Verwaltungsverfahrensgesetz

Zweisprachige Textausgabe Tekst dwuj zyczny Verwaltungsverfahrensgesetz Kodeks post powania administracyjnego T umaczenie Rödl & Partner Opracowanie redakcyjne Przemys aw Fil Jens Jungmann

Verwaltungsverfahrensgesetz Kodeks post powania administracyjnego

T umaczenie / Textübersetzung Zbigniew Obara Julian Wunderer Ró a Zielnik-Ko odziƒska Opracowanie redakcyjne / redaktionelle Bearbeitung Przemys aw Fil Jens Jungmann

Zweisprachige Textausgabe Tekst dwuj zyczny Verwaltungsverfahrensgesetz Kodeks post powania administracyjnego We wspó pracy z / in Zusammenarbeit mit WYDAWNICTWO C.H.BECK WARSZAWA 2011

Kodeks postępowania administracyjnego Verwaltungsverfahrensgesetz Stan prawny:/ Rechtsstand: 01.07.2011 Ochrona praw autorskich: tłumaczenia tekstów ustawowych, jak również ich opracowania w ujednoliconej wersji, są chronione krajowym i międzynarodowym prawem autorskim. Ochrona ta dotyczy również pochodzących od Wydawnictwa tytułów artykułów i przypisów oraz opracowania redakcyjnego. Urheberrechtlicher Schutz: die Übersetzungen der Gesetzestexte einschließlich der Einarbeitung von Aktualisierungen stehen unter dem Schutz des nationalen und internationalen Urheberrechts. Dies gilt auch für die nicht amtlichen Artikelüberschriften, für Anmerkungen in nicht amtlichen Fußnoten und für die sonstige redaktionelle Bearbeitung. Wydawca: Anna Wieczorek Projekt okładki: Maryna Wiśniewska Projekt layoutu: Jacek Bociąg, Editio Wydawnictwo C.H. Beck 2011 Wydawnictwo C.H. Beck Sp. z o.o. ul. Bonifraterska 17, 00 203 Warszawa Skład i łamanie: DMQuadro Druk i oprawa: Elpil, Siedlce ISBN: 978-83-255-2605-4 ISBN ebook: 978-83-255-2606-1

Spis treści/ Inhaltsverzeichnis Wstęp... Einleitung... VI VII Kodeks postępowania administracyjnego z dnia 14 czerwca 1960 r.... 2 Verwaltungsverfahrensgesetz vom 14. Juni 1960... 3 V

Wstęp Nasze 20-letnie doświadczenie pokazało, że znaczącą trudnością dla zagranicznych inwestorów jest brak dostępności polskich aktów prawnych w językach obcych, stąd i zapotrzebowanie na usługi doradztwa podatkowego jest duże, tym bardziej, że prawo podatkowe jest różnie interpretowane przez organy skarbowe. Interpretacje w podobnych sprawach bywają zupełnie różne. Nie dziwi zatem w tym kontekście, że Polska zajmuje dopiero 121. miejsce na świecie pod względem łatwości płacenia podatków (raport Paying Taxes 2011 opublikowany przez Bank Światowy). Polskę wyprzedza szereg krajów ze słabo rozwiniętą gospodarką, w tym dla przykładu Iran (115. miejsce) czy Tanzania (120.). Dlatego z entuzjazmem przyjęliśmy informację, że na początku kwietnia br. weszła w życie nowelizacja ustawy Kodeks postępowania administracyjnego. Jednym z najistotniejszych aspektów nowelizacji jest wprowadzenie, obok dotychczas istniejącej możliwości skarżenia bezczynności organów administracji publicznej, możliwości skarżenia prowadzenia przez organy administracji publicznej postępowania w sposób przewlekły (długotrwale nieuzasadniony). Wierzymy, że nowelizacja wpłynie pozytywnie na szybkość oraz efektywność pracy administracji publicznej, a w konsekwencji na poziom zadowolenia osób z nią się stykających. Oddajemy zatem w Państwa ręce tłumaczenie na język niemiecki Kodeksu postępowania administracyjnego. Mamy również nadzieję, że tłumaczenie przepisów przyczyni się one do zwiększenia zainteresowania Polską jako krajem, w którym można dobrze zainwestować kapitał. Polska, mimo złych ratingów, jest od lat dla Niemiec największym partnerem handlowym, a irmy niemieckie w Polsce stanowią najliczniejszą grupę inwestorów. Do nich właśnie adresujemy niniejszą publikację. VI

Einleitung Unsere 20-jährige Erfahrung hat gezeigt, dass polnische Rechtsakte in Fremdsprachen nicht zugänglich sind, was für ausländische Investoren eine erhebliche Schwierigkeit darstellt. Daher ist die Nachfrage nach Dienstleistungen im Bereich Steuerberatung groß, und zwar umso mehr, als die Steuervorschriften durch die Steuerbehörden oft verschieden ausgelegt werden. Bei ähnlichen Sachverhalten können sich die Auslegungen sehr stark voneinander unterscheiden. Es ist daher kein Wunder, dass Polen im Hinblick auf die Einfachheit der Steuerzahlung nur den 121. Platz weltweit belegt (Bericht Paying Taxes 2011, veröffentlicht von der Weltbank). Polen landete damit noch hinter solchen Ländern mit einer schwach entwickelten Wirtschaft wie der Iran (115. Platz), Laos (116. Platz), Kolumbien (118. Platz), Guyana (119. Platz) und Tansania (120. Platz). Aus diesem Grund haben wir die Information über das Inkrafttreten der Novelle des Verwaltungsverfahrensgesetzes zu Anfang April mit Begeisterung aufgenommen. Einer der wichtigsten Aspekte der Novelle besteht darin, dass es neben der bereits bestehenden Möglichkeit einer Untätigkeitsklage nunmehr möglich ist, gegen die Langwierigkeit des Verfahrens zu klagen, wenn diese Langwierigkeit auf Dauer unbegründet ist. Wir sind überzeugt, dass die Novelle sich positiv auf die Efektivität der öfentlichen Verwaltung auswirken, deren Arbeit beschleunigen und zu größerer Zufriedenheit bei denjenigen führen wird, die mit der öfentlichen Verwaltung zu tun haben. Aus diesem Grund freuen wir uns, Ihnen die deutsche Übersetzung des polnischen Verwaltungsverfahrensgesetzes überreichen zu können. Wir hofen außerdem, dass diese Übersetzung der Vorschriften dazu beitragen wird, das Interesse an Polen als Investitionsstandort zu steigern. Polen ist, trotz der schlechten Ratings, seit Jahren der größte Handelspartner für Deutschland, und deutsche Firmen bilden in Polen die zahlreichste Investorengruppe. An sie richtet sich die vorliegende Veröfentlichung. VII

Kodeks postępowania administracyjnego z dnia 14 czerwca 1960 r. (Dz.U. Nr 30, poz. 168) Verwaltungsverfahrensgesetz vom 14. Juni 1960 (GBl. Nr. 30, Pos. 168) 1

Kodeks postępowania administracyjnego z dnia 14 czerwca 1960 r. (Dz.U. Nr 30, poz. 168) tekst jednolity z dnia 17 marca 1980 r. (Dz.U. Nr 9, poz. 26) tekst jednolity z dnia 9 października 2000 r. (Dz.U. Nr 98, poz. 1071) (zm.: Dz.U. 2001 Nr 49, poz. 509; Dz.U. 2002 Nr 113, poz. 984, Nr 153, poz. 1271, Nr 169, poz. 1387; Dz.U. 2003 Nr 130, poz. 1188, Nr 170, poz. 1660; Dz.U. 2004 Nr 162, poz. 1692; Dz.U. 2005 Nr 64, poz. 565, Nr 78, poz. 682, Nr 181, poz. 1524; Dz.U. 2008 Nr 229, poz. 1539; Dz.U. 2009 Nr 195, poz. 1501, Nr 216, poz. 1676; Dz.U. 2010 Nr 40, poz. 230, Nr 182, Nr 167, poz. 1131, poz. 1228; Dz.U. 2011 Nr 6, poz. 18, Nr 34, poz. 173) Spis treści Dział I. Przepisy ogólne 1 60 Rozdział 1. Zakres obowiązywania 1 5 Rozdział 2. Zasady ogólne 6 16 Rozdział 3. Organy wyższego stopnia i organy naczelne 17 18 Rozdział 4. Właściwość organów 19 23 Rozdział 5. Wyłączenie pracownika oraz organu 24 27a Rozdział 6. Strona 28 34 Rozdział 7. Załatwianie spraw 35 38 Rozdział 8. Doręczenia 39 49 Rozdział 9. Wezwania 50 56 Rozdział 10. Terminy 57 60 Dział II. Postępowanie 61 163 Rozdział 1. Wszczęcie postępowania 61 66 Rozdział 2. Protokoły i adnotacje 67 72 Rozdział 3. Udostępnianie akt 73 74 Rozdział 4. Dowody 75 88a 2

Verwaltungsverfahrensgesetz vom 14. Juni 1960 (GBl. Nr. 30, Pos. 168) Einheitstext vom 17. März 1980 (GBl. Nr. 9, Pos. 26) Einheitstext vom 9. Oktober 2000 (GBl. Nr. 98, Pos. 1071) (Gesetzesänderungen: GBl. 2001 Nr. 49, Pos. 509; GBl. 2002 Nr. 113, Pos. 984, Nr. 153, Pos. 1271, Nr. 169, Pos. 1387; GBl. 2003 Nr. 130, Pos. 1188, Nr. 170, Pos. 1660; GBl. 2004 Nr. 162, Pos. 1692; GBl. 2005 Nr. 64, Pos. 565, Nr. 78, Pos. 682, Nr. 181, Pos. 1524; GBl. 2008 Nr. 229, Pos. 1539; GBl. 2009 Nr. 195, Pos. 1501, Nr. 216, Pos. 1676; GBl. 2010 Nr. 40, Pos. 230, Nr. 182, Nr. 167, Pos. 1131, Pos. 1228, GBl. 2011 Nr. 6, Pos. 18, Nr. 34, Pos. 173) Inhaltsübersicht Teil I. Allgemeine Vorschriften 1 60 Abschnitt 1. Geltungsbereich 1 5 Abschnitt 2. Allgemeine Grundsätze 6 16 Abschnitt 3. Höhere und oberste Behörden 17 18 Abschnitt 4. Zuständigkeit der Behörden 19 23 Abschnitt 5. Ausschluss des Mitarbeiters und der Behörde 24 27a Abschnitt 6. Beteiligte 28 34 Abschnitt 7. Erledigung von Angelegenheiten 35 38 Abschnitt 8. Zustellungen 39 49 Abschnitt 9. Ladungen 50 56 Abschnitt 10. Fristen 57 60 Teil II. Verfahren 61 163 Abschnitt 1. Einleitung des Verfahrens 61 66 Abschnitt 2. Niederschriften und Vermerke 67 72 Abschnitt 3. Akteneinsicht 73 74 Abschnitt 4. Beweismittel 75 88a 3

Spis treści Rozdział 5. Rozprawa 89 96 Rozdział 6. Zawieszenie postępowania 97 103 Rozdział 7. Decyzje 104 113 Rozdział 8. Ugoda 114 122 Rozdział 9. Postanowienia 123 126 Rozdział 10. Odwołania 127 140 Rozdział 11. Zażalenia 141 144 Rozdział 12. Wznowienie postępowania 145 153 Rozdział 13. Uchylenie, zmiana oraz stwierdzenie nieważności decyzji 154 163 Dział III. Przepisy szczególne w sprawach ubezpieczeń społecznych 164 181 Dział IV. Udział prokuratora 182 189 Dział V. (skreślony) 190 195 Dział VI. (skreślony) 196 216 Dział VII. Wydawanie zaświadczeń 217 220 Dział VIII. Skargi i wnioski 221 260 Rozdział 1. Postanowienia ogólne 221 226 Rozdział 2. Skargi 227 240 Rozdział 3. Wnioski 241 247 Rozdział 4. Udział prasy i organizacji społecznych 248 252 Rozdział 5. Przyjmowanie skarg i wniosków 253 256 Rozdział 6. Nadzór i kontrola 257 260 Dział IX. Opłaty i koszty postępowania 261 267 Dział X. Przepisy końcowe 268 269 4

Inhaltsübersicht Abschnitt 5. Verhandlung 89 96 Abschnitt 6. Aussetzung des Verfahrens 97 103 Abschnitt 7. Entscheidungen 104 113 Abschnitt 8. Vergleich 114 122 Abschnitt 9. Beschlüsse 123 126 Abschnitt 10. Widersprüche 127 140 Abschnitt 11. Beschwerden 141 144 Abschnitt 12. Wiederaufgreifen des Verfahrens 145 153 Abschnitt 13. Aufhebung, Änderung und Feststellung der Nichtigkeit von Entscheidungen 154 163 Teil III. Besondere Vorschriften über Sozialversicherungen 164 181 Teil IV. Teilnahme des Staatsanwalts 182 189 Teil V. (aufgehoben) 190 195 Teil VI. (aufgehoben) 196 216 Teil VII. Ausstellung von Bescheinigungen 217 220 Teil VIII. Beschwerden und Anträge 221 260 Abschnitt 1. Allgemeine Bestimmungen 221 226 Abschnitt 2. Beschwerden 227 240 Abschnitt 3. Anträge 241 247 Abschnitt 4. Beteiligung der Presse und gesellschaftlicher Organisationen 248 252 Abschnitt 5. Annahme von Beschwerden und Anträgen 253 256 Abschnitt 6. Aufsicht und Kontrolle 257 260 Teil IX. Gebühren und Verfahrenskosten 261 267 Teil X. Schlussvorschriften 268 269 5

1 3 Dział I. Przepisy ogólne Dział I. Przepisy ogólne Rozdział 1. Zakres obowiązywania Art. 1. Art. 2. Art. 3. Zakres regulacji Kodeks postępowania administracyjnego normuje postępowanie: 1) przed organami administracji publicznej w należących do właściwości tych organów sprawach indywidualnych rozstrzyganych w drodze decyzji administracyjnych, 2) przed innymi organami państwowymi oraz przed innymi podmiotami, gdy są one powołane z mocy prawa lub na podstawie porozumień do załatwiania spraw określonych w pkt 1, 3) w sprawach rozstrzygania sporów o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego i organami administracji rządowej oraz między organami i podmiotami, o których mowa w pkt 2, 4) w sprawach wydawania zaświadczeń. Rozszerzenie Kodeks postępowania administracyjnego normuje ponadto postępowanie w sprawie skarg i wniosków (Dział VIII) przed organami państwowymi, organami jednostek samorządu terytorialnego oraz przed organami organizacji społecznych. Wyłączenia 1. Przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego nie stosuje się do: 1) postępowania w sprawach karnych skarbowych, 2) spraw uregulowanych w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz.U. Nr 137, poz. 926 i Nr 160, poz. 1083, z 1998 r. Nr 106, poz. 668, z 1999 r. Nr 11, poz. 95 i Nr 92, poz. 1062 oraz z 2000 r. Nr 94, poz. 1037), z wyjątkiem przepisów działów IV, V i VIII. 2. Przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego nie stosuje się również do postępowania w sprawach: 1) (uchylono) 2) (uchylono) 3) (uchylono) 4) należących do właściwości polskich przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej. 3. Przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego nie stosuje się także do postępowania w sprawach wynikających z: 6

Teil I. Allgemeine Vorschriften 1 3 Teil I. Allgemeine Vorschriften Abschnitt 1. Geltungsbereich Anwendungsbereich Art. 1. Das Verwaltungsverfahrensgesetz gilt für das Verfahren: 1) vor Behörden in Einzelfällen, die in den Zuständigkeitsbereich dieser Behörden fallen und durch Entscheidung entschieden werden, 2) vor anderen Staatsorganen und vor anderen Rechtsträgern, falls diese kraft Gesetzes oder Vereinbarung für die unter Zif. 1 bezeichneten Angelegenheiten zuständig sind, 3) in Angelegenheiten über die Zuständigkeit zwischen Organen von Gebietskörperschaften und Organen der Regierungsverwaltung sowie zwischen Behörden und Rechtsträgern, von denen in Zif. 2 die Rede ist, 4) in Sachen Ausstellung von Bescheinigungen. Erweiterung Art. 2. Das Verwaltungsverfahrensgesetz gilt außerdem für das Beschwerdeund Antragsverfahren (Teil VIII) vor Staatsorganen, Organen von Gebietskörperschaften und Organen von gesellschaftlichen Organisationen. Ausnahmen vom Anwendungsbereich Art. 3. 1. Das Verwaltungsverfahrensgesetz gilt nicht für: 1) Verfahren nach dem Finanzstrafgesetzbuch, 2) Angelegenheiten nach dem Gesetz vom 29. August 1997 Abgabenordnung (GBl. Nr. 137, Pos. 926 und Nr. 160, Pos. 1083, aus dem Jahre 1998 Nr. 106, Pos. 668, aus dem Jahre 1999 Nr. 11, Pos. 95 und Nr. 92, Pos. 1062 sowie aus dem Jahre 2000 Nr. 94, Pos. 1037), die Vorschriften der Teile IV, V und VIII ausgeschlossen. 2. Das Verwaltungsverfahrensgesetz gilt ebenfalls nicht für Verfahren: 1) (aufgehoben) 2) (aufgehoben) 3) (aufgehoben) 4) vor polnischen diplomatischen und konsularischen Auslandsvertretungen, sofern besondere Vorschriften nichts anderes bestimmen. 3. Das Verwaltungsverfahrensgesetz gilt ebenfalls nicht für Verfahren, die sich aus folgenden Umständen ergeben: 7

4 5 Art. 4. Art. 5. Dział I. Przepisy ogólne 1) nadrzędności i podległości organizacyjnej w stosunkach między organami państwowymi i innymi państwowymi jednostkami organizacyjnymi, 2) podległości służbowej pracowników organów i jednostek organizacyjnych wymienionych w pkt 1, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej. 4. Do postępowania w sprawach wymienionych w 1, 2 i 3 pkt 2 stosuje się jednak przepisy działu VIII. 5. Rada Ministrów w drodze rozporządzenia może rozciągnąć przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego w całości lub w części na postępowania w sprawach wymienionych w 2. Immunitet Kodeks postępowania administracyjnego nie narusza szczególnych uprawnień wynikających z immunitetu dyplomatycznego i konsularnego oraz umów i zwyczajów międzynarodowych. Pojęcie 1. Jeżeli przepis prawa powołuje się ogólnie na przepisy o postępowaniu administracyjnym, rozumie się przez to przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego. 2. Ilekroć w przepisach Kodeksu postępowania administracyjnego jest mowa o: 1) kodeksie rozumie się przez to Kodeks postępowania administracyjnego, 2) (skreślono) 3) organach administracji publicznej rozumie się przez to ministrów, centralne organy administracji rządowej, wojewodów, działające w ich lub we własnym imieniu inne terenowe organy administracji rządowej (zespolonej i niezespolonej), organy jednostek samorządu terytorialnego oraz organy i podmioty wymienione w art. 1 pkt 2, 4) ministrach rozumie się przez to Prezesa i wiceprezesa Rady Ministrów pełniących funkcję ministra kierującego określonym działem administracji rządowej, ministrów kierujących określonym działem administracji rządowej, przewodniczących komitetów wchodzących w skład Rady Ministrów, kierowników centralnych urzędów administracji rządowej podległych, podporządkowanych lub nadzorowanych przez Prezesa Rady Ministrów lub właściwego ministra, a także kierowników innych równorzędnych urzędów państwowych załatwiających sprawy, o których mowa w art. 1 pkt 1 i 4, 5) organizacjach społecznych rozumie się przez to organizacje zawodowe, samorządowe, spółdzielcze i inne organizacje społeczne, 8

Teil I. Allgemeine Vorschriften 1) organisationelle Über- und Unterordnung in den Beziehungen zwischen Staatsorganen und anderen staatlichen Organisationseinheiten, 2) dienstliche Unterordnung von Angestellten von Organen und Organisationseinheiten, die in Zif. 1 genannt wurden, sofern sich aus besonderen Vorschriften nichts anderes ergibt. 4. Auf Verfahren in Angelegenheiten, die in den 1, 2 und 3 Zif. 2 genannt wurden, inden jedoch die Vorschriften von Teil VIII Anwendung. 5. Der Ministerrat kann durch Verordnung einen Teil oder sämtliche Vorschriften des Verwaltungsverfahrensgesetzes auf Verfahren in den in 2 genannten Angelegenheiten ausweiten. 4 5 Immunität Art. 4. Das Verwaltungsverfahrensgesetz berührt nicht die besonderen Rechte, die sich aus der diplomatischen und konsularischen Immunität sowie aus völkerrechtlichen Verträgen und aus dem Völkergewohnheitsrecht ergeben. Begrifserklärung Art. 5. 1. Weist eine gesetzliche Vorschrift generell auf Vorschriften über das Verwaltungsverfahren hin, so sind darunter die Vorschriften des Verwaltungsverfahrensgesetzes zu verstehen. 2. Sooft in den Vorschriften des Verwaltungsverfahrensgesetzes die Rede ist von: 1) dem Gesetz ist damit das Verwaltungsverfahrensgesetz gemeint, 2) (gestrichen) 3) Verwaltungsbehörden sind damit Minister, zentrale Organe der Regierungsverwaltung, Woiwoden, in ihrem oder in eigenem Namen handelnde lokale Organe der Regierungsverwaltung (Fachverwaltung und allgemeine Verwaltung), Organe von Gebietskörperschaften sowie Organe und Rechtsträger, die in Art. 1 Zif. 2 genannt worden sind, gemeint, 4) Ministern sind damit der Ministerpräsident bzw. der Vizeministerpräsident gemeint, die ein entsprechendes Ressort der Regierungsverwaltung leiten, Minister, die entsprechende Ressorts der Regierungsverwaltung leiten, Vorsitzende von Komitees, aus denen sich der Ministerrat zusammensetzt, Leiter zentraler Regierungsbehörden, die dem Ministerpräsidenten oder dem zuständigen Minister unterstellt oder untergeordnet sind oder von ihnen beaufsichtigt werden, sowie Leiter anderer gleichgestellter Staatsämter, die sich mit den in Art. 1 Zif. 1 und 4 genannten Angelegenheiten befassen, 5) gesellschaftlichen Organisationen sind damit Arbeitnehmerorganisationen, berufsständische Körperschaften, genossenschaftliche und andere gesellschaftliche Organisationen gemeint, 9

6 10 Dział I. Przepisy ogólne 6) organach jednostek samorządu terytorialnego rozumie się przez to organy gminy, powiatu, województwa, związków gmin, związków powiatów, wójta, burmistrza (prezydenta miasta), starostę, marszałka województwa oraz kierowników służb, inspekcji i straży działających w imieniu wójta, burmistrza (prezydenta miasta), starosty lub marszałka województwa, a ponadto samorządowe kolegia odwoławcze. Rozdział 2. Zasady ogólne Art. 6. Art. 7. Art. 8. Art. 9. Art. 10. Zasada praworządności Organy administracji publicznej działają na podstawie przepisów prawa. Zasada prawdy obiektywnej W toku postępowania organy administracji publicznej stoją na straży praworządności, z urzędu lub na wniosek stron podejmują wszelkie czynności niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy, mając na względzie interes społeczny i słuszny interes obywateli. Zasada pogłębiania zaufania Organy administracji publicznej prowadzą postępowanie w sposób budzący zaufanie jego uczestników do władzy publicznej. Zasada udzielania informacji Organy administracji publicznej są obowiązane do należytego i wyczerpującego informowania stron o okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków będących przedmiotem postępowania administracyjnego. Organy czuwają nad tym, aby strony i inne osoby uczestniczące w postępowaniu nie poniosły szkody z powodu nieznajomości prawa, i w tym celu udzielają im niezbędnych wyjaśnień i wskazówek. Zasada wysłuchania stron 1. Organy administracji publicznej obowiązane są zapewnić stronom czynny udział w każdym stadium postępowania, a przed wydaniem decyzji umożliwić im wypowiedzenie się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań. 10