I.Po przeczytaniu tekstu wykonaj polecenia. Demokracja europejska jest, jak wiadomo, dziedzictwem starożytnej Grecji. Później praktykowana była z powodzeniem w republikańskim Rzymie. Pewne formy rządów demokratycznych (samorządowych ) przetrwały następnie w średniowiecznych gminach miejskich oraz tzw. Republikach miejskich występujących na niektórych obszarach dawnych prowincji rzymskich, a nawet poza nimi[ ]Wszystkie tamte formy rządzenia miały wszelako jedną ważną wspólną cechę : opierały się na kwalifikowanej (ograniczone prawo wyborcze, wybory kurialne)demokracji bezpośredniej. Demokracja nowoczesna jest systemem nieco innego rodzaju. To demokracja powszechna i pośrednia, wieloszczeblowa. Tylko nieliczne urzędy, i to nie we wszystkich krajach demokratycznych, obsadzane są w wyborach bezpośrednich. Co więcej dawni elektorzy, właśnie dzięki systemowi kurialnemu i bezpośredniości wyborów, wybierali na urzędy publiczne ludzi, których znali osobiście, podczas, gdy dzisiejszy wybierają osoby znane niemal wyłącznie z przekazów medialnych(pośrednich)>kto nie ma dziś dostępu do telewizji, ten w zasadzie pozbawiony jest szans na wybór. W tym sensie demokracja współczesna jest w stu procentach demokracją medialną. A dostęp do mediów, szczególnie do telewizji kandydat na urząd uzyskuje z reguły przez partię polityczną. Tak więc, elity polityczne są w nowoczesnych demokracjach z reguły zamknięte. Tutaj wyborcy kierują się w swoich decyzjach politycznych nie osobistą znajomością kandydata, ani nawet jego programem, ale jego zachowaniem, często wręcz głownie jego wyglądem. A kreatorami zachowania i wyglądu kandydata są w coraz większym stopniu tzw. Wizażyści. O efekcie demokratycznych wyborów decydują więc w coraz większym stopniu zupełnie inne czynniki niż przekonania polityczne i preferencje wyborców. A. Wymień dwie podane w tekście różnice między demokracją starożytną a współczesną. B. Wymień dwie cechy tzw. Demokracji medialnej(telewizyjnej). C. Wyjaśnij, jaki zdaniem autora tekstu- czynnik wpływa na decyzje podejmowane przez współczesnych wyborców. II. Słowo pluralizm oznacza: A. prawo do występowania wielu światopoglądów w społeczeństwie. B. Zgodę władz państwowych na posiadanie przez obywateli obywatelstwa innego państwa. C. Uznanie prawa obywateli do tworzenia wielu organizacji społecznych. D. Przekonanie, że każdy obywatel bez względu na płeć, wyznanie i rasę ma jednakowe prawa obywatelskie. III. System parlamentarny to system oparty na zasadzie podwójnej egzekutywy. Oznacza to, że A. premier ma pełnię władzy. B. Szef rządu jest jednocześnie głowa państwa. C. Funkcje głowy państwa i szefa rządu są rozdzielone. D. Szef partii rządzącej automatycznie zostaje premierem. IV. Dopisz nazwy do scharakteryzowanych systemów politycznych. 1
A> System ten opiera się na przekazaniu władzy w ręce ciała przedstawicielskiego. Z szeregów partii, która wygrała wybory, wyłaniany jest gabinet. Premierem zostaje zwykle lider zwycięskiej partii(lub koalicji) B> Podstawowym założeniem tego sytemu jest odseparowanie trzech rodzajów władzy państwowej. Nie wolno łączyć w jednym ręku funkcji parlamentarnych i rządowych. Głowa państwa i członkowie władzy ustawodawczej wybierani są w wyborach powszechnych. C> System ten łączy w sobie elementy innych systemów. Władzę sprawuje rząd, lecz jednocześnie prezydent posiada szerokie uprawnienia w zakresie polityki zagranicznej i obronnej. V. Wymień trzy warunki,aby państwo mogło być zaliczane do demokratycznych. VI. Wyjaśnij na czym polega procedura tzw. Impeachmentu obowiązująca w amerykańskim systemie politycznym. VII. Poniższa charakterystyka dotyczy jednego z systemów ustrojowych funkcjonujących we współczesnych państwach. Podaj nazwę tego systemu.: Założeniem tego systemu jest pełna i niepodzielna władza parlamentu jako jedynego reprezentanta społeczeństwa, w imieniu, którego sprawuje władze. Wszystkie inne organy władzy są jako emanacja parlamentu, powołana do realizacji wyznaczonych zadań. Polityczna odpowiedzialność rządu właściwie nie istnieje, gdyż stanowi on komitet polityczny parlamentu. VIII. Plutokracja oznacza rządy bogatych. Jest to jednocześnie negatywne określenie związane z funkcjonowaniem najzamożniejszych grup społeczeństwa w państwie. Wymień i scharakteryzuj trzy zagrożenia, jakie dla demokracji mogą stanowić ludzie bogaci. IX. Wyjaśnij znaczenie słowa populizm. Dlaczego jest to zjawisko groźne dla demokratycznego systemu? X. Która organizacja stawia sobie za główny cel przeciwdziałanie korupcji życia publicznego. A. Amnesty International. B. Human Rights Watch. C. International Labor Organization. D. Transparency International. XI Jednym ze zjawisk świadczących o patologii funkcjonowania systemów politycznych jest pojawienie się tzw. Prawa powielaczowego. Wyjaśnij znaczenie tego pojęcia i określ, na czym polega jego patologiczny charakter. XII. Uzupełnij : Doktryna Organizacja państwa Zasady gospodarki 2
KOMUNIZM LIBERALIZM SOCJALDEMOKRACJA 1.dyktatura proletariatu 2.gospodarka centralnie sterowana 3.państwo dobrobytu 4.system parlamentarno gabinetowy. 5.system prezydencki 6.wolność gospodarowania XIII. E. Burke uważany jest za twórcę doktryny. XIV. Wyjaśnij, na czym polega integrująca funkcja ideologii XV. Odpowiedz na pytania do tekstu: Widmo komunizmu krąży po Europie widmo komunizmu. Komunizm jest już przez wszystkie potęgi europejskie uznany za potęgę. Czas już najwyższy, aby komuniści wyłożyli otwarcie wobec całego świata swój system poglądów, swoje cele, dążenia i bajce o widmie komunizmu przeciwstawili manifest samej partii. Wyrosłe z upadku społeczeństwa feudalnego nowoczesne społeczeństwo burżuazyjne nie zniosło przeciwieństw klasowych. Zastąpiło ono jedynie dawne klasy, dawne warunki ucisku, dawne formy walki przez nowe. Nasza epoka, epoka burżuazji, wyróżnia się jednak tym, że uprościła przeciwieństwa klasowe. Całe społeczeństwo rozszczepia się coraz bardziej i bardziej na dwa wielkie, wrogie obozy, wręcz przeciwstawne sobie klasy : burżuazję i proletariat. Wszelkie społeczeństwa dotychczas opierało się na,jak widzieliśmy, na przeciwieństwie klas uciskających i klas uciskanych. Ale po to, by można było uciskać pewną klasę, trzeba zapewnić jej warunki, w których mogłaby ona wlec przynajmniej niewolniczy żywot Chłop poddany wydźwignął się w warunkach poddaństwana członka gminy, podobnie jak drobnomieszczanin pod jarzmem feudalistycznego absolutyzmu i bourgeois. W przeciwieństwie do tego współczesny robotnik, zamiast ponosić się wraz postępem przemysłu, coraz bardziej spychany jest poniżej warunków istnienia swej własnej klasy. Robotnik staje się nędzarzem i pauperyzm rozwija się jeszcze szybciej niż ludność i bogactwo. Ujawnia się tu wyraźnie, że burżuazja jest niezdolna do pozostawania nadal panującą klasą społeczeństwa i do narzucaniu społeczeństwu warunków istnienia swej klasy jako normy regulującej. Jest ona niezdolna do panowania, gdyż jest niezdolna do zapewnienia swemu niewolnikowi egzystencji bodaj w ramach jego niewolnictwa, gdyż jest zmuszona spychać go do stanu, w którym musi go żywić. Podstawowym warunkiem istnienia i panowania klasy burżuazji jest nagromadzenie bogactw w rękach osób prywatnych, tworzenie i pomnażanie kapitału; warunkiem istnienia kapitału jest praca najemna. Praca najemna opiera się wyłącznie na konkurencji pomiędzy sobą. Postęp przemysłu, którego burżuazja jest bezwolnym i biernym nosicielem, stawia na miejsce izolacji robotników wskutek konkurencji ich rewolucyjne zespolenie za pomocą stowarzyszenia. Wraz z rozwojem wielkiego przemysłu usuwa się przeto spod nóg burżuazji sama podstawa, na której wytwarza ona i przywłaszcza sobie produkty. Wytwarza ona przede wszystkim swoich własnych grabarzy. Jej zagłada i zwycięstwo proletariatu są jednakowo nieuniknione. Proletariusze wszystkich krajów, łączcie się! 3
A. Podaj nazwiska autorów i tytuł pracy, z której pochodzi cytowany fragment. B. Przedstaw dwa elementy koncepcji rozwoju społecznego przedstawionej w cytowanym fragmencie. C. W jaki sposób autorzy uzasadniali nieuchronne ich zdaniem zwycięstwo proletariatu? XVI. Sformułowana przez prezydenta Stanów Zjednoczonych Jamesa Monroego doktryna polityczna, zwana od jego nazwiska doktryną Monroego. Dotyczyła: A. polityki Stanów Zjednoczonych względem Chin B. postępowania wobec ludności Indiańskiej na kontynencie amerykańskim C. stosunków między USA a Japonią D. relacji między USA a państwami europejskimi. XVII. Do podanych poniżej zdań dopisz w tabeli prawda (P) lub fałsz (F). A B C Jedną z cech charakterystycznych współczesnej prawicy jest przywiązanie do wartości religijnych. Siły uważające się obecnie za lewicowe nie interesują się zagadnieniami ekologicznymi Doktryna socjaldemokratyczna przeżywa kryzys wartości związany z upadkiem systemu komunistycznego. XVIII. Uzupełnij tekst. Współczesne ruchu socjalistyczne odgrywają w polityce europejskiej ważną rolę. Największą partią socjaldemokratyczną Europy jest A), rządząca od 2005 roku w Niemczech. Jej przywódca B). był jednocześnie kanclerzem Niemiec. Także w Wielkiej Brytanii współcześni socjaldemokraci odgrywają ważną rolę, a ich partią jest C). XIX. Spośród wymienionych niżej europejskich polityków dwóch zaliczanych jest do grupy polityków skrajnie prawicowych. Obok ich nazwisk wpisz w tabeli literę P. A B C D E Tony Blair Silvio Berlusconi Jorg Haider Michael Howard Jean-Marie Le Pen XX. Napisz, kto ma prawo zgłaszania kandydatów na posłów i senatorów. XXI. Wymień trzy organy państwowe, które są powoływane przy udziale Prezydenta. XXII. Ważność wyborów do Sejmu RP stwierdza: A. Prezydent RP B. Sąd Najwyższy C. Senat RP D. Trybunał Konstytucyjny. 4
XXIII. Przeczytaj zamieszczony poniżej fragment Konstytucji RP i przedstaw graficznie zawartą w nim zasadę. Art.10. 1. Ustrój Rzeczpospolitej Polskiej opiera się na podziale i równowadze władz ustawodawczej, władzy wykonawczej i władzy sądowniczej. 2. Władzę ustawodawczą sprawuje Sejm i Senat, władzę wykonawczą Prezydent rzeczpospolitej Polskiej i Rada Ministrów, a władzę sądowniczą sądy i trybunały. Władza w RP 5