Spis treści Wprowadzenie...9 Część I Oświata w liczbach...11 A. Demografia m.st. Warszawy...12 B. Informacje wg typów jednostek organizacyjnych systemu oświaty...22 1. Przedszkola... 22 a. Rekrutacja i elektroniczny system ewidencji wniosków do przedszkoli... 24 b. Inne formy opieki przedszkolnej... 25 c. Alternatywne formy edukacji przedszkolnej... 25 d. Sześciolatki... 25 2. Szkoły dla dzieci i młodzieŝy... 28 a. Szkoły podstawowe... 28 b. Gimnazja... 31 c. Licea ogólnokształcące... 33 d. Szkoły zawodowe... 36 3. Szkoły dla dorosłych... 47 4. Poradnie psychologiczno-pedagogiczne... 54 5. Jednostki dla uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych... 60 6. Jednostki wychowania pozaszkolnego... 68 7. Jednostki prowadzone przez inne podmioty niŝ samorząd... 69 C. Kadra...83 1. Pracownicy pedagogiczni... 83 2. Pracownicy administracji i obsługi... 90 3. Doskonalenie zawodowe nauczycieli i kadry kierowniczej szkół i placówek oświatowych... 95 D. Baza lokalowa...98 1. Placówki nadzorowane przez Biuro Edukacji... 98 2. Placówki nadzorowane przez dzielnice... 102 3. Mieszkania w budynkach oświatowych... 105 E. Finanse i koszty...106 1. Wydatki... 106 a. Struktura wydatków w roku szkolnym 2009/2010... 106 b. Przedszkola... 108 c. Szkoły podstawowe... 109 d. Gimnazja... 110 e. Licea ogólnokształcąca... 111 f. Szkoły zawodowe... 112 g. Poradnie psychologiczno-pedagogiczne... 113 h. Jednostki dla uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych... 114 i. Jednostki wychowania pozaszkolnego... 116 j. Zakłady kształcenia i placówki doskonalenia nauczycieli (WCIES)... 117 5
2. Zasady finansowania edukacji... 117 3. Standardy finansowe na ucznia... 119 F. Wyniki egzaminów zewnętrznych... 125 1. Sprawdzian szóstoklasistów... 125 2. Egzamin gimnazjalny... 127 3. Egzamin maturalny... 130 Część II Realizacja polityki edukacyjnej m.st. Warszawy... 132 A. Informacja o wybranych waŝnych działaniach w roku szkolnym 2009/2010... 133 1. Programy dla uczniów zdolnych... 133 2. Współpraca z organizacjami pozarządowymi... 134 a. Realizacja programów edukacyjnych i wychowawczych...134 b. Organizowanie wyjazdowych form wypoczynku letniego i zimowego dla dzieci i młodzieŝy...135 c. Współpraca pozafinansowa Miasta z organizacjami pozarządowymi działającymi w zakresie oświaty i wychowania podejmowana w roku szkolnym 2009/2010...136 3. Warszawskie Inicjatywy Edukacyjne... 147 4. Granty dla poradni psychologiczno-pedagogicznych... 152 5. Wybrane projekty unijne i międzynarodowe... 154 6. Warszawskie Forum Rodziców i Rad Rodziców... 157 7. Programy Lato w mieście, Zima w mieście, Lato poza miastem, Zima poza miastem... 158 8. NajwaŜniejsze programy z zakresu bezpieczeństwa... 160 9. NajwaŜniejsze programy z zakresu edukacji zdrowotnej... 162 10. Współpraca z uczelniami... 163 11. Pomoc materialna dla uczniów... 164 12. Wybrane poradniki i materiały opublikowane w r. szk. 2009/2010... 165 B. Realizacja programów strategicznych Polityki edukacyjnej m. st. Warszawy w latach 2008-2012... 167 Spis tabel Tabela 1: Liczebność grup wiekowych w Warszawie...12 Tabela 2: Liczebność roczników dzieci i młodzieŝy w Warszawie...13 Tabela 3: Porównanie liczby dzieci i młodzieŝy wg ewidencji ludności i wg GUS w poszczególnych dzielnicach..16 Tabela 4: Porównanie liczby dzieci i młodzieŝy wg ewidencji ludności w poszczególnych dzielnicach (styczeń lipiec 2010)...18 Tabela 5: Przedszkola samorządowe liczba jednostek opieki przedszkolnej, oddziałów i dzieci...23 Tabela 6: Sześciolatki w przedszkolach i w szkołach...27 Tabela 7: Szkoły podstawowe samorządowe liczba jednostek, oddziałów i uczniów...29 Tabela 8: Gimnazja samorządowe liczba jednostek, oddziałów i uczniów...32 Tabela 9: Licea ogólnokształcące samorządowe liczba jednostek, oddziałów i uczniów...34 Tabela 10: Uzupełniające licea ogólnokształcące samorządowe liczba jednostek, oddziałów i słuchaczy...36 Tabela 11: Licea profilowane samorządowe liczba jednostek, oddziałów i uczniów...40 Tabela 12: Technika samorządowe liczba jednostek, oddziałów i uczniów...41 Tabela 13: Technika uzupełniające samorządowe liczba jednostek, oddziałów i słuchaczy...42 6
Tabela 14: Zasadnicze Szkoły Zawodowe samorządowe liczba jednostek, oddziałów i uczniów... 43 Tabela 15: Szkoły policealne samorządowe liczba jednostek, oddziałów i słuchaczy... 44 Tabela 16: Gimnazja dla dorosłych samorządowe liczba jednostek, oddziałów i słuchaczy... 48 Tabela 17: Licea ogólnokształcące dla dorosłych samorządowe liczba jednostek, oddziałów i słuchaczy... 49 Tabela 18: Uzupełniające licea ogólnokształcące dla dorosłych samorządowe liczba jednostek, oddziałów i słuchaczy... 50 Tabela 19: Technika dla dorosłych samorządowe liczba jednostek, oddziałów i słuchaczy... 51 Tabela 20: Technika uzupełniające dla dorosłych samorządowe liczba jednostek, oddziałów i słuchaczy... 52 Tabela 21: Zasadnicze Szkoły Zawodowe dla dorosłych samorządowe liczba jednostek, oddziałów i słuchaczy... 53 Tabela 22: Szkoły policealne dla dorosłych samorządowe liczba jednostek, oddziałów i słuchaczy... 54 Tabela 23: Poradnie psychologiczno-pedagogiczne działalność diagnostyczna... 55 Tabela 24: Poradnie psychologiczno-pedagogiczne pomoc bezpośrednia udzielona dzieciom i młodzieŝy... 56 Tabela 25: Poradnie psychologiczno-pedagogiczne pomoc udzielona nauczycielom, rodzicom i wychowawcom... 57 Tabela 26: Poradnie psychologiczno-pedagogiczne wydane orzeczenia... 58 Tabela 27: Poradnie psychologiczno-pedagogiczne wydane opinie... 59 Tabela 28: Dzieci/uczniowie z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego... 64 Tabela 29: Oddziały integracyjne w jednostkach ogólnodostępnych jednostki, oddziały i uczniowie... 67 Tabela 30: Specjalne jednostki systemu oświaty jednostki, oddziały i dzieci/uczniowie... 68 Tabela 31: Przedszkola prowadzone przez podmioty inne niŝ samorząd liczba placówek i dzieci... 71 Tabela 32: Szkoły podstawowe prowadzone przez podmioty inne niŝ samorząd liczba placówek i uczniów... 73 Tabela 33: Gimnazja prowadzone przez podmioty inne niŝ samorząd liczba placówek i uczniów... 74 Tabela 34: Licea ogólnokształcące prowadzone przez podmioty inne niŝ samorząd liczba placówek i uczniów 75 Tabela 35: Szkoły zawodowe prowadzone przez podmioty inne niŝ samorząd liczba placówek i uczniów... 76 Tabela 36: Szkoły dla dorosłych prowadzone przez podmioty inne niŝ samorząd liczba placówek i słuchaczy. 78 Tabela 37: Szkoły zawodowe dla dorosłych prowadzone przez podmioty inne niŝ samorząd liczba placówek i słuchaczy... 80 Tabela 38: Placówki specjalne niepubliczne liczba placówek i dzieci/uczniów... 82 Tabela 39: pracowników pedagogicznych z przydziałami wg kwalifikacji i stopnia awansu zawodowego.. 83 Tabela 40: Udział procentowy pracowników pedagogicznych z przydziałami wg kwalifikacji i stopnia awansu zawodowego... 84 Tabela 41: Pracownicy pedagogiczni w etatach przeliczeniowych wg rozdziałów klasyfikacji budŝetowej... 85 Tabela 42: nauczycieli specjalistów w jednostkach systemu oświaty... 88 Tabela 43: pracowników administracji i obsługi wg rozdziałów klasyfikacji budŝetowej... 91 Tabela 44: Pracownicy administracji i obsługi w etatach przeliczeniowych wg rozdziałów klasyfikacji budŝetowej93 Tabela 45: Placówki nadzorowane na terenie m.st. Warszawy (z wyłączeniem obiektów wynajmowanych).... 98 Tabela 46: Placówki nadzorowane zamiejscowe (z wyłączeniem obiektów wynajmowanych).... 100 Tabela 47: Mieszkania w budynkach oświatowych... 105 Tabela 48: Przedszkola i oddziały przedszkolne w szkołach wydatki w roku szkolnym 2009/2010 w przeliczeniu na jednego ucznia... 108 Tabela 49: Szkoły podstawowe wydatki w roku szkolnym 2009/2010 w przeliczeniu na jednego ucznia... 109 Tabela 50: Gimnazja wydatki w roku szkolnym 2009/2010 w przeliczeniu na jednego ucznia... 110 Tabela 51: Licea ogólnokształcące wydatki w roku szkolnym 2009/2010 w przeliczeniu na jednego ucznia... 111 Tabela 52: Szkoły zawodowe wydatki w roku szkolnym 2009/2010 w przeliczeniu na jednego ucznia... 112 Tabela 53: Wysokość jednolitych w skali m.st. Warszawy środków przypadających na 1 ucznia przeliczeniowego w 2010 roku... 119 Tabela 54:Szczegółowe zestawienie wysokości wskaźników (wag) oraz kwot naliczonych na uczniów... 120 Tabela 55: Wyniki sprawdzianu szóstoklasistów w dzielnicach Warszawy... 125 7
Tabela 56: Wyniki egzaminu gimnazjalnego w dzielnicach Warszawy część humanistyczna i matematycznoprzyrodnicza...127 Tabela 57: Wyniki egzaminu gimnazjalnego w dzielnicach Warszawy języki obce...128 Tabela 58: Zdawalność egzaminu maturalnego w dzielnicach Warszawy...130 Tabela 59: Wyniki egzaminu maturalnego z poszczególnych przedmiotów *...131 Tabela 60: Dofinansowanie wyjazdowych form wypoczynku...136 Tabela 61: Zestawienie programów edukacyjno-wychowawczych realizowanych w okresie wrzesień grudzień 2009...138 Tabela 62: Zestawienie programów edukacyjno-wychowawczych realizowanych w okresie luty czerwiec 2010 r. oraz luty grudzień 2010 r...140 Tabela 63: Zestawienie programów edukacyjno-wychowawczych realizowanych w okresie czerwiec sierpień 2010...147 Tabela 64: Projekty dofinansowane w ramach V edycji WIE...148 Tabela 65: Programy realizowane w ramach grantów...152 Tabela 66: Maksymalna wartość pomocy na zakup podręczników...165 Tabela 67: Struktura organizacji i zarządzania Programów strategicznych i operacyjnych realizowanych w ramach Polityki edukacyjnej m.st. Warszawy w latach 2008-2012...170 Tabela 68: ZaleŜności programów Społecznej Strategii Warszawy i programów Polityki edukacyjnej m.st. Warszawy...173 Spis wykresów Wykres 1: Liczebność grup wiekowych w Warszawie...12 Wykres 2: Liczebność roczników dzieci i młodzieŝy w Warszawie...14 Wykres 3: Nauczyciele wg roku urodzenia...89 Wykres 4: Struktura wydatków w roku szkolnym 2009/2010 w rozbiciu na typy jednostek i placówek...106 Wykres 5: Struktura wydatków w roku szkolnym 2009/2010 w rozbiciu na rodzaje wydatków...107 Wykres 6: Struktura wydatków dotyczących przedszkoli i oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych...108 Wykres 7: Struktura wydatków dotyczących szkół podstawowych...109 Wykres 8: Struktura wydatków dotyczących gimnazjów...110 Wykres 9: Struktura wydatków dotyczących liceów ogólnokształcących...111 Wykres 10: Struktura wydatków dotyczących szkół zawodowych...112 Wykres 11: Struktura wydatków dotyczących poradni psychologiczno-pedagogicznych...113 Wykres 12: Struktura wydatków dotyczących przedszkoli i szkół specjalnych...114 Wykres 13: Struktura wydatków dotyczących pozostałych jednostek specjalnych...115 Wykres 14: Struktura wydatków dotyczących jednostek wychowania pozaszkolnego...116 Wykres 15: Struktura wydatków dotyczących WCIES...117 8
Wprowadzenie Rok 2009/2010 w Warszawie W roku szkolnym 2009/2010 na realizację zadań oświatowych m.st. Warszawy wpływ miały niektóre wydarzenia dziejące się w kraju i na świecie. NaleŜały do nich: Epidemia grypy A1-H1. Wbrew obawom nie przybrała ona prognozowanej przez pesymistów skali, ale mimo to w wielu szkołach poziom absencji chorobowej był znaczny. Władze miasta przygotowały się jednak do zmierzenia się z znacznie powaŝniejszym zasięgiem choroby, m.in. zorganizowano system monitorowania frekwencji i sytuacji epidemiologicznej w szkołach. Katastrofa pod Smoleńskiem. JuŜ w dniu katastrofy przygotowano wsparcie dla dzieci ofiar, a następnie udział uczniów i nauczycieli w ich upamiętnieniu. Dwie kolejne fale powodziowe. śadna warszawska szkoła nie została zalana (poza kilkoma piwnicami), ale zagroŝenie było na tyle duŝe, Ŝe konieczne stało się okresowe zamknięcie znacznej części szkół na okres od dwóch do pięciu dni. Zapewnienie w tym okresie opieki dla wszystkich dzieci wymagało to od nauczycieli i władz oświatowych znacznego wysiłku organizacyjnego. Priorytety edukacyjne roku szkolnego 2009/2010 w Warszawie W drugim roku realizacji Polityki edukacyjnej m.st. Warszawy w latach 2008-2012 przyjęto następujące priorytety edukacyjne: 1. Dzieci sześcioletnie w I klasie - edukacja i opieka w kontekście obniŝenia wieku szkolnego. 2. Efektywne wykorzystanie środków budŝetowych w edukacji 3. Podniesienie jakości kształcenia w szkołach i placówkach oświatowych. 4. Rozwój pozaszkolnej oferty edukacyjno-wychowawczej. 5. Powiązanie oferty szkolnictwa zawodowego z rynkiem pracy. 6. Poszerzenie oferty dla uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych. 7. Doskonalenie nauczycieli w realizacji zadań wynikających z reformy edukacyjnej. 8. Rozwój samorządności uczniowskiej i rodzicielskiej w szkołach i mieście. 12 wybranych efektów edukacyjnych r. szk. 2009/2010 Kompleksowe przygotowanie szkół podstawowych do przyjęcia dzieci 6-letnich Zwiększenie dostępności poradni psychologiczno-pedagogicznych, w tym opracowanie i wdroŝenie systemu grantów dla poradni na realizację programów innowacyjnych. Przyznanie po raz pierwszy Certyfikatów Prezydenta m.st. Warszawy WARS i SAWA dla szkół wdraŝających system wspierania uczniów uzdolnionych. Zainicjowanie wyróŝnień Szkoła z pomysłem dla szkół realizujących najciekawsze programy wychowawcze i edukacyjne Przyznanie Stypendiów Prezydenta Warszawy uczniom warszawskich szkół samorządowych i prowadzonych przez podmioty inne niŝ samorząd. Utworzenie MłodzieŜowej Rady Warszawy. WdroŜenie Analizatora matur - narzędzia informatycznego dla dyrektorów szkół: Dostarczenie przedszkolom oprogramowania do diagnozy i korekty problemów logopedycznych (w ramach projektu unijnego Czas na kreatywne przedszkola:). Podjęcie realizacji projektów unijnych dotyczących integracji uczniów cudzoziemskich Przygotowanie programów edukacyjnych w Centrum Nauki Kopernik Przyjęcie Warszawskiego Programu Edukacji Kulturalnej. Zrealizowanie wielu przedsięwzięć edukacyjnych, m.in. Warszawska Liga Debatancka, Entropia Słowa. 9
O Informacji Informacja Prezydenta m.st. Warszawy o stanie realizacji zadań oświatowych w r. szk. 2009/2010 jest przedstawiana Radzie Miasta na podstawie znowelizowanej w marcu 2009 r. ustawy o systemie oświaty juŝ po raz drugi. Układ opracowania W tegorocznym opracowaniu w miarę moŝliwości zachowano zgodność zakresu prezentowanych danych z poprzednią, pionierską edycją, jednak zmieniona została forma ich prezentacji. Większość danych, które poprzednio były rozproszone w Informacjach dzielnicowych oraz w rozdziałach poświęconych poszczególnym typom placówek, została obecnie zgromadzona w części Informacji zatytułowanej Oświata w liczbach. Zawarte w niej tabele wzbogacono o prezentację opisywanych w nich wskaźników w rozbiciu na dzielnice. Pozwala to na ujednolicenie metodologii opracowania danych i ułatwia porównania międzydzielnicowe. Konsekwentnie teŝ posłuŝono się danymi z 31 marca 2010, czyli m.in. z wiosennej edycji Systemu Informacji Oświatowej. Układ i opis tabel pozwala je wypełnić danymi z SIO oraz miejskich systemów informacyjnych, bez konieczności przeprowadzania dodatkowych ankiet i oszacowań. Skoncentrowanie danych statystycznych w pierwszej części opracowania pozwoliło na zmianę układu Informacji dzielnicowych. Zawierają one w tym roku mniej tabel, a zarazem obszerniejsze i bardziej szczegółowe omówienie działań władz dzielnicy oraz osiągnięć, inicjatyw i problemów poszczególnych placówek, między innymi na podstawie przygotowanych przez ich dyrektorów ankiet. Informacja, a nie raport lub analiza Podobnie jak w ubiegłym roku treść Informacji" zgodna jest ze znaczeniem jej ustawowej nazwy. Zawiera ona dane, będące podstawą wielu szczegółowych raportów, analiz oraz sprawozdań, ale jej bezpośrednim zadaniem jest pełna i dokładna informacja o tym, w jaki sposób m.st. Warszawa realizowało swoje zadanie oświatowe w roku szkolnym, którego Informacja dotyczy. Realizacja polityki edukacyjnej m.st. Warszawy Podobnie jak w ubiegłym roku osobna część opracowania poświęcona jest omówieniu działań, które m.st. Warszawa podejmuje dla realizacji uchwalonej przez Radę Warszawy w marcu 2008 r. Polityki edukacyjnej m.st. Warszawy na lata 2008-2012. Działania te częściowo są realizacją zadań nakładanych na samorząd warszawski przez ustawę, ale w znacznej części są ukierunkowane na dodatkowe cele, jakie Warszawa postawiła w swojej Polityce edukacyjnej. Forma opracowania Opracowanie składa się z część pierwszej Oświata w liczbach, zawierającej głównie dane tabelaryczne i fakty, oraz z części drugiej z omówieniem realizacji priorytetów Polityki edukacyjnej m.st. Warszawy oraz kalendarium działań podejmowanych w omawianym roku. Uzupełnieniem opracowania jest płyta CD zawierająca 18 Informacji dzielnicowych oraz materiały towarzyszące opracowaniu: Załącznik nr 1. Informacje Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej w Warszawie Załącznik nr 2. Spis jednostek oświatowych w m.st. Warszawie Załącznik nr 3. Jednostki dla uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych Załącznik nr 4. Jednostki pozaszkolne Załącznik nr 5. Raport z rekrutacji do szkół ponadgimnazjalnych Załącznik nr 6. Ankiety informacyjne przysłane przez jednostki prowadzone przez podmioty inne, niŝ samorząd m.st. Warszawy 10
Część I Oświata w liczbach 11
A. Demografia m.st. Warszawy W 2009 r. Warszawa utrzymała miano stolicy najmłodszych. Dzieci w wieku od 0 do 4 lat stanowią obecnie 5,00% mieszkańców (przed rokiem 4,74%) i Warszawa pozostaje pod tym względem liderem wśród polskich miast. W szczególności mimo spadku liczby młodych kobiet w wieku 20-29 lat wciąŝ rośnie liczba nowonarodzonych: w 2009 r. było ich 18774 (przed rokiem 18430). Tabela 1: Liczebność grup wiekowych w Warszawie Źródło: Opracowanie własne na podstawie publikacji GUS Ludność, stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 31 XII 2009 r. tabela 17 grupa wiekowa liczba osób rozkład grup wiekowych w Warszawie 31.12.2004 31.12.2008 31.12.2009 0 9 150 045 7,54% 8,43% 8,75% 10 19 135 432 9,81% 8,14% 7,90% 20 29 243 491 17,50% 15,04% 14,20% 30 39 311 774 13,73% 17,41% 18,19% 40 49 195 984 14,28% 11,68% 11,43% 50 59 274 615 15,55% 16,23% 16,02% 60 69 178 713 9,54% 10,10% 10,42% 70 lat i więcej 224 392 12,06% 12,97% 13,09% W sumie 1 714 446 100% 100,00% 100,00% Wykres 1: Liczebność grup wiekowych w Warszawie Źródło: dane zawarte w Tabeli 1 Liczebność grup wiekowych w Warszawie Liczebność grup wiekowych w Warszawie 70 lat i więcej 60 69 50 59 Grupa wiekowa 40 49 30 39 20 29 10 19 0 9 0 20 40 60 80 100 120 140 160 180 200 220 240 260 280 300 320 osób w tysiącach 12
Tabela 2: Liczebność roczników dzieci i młodzieŝy w Warszawie Źródło: publikacja GUS Ludność, stan i struktura w przekroju terytorialnym Stan w dniu 31 XII 2009 r. tabela 17 Wszystkich mieszkańców Warszawy 1 714 446 100,00% urodzeni w roku wiek liczba osób rozkład wieku w Warszawie 2009 0 18 774 1,10% 2008 1 18 436 1,08% 2007 2 17 119 1,00% 2006 3 16 167 0,95% 2005 4 14 882 0,87% 2004 5 13 968 0,82% 2003 6 12 855 0,75% 2002 7 12 249 0,72% 2001 8 12 699 0,74% 2000 9 12 896 0,75% 1999 10 12 234 0,72% 1998 11 12 152 0,71% 1997 12 11 991 0,70% 1996 13 12 669 0,74% 1995 14 12 983 0,76% 1994 15 13 499 0,79% 1993 16 13 801 0,81% 1992 17 14 545 0,85% 1991 18 14 995 0,88% 1990 19 16 563 0,97% 1989 20 16 772 0,98% 1988 21 18 019 1,05% 1987 22 18 790 1,10% 1986 23 21 132 1,24% 1985 24 23 136 1,35% 1984 25 25 063 1,47% 1983 26 26 827 1,57% 1982 27 29 320 1,71% 1981 28 31 095 1,82% 1980 29 33 337 1,95% grupa wiekowa liczba osób rozkład grup wiekowych w Warszawie (w nawiasach dane z grudnia 2008 r.) 0 2 54 329 3,18% (3,04%) 3 5 45 017 2,63% (2,54%) 6 12 855 0,75% (0,72%) 7-9 37 844 2,21% (2,22%) 10 12 36 377 2,13% (2,15%) 13 15 39 151 2,29% (2,35%) 16 18 43 341 2,53% (2,66%) 13
Wykres 2: Liczebność roczników dzieci i młodzieŝy w Warszawie Źródło: publikacje GUS Ludność, stan i struktura w przekroju terytorialnym z lat 2006-2009 rok urodzenia 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Liczebność roczników młodzieŝy w Warszawie dane GUS z 31 grudnia lat 2006-2009 12 669 11 991 12 983 12 152 12 234 12 896 12 699 12 249 13 499 12 855 14 545 13 801 13 968 14 995 14 882 16 772 16 563 16 167 18 019 17 119 18 790 18 436 18 774 21 132 23 136 25 063 2009 2008 2007 2006 26 827 0 2 000 4 000 6 000 8 000 10 000 12 000 14 000 16 000 18 000 20 000 22 000 24 000 26 000 28 000 30 000 Do Warszawy migrują dwudziestolatkowie Wykres 3 pokazuje, jak według danych GUS w ciągu ostatnich czterech lat zmieniała się liczba dzieci w poszczególnych rocznikach. Widoczny jest niewielki wzrost liczebności roczników w wieku powyŝej 20 lat oraz równieŝ nieznaczny, ale systematyczny spadek liczebności roczników do 12 roku Ŝycia. Na emigrację rodzin z dziećmi składają się przeprowadzki do okolicznych gmin aglomeracji warszawskiej, powroty do regionów rodzinnych oraz wyjazdy zagraniczne. Uwaga: widoczna na wykresie skokowa zmiana liczebności między rocznikami 2001 i 2002 jest zjawiskiem pozornym i wynika z metodologii GUS, w której dla roczników młodszych punktem odniesienia są wyniki spisu powszechnego z 2002 r. 14
W Warszawie rodzi się coraz więcej dzieci W poprzedniej edycji Informacji przedstawiona została analiza zmian współczynnika dzietności kobiet w okresie ostatnich 25 lat. Obecnie dostępne są dane za 2008 r., opublikowane w Roczniku Demograficznym GUS 2009 oraz dane za 2009 r., opublikowane w serwisie bazademografia GUS pod adresem: http://demografia.stat.gov.pl/ w tabeli 57 w dziale Ruch naturalny ludności/urodzenia/2009. Potwierdzają one tendencję wyraźnego wzrostu dzietności kobiet w duŝych miastach. W Warszawie wzrosła ona z 0,96 w roku 2000 do 1,25 w roku 2009. Bezpośrednim efektem tego wzrostu jest utrzymanie się w 2009 r. (oraz w I półroczu 2010 r.) wzrostu liczby urodzeń mimo pogarszającej się juŝ w tym latach struktury wieku kobiet. Systematyczne zbieranie danych z ewidencji ludności Wszystkie powyŝej cytowane dane demograficzne oparte są na publikacjach GUS. W roku szkolnym 2009/2010 Biuro Edukacji rozpoczęło systematyczne pobieranie i analizowanie danych z systemu ewidencji ludności. Dwukrotnie, w dniach 11 stycznia 2010 r. oraz 12 lipca 2010 r., a więc w rytmie co pół roku, we wszystkich dzielnicach zebrano dane o liczebności wszystkich roczników młodzieŝy do 18 roku Ŝycia we wszystkich obwodach szkół podstawowych i gimnazjalnych. Podobne dane gromadzono juŝ wcześniej, ale nie następowało to równocześnie we wszystkich dzielnicach, nie obejmowało wszystkich roczników młodzieŝy i nie we wszystkich obwodach. W efekcie zebrane dane były trudne do porównania pomiędzy róŝnymi dzielnicami i latami. Dane z ewidencji ludności są dla prognozowania i planowania rozwoju warszawskiej oświaty szczególnie istotne, gdyŝ w porównaniu z danymi GUS: 1. dają lepsze prognozy faktycznych potrzeb edukacyjnych, to znaczy liczba uczniów rozpoczynających naukę w szkołach podstawowych bliŝsza jest liczebności rocznika według danych ewidencji ludności niŝ według danych GUS. RóŜnice między danymi GUS i ewidencji ludności nie przekraczają 2%, z wyjątkiem kilku roczników ze Śródmieścia, dla których przekraczają one 10% i są trudne do wyjaśnienia. 2. są znacznie bardziej aktualne, w szczególności pozwalają poznać liczbę nowo narodzonych dzieci zameldowanych w kolejnym półroczu juŝ w połowie następnego miesiąca. 3. są znacznie bardziej szczegółowe w sensie rozmieszczenia ludności, gdyŝ pokazują liczbę młodzieŝy w poszczególnych obwodach szkolnych (czyli w Warszawie w ok. 170 obwodach szkół podstawowych oraz ok. 115 obwodach gimnazjów), a nie tylko w 18 dzielnicach. Zebrane w ten sposób szczegółowe dane są zbyt obszerne, aby je zamieszczać w treści Informacji. Na następnych stronach przedstawiamy porównanie danych ewidencji ludności z danymi GUS w skali poszczególnych dzielnic. Analizując je warto pamiętać, Ŝe zebrane w styczniu 2010 r. dane ewidencji ludności o liczbie urodzeń w roku 2009 nie były jeszcze kompletne oraz Ŝe dla roczników urodzonych w roku ostatniego spisu powszechnego (2002) i późniejszych widoczne jest wyraźne naruszenie ciągłości naliczania danych przez GUS. 15
Tabela 3: Porównanie liczby dzieci i młodzieŝy wg ewidencji ludności i wg GUS w poszczególnych dzielnicach. Źródło: publikacja GUS Ludność, stan i struktura w przekroju terytorialnym Stan w dniu 31 XII 2009 r. tabela 17 oraz dane otrzymane z dzielnicowych delegatur BAiSO* na dzień 11 stycznia 2010 wiek 31 grudnia 2009 18 17 16 15 14 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 Dzielnica źródło 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 róŝnica BAiSO 905 891 810 801 799 742 713 721 717 754 808 838 1 011 983 1 103 1 297 1 392 1 467 1 511 Bemowo GUS 894 915 818 812 806 738 694 730 700 761 818 725 906 870 1 066 1 130 1 274 1 361 1613 róŝnica 11-24 -8-11 -7 4 19-9 17-7 -10 113 105 113 37 167 118 106-102 632 BAiSO 711 661 691 742 676 719 742 773 804 953 943 1 061 1 228 1 313 1 372 1 601 1 657 1 807 1 776 Białołęka GUS 789 755 776 843 820 843 867 873 935 1 115 1 098 983 1 139 1 202 1 261 1 422 1 461 1 654 1582 róŝnica -78-94 -85-101 -144-124 -125-100 -131-162 -155 78 89 111 111 179 196 153 194-188 BAiSO 1 108 1 143 1 068 1 012 1 012 953 951 838 948 986 876 879 993 1 004 1 153 1 165 1 231 1 390 1 276 Bielany GUS 1 154 1 216 1 159 1 059 1 081 977 975 863 956 1 025 891 746 835 900 985 1 018 1 120 1 277 1170 róŝnica -46-73 -91-47 -69-24 -24-25 -8-39 -15 133 158 104 168 147 111 113 106 579 BAiSO 1 796 1 647 1 598 1 507 1 438 1 298 1 303 1 224 1 287 1 319 1 348 1 385 1 474 1 575 1 624 1 957 2 040 2 182 2 188 Mokotów GUS 1 789 1 652 1 576 1 479 1 442 1 320 1 275 1 235 1 253 1 318 1 389 1 536 1 740 1 913 2 075 2 328 2 208 2 300 2217 róŝnica 7-5 22 28-4 -22 28-11 34 1-41 -151-266 -338-451 -371-168 -118-29 -1 855 BAiSO 694 671 634 620 544 576 531 529 542 515 544 537 572 620 610 717 742 872 797 Ochota GUS 684 708 655 622 553 580 551 605 596 584 605 491 552 582 548 655 682 852 799 róŝnica 10-37 -21-2 -9-4 -20-76 -54-69 -61 46 20 38 62 62 60 20-2 -37 BAiSO 1 533 1 482 1 430 1 340 1 325 1 281 1 242 1 170 1 171 1 199 1 180 1 176 1 224 1 416 1 497 1 643 1 710 1 857 1 859 Praga GUS 1 484 1 477 1 391 1 332 1 328 1 265 1 263 1 189 1 233 1 264 1 202 1 295 1 316 1 413 1 399 1 575 1 750 1 788 1807 Południe róŝnica 49 5 39 8-3 16-21 -19-62 -65-22 -119-92 3 98 68-40 69 52-36 BAiSO 685 700 706 699 642 614 549 533 596 592 534 563 530 591 647 628 668 748 741 Praga Północ GUS 731 750 725 709 695 697 600 597 643 662 569 600 506 542 498 517 649 812 713 róŝnica -46-50 -19-10 -53-83 -51-64 -47-70 -35-37 24 49 149 111 19-64 28-249 BAiSO 242 222 222 238 218 178 194 200 196 222 217 208 189 208 234 197 253 243 274 Rembertów GUS 247 245 252 255 230 211 209 238 217 252 251 193 164 185 187 150 212 199 228 róŝnica -5-23 -30-17 -12-33 -15-38 -21-30 -34 15 25 23 47 47 41 44 46 30 BAiSO 1 114 987 960 873 807 821 680 687 686 626 661 623 698 690 791 855 936 969 983 Śródmieście GUS 1 077 974 923 832 775 795 633 681 699 611 642 670 743 788 824 870 1 064 991 1300 róŝnica 37 13 37 41 32 26 47 6-13 15 19-47 -45-98 -33-15 -128-22 -317-445 BAiSO 1 125 1 077 1 066 1 100 1 034 1 010 970 944 922 1 000 906 987 938 1 053 1 124 1 195 1 318 1 384 1 377 Targówek GUS 1 123 1 076 1 049 1 103 1 033 1 033 953 934 923 987 889 867 804 965 1 079 1 103 1 184 1 287 1375 róŝnica 2 1 17-3 1-23 17 10-1 13 17 120 134 88 45 92 134 97 2 763 16
wiek 31 grudnia 2009 18 17 16 15 14 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 Dzielnica źródło 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 róŝnica Ursus Ursynów Wawer Wesoła Wilanów Włochy Wola śoliborz Warszawa BAiSO 430 420 406 405 377 420 401 436 408 457 470 541 581 584 645 711 781 765 814 GUS 440 440 419 421 389 405 412 449 428 489 509 527 534 530 584 622 698 680 714 róŝnica -10-20 -13-16 -12 15-11 -13-20 -32-39 14 47 54 61 89 83 85 100 362 BAiSO 1 140 1 098 1 016 1 050 966 1 026 990 1 064 991 1 122 1 144 1 287 1 257 1 490 1 533 1 721 1 751 1 917 1 875 GUS 1 224 1 199 1 090 1 141 1 023 1 113 1 079 1 163 1 125 1 256 1 301 1 160 1 043 1 265 1 299 1 521 1 584 1 765 1702 róŝnica -84-101 -74-91 -57-87 -89-99 -134-134 -157 127 214 225 234 200 167 152 173 385 BAiSO 736 699 720 689 599 598 580 624 554 607 608 585 661 663 664 734 733 758 793 GUS 819 757 775 733 667 642 621 680 598 652 667 586 652 732 857 913 756 828 781 róŝnica -83-58 -55-44 -68-44 -41-56 -44-45 -59-1 9-69 -193-179 -23-70 12-1 111 BAiSO 291 248 261 236 250 256 244 231 254 253 244 219 239 239 251 287 285 274 259 GUS 332 268 291 256 278 278 282 260 294 292 286 224 233 258 240 276 277 261 245 róŝnica -41-20 -30-20 -28-22 -38-29 -40-39 -42-5 6-19 11 11 8 13 14-310 BAiSO 148 140 146 140 154 133 142 147 162 154 165 185 211 217 271 246 274 324 310 GUS 167 153 152 162 159 157 155 173 177 168 172 179 201 212 245 262 251 281 256 róŝnica -19-13 -6-22 -5-24 -13-26 -15-14 -7 6 10 5 26-16 23 43 54-13 BAiSO 379 355 357 348 344 378 287 316 302 325 302 355 291 347 367 342 391 393 418 GUS 395 393 373 387 394 405 324 355 354 355 345 301 232 295 326 312 359 420 387 róŝnica -16-38 -16-39 -50-27 -37-39 -52-30 -43 54 59 52 41 30 32-27 31-115 BAiSO 1 245 1 166 1 069 1 013 945 885 817 834 769 815 828 853 851 965 978 1 130 1 166 1 244 1 249 GUS 1 241 1 184 1 035 995 946 868 786 839 781 815 799 846 880 986 1 024 1 057 1 172 1 213 1345 róŝnica 4-18 34 18-1 17 31-5 -12 0 29 7-29 -21-46 73-6 31-96 10 BAiSO 404 375 349 354 345 347 313 289 306 281 266 300 328 340 337 401 407 453 428 GUS 405 383 342 358 364 342 312 288 322 290 266 320 375 330 385 436 418 467 540 róŝnica -1-8 7-4 -19 5 1 1-16 -9 0-20 -47 10-48 -35-11 -14-112 -320 BAiSO 14 686 13 982 13 509 13 167 12 475 12 235 11 649 11 560 11 615 12 180 12 044 12 582 13 276 14 298 15 201 16 827 17 735 19 047 18 928 GUS 14 995 14 545 13 801 13 499 12 983 12 669 11 991 12 152 12 234 12 896 12 699 12 249 12 855 13 968 14 882 16 167 17 119 18 436 18 774 róŝnica -309-563 -292-332 -508-434 -342-592 -619-716 -655 333 421 330 319 660 616 611 154-1 918 *BAiSO - Biuro Administracji i Spraw Obywatelskich Kolorem czerwonym oznaczono roczniki, w których wg danych GUS jest więcej dzieci, niŝ wg danych otrzymanych z ewidencji ludności. 17
Tabela 4: Porównanie liczby dzieci i młodzieŝy wg ewidencji ludności w poszczególnych dzielnicach (styczeń lipiec 2010) Źródło: Dane otrzymane z dzielnicowych delegatur BAiSO wiek 31 grudnia 2009 18 17 16 15 14 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 Dzielnica Badanie 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 11 I 2010 905 891 810 801 799 742 713 721 717 754 808 838 1 011 983 1 103 1 297 1 392 1 467 1 511 Bemowo 12 VII 2010 900 896 808 803 806 738 728 726 715 761 812 838 1 034 1 022 1 110 1 313 1 421 1 484 1 632 przyrost -5 5-2 2 7-4 15 5-2 7 4 0 23 39 7 16 29 17 121 11 I 2010 711 661 691 742 676 719 742 773 804 953 943 1 061 1 228 1 313 1 372 1 601 1 657 1 807 1 776 Białołęka 12 VII 2010 727 680 705 763 691 732 772 801 817 964 959 1 078 1 257 1 334 1 410 1 607 1 702 1 833 1 846 przyrost 16 19 14 21 15 13 30 28 13 11 16 17 29 21 38 6 45 26 70 11 I 2010 1 108 1 143 1 068 1 012 1 012 953 951 838 948 986 876 879 993 1 004 1 153 1 165 1 231 1 390 1 276 Bielany 12 VII 2010 1 116 1 185 1 120 1 048 1 054 973 980 855 952 997 889 889 1 000 1 010 1 152 1 168 1 248 1 380 1 315 przyrost 8 42 52 36 42 20 29 17 4 11 13 10 7 6-1 3 17-10 39 11 I 2010 1 796 1 647 1 598 1 507 1 438 1 298 1 303 1 224 1 287 1 319 1 348 1 385 1 474 1 575 1 624 1 957 2 040 2 182 2 188 Mokotów 12 VII 2010 1 752 1 632 1 596 1 495 1 434 1 287 1 293 1 224 1 287 1 301 1 337 1 376 1 461 1 580 1 606 1 951 2 014 2 163 2 231 przyrost -44-15 -2-12 -4-11 -10 0 0-18 -11-9 -13 5-18 -6-26 -19 43 11 I 2010 694 671 634 620 544 576 531 529 542 515 544 537 572 620 610 717 742 872 797 Ochota 12 VII 2010 685 654 611 608 518 551 514 505 536 510 531 513 553 609 584 704 718 839 809 przyrost -9-17 -23-12 -26-25 -17-24 -6-5 -13-24 -19-11 -26-13 -24-33 12 11 I 2010 1 533 1 482 1 430 1 340 1 325 1 281 1 242 1 170 1 171 1 199 1 180 1 176 1 224 1 416 1 497 1 643 1 710 1 857 1 859 Praga Południe 12 VII 2010 1 498 1 450 1 401 1 332 1 304 1 245 1 248 1 150 1 156 1 187 1 163 1 158 1 230 1 425 1 473 1 624 1 685 1 852 1 884 przyrost -35-32 -29-8 -21-36 6-20 -15-12 -17-18 6 9-24 -19-25 -5 25 11 I 2010 685 700 706 699 642 614 549 533 596 592 534 563 530 591 647 628 668 748 741 Praga Północ 12 VII 2010 689 696 704 694 649 612 552 534 596 593 530 556 517 584 589 612 659 742 759 przyrost 4-4 -2-5 7-2 3 1 0 1-4 -7-13 -7-58 -16-9 -6 18 11 I 2010 242 222 222 238 218 178 194 200 196 222 217 208 189 208 234 197 253 243 274 Rembertów 12 VII 2010 240 221 220 235 219 178 193 200 195 221 217 207 191 215 228 201 259 242 289 przyrost -2-1 -2-3 1 0-1 0-1 -1 0-1 2 7-6 4 6-1 15 11 I 2010 1 114 987 960 873 807 821 680 687 686 626 661 623 698 690 791 855 936 969 983 Śródmieście 12 VII 2010 1 044 927 883 837 790 795 693 679 677 622 651 614 686 680 769 836 924 964 1 052 przyrost -70-60 -77-36 -17-26 13-8 -9-4 -10-9 -12-10 -22-19 -12-5 69 11 I 2010 1 125 1 077 1 066 1 100 1 034 1 010 970 944 922 1 000 906 987 938 1 053 1 124 1 195 1 318 1 384 1 377 Targówek 12 VII 2010 1 119 1 075 1 057 1 085 1 026 998 967 934 912 987 902 980 932 1 074 1 125 1 195 1 318 1 397 1 420 przyrost -6-2 -9-15 -8-12 -3-10 -10-13 -4-7 -6 21 1 0 0 13 43 18
wiek 31 grudnia 2009 18 17 16 15 14 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 Dzielnica Badanie 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Ursus Ursynów Wawer Wesoła Wilanów Włochy Wola śoliborz Warszawa 11 I 2010 430 420 406 405 377 420 401 436 408 457 470 541 581 584 645 711 781 765 814 12 VII 2010 432 419 408 406 376 416 402 435 404 454 466 534 578 586 644 701 775 771 840 przyrost 2-1 2 1-1 -4 1-1 -4-3 -4-7 -3 2-1 -10-6 6 26 11 I 2010 1 140 1 098 1 016 1 050 966 1 026 990 1 064 991 1 122 1 144 1 287 1 257 1 490 1 533 1 721 1 751 1 917 1 875 12 VII 2010 1 143 1 109 1 019 1 046 978 1 028 1 026 1 058 1 005 1 133 1 146 1 291 1 291 1 540 1 543 1 724 1 761 1 928 1 926 przyrost 3 11 3-4 12 2 36-6 14 11 2 4 34 50 10 3 10 11 51 11 I 2010 736 699 720 689 599 598 580 624 554 607 608 585 661 663 664 734 733 758 793 12 VII 2010 786 696 720 685 601 606 583 615 557 605 616 597 668 674 673 743 748 845 849 przyrost 50-3 0-4 2 8 3-9 3-2 8 12 7 11 9 9 15 87 56 11 I 2010 291 248 261 236 250 256 244 231 254 253 244 219 239 239 251 287 285 274 259 12 VII 2010 292 250 265 233 252 259 262 233 254 252 243 217 243 244 261 289 285 276 279 przyrost 1 2 4-3 2 3 18 2 0-1 -1-2 4 5 10 2 0 2 20 11 I 2010 148 140 146 140 154 133 142 147 162 154 165 185 211 217 271 246 274 324 310 12 VII 2010 152 144 148 145 155 133 158 152 165 167 170 195 231 243 287 264 310 350 352 przyrost 4 4 2 5 1 0 16 5 3 13 5 10 20 26 16 18 36 26 42 11 I 2010 379 355 357 348 344 378 287 316 302 325 302 355 291 347 367 342 391 393 418 12 VII 2010 379 354 367 352 346 374 296 316 290 321 303 353 296 342 372 343 392 455 454 przyrost 0-1 10 4 2-4 9 0-12 -4 1-2 5-5 5 1 1 62 36 11 I 2010 1 245 1 166 1 069 1 013 945 885 817 834 769 815 828 853 851 965 978 1 130 1 166 1 244 1 249 12 VII 2010 1 225 1 146 1 052 1 009 939 887 805 839 763 806 822 843 848 954 967 1 110 1 138 1 232 1 303 przyrost -20-20 -17-4 -6 2-12 5-6 -9-6 -10-3 -11-11 -20-28 -12 54 11 I 2010 404 375 349 354 345 347 313 289 306 281 266 300 328 340 337 401 407 453 428 12 VII 2010 400 370 352 355 343 347 323 290 307 281 261 301 327 344 337 401 402 457 449 przyrost -4-5 3 1-2 0 10 1 1 0-5 1-1 4 0 0-5 4 21 11 I 2010 14 686 13 982 13 509 13 167 12 475 12 235 11 649 11 560 11 615 12 180 12 044 12 582 13 276 14 298 15 201 16 827 17 735 19 047 18 928 12 VII 2010 14 579 13 904 13 436 13 131 12 481 12 159 11 795 11 546 11 588 12 162 12 018 12 540 13 343 14 460 15 130 16 786 17 759 19 210 19 689 przyrost -107-78 -73-36 6-76 146-14 -27-18 -26-42 67 162-71 -41 24 163 761 Kolorem czerwonym oznaczono roczniki, w których wg danych otrzymanych w styczniu jest więcej dzieci, niŝ wg danych otrzymanych w lipcu. 19
Demografia w mikroskali Monitorowanie zmian liczby dzieci z poszczególnych roczników zameldowanych w poszczególnych obwodach, jakie nastąpiły między styczniem a lipcem 2010 roku pozwala precyzyjnie analizować: 1. efekty wprowadzonych w ciągu roku zmian granic obwodów szkolnych (dane z lipca 2010 były zbierane według granic obwodów stosowanych przy rekrutacji na rok szkolny 2010/2011) 2. demograficzne skutki zmian substancji mieszkaniowej miasta (zarówno w sensie zasiedlania nowych inwestycji mieszkaniowych, jak i wyludniania się rejonów o najstarszej zabudowie) 3. pozorne zjawiska demograficzne ujawniające się w statystyce w wyniku fałszywego zapisu rzeczywistości. NaleŜy do nich przede wszystkim zjawisko masowego przemeldowywania dzieci i młodzieŝy z odpowiednich roczników do obwodów szkół podstawowych i gimnazjów uwaŝanych za szczególnie atrakcyjne. Występowanie zjawiska przemeldowywania dzieci było sygnalizowane od wielu lat, ale w tym roku po raz pierwszy udało się szczegółowo uchwycić jego rozmieszczenie, zasięg i skalę, i to w obu kierunkach zarówno od strony obwodów, do których dzieci są masowo meldowane, jak i od strony obwodów, z których dzieci są wymeldowywane (te dane trudno byłoby uzyskać bez takich analiz). W obwodach 4 gimnazjów w ciągu sześciu miesięcy (od stycznia do lipca 2010) liczba zameldowanych dzieci z rocznika 1997 wzrosła o ponad 25%: 1. Gimnazjum nr 42 z Oddziałami Dwujęzycznymi przy ul. Twardej 8/12: z 27 do 36 (o 33%) 2. Gimnazjum nr 76 z Oddziałami Integracyjnymi im. Gen. St. Maczka przy ul. Gwiaździstej 35: z 67 do 89 (o 33% przy wzroście ogólnej liczby zameldowanych o 6%) 3. Gimnazjum nr 25 z Oddziałami Dwujęzycznymi im. Cz. Niemena przy ul. Zwycięzców 44: z 18 do 23 (o 28% przy spadku ogólnej liczby zameldowanych o 2%) 4. Gimnazjum nr 77 im. I. Domeyki przy ul. Staffa 3/5: z 27 do 34 (o 26%) W obwodach pięciu dalszych gimnazjów wzrost liczby zameldowanych przekroczył 15%. Analogicznie w tym samym okresie w obwodach niektórych szkół podstawowych znacząco wzrosła liczba dzieci urodzonych w roku 2004 (sześciolatków) oraz 2003 (siedmiolatków). Wzrost o ponad 25% dla obu roczników łącznie zanotowano w obwodach 3 szkół: 1. Szkoła Podstawowa nr 318 im. J. Ch. Andersena przy ul. L. Teligi 3: z 104 do 161 (o 55%). 2. Szkoła Podstawowa nr 322 im. J. Brzechwy przy ul. E. Dembowskiego 9: z 83 do 112 (o 35%) 3. Szkoła Podstawowa nr 222 im. J. Brzechwy przy ul. Esperanto 7a: z 116 do 150 (o 29%) W obwodach 5 dalszych szkół wzrost liczby dzieci z przynajmniej jednego rocznika przekroczył 15%. Tendencje demograficzne w poszczególnych grupach roczników Opieka przedszkolna Obecnie w Warszawie ponad 96% dzieci w wieku 3-6 lat uczęszcza do przedszkoli oraz oddziałów przedszkolnych i klas pierwszych w szkołach podstawowych. Utrzymanie tego wskaźnika przy rosnącej liczbie urodzeń będzie moŝliwe m.in. dzięki rozwojowi przedszkoli niepublicznych, do których w niektórych dzielnicach juŝ obecnie trafia większość zamieszkałych w nich dzieci. Zapełniają się szkoły podstawowe Liczniejsze roczniki zaczynają docierać do klas pierwszych szkół podstawowych. Równocześnie w najbliŝszych latach w szkołach podstawowych uczyło się będzie siedem roczników, gdyŝ do oddziałów przedszkolnych w szkołach oraz do klas pierwszych trafiają sześciolatki, a szkoły kończą roczniki, które rozpoczęły naukę w wieku siedmiu lat. Równocześnie Warszawa wprowadziła dla sześciolatków w szkołach standard porównywalny ze standardem opieki przedszkolnej, obejmujący m.in. prawo do całodziennej opieki. UniemoŜliwia to powrót do sytuacji sprzed 20 lat, gdy w tych samych obiektach uczyło się więcej dzieci, ale kosztem rozpoczynania nauki w późnych godzinach popołudniowych. 20
Wkrótce zapełnią się gimnazja Okres przejściowego spadku liczby uczniów przeŝywają gimnazja i szkoły ponadgimnazjalne. W gimnazjach jest to zjawisko krótkotrwałe, poniewaŝ za 6 lat, gdy reforma oświaty dojdzie do tego szczebla, do gimnazjów przez trzy lata będą musiały uczęszczać cztery roczniki, a później trafią do nich coraz liczniejsze roczniki dzisiejszych przedszkolaków. Szkoły ponadgimnazjalne wypełnione są dojeŝdŝającymi Szkoły ponadgimnazjalne jeszcze przez około 10 lat będą musiały szukać swego miejsca na edukacyjnej mapie stolicy w warunkach stale spadającej liczby kandydatów. Problem ten łagodzą dojazdy młodzieŝy z okolicznych powiatów młodzieŝ zamieszkała poza Warszawą to obecnie ponad 1/3 uczniów warszawskich szkół ponadgimnazjalnych. W ten sposób Warszawa zapewnia sobie przyszłe wykwalifikowane kadry oraz umoŝliwia utrzymanie wielu szkół, w tym szkół zawodowych o względnie wąskich specjalnościach, ale równocześnie ponosi znaczące koszty kształcenia, tylko częściowo pokrywane przez przypadającą na tę grupę kwotę subwencji oświatowej. ZróŜnicowanie międzydzielnicowe RóŜnice sytuacji demograficznej poszczególnych dzielnic są większe niŝ między wieloma miastami. Szczegółowe informacje znajdują się w informacjach dzielnicowych, w tym miejscu omówimy tylko problemy i zjawiska najbardziej wpływające na sytuację miasta. W Warszawie moŝna wyróŝnić kilka stref o podobnej charakterystyce: Stare dzielnice centralne (Śródmieście, Ochota, Praga Północ, śoliborz, większa część Mokotowa i Woli, znaczna część Pragi Południe). Na tych obszarach jest wiele obiektów oświatowych, ale są one w większości dość stare i tylko część z nich została zmodernizowana w ostatnich latach. Równocześnie w dzielnicach tych jest relatywnie niewiele młodzieŝy. Wewnętrzne miasto, czyli zaniedbane społecznie obszary starej, zniszczonej zabudowy to w tej chwili w Warszawie głównie fragmenty starej Pragi. Wymagają one szczególnej troski oświatowej nie tyle ze względu na strukturę wieku ludności, co jej sytuację społeczną i specyficzne postrzeganie potrzeb kulturowych i edukacyjnych. Dojrzałe rejony wysokiej zabudowy mieszkaniowej (większość Bemowa, Bielan, Ursynowa, Targówka, część Mokotowa i Wilanowa, gocławska część Pragi Południe). Dominują w nich obiekty oświatowe budowane przed 20-30 laty. Liczne są tam roczniki starszej młodzieŝy, natomiast liczebność dzieci najmłodszych jest bliska średniej dla polskich miast. Nowe osiedla i osiedla deweloperskie (Białołęka, znaczna część Ursusa, fragmenty Bemowa, Wilanowa, Włoch i Wesołej). W tych dzielnicach liczba obiektów edukacyjnych z trudem pozwala na zaspokojenie potrzeb, a bariery komunikacyjne utrudniają dojazd do szkół połoŝonych w dzielnicach centralnych. Budowa nowych obiektów jest utrudniona ze względu na brak rezerw terenu. Równocześnie w tych dzielnicach udział dzieci najmłodszych w ogólnej liczbie mieszkańców bije krajowe rekordy. Zielone dzielnice (Rembertów, Wawer, znaczne obszary Bemowa, Białołęki, Bielan, Targówka, Ursusa, Ursynowa, Wesołej, Wilanowa i Włoch). W tych dzielnicach problemem bywa odległość z domu do placówki oświatowej. Względnie niewielkie placówki muszą być utrzymywane, aby zapewnić dzieciom moŝliwości realizacji obowiązku szkolnego, a równocześnie po wybudowaniu w okolicy nawet niewielkiego osiedla deweloperskiego okazują się zbyt małe. Właśnie w wyniku masowego pojawiania się nowych, niewielkich, ale licznych obiektów mieszkalnych demografię tych obszarów moŝna określić jako niestabilną i podatną na nieoczekiwane pojawianie się trudnych do rozwiązania problemów. 21
B. Informacje wg typów jednostek organizacyjnych systemu oświaty 1. Przedszkola Wychowanie przedszkolne moŝe być realizowane w przedszkolach, oddziałach przedszkolnych w szkołach podstawowych oraz w przypadku dzieci 3-5 letnich takŝe w innych formach wychowania przedszkolnego. Wychowanie przedszkolne obejmuje dzieci w wieku 3-6 lat. W uzasadnionych przypadkach do przedszkola moŝe zostać przyjęte dziecko, które ukończyło 2,5 roku. Decyzje o przyjęciu podejmuje dyrektor przedszkola oceniając wcześniej stopień osiągnięcia przez dziecko gotowości przedszkolnej. KaŜdy taki przypadek rozpatrywany jest indywidualnie. W przypadku dzieci posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego wychowaniem przedszkolnym moŝna objąć dziecko w wieku powyŝej 6 lat, nie dłuŝej jednak niŝ do końca roku szkolnego w tym roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 10 lat. Przedszkola publiczne (samorządowe i prowadzone przez inne podmioty) oraz oddziały przedszkolne przy szkołach publicznych (samorządowych i prowadzonych przez inne podmioty) zapewniają bezpłatne nauczanie i wychowanie w zakresie podstawy programowej wychowania przedszkolnego prowadzone przez nauczycieli posiadających odpowiednie kwalifikacje, a takŝe przeprowadzają rekrutację dzieci zgodnie z zasadą powszechnej dostępności. Kształcenie i wychowanie w oddziale przedszkolnym w szkole podstawowej jest zorganizowane na zasadach odnoszących się do oddziałów w przedszkolach, a więc odmiennie niŝ w oddziałach szkolnych. W roku szkolnym 2009/2010 do 1 472 oddziałów zorganizowanych w 322 przedszkolach samorządowych uczęszczało 37 097 dzieci w wieku od 3 do 6 lat. Wśród przedszkolaków trzylatki stanowiły prawie 32,5% wszystkich dzieci zapisanych do przedszkoli samorządowych, czterolatki 30%, pięciolatki 29,6% a sześciolatki i dzieci starsze z odroczonym obowiązkiem szkolnym 8% ogółu dzieci w przedszkolu. W 32 publicznych przedszkolach integracyjnych i z oddziałami integracyjnymi zorganizowano 105 oddziałów integracyjnych, do których uczęszczało 490 dzieci z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego. 70 dzieci z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego zapisanych zostało do oddziałów ogólnodostępnych. 22
Tabela 5: Przedszkola samorządowe liczba jednostek opieki przedszkolnej, oddziałów i dzieci Źródło: opracowanie własne na podstawie arkuszy organizacyjnych stan z 31 marca 2010 Dzielnica jednostek Przedszkola oddziałów dzieci Oddziały przedszkolne przy szkołach podstawowych jednostek oddziałów dzieci Bemowo 20 94 2 395 6 22 482 Białołęka 6 42 1 146 10 41 889 Bielany 26 125 3 164 13 25 575 Mokotów 47 186 4 642 20 35 750 Ochota 20 86 2 238 3 5 102 Praga Południe 36 171 4 333 13 25 582 Praga Północ 13 59 1 478 5 12* 250 Rembertów 4 20 496 2 5 97 Śródmieście 39 137 3 207 14 24 516 Targówek 21 107 2 796 11 37** 823 Ursus 8 37 971 4 15 322 Ursynów 20 133 3 386 15 37 850 Wawer 9 49 1 246 11 19 446 Wesoła 4 12 302 3 6 133 Wilanów 2 12 311 4 6 124 Włochy 9 40 996 3 6 139 Wola 27 115 2 844 12 21 454 śoliborz 11 47 1 146 3 3 77 Warszawa 322 1 472 37 097 152 344 7 611 * w tym 2 oddziały dla 5-latków ** w tym jeden oddział mieszany W roku szkolnym 2009/2010 w przedszkolach samorządowych przygotowano miejsca dla ponad 70% dzieci trzyletnich zameldowanych w Warszawie dla 73% czterolatków, prawie 77% pięciolatków i 23% dzieci sześcioletnich oraz dla dzieci z odroczonym obowiązkiem szkolnym. Łącznie do publicznych i niepublicznych przedszkoli i oddziałów dla sześciolatków zorganizowanych w szkołach uczęszczało prawie 96,7% dzieci w wieku 3-6 lat. 23
Upowszechnienie wychowania przedszkolnego w Warszawie jest więc znacznie wyŝsze od przeciętnej dla miast wojewódzkich. Średnio w miastach wojewódzkich upowszechnienie wychowania przedszkolnego kształtuje się na poziomie 84%.Wśród duŝych polskich miast jedynie Poznań ma zbliŝony wskaźnik upowszechnienia opieki przedszkolnej 94%. Pozostałe duŝe miasta nie przekraczają granicy 90%. Przedszkola prowadzone przez m.st. Warszawa czynne są od godziny 6 00 do godziny 18 00. Czas pracy poszczególnych przedszkoli został dostosowany do potrzeb rodziców dzieci zapisanych do przedszkola. W roku szkolnym 2009/2010 godziny pracy trzech przedszkoli wydłuŝono do godziny 20 00 (P 182 Bielany, P 180 Praga Południe, P 21 Śródmieście). Zgodnie z 10 ust. 1 i ust. 2 pkt 2 ramowego statutu publicznego przedszkola, stanowiącego załącznik nr 1 do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół, przedszkole funkcjonuje przez cały rok szkolny, z wyjątkiem przerw ustalonych przez organ prowadzący. Ze względu na mniejsze zainteresowanie opieką przedszkolną w okresie wakacyjnym, corocznie przygotowywana jest lista przedszkoli dyŝurujących w dzielnicy. miejsc w przedszkolach funkcjonujących w miesiącach wakacyjnych dostosowana jest do potrzeb rodziców dzieci zamieszkałych na terenie dzielnicy. W lipcu i sierpniu 2010 roku we wszystkich dzielnicach m.st. Warszawy uruchomiono łącznie 152 przedszkola dyŝurujące, w których przygotowano 15 tys. miejsc tj. o blisko 2 tys. miejsc więcej niŝ w roku poprzednim. W szkołach i przedszkolach, dla których organem prowadzącym jest m.st. Warszawa w roku szkolnym 2009/2010 utworzono 24 punkty katechetyczne dla dzieci róŝnych wyznań. W 1 przedszkolu w 1 dzielnicy (Wola) uruchomiono pozaszkolny punkt nauczania religii prawosławnej. Utworzono 6 grup, a tygodniowo odbywało się 6 godzin zajęć. Od września 2009 r. 82 przedszkola uczestniczą w projekcie Cała Warszawa czyta dzieciom realizowanym we współpracy z Fundacją ABCXXI Cała Polska czyta dzieciom. W ramach programu Warszawskie Inicjatywy Edukacyjne w roku szkolnym 2009/2010 przedszkola samorządowe otrzymały dofinansowanie na realizację 23 projektów edukacyjnych (IV edycja 6 projektów, V edycja 17 projektów) W roku szkolnym 2009/2010 uruchomiono 3 nowe placówki przedszkolne: Przedszkole nr 413 (Ursus), Przedszkole nr 414 (Białołęka), Przedszkole nr 415 (Bemowo), Na Bemowie uruchomiono równieŝ nowe oddziały przedszkolne w Przedszkolu nr 214, Przedszkolu nr 216, Przedszkolu nr 381 i Przedszkolu nr 389. W styczniu 2010 oddano do uŝytku oddziały zamiejscowe Przedszkola nr 198 ul. Abrahama 10 (Praga Południe). Od września 2010 dzięki prowadzonej w roku szkolnym 2009/2010 rozbudowie: Przedszkola nr 123 ul. (Targówek), Przedszkola nr 160 (Rembertów), Przedszkola nr 194 (Ursus), Przedszkola nr 96 (śoliborz) zwiększy się o 200 liczba miejsc w przedszkolach samorządowych. a. Rekrutacja i elektroniczny system ewidencji wniosków do przedszkoli Zapisy dzieci do przedszkoli samorządowych na rok szkolny 2009/2010, podobnie jak w roku poprzednim, prowadzone były z wykorzystaniem elektronicznego systemu ewidencji podań i wspomagania zapisu do przedszkoli. Wprowadzenie elektronicznego systemu pozwoliło ujednolicić kryteria zapisu, sprawnie przeprowadzić nabór, optymalnie wykorzystać miejsca w przedszkolach, 24
oraz zlikwidowało problem blokowania miejsc i dostarczyło informacji o rzeczywistych potrzebach w zakresie opieki przedszkolnej. Ofertę edukacyjną w systemie elektronicznego zapisu zaprezentowały wszystkie przedszkola samorządowe. Dzięki utworzeniu w szkołach podstawowych oddziałów dla 6-latków zwiększyła się o 3,4 tys. liczba miejsc do rekrutacji dla dzieci 3-, 4- i 5-letnich. Dodatkowo, w trakcie rekrutacji, na skutek decyzji burmistrzów o utworzeniu kolejnych oddziałów przedszkolnych oraz zmiany organizacji grup, zwiększono liczbę miejsc do rekrutacji o prawie 1 000 (z 13 614 do 14 592 miejsc). Na zakończenie zapisu elektronicznego w przedszkolach pozostało 809 wolnych miejsc. Najwięcej wolnych miejsc było w przedszkolach w dzielnicach: Śródmieście (ponad 300 miejsc), Mokotów (ponad 100), Praga Południe (ponad 60), Ursynów (50) i Wola (29). Na stronie internetowej, w serwisie Biura Edukacji, co miesiąc publikowana jest aktualna informacja o wolnych miejscach w przedszkolach samorządowych. Zapisy na wolne miejsca prowadzone są w ciągu całego roku szkolnego. b. Inne formy opieki przedszkolnej Wychowanie przedszkolne oprócz przedszkoli i oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych moŝe być realizowane w innych formach wychowania przedszkolnego tzn. w punktach przedszkolnych lub zespołach wychowania przedszkolnego. Formy te prowadzone są przez podmioty inne niŝ samorząd. Zajęcia w punktach i zespołach mogą być prowadzone w grupach liczących od 3 do 25 dzieci w wieku od 3 do 5 lat. Minimalny tygodniowy wymiar godzin prowadzonych zajęć zaleŝy od liczebności grupy i wynosi od 12 do 20 godzin. Zajęcia w innych formach wychowania przedszkolnego prowadzą nauczyciele posiadający kwalifikacje wymagane od nauczycieli przedszkoli. Nauczyciel prowadzący zajęcia realizuje program wychowania przedszkolnego. W zajęciach mogli uczestniczyć rodzice (prawni opiekunowie) dzieci uczęszczających na zajęcia lub inni pełnoletni członkowie ich rodzin upowaŝnieni przez rodziców (prawnych opiekunów). Wg danych ODPN na 31 sierpnia 2010 w roku szkolnym 2009/2010 m. st. Warszawa przekazywało dotacje 55 punktom przedszkolnym i zespołom wychowania przedszkolnego. c. Alternatywne formy edukacji przedszkolnej W celu wyrównania startu szkolnego dzieci z róŝnych środowisk oraz wsparcia rodziców dzieci nieobjętych wychowaniem przedszkolnym w roku szkolnym 2009/2010 przygotowano róŝnorodną ofertę zajęć dla dzieci w wieku przedszkolnym. W 11 placówkach samorządowych, takich jak domy kultury, ogrody jordanowskie, prowadzone były, przez cztery-pięć dni w tygodniu, przedpołudniowe kilkugodzinne zajęcia dla przedszkolaków. Zajęcia prowadzone były równieŝ w soboty. Tematyka zajęć była róŝnorodna: zajęcia ogólnorozwojowe, umuzykalniające, plastyczne, teatralne, czytelnicze, ruchowo-rekreacyjne. W ramach zajęć ogólnorozwojowych, dzięki pomocy logopedy, czy psychologa, dzieci mogły usprawnić mowę, myślenie, nauczyć się koncentracji, a przede wszystkim osiągnąć dojrzałość szkolną. Ponadto poprzez konkurs ofert na realizację zajęć edukacyjnych wyłoniono programy edukacyjnowychowawcze realizowane przez organizacje pozarządowe. Na maluchy, które nie chodziły do przedszkoli, czekały świetlice, klubiki i rodzinne kąciki. Organizowane w nich były zajęcia i zabawy edukacyjne, dostosowane do wieku i moŝliwości dzieci. Oferta placówek wychowania pozaszkolnego i organizacji pozarządowych cieszyła się duŝym zainteresowaniem rodziców. W róŝnorodnych zajęciach uczestniczyło prawie 500 dzieci d. Sześciolatki Dziecko w wieku 6 lat jest obowiązane odbyć roczne przygotowanie przedszkolne w przedszkolu albo w oddziale przedszkolnym zorganizowanym w szkole podstawowej lub moŝe podjąć naukę w I klasie szkoły podstawowej. 25