NARZĄD WZROKU Oko można porównać do kamery cyfrowej, wyposażonej w: system soczewek (rogówka, soczewka, ciało szkliste) automatyczną regulację ostrości obrazu (akomodacja) automatyczną regulację przesłony (adaptacja) matrycę z czujnikami fotoelektrycznymi (siatkówka z pręcikami i czopkami) Warstwy ściany gałki ocznej: Warstwa włóknista: twardówka i rogówka Warstwa naczyniowa: naczyniówka właściwa, ciałko rzęskowe i tęczówka Warstwa nerwowa: siatkówka (część optyczna i ślepa ) Twardówka tkanka łączna zbita; nadaje ścianie gałki ocznej wytrzymałość mechaniczną i elastyczność Rogówka Główne warstwy Regularny (równoległy) układ fibryli kolagenowych w zrębie powoduje przejrzystość rogówki. nabłonek wielowarstwowy płaski zrąb (warstwa fibryli kolagenowych) nabłonek jednowarstwowy płaski Przejrzysta, działa jak soczewka (42 D) 1
Naczyniówka właściwa Wiotka tkanka łączna bogata w naczynia krwionośne Ciałko rzęskowe Twardówka Sclera Funkcja: odżywianie siatkówki Siatkówka Retina łącznotkankowy zrąb mięśnie gładkie wyrostki pokryte nabłonkiem i połączone z soczewką więzadełkami Zinna Funkcje: - akomodacja - produkcja płynu wodnistego Nabłonek ciałka rzęskowego Tęczówka dwuwarstwowy sześcienny, jest przedłużeniem siatkówki (część ślepa ) komórki jasne produkują płyn wodnisty zrąb łącznotkankowy z licznymi melanocytami tylna powierzchnia pokryta nabłonkiem dwuwarstwowym sześciennym zwieracz źrenicy: kom. mięśniowe gładkie rozwieracz źrenicy: kurczliwe wypustki kom. nabłonkowych Funkcja: adaptacja Soczewka zbudowana z włókien soczewkowych (wydłużone, zmodyfikowane bezjądrzaste komórki nabłonkowe) Ich regularny układ oraz zawarte w nich białka krystaliny powodują przejrzystość soczewki i jej zdolność załamywania światła (15 D) Siatkówka jest warstwowym układem komórek nerwowych i zawiera 3 pierwsze neurony drogi wzrokowej ułożone w odrębnych warstwach nabłonek barwnikowy komórki fotoreceptoryczne komórki dwubiegunowe komórki zwojowe 2
pręciki i czopki Komórki fotoreceptoryczne (pręcikowe i czopkowe) to dwubiegunowe komórki nerwowe, których dendryty zostały przekształcone w fotoreceptory: pręciki i czopki segment zewnętrzny (dyski błonowe, w nich barwniki wzrokowe aktywowane przez fotony) segment wewnętrzny (mitochondria, szorstka siateczka, aparat Golgiego - odpowiedzialne za odnowę dysków błonowych) perykarion akson kierunek przebiegu promieni świetlnych synapsa Pręcik Czopek plamka żółta plamka ślepa rodopsyna czulszy widzenie monochromatyczne jodopsyny mniej czuły widzenie barwne miejsce ostrego i barwnego widzenia: tylko czopki nie ma sumowania sygnałów miejsce odejścia nerwu wzrokowego Narząd słuchu i równowagi Ucho zewnętrzne małżowina uszna przewód słuchowy gruczoły woskowinowe błona bębenkowa 3
Ucho środkowe Ucho wewnętrzne - błędnik kostny i błoniasty jama bębenkowa kosteczki słuchowe trąbka Eustachiusza kanały półkoliste przewód ślimaka woreczek łagiewka Obszary receptoryczne ucha wewnętrznego zbudowane są z komórek nabłonkowych z grzebieniami Zasada działania komórek rzęsatych: zginanie stereocyliów otwieranie kanałów jonowych pobudzenie komórki przekazanie sygnału na zakończenia włókien nerwowych komórki podporowe komórki rzęsate (receptoryczne), na powierzchni posiadają stereocylia Narząd Cortiego przewodu ślimaka komórki rzęsate (słuchowe) - odbiór dźwięków stereocylia komórek rzęsatych 4
Komórki rzęsate plamek woreczka i łagiewki (odczuwanie przyspieszeń liniowych - pozycji głowy w stosunku do kierunku siły ciążenia) osklepek otolity Komórki rzęsate grzebieni kanałów półkolistych (przestrzenne odczuwanie przyspieszeń kątowych) 5