 000 2,5 800 2 600 1,5 400 1 200 0,5 0 0 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2003 r. uwzględnia 518,000 ton żywności za 182. dla Iraku 2004 r. uwzglęnia 1.562,000 ton żywności za 540 mln. dol. dla Iraku Wartość (w mln USD) Wartość - bez Iraku (w mln USD) Wartość (w mln USD) Ilość bez Iraku (w mln ton) Polskie produkty rolne, mogą konkurować tutaj nie tylko ceną ale również jakością. Także bliskość Polski z obszarami dotkniętymi kryzysami humanitarnymi (Ukraina, Syria, Irak, Jordania, Turcja) jest istotnym czynnikiem pozwalającym na synergię cenową związaną z kosztami logistyki. 0-1 15-30 1-6 powyżej 30 6-15 brak zakupów Według danych prezentowanych przez raport roczny przygotowany na zlecenie UNOPS 4, polscy przedsiębiorcy w roku 2013 najczęściej dostarczali środki farmaceutyczne i sprzęt laboratoryjny oraz świadczyli usługi administracyjne i inżynieryjne, gdzie konkurencja jest relatywnie wysoka. Łącznie dostarczyli towary i usługi o wartości 2,4 mln USD, co stanowi 0,02% całkowitej wartości rynku zamówień systemu ONZ w roku 2013. Oczywiście warto utrzymać obecność polskich firm w sektorze środków farmaceutycznych oraz sprzętu laboratoryjnego, ale to co rekomendujemy to większą dywersyfikację i skierowanie uwagi polskiego biznesu na sektory gdzie wolumen środków jest największy. Światowy Program Żywnościowy dostarcza produkty żywnościowe do 91 krajów, w tym 72 rozwijających się. 4 Patrz przypis 1.

Rejestracja Każdy potencjalny dostawca powinien zarejestrować się przy pomocy platformy zamówień systemu ONZ - United Nations Global Marketplace (UNGM). Rejestracja umożliwia dostawcom wprowadzenie swoich produktów i usług do wielu Agencji, Programów i Funduszy systemu ONZ z różnych krajów i regionów, wypełniając przy tym tylko jeden formularz rejestracyjny. Z platformy UNGM korzysta 29 Agencji, Programów i Funduszy systemu Narodów Zjednoczonych, w tym UN/PD, UNOPS, UNICEF, UNESCO, WHO, PAHO, WFP, UNDP, UNIDO, ILO, UNRWA, WMO, ADB. W kontekście działań planowanych w Polsce, będziemy zachęcać do jak najszerszego włączania się polskich firm do UN Global Compact oraz do pełnego wdrożenia 10 zasad, w oparciu o które zostaną przygotowane do walki konkurencyjnej w ramach systemu zamówień publicznych ONZ. głównych zasad, na których opiera się system zamówień Narodów Zjednoczonych najlepsza jakość do ceny uczciwość, rzetelność, transparentność efektywna konkurencja oszczędność i efektywność uwzględnienie celów Organizacji Narodów Zjednoczonych Rejestracja jest wolna od opłat. Niektóre Agencje udostępniają swoje platformy zamówień publicznych. Rejestracja na takiej platformie jest konieczna jeśli Agencja nie korzysta z UNGM. W trakcie rejestracji przedsiębiorca powinien zapoznać się z United Nations Supplier Code of Conduct w celu jego akceptacji i wdrożenia. UN Supplier Code of Conduct określa standardy i podstawowe zasady dla dostawców, którymi powinni kierować się w swojej codziennej działalności wobec pracowników, kontrahentów oraz wszelkich innych podmiotów, z którymi współpracują. UN Supplier Code of Conduct powinien być wdrożony przez każdego dostawcę zgodnie z zasadami przyjętymi przez UN Global Compact. Po prawidłowo przeprowadzonym procesie rejestracji przedsiębiorca uzyskuje status dostawcy. Niektóre Agencje przeprowadzają wstępną weryfikację polegającą na ocenie spełnienia przez potencjalnego dostawcę określonych kryteriów, w szczególności kryterium doświadczenia, etyki i transparentności, kondycji finansowej, stabilności czy referencji. UNGM posiada trzy poziomy rejestracji, umożliwiające rejestrację wszystkim przedsiębiorcom. Każdy poziom charakteryzuje się odrębnymi kryteriami i zasadami dostępu. Poziom podstawowy szacunkowa wartość zamówienia wynosi mniej niż 40 000 USD; Poziom 1 szacunkowa wartość zamówienia wynosi do 500 000 USD; Poziom 2 szacunkowa wartość zamówienia wynosi powyżej 500 000 USD. Poziom 1 jest najczęściej wybierany przez potencjalnych dostawców, przy czym wymagane jest, aby przedsiębiorca prowadził działalność min. 3 lata. Przedsiębiorca nie spełniający tego kryterium może zarejestrować się na poziomie podstawowym.

Członkowie UN Global Compact i ich udział w rynku zamówień publicznych systemu ONZ (w % i.) 30 000 30% 25 000 25% 22% 20 000 20% 18% 18% 16% 15 000 15% 10 964 11 271 11 183 11 445 10 902 10 000 10% 5 000 5% 1 779 2 022 2 024 2 552 2 965 0 0 2009 2010 2011 2012 2013 Zamówienia powyżej 30 tyś. USD Źródło: 2013 Annual Statistic Report on UN Procureme Kody UNCCS Zamówienia poniżej 30 tyś. USD Wszystkie towary i usługi zamawiane w ramach systemu ONZ usystematyzowane są według klasyfikacji objętej United Nations Common Coding System (UNCCS). Kody UNCCS stanowią sześciocyfrowe oznaczenie dla ponad 20 000 kategorii towarów i usług. Towary oznaczone są kodami UNCSS od 000000-499999, zaś usługi kodami UN- CSS od 500000-999999. Poszczególne Agencje wyszukują potencjalnych dostawców używając kodów UNCCS. Dlatego istotne jest, aby kody UNCCS były wybrane odpowiednio do usług i towarów oferowanych przez dostawcę. 27% Udział w zamówieniach firm UN Global Compact Dostawca może prenumerować newsletter o zbliżających się przetargach (TENDER ALERT SERVICE). Newsletter wysyłany jest każdorazowo na adres e-mail wskazany przez dostawcę. Rodzaje przetargów prowadzonych przez Agencje systemu ONZ oraz wskazane wartości zamówień mogą się różnić w zależności od Agencji. Tryby zamówień publicznych w systemie Narodów Zjednoczonych Rodzaje zamówień publicznych Mikrotransakcje Zapytanie przetargowe (RFQ) Zaproszenie do składania ofert (ITB) Zapytanie ofertowe (RFP) Kontrakty bezpośrednie Sytuacje wyższej konieczności Wartość kontraktu Poniżej 5,000 USD 2,500-100,000 USD Powyżej 100,000 USD Powyżej 100,000 USD Każda kwota uzasadniona przez FRR 121.05 Zależy od zasad zdefiniowanychprzez procedury przyśpieszone Przedmiot zamówienia Dobra (towarowe lub dostępne od ręki) Usługi (zestandaryzowane) Roboty publiczne (proste) Dobra (towarowe) Usługi (zestandaryzowane) Roboty publiczne (proste) Dobra Usługi Roboty publiczne Usługi Dobra (towarowe) Roboty publiczne (proste) Dobra Usługi Roboty publiczne Warunki rynkowe Rynek konkurencyjny Rynek konkurencyjny Rynek konkurencyjny Rynek konkurencyjny Warunki zdefiniowane przez FRR 121.05 Klęski żywiołowe, epidemie, sytuacje kryzysowe Podanie Oficjalne zaproszenie (pisemne) Reklama Reklama Usługi (zestandaryzowane) Bezpośrednie zaproszenie Bezpośrednie zaproszenie lub negocjacje Forma podania o przyznanie Konkurencja Regionalna lub lokalna Międzynarodowa lub krajowa Międzynarodowa Międzynarodowa Brak konkurencji Brak konkurencji

Zapytanie przetargowe (RFQ) Wartość zamówienia do 100,000 USD 5. Nieformalne zaproszenie do składania ofert. Dotyczy towarów i usług dostępnych na rynku w chwili złożenia zaproszenia. Co do zasady dostawca powinien złożyć ofertę obejmującą wycenę i warunki dostawy towaru lub warunki świadczenia usług będących przedmiotem zamówienia. Zaproszenie do składania ofert (ITB) Wartość zamówienia ponad 100,000 USD 6. Formalna procedura przetargowa. ITB zasadniczo dotyczy towarów szczegółowo określonych w specyfikacji załączonej do dokumentacji przetargowej. Zasadą jest udzielenie zamówienia dostawcy, który spełnia wszystkie warunki zamówienia (w tym warunek zgodności z techniczną specyfikacją) oraz proponuje najniższą cenę. Zapytanie ofertowe (RFP) Wartość zamówienia ponad 100,000 USD 7. Formalna procedura przetargowa stosowana przy zamówieniach usług lub usług wraz z towarami. Zamówienie udzielane jest dostawcy, którego oferta najbardziej odpowiada wymaganiom określonym w dokumentacji przetargowej. Zasadniczo cena nie stanowi warunku determinującego wybór oferty. Zaproszenie do wyrażenia zainteresowania (EOI) Stanowi zaproszenie do wyrażenia przez dostawców zainteresowania udziałem w konkretnym przetargu. W odpowiedzi na zaproszenie przedsiębiorcy powinni w szczególności wskazać towary lub usługi, które zamierzają dostarczyć lub świadczyć, posiadane przez nich kwalifikacje i doświadczenie. Agencja wysyłając zaproszenie może określić inne wymagania konieczne do spełnienia przez potencjalnych dostawców. Deklaracje zainteresowania przedstawione przez przedsiębiorców oceniane są przez Agencje pod kątem spełnienia określonych warunków. W trakcie EOI Agencja, co do zasady, dokonuje selekcji zgłoszonych zainteresowań oraz zaprasza wybranych przedsiębiorców do etapu II. Przetargi w ramach systemu ONZ organizowane są jako międzynarodowe, krajowe lub regionalne w formule otwartej lub zamkniętej. Ich rodzaj zależy od projektu realizowanego przez Agencję lub Program, przy czym preferowane są otwarte przetargi międzynarodowe. Waluta Oferty powinny być wycenione w dolarach amerykańskich (USD). Niektóre Agencje stosują inne waluty, takie jak franki szwajcarskie (CHF). Dostawcy z krajów Unii Europejskiej mogą stosować ceny w Euro, jak również w innej wymienialnej walucie. Oferty opiewające na walutę inną niż USD, zasadniczo zostaną każdorazowo przeliczone na USD według kursu wymiany Organizacji Narodów Zjednoczonych na dzień otwarcia ofert. 5 Wartości mogą się różnić się w zależności od Agencji, np. UNOPS przyjmuje wartość zamówienia do 50.000 USD, zaś UNESCO do 30.000 USD. 6 Patrz przypis 5. 7 Patrz przypis 5.

Agencje, Programy i Fundusze Systemu Narodów Zjednoczonych, które nabywają rocznie towary i usługi za więcej niż 100 000 dol., w większości poprzez platformę United Nations Global Marketplace: Program jest objęty honorowym patronatem Ministra Gospodarki Emilii Plater 25 / 64, 00-688 Warszawa 22 646 52 58 www.ungc.org.pl