Formy i sposoby oceniania osiągnięć edukacyjnych z języka polskiego w klasach IV-VI

Formy i sposoby oceniania osiągnięć edukacyjnych z języka polskiego w klasach IV-VI Formy oceniania Prace pisemne: - kartkówki, - sprawdziany, - testy, - prace domowe Sposób oceniania (punktowa skala stopni, procentowa, stosowanie + i ) Celujący 96-100% Bardzo dobry 90-95% Dobry 75-89% Dostateczny 51-74% Dopuszczający 35-50% Niedostateczny 0-34% Dyktanda kl.4 kl.5-6 0 bł. cel 0 bł. cel 1 bł. bdb 1 bł. bdb 2 3 bł. db 2 bł. db 4 5 bł. dst 3 bł. dst 6 7 bł. dop 4 bł. dop 8 bł. ndst 5 bł. ndst Odpowiedź ustna l do 6 Aktywność na lekcji l do 6 stosowanie + i Praca domowa l do 6 Zadania dla chętnych l do 6 Zgłoszony brak pracy domowej lub nieprzygotowanie do lekcji Niezgłoszony brak pracy domowej Poprawa oceny ze sprawdzianu lub testu Stosowanie : - po czterokrotnym wykorzystaniu możliwości ocena niedostateczna Niedostateczny (l) Po uzgodnieniu terminu z nauczycielem, wpisana uzyskana ocena, a obok ta z poprawy 1

Ogólne kryteria wymagań w klasyfikacji semestralnej i rocznej Celujący - Wiedza i umiejętności ucznia wykraczają poza program nauczania przedmiotu w danej klasie. Poza tym uczeń: - biegle posługuje się zdobytymi wiadomościami i umiejętnościami w rozwiązywaniu problemów teoretycznych i praktycznych z programu nauczania danej klasy, rozwiązuje zadania wykraczające poza program danej klasy, - potrafi sprawnie korzystać z różnych źródeł informacji, - osiąga sukcesy w konkursach przedmiotowych szkolnych i pozaszkolnych. Bardzo dobry - Uczeń opanował minimum 75% wiadomości i umiejętności podstawowych oraz minimum 75% wiadomości ponadpodstawowych określonych programem nauczania w danej klasie. Poza tym uczeń: - bierze udział w konkursach przedmiotowych szkolnych i pozaszkolnych, - sprawnie posługuje się zdobytymi wiadomościami, - rozwiązuje samodzielnie problemy teoretyczne i praktyczne objęte programem nauczania, - potrafi zastosować posiadaną wiedzę do rozwiązania zadań i problemów w nowych sytuacjach. Dobry - Uczeń opanował 75% wiadomości i umiejętności podstawowych oraz 50% wiadomości ponadpodstawowych określonych programem nauczania w danej klasie. - Uczeń poprawnie stosuje wiadomości i umiejętności w sytuacjach typowych, rozwiązuje lub wykonuje samodzielnie typowe zadania teoretyczne i praktyczne. Dostateczny - Uczeń opanował 75% wiadomości i umiejętności określonych w programie nauczania jako podstawowe. - Uczeń rozwiązuje typowe zadania teoretyczne lub praktyczne o średnim stopniu trudności. Dopuszczający - Uczeń opanował 50% wiadomości i umiejętności przewidzianych programem nauczania przedmiotu dla danej klasy jako niezbędne do kontynuacji nauki. Poza tym uczeń: - rokuje nadzieje na uzupełnienie braków do poziomu dostatecznego, 2

- rozwiązuje z pomocą nauczyciela zadania teoretyczne i praktyczne o niewielkim stopniu trudności, - ma braki, ale nie przekreślają one możliwości zdobycia podstawowej wiedzy i umiejętności w ciągu dalszej nauki. Niedostateczny - Uczeń nie opanował nawet 50% wiadomości i umiejętności przewidzianych programem nauczania przedmiotu dla danej klasy jako niezbędne do kontynuacji nauki, a braki w wiadomościach i umiejętnościach uniemożliwiają mu dalsze zdobywanie wiedzy. - Uczeń nie jest w stanie rozwiązywać lub wykonywać zadań o niewielkim stopniu trudności nawet z pomocą nauczyciela. 3

Wymagania na poszczególne stopnie szkolne w klasyfikacji rocznej i semestralnej Klasa IV ocena celująca - Wiedza ucznia znacznie wykracza poza obowiązujący program nauczania. - Twórczo i samodzielnie rozwija własne uzdolnienia i zainteresowania; proponuje rozwiązania wykraczające poza materiał programowy; wypowiedzi ustne i pisemne są bezbłędne; nie powiela cudzych słów i poglądów. - Osiąga sukcesy w konkursach (np. literackich, ortograficznych, teatralnych) w szkole i poza szkołą. - Podejmuje działalność literacką lub kulturalną i prezentuje wysoki poziom merytoryczny oraz artystyczny. - Wykazuje się umiejętnościami z zakresu kształcenia kulturowo-literackiego wykraczającymi poza program nauczania klasy IV. ocena bardzo dobra Uczeń opanował minimum 75% podstawowych wiadomości i umiejętności, a ponadto minimum 75% poniższych umiejętności: Treści ujęte w Podstawie programowej Pojęcia nadawcy i odbiorcy, sposoby rozpoznawania intencji wypowiedzi. Osiągnięcia uczeń: - formułuje i zapisuje wypowiedź skierowaną do konkretnego odbiorcy w imieniu różnych nadawców; dokonuje przedstawienia innych osób, - podtrzymuje kontakt z rozmówcą za pomocą środków językowych o funkcji kontaktowej, - planuje własną wypowiedź, Właściwości opowiadania, opisu, dialogu oraz prostych form użytkowych. Wypowiedzenia oznajmujące, pytające i rozkazujące, w tym zdania i równoważniki zdań. Związki wyrazów w zdaniu, w tym rola podmiotu i orzeczenia. - czyta nowy tekst płynnie, wyraźnie, biegle z uwzględnieniem intencji nadawcy i akcentów logicznych, - buduje przewidziane programem nauczania formy wypowiedzi, poprawne pod względem merytorycznym, logicznym, ortograficznym, stylistyczno-językowym oraz uwzględnia właściwe dla tych form środki językowe (np. dialog, życzenia, przepis, instrukcja, rozmowa telefoniczna, opis przedmiotu, osoby, list prywatny, opowiadanie ustne), - rozróżnia rodzaje wypowiedzeń, - formułuje różne rodzaje wypowiedzeń, biorąc pod uwagę ich funkcję, - przekształca zdania ze względu na zmianę nadawcy lub odbiorcy, - rozpoznaje w zdaniu podmiot i orzeczenie (za pomocą pytań), ustala związki składniowe w zdaniu, wskazuje wyrazy określane i określające, 4

Odmienne i nieodmienne części mowy oraz podstawowe kategorie fleksyjne. Związki znaczeniowe między wyrazami. Budowa słowotwórcza wyrazów. Rodzaje głosek. Akcent wyrazowy, intonacja. Pojęcia: fikcja literacka, świat przedstawiony, nadawca, odbiorca, podmiot mówiący, narracja, przenośnia, rytm. Terminy: bohater, wątek, akcja, epitet, porównanie, wyraz dźwiękonaśladowczy, rytm, zwrotka, refren, baśń, opowiadanie, powieść, proza, poezja. Różnice między językiem potocznym a językiem literatury oraz językiem regionu. Terminy związane z przekazami ikonicznymi, radiem, telewizją, filmem, teatrem, prasą. - rozróżnia i nazywa części mowy (czasownik, rzeczownik, przymiotnik, przysłówek, przyimek, spójnik w zdaniu pojedynczym) oraz kategorie fleksyjne części mowy odmiennych, - wskazuje różnicę między osobową a nieosobową formą czasownika, odczytuje informacje o nadawcy i o sytuacji mówienia na podstawie formy czasownika, - wyróżnia wyrazy bliskoznaczne, - rozpoznaje i tworzy rodzinę wyrazów, - rozróżnia zwroty od wyrażeń, rozróżnia temat i końcówkę wyrazu jako powtarzającą się i zmienną cząstkę wyrazu, - rozróżnia samogłoski i spółgłoski, - poprawnie artykułuje głoski w wypowiedzi ustnej, w czasie czytania i wypowiedzi, - wykazuje się bardzo dobrą znajomością przeczytanego tekstu, - dokonuje selekcji informacji według stopnia ich ważności, - na podstawie lektury ustnie opisuje postać literacką, ocenia postępowanie bohatera, stosuje słownictwo związane z określoną tematyką, np. baśnią, formułuje prawdy baśniowe jako pouczenia wypływające z treści, odróżnia bajkę od baśni i legendy, lirykę od prozy na podstawie wyróżników gatunkowych, - odróżnia fikcję literacką od rzeczywistości, - wskazuje elementy świata przedstawionego utworu literackiego ( bohaterowie, czas, przestrzeń, wydarzenia), - wskazuje rymy w wierszu, epitety, porównania; dobiera epitety do wskazanych rzeczowników, - dostrzega funkcję poetycką środków artystycznych, - dostrzega różnicę między uosobieniem a ożywieniem, - dostrzega i rozpoznaje charakterystyczne elementy języka potocznego i gwarowego w tekstach literackich, - wskazuje różnice w sposobie przekazu między radiem, filmem, teatrem, literaturą, - rozróżnia rodzaje audycji radiowych i telewizyjnych oraz niektóre gatunki filmu, - odróżnia reklamę od innych informacji, pisze tekst reklamowy. 5

ocena dobra Uczeń opanował 75% podstawowych wiadomości i umiejętności, a ponadto minimum 50% poniższych umiejętności: Pojęcia nadawcy i odbiorcy, sposoby rozpoznawania intencji wypowiedzi. - recytuje wiersz lub fragment prozy, wykazując przy tym bardzo dobre opanowanie pamięciowe tekstu, z właściwą ekspresją, tempem i artykulacją, - podejmuje rozmowę w określonym celu, używa zwrotów grzecznościowych, Właściwości opowiadania, opisu, dialogu oraz prostych form użytkowych. Wypowiedzenia oznajmujące, pytające i rozkazujące, w tym zdania i równoważniki zdań. Związki wyrazów w zdaniu, w tym rola podmiotu i orzeczenia. Odmienne i nieodmienne części mowy oraz podstawowe kategorie fleksyjne. Związki znaczeniowe między wyrazami. Budowa słowotwórcza wyrazów. Rodzaje głosek. Akcent wyrazowy, intonacja. - czyta głośno, płynnie, wyraźnie wcześniej poznany tekst literacki, stosując znaki prawidłowego przestankowania; czyta cicho w celu wyszukania najważniejszych informacji, - buduje poprawne pod względem logicznym, merytorycznym, ortograficznym, stylistyczno-językowym formy wypowiedzi ustnych i pisemnych przewidziane programem nauczania, - stosuje akapit w wypowiedzi pisemnej, - dokonuje przekładu intersemiotycznego, - zapisuje prosty dialog na podstawie tekstu; ustnie opowiada o zdarzeniach z lektury; rozumie relację autor czytelnik na podstawie baśni, legendy, opowiadania, - dostrzega w tekście osobę opowiadającą, - wskazuje realistyczne i fantastyczne elementy świata przedstawionego baśni, - porządkuje wydarzenia zgodnie z chronologią, - wyodrębnia cechy gatunkowe baśni, zapisuje poprawnie formy grzecznościowe w liście, prawidłowo pisze datę i miejscowość, - rozróżnia rodzaje wypowiedzeń, - formułuje różne rodzaje wypowiedzeń, biorąc pod uwagę ich funkcję, - przekształca zdania ze względu na zmianę nadawcy lub odbiorcy, - rozpoznaje w zdaniu podmiot i orzeczenie (za pomocą pytań), ustala związki składniowe w zdaniu, wskazuje wyrazy określane i określające, - określa formy czasu, liczby, osoby czasownika; przypadek, liczbę i rodzaj rzeczownika; poprawnie stosuje przyimki przy określaniu stosunków przestrzennych, - tworzy wyrazy bliskoznaczne, - wyjaśnia znaczenie związków wyrazowych, - wyjaśnia znaczenie wyrazu na podstawie kontekstu, - rozpoznaje w tekście wyrazy pokrewne, wskazuje podobieństwa i różnice między wyrazami, - rozróżnia samogłoski i spółgłoski, - poprawnie artykułuje głoski, 6

Pojęcia: fikcja literacka, świat przedstawiony, nadawca, odbiorca, podmiot mówiący, narracja, przenośnia, rytm. Terminy: bohater, wątek, akcja, epitet, porównanie, wyraz dźwiękonaśladowczy, rytm, zwrotka, refren, baśń, opowiadanie, powieść, proza, poezja. Różnice między językiem potocznym a językiem literatury oraz językiem regionu. Terminy związane z przekazami ikonicznymi, radiem, telewizją, filmem, teatrem, prasą. - wykazuje się dobrą znajomością przeczytanego tekstu, - wskazuje zdarzenia tworzące akcję, - na podstawie lektury ustnie opisuje postać literacką, ocenia postępowanie bohatera, stosuje słownictwo związane z określoną tematyką, np. baśnią, formułuje prawdy baśniowe jako pouczenia wypływające z treści, odróżnia bajkę od baśni i legendy, lirykę od prozy na podstawie wyróżników gatunkowych, - odróżnia fikcję literacką od rzeczywistości, - wskazuje elementy świata przedstawionego utworu literackiego ( bohaterowie, czas, przestrzeń, wydarzenia), - rozpoznaje linijkę wiersza jako wers; posługuje się terminami: zwrotka, refren, rym; oznacza literowo wersy rymujące się, - rozumie refren jako powtarzającą się część piosenki, wiersza, - potrafi wskazać w wierszu epitet, postrzega go jako środek poetyckiego wyrazu, - dostrzega różnice między językiem literackim a potocznym, - zauważa różnice w sposobie przekazu między radiem, filmem, teatrem, literaturą, - korzysta z pism dziecięcych, odczytuje ilustracje w piśmie, - tworzy komiks, - ocenia krytycznie reklamę. ocena dostateczna Uczeń opanował 50% podstawowych wiadomości i umiejętności, a ponadto opanował następujące umiejętności: Pojęcia nadawcy i odbiorcy, sposoby rozpoznawania intencji wypowiedzi. Właściwości opowiadania, opisu, dialogu oraz prostych form użytkowych. - recytuje wiersz lub fragment prozy ze zrozumieniem, - w wypowiedziach ustnych na ogół przestrzega zasad poprawnościowych w zakresie budowy zdań, precyzyjnego stosowania poznanego słownictwa i ortografii, - wchodzi w rolę rozmówcy; uczestniczy w rozmowach, w których raz jest nadawcą, raz odbiorcą, rozpoznaje zamierzony przez nadawcę cel wypowiedzi, - czyta głośno poprawnie poznany wcześniej tekst, - czyta cicho w celu wyszukania najistotniejszych informacji, - własnymi słowami przekazuje przebieg wydarzeń w utworze, - w opowiadaniu ustnym wykorzystuje środki językowe właściwe tej formie (czasowniki wyrażające dzianie się, określenia nazywające okoliczności, wyrazy sygnalizujące relacje czasowe), - ustnie formułuje proste formy użytkowe: podziękowanie, 7

Wypowiedzenia oznajmujące, pytające i rozkazujące, w tym zdania i równoważniki zdań. Związki wyrazów w zdaniu, w tym rola podmiotu i orzeczenia. Odmienne i nieodmienne części mowy oraz podstawowe kategorie fleksyjne. Związki znaczeniowe między wyrazami. Budowa słowotwórcza wyrazów. Rodzaje głosek. Akcent wyrazowy, intonacja. Pojęcia: fikcja literacka, świat przedstawiony, nadawca, odbiorca, podmiot mówiący, narracja, przenośnia, rytm. Terminy: bohater, wątek, akcja, epitet, porównanie, wyraz dźwiękonaśladowczy, rytm, zwrotka, refren, baśń, opowiadanie, powieść, proza, poezja. Różnice między językiem potocznym a językiem literatury oraz językiem regionu. Terminy związane z przekazami ikonicznymi, radiem, telewizją, filmem, teatrem, prasą. życzenia, zapytania, przeprosiny, wykonuje projekt graficzny, np. życzeń, - rozpoznaje zdanie pojedyncze i zdanie złożone po ilości orzeczeń, - dostrzega związki między wyrazami w zdaniu, - rozpoznaje czasownik w funkcji orzeczenia, - rozpoznaje rzeczownik w funkcji podmiotu, - rozpoznaje formy czasu, osoby, liczby, - rozumie kategorie gramatyczne przypadków, liczby i rodzaju rzeczownika, - wyróżnia przyimek jako nieodmienną część mowy, wskazującą na relacje przestrzenne i czasowe, - rozpoznaje w tekście stałe związki frazeologiczne, - wyodrębnia część wspólną powtarzającą się oraz część nową tworzącą wyraz, - rozumie różnice między głoską a literą ( rozróżnienie akustyczne i graficzne), - rozpoznaje intonację, barwę, siłę głosu ( bez operowania terminami), - rozpoznaje porównanie na podstawie łączenia jak, - na podstawie baśni rozpoznaje uosobienie i ożywienie, - rozpoznaje cechy gatunkowe baśni: fantastyka, motywy wędrowne, ludzkie cechy przyrody, - rozumie sytuacje, w których można się posłużyć językiem gwarowym, środowiskowym, - zauważa różnice między baśnią literacką a jej konkretyzacją sceniczną (teatr: słowo, autor, scenografia, rekwizyt, efekty muzyczno świetlne), - rozumie, że radio jest swoistym sposobem użycia słowa, - wskazuje elementy tworzywa dźwiękowego. 8

ocena dopuszczająca Uczeń samodzielnie lub z pomocą nauczyciela wykonuje zadania o niewielkim stopniu trudności oraz opanował następujące umiejętności: Pojęcia nadawcy i odbiorcy, sposoby rozpoznawania intencji wypowiedzi. - ustnie formułuje prośbę, zapytanie, przeprosiny, - ustnie opowiada o zdarzeniach, których sam był uczestnikiem, - rozróżnia funkcje zdań wyrażających prośbę i rozkaz, - poprawnie przedstawia się, - przeprowadza rozmowę telefoniczną, Właściwości opowiadania, opisu, dialogu oraz prostych form użytkowych. Wypowiedzenia oznajmujące, pytające i rozkazujące, w tym zdania i równoważniki zdań. Związki wyrazów w zdaniu, w tym rola podmiotu i orzeczenia. Odmienne i nieodmienne części mowy oraz podstawowe kategorie fleksyjne. Związki znaczeniowe między wyrazami. Budowa słowotwórcza wyrazów. Rodzaje głosek. - czyta głośno poznany wcześniej tekst, nie zachowuje właściwego tempa, logicznego przestankowania, technika czytania pozwala mu jednak na rozumienie tekstu, - w wypowiedziach pisemnych popełnia błędy językowe, stylistyczne, logiczne i ortograficzne, które jednak nie przekreślają wartości pracy i wysiłku, jaki uczeń włożył w ich napisanie, - ustnie formułuje niektóre formy wypowiedzi przewidziane programem, z pomocą nauczyciela potrafi je zapisać, - redaguje list prywatny do rzeczywistego odbiorcy; stosuje różne typy zdań, uwzględnia nagłówek i podpis, - stosuje różne rodzaje zdań ze względu na cel wypowiedzi, - zna i stosuje kropkę, znak zapytania, wykrzyknik na końcu zdania, - rozpoznaje zdanie pojedyncze, - rozwija zdanie pojedyncze nierozwinięte, - wydziela zdania z tekstu (w piśmie i mowie), - wyróżnia przymiotnik jako określenie rzeczownika, - wyróżnia przysłówek utworzony od przymiotnika jako określenie czasownika (czynności), - dostosowuje formę orzeczenia do formy podmiotu we własnych wypowiedziach, wskazuje, kto jest wykonawcą czynności, kto lub co jej podlega, - odróżnia czasownik i rzeczownik od innych części mowy, - stosuje w zdaniu wskazaną formę rzeczownika, - używa spójników w zdaniu, - zna wyrazy związane z tematyką tekstów, rozumie ich znaczenie (np. używa w zdaniu), wyjaśnia ich sensy, - dzieli wyraz na sylaby, określa ilość sylab w wyrazie, - prawidłowo dzieli wyraz na sylaby przy przenoszeniu, - porządkuje wyrazy według kolejności alfabetycznej, - odszukuje w słowniku ortograficznym potrzebne wyrazy, 9

Akcent wyrazowy, intonacja. Pojęcia: fikcja literacka, świat przedstawiony, nadawca, odbiorca, podmiot mówiący, narracja, przenośnia, rytm. Terminy: bohater, wątek, akcja, epitet, porównanie, wyraz dźwiękonaśladowczy, rytm, zwrotka, refren, baśń, opowiadanie, powieść, proza, poezja. Różnice między językiem potocznym a językiem literatury oraz językiem regionu. Terminy związane z przekazami ikonicznymi, radiem, telewizją, filmem, teatrem, prasą. - prawidłowo akcentuje wyrazy, - wypowiada się na temat lektury, - rozumie pojęcie autora jako twórcy dzieła, - rozpoznaje utwór prozatorski na podstawie znanych elementów, np. opowiadający, bohater, zdarzenia, - dostrzega różnice między utworem prozatorskim a poetyckim, - dostrzega motywy wędrowne w baśni, - rozumie pojęcia: wydarzenia, postać zmyślona, - wskazuje bohaterów literackich baśni, wyodrębnia z tekstu główne wydarzenia, - postrzega zwrotkę jako graficznie wydzieloną część wiersza, - dostrzega niektóre wyróżniki wiersza, np. zwrotka, wers, rym, - posługuje się językiem ogólnym w wypowiedziach na lekcji, - rozróżnia rodzaje teatru lalkowy, aktorski. Otrzymuje ją uczeń, który: ocena niedostateczna - nie opanował podstawowych wiadomości w zakresie fleksji i składni, słownictwa, frazeologii i redagowania wypowiedzi oraz elementarnych wiadomości z zakresu budowy i analizy utworu literackiego, przewidzianych podstawą programową, - nie opanował techniki głośnego i cichego czytania, - nie potrafi sformułować poprawnej pod względem językowym i rzeczowym wypowiedzi, - w wypowiedziach pisemnych nie przestrzega reguł ortograficznych, nawet z pomocą nauczyciela nie jest w stanie rozwiązać zagadnienia o elementarnym stopniu trudności. Klasa V ocena celująca Wiedza ucznia znacznie wykracza poza obowiązujący program nauczania, a ponadto uczeń: - twórczo i samodzielnie rozwija własne uzdolnienia i zainteresowania, - proponuje oryginalne rozwiązania, wykraczające poza materiał programowy, - przygotowuje wypowiedzi ustne i pisemne bezbłędne i dojrzałe, - nie powiela poglądów innych, potrafi krytycznie ustosunkować się do językowej, literackiej 10

i kulturalnej rzeczywistości, - bierze udział i osiąga sukcesy w konkursach szkolnych lub międzyszkolnych, - podejmuje działalność literacką lub kulturalną. ocena bardzo dobra Uczeń opanował minimum 75% podstawowych wiadomości i umiejętności, a ponadto minimum 75% poniższych umiejętności: Pojęcia nadawcy i odbiorcy, sposoby rozpoznawania intencji wypowiedzi. Właściwości opowiadania, opisu, dialogu oraz prostych form użytkowych. Wypowiedzenia oznajmujące, pytające i rozkazujące, w tym zdania i równoważniki zdań. - odczytuje relacje nadawczo odbiorcze w związku z poznawaniem różnych tekstów kultury, - interpretuje wiersz barwa i siła głosu, intonacja, - czyta płynnie z uwzględnieniem znaków interpunkcyjnych, intonacji zdaniowej, - buduje przewidziane programem formy wypowiedzi (ustne i pisemne), uwzględniając właściwe dla tych form środki językowe (plan, tytuł, opis postaci rzeczywistej i literackiej, opowiadanie, relacja z wycieczki, zaproszenie, ogłoszenie, zawiadomienie) oraz te, które poznał w kl. IV (dialog jako zapis rozmowy, życzenia, przepis, instrukcja, rozmowa telefoniczna, opis przedmiotu, list prywatny, opowiadanie), - wypowiedzi ustne i pisemne są całkowicie poprawne pod względem stylistyczno-językowym, ortograficznym, merytorycznym i logicznym, - wyszukuje potrzebne informacje z kilku tekstów o charakterze informacyjnym, - zmienia dialog na opowiadanie i odwrotnie, - dokonuje oceny postaci, - uzasadnia własne sądy, - ustala zakres treści, wybiera formę i styl wypowiedzi, opowiadanie wesołe, smutne, - redaguje notatkę jako krótki wniosek wypływający z przebiegu lekcji i prezentuje jej zapis na lekcji, - dostrzega symboliczne sensy w micie i opowieści biblijnej, - rozpoznaje i tworzy różne rodzaje zdań pojedynczych i złożonych, - rozumie funkcję równoważników w różnych formach użytkowych, - porządkuje składniki zdania ze względu na ich kolejność, - tworzy zdania synonimiczne, - rozróżnia zdanie złożone współrzędnie i podrzędnie, 11

Związki wyrazów w zdaniu, w tym rola podmiotu i orzeczenia. Odmienne i nieodmienne części mowy oraz podstawowe kategorie fleksyjne. Związki znaczeniowe między wyrazami. Budowa słowotwórcza wyrazów. Rodzaje głosek. Akcent wyrazowy, intonacja. Pojęcia: fikcja literacka, świat przedstawiony, nadawca, odbiorca, podmiot mówiący, narracja, przenośnia, rytm. Terminy: bohater, wątek, akcja, epitet, porównanie, wyraz dźwiękonaśladowczy, rytm, zwrotka, refren, baśń, opowiadanie, powieść, proza, poezja. Różnice między językiem potocznym a językiem literatury oraz językiem regionu. Terminy związane z przekazami ikonicznymi, radiem, telewizją, filmem, teatrem, prasą. - wskazuje i tworzy zdania, uwzględniając stosunki między wyrazami (związek główny, związki nadrzędno podrzędne), - wyróżnia antonimy, - rozpoznaje tematy oboczne czasownika, - poprawnie pisze często używane wyrażenia przyimkowe, - rozróżnia liczebniki główne i porządkowe, zbiorowe, - w tworzonych wypowiedziach ustnych i pisemnych poprawnie stosuje znane związki frazeologiczne, - posługuje się frazeologizmami odnoszącymi się do wybranych opowieści biblijnych, np. manna z nieba, słup soli oraz treści mitów, np. pięta Achillesa, Ikarowy lot, - wyjaśnia znaczenie zaimków w tekście czytanym i w wypowiedzi, - wskazuje i tworzy wyraz podstawowy i pochodny, wyróżnia ich część wspólną i różniącą się, - rozumie funkcje głoski i, - dostrzega zależność między doborem i nagromadzeniem określonych głosek a naśladowaniem dźwięków, - poprawnie akcentuje formy trybu, liczebników, - rozumie pojęcie akcji, - rozumie rytm jako powtarzalność elementów, podejmuje próby tworzenia własnych wierszy rytmicznych, - rozumie przenośny sens opowieści biblijnej, - omawia funkcje uosobienia w tekście, dostrzega funkcję wyrazów dźwiękonaśladowczych w tekście, - odszukuje w tekstach cechy charakterystyczne dla języka potocznego, literackiego i gwarowego, - wskazuje różnice między utworem literackim a wersją filmową, - zna terminy związane z filmem (aktor, gra aktorska, reżyser, scenarzysta, scenograf, scena, kompozytor, kostium), - rozróżnia film animowany, aktorski, dokumentalny, - opisuje dzieło filmowe ze względu na jego środki wyrazu i elementy świata przedstawionego, - opisuje tekst prasowy ze względu na jego funkcję i charakter (notatka, artykuł). 12

ocena dobra Uczeń opanował minimum 75% podstawowych wiadomości i umiejętności, a ponadto minimum 50% poniższych umiejętności: Pojęcia nadawcy i odbiorcy, sposoby rozpoznawania intencji wypowiedzi. - ustala o kim lub o czym mówi nadawca, - formułuje pytania ogólne i szczegółowe dotyczące tekstu, Właściwości opowiadania, opisu, dialogu oraz prostych form użytkowych. Wypowiedzenia oznajmujące, pytające i rozkazujące, w tym zdania i równoważniki zdań. Związki wyrazów w zdaniu, w tym rola podmiotu i orzeczenia. Odmienne i nieodmienne części mowy oraz podstawowe kategorie fleksyjne. - czyta poprawnie, stosując zasady prawidłowej intonacji i akcentowania, czyta teksty prasowe ze zrozumieniem ich treści i funkcji, - buduje przewidziane programem wypowiedzi (ustne i pisemne), uwzględniając właściwe dla tych form środki językowe (plan, tytuł, opis postaci, opowiadanie, relacja z wycieczki, zaproszenie, ogłoszenie, zawiadomienie) oraz te, które poznał w kl. IV (dialog jako zapis rozmowy, życzenia, przepis, instrukcja, rozmowa telefoniczna, opis przedmiotu, list prywatny, opowiadanie ustne), - wykonuje projekty graficzne zaproszenia, zawiadomienia, ogłoszenia, - zapisuje dialog, stosując właściwą interpunkcję, - zestawia cechy przeciwstawne, tworząc opisy kontrastowe, w określaniu cech przeciwstawnych wykorzystuje przymiotniki i przysłówki zaprzeczone, - redaguje odtwórczy plan wydarzeń (ramowy), - planuje własną wypowiedź ustną i pisemną, - dzieli tekst na części w porządku logicznym (akapity), nadaje tytuły akapitom, rozumie sens tytułu, akapitu, - odtwarza skrótowo zdarzenia przedstawione w cudzym tekście (pośrednie relacjonowanie informacji), - rozróżnia formy wypowiedzi w tekście: dialog, opis, opowiadanie, - ocenia zachowanie bohaterów, - tworzy proste teksty informacyjne (np. do gazetki szkolnej), - przekształca zdanie na równoważnik i odwrotnie, - oddziela przecinkiem jednorodne człony zdania, - wskazuje w zdaniu grupę podmiotu i orzeczenia, - odmienia poprawnie czasowniki o nieregularnej odmianie tematu, - rozumie różnice miedzy bezokolicznikiem a osobową formą czasownika, - wyróżnia przysłówek, liczebnik główny i porządkowy, wykrzyknik, spójnik, przyimek, zaimek wskazujący, 13

Związki znaczeniowe między wyrazami. Budowa słowotwórcza wyrazów. Rodzaje głosek. Akcent wyrazowy, intonacja. Pojęcia: fikcja literacka, świat przedstawiony, nadawca, odbiorca, podmiot mówiący, narracja, przenośnia, rytm. Terminy: bohater, wątek, akcja, epitet, porównanie, wyraz dźwiękonaśladowczy, rytm, zwrotka, refren, baśń, opowiadanie, powieść, proza, poezja. Różnice między językiem potocznym a językiem literatury oraz językiem regionu. Terminy związane z przekazami ikonicznymi, radiem, telewizją, filmem, teatrem, prasą. - tworzy czasowniki dokonane i niedokonane, - poprawnie pisze cząstki trybu przypuszczającego, - stopniuje przymiotniki, poprawnie pisze nie z przymiotnikami w stopniu równym, - poprawnie pisze zmiękczenia w liczebnikach, - wykorzystuje wyrazy bliskoznaczne w tworzonych tekstach, - rozumie budowę słowotwórczą wyrazów, - poprawnie zapisuje spółgłoski dźwięczne w wyrazach, poprawnie oznacza miękkość spółgłosek, - rozumie pojęcie akcentu wyrazowego i zdaniowego, - wskazuje głoski ustne i nosowe, spółgłoski twarde i miękkie, - rozróżnia pojęcia pisarz poeta, - łączy poznanych autorów z utworami, - odróżnia autora od narratora, - określa czas, przestrzeń i sytuację mówienia w tekście, dostrzega przyczynowo-skutkową strukturę utworu, - zauważa różnice między prawdą w życiu a prawdą sztuki, - wskazuje w legendzie elementy prawdziwe i fantastyczne, - rozpoznaje cechy opowiadania, - rozpoznaje powieść na podstawie elementów świata przedstawionego: narrator, bohater, akcja, czas, przestrzeń, - wskazuje cechy utworu poetyckiego ( budowa, podmiot mówiący, środki artystyczne); odczytuje wiersz jako całość treściową, rozpoznaje uosobienie w wierszu, - tworzy wypowiedź na ten sam temat w różnych odmianach językowych, - odróżnia film dokumentalny od filmu fabularnego, - zna podstawowe środki wyrazu dzieła filmowego, teatralnego, audycji radiowej. ocena dostateczna Uczeń opanował 50% podstawowych wiadomości i umiejętności, a ponadto: Pojęcia nadawcy i odbiorcy, sposoby rozpoznawania intencji wypowiedzi. - formułuje pytania i odpowiedzi, przeprasza, prosi, rozkazuje, odmawia, - wskazuje kto do kogo mówi, 14

Właściwości opowiadania, opisu, dialogu oraz prostych form użytkowych. Wypowiedzenia oznajmujące, pytające i rozkazujące, w tym zdania i równoważniki zdań. Związki wyrazów w zdaniu, w tym rola podmiotu i orzeczenia. Odmienne i nieodmienne części mowy oraz podstawowe kategorie fleksyjne. Związki znaczeniowe między wyrazami. - czyta głośno poznany wcześniej tekst, błędnie odczytuje niektóre wyrazy, nie zachowuje odpowiedniego tempa i intonacji, technika czytania pozwala mu jednak na rozumienie tekstu, - redaguje zaproszenie, ogłoszenie i zawiadomienie, uwzględniając charakterystyczne dla danej formy środki językowe, - opisuje postać literacką, elementy świata przedstawionego, - tworzy lub odtwarza dialogi rzeczywiste i wyobrażone, przekształca dialog w wypowiedź ciągłą, - tworzy opowiadanie (ustne i pisemne), uwzględniając: chronologię wydarzeń, związki przyczynowo-skutkowe między elementami wypowiedzi, wyrazy i wyrażenia sygnalizujące następstwo w czasie, - ustnie i pisemnie opisuje wygląd zewnętrzny postaci rzeczywistej i literackiej, - redaguje list do wybranego fikcyjnego bohatera literackiego, - dba o estetykę i układ graficzny, - swobodnie redaguje notatkę z obserwacji, sporządza notatkę z lektury (wspólnie z nauczycielem lub w zespole), samodzielnie redaguje zdania do wspólnego zapisu notatki, - odnajduje w tekście fragment potrzebny do argumentacji, - dzieli się z innymi opiniami na temat przeczytanego fragmentu, - poszukuje w tekście odpowiedzi na postawione pytania, - tworzy zdania złożone ukazując różne zależności między faktami, - dostrzega potrzebę używania znaków interpunkcyjnych w zdaniu złożonym - tworzy szeregi wyrazowe, - rozpoznaje związki wyrazów w zdaniu, wskazuje wyrazy określane i określające, - odróżnia części mowy odmienne od nieodmiennych, - rozpoznaje formy trybu oznajmującego, rozkazującego i przypuszczającego, - posługuje się kategoriami rzeczowników: własne i pospolite, osobowe i nieosobowe, żywotne i nieżywotne, - określa przypadek, rodzaj i liczbę przymiotnika, - poprawnie pisze podstawowe wyrażenia przyimkowe, - poprawnie stosuje spójniki w zdaniu pojedynczym, - rozumie znaczenie zaimków i ich funkcje, - dostrzega rolę wyrazów określających w uszczegółowianiu i uplastycznianiu opisów, 15

Budowa słowotwórcza wyrazów. Rodzaje głosek. Akcent wyrazowy, intonacja. Pojęcia: fikcja literacka, świat przedstawiony, nadawca, odbiorca, podmiot mówiący, narracja, przenośnia, rytm. Terminy: bohater, wątek, akcja, epitet, porównanie, wyraz dźwiękonaśladowczy, rytm, zwrotka, refren, baśń, opowiadanie, powieść, proza, poezja. Różnice między językiem potocznym a językiem literatury oraz językiem regionu. Terminy związane z przekazami ikonicznymi, radiem, telewizją, filmem, teatrem, prasą. - dzieli wyraz na sylaby, - określa liczbę sylab, - wskazuje wyraz podstawowy i pochodny na prostych przykładach, - rozróżnia spółgłoski dźwięczne i bezdźwięczne, twarde i miękkie, głoski ustne i nosowe, - poprawnie artykułuje głoski i akcentuje wyrazy na 2. i 3. sylabie od końca, - określa układ rymów w zwrotkach, wystukuje rytm, - dostrzega powtarzalność: układu zwrotek, liczby wersów w zwrotkach, liczby sylab w wersie, - wygłasza tekst ze świadomością budowy wiersza (rym, rytm), - rozpoznaje legendę jako utwór łączący treści historyczne lub religijne z fantastycznymi, - rozumie słowo poezja jako utwory wierszowane mówiące o uczuciach, przeżyciach, doznaniach, - zna budowę Biblii (Stary, Nowy Testament), - zna wybrane opowieści biblijne, - dostrzega związek mitów z baśniami, - dostrzega charakterystyczne elementy języka potocznego i gwarowego, - dostrzega podstawowe środki wyrazu sztuki filmowej, - dostrzega swoistość przekazu ikonicznego i utworu muzycznego, - gromadzi i notuje informacje z tekstu prasowego, - tworzy prosty komiks (tekst, rysunek). ocena dopuszczająca Uczeń samodzielnie lub z pomocą nauczyciela wykonuje zadania o niewielkim stopniu trudności oraz opanował następujące umiejętności: Pojęcia nadawcy i odbiorcy, sposoby rozpoznawania intencji wypowiedzi. Właściwości opowiadania, opisu, dialogu oraz prostych form użytkowych. - pracując w zespole prowadzi rozmowę na określony temat, - czyta głośno w sposób ułatwiający zrozumienie tekstu, - czyta cicho pod kątem określonego problemu, - podejmuje próby redagowania pisemnie zaproszenia, 16

ogłoszenia, zawiadomienia, opowiadania, opisu postaci, relacji z wycieczki, redaguje te formy wypowiedzi ustnie, - poprawnie zapisuje dialog, - opowiada treść przeczytanych tekstów, - relacjonuje wydarzenia z wycieczki, - uczestniczy we wspólnej (zespołowej lub grupowej) redakcji planu wydarzeń, - porządkuje wydarzenia w tekście, - nadaje tekstowi tytuł, - zwraca uwagę na pisownię zwrotów grzecznościowych, - wskazuje dialogi w tekście, - rozpoznaje mit jako opowieść o wierzeniach starożytnych Greków i Rzymian, - zna wybrane mity, - rozpoznaje opowieść biblijną i dostrzega jej religijny charakter, Wypowiedzenia oznajmujące, pytające i rozkazujące, w tym zdania i równoważniki zdań. Związki wyrazów w zdaniu, w tym rola podmiotu i orzeczenia. Odmienne i nieodmienne części mowy oraz podstawowe kategorie fleksyjne. Związki znaczeniowe między wyrazami. Budowa słowotwórcza wyrazów. Rodzaje głosek. Akcent wyrazowy, intonacja. Pojęcia: fikcja literacka, świat przedstawiony, nadawca, odbiorca, podmiot mówiący, narracja, przenośnia, rytm. - poprawnie stosuje przecinki przy wyliczaniu, - poprawnie używa form czasu, osoby, liczby, - odróżnia zdanie i równoważnik zdania, - rozpoznaje zdanie złożone na podstawie liczby orzeczeń, - rozpoznaje w zdaniu czynność i wykonawcę czynności, - wskazuje określenia do podmiotu i orzeczenia, - wskazuje temat i końcówkę, - stopniuje regularnie przymiotniki i przysłówki, - rozpoznaje podstawowe spójniki w zdaniu, - wyróżnia liczebnik wśród innych części mowy, - wyjaśnia znaczenie niektórych związków frazeologicznych związanych z mitami i Biblią, - wyjaśnia znaczenie wyrazu na podstawie słownika, - dostrzega różnice między pisownią a wymową spółgłosek dźwięcznych i bezdźwięcznych, - poprawnie wymawia głoski nosowe, - poprawnie artykułuje wyrazy, - rozumie pojęcia nadawca-odbiorca, - odnajduje w tekście fragmenty wskazujące na czas i miejsce wydarzeń, - wskazuje bohaterów pierwszoplanowych i drugorzędnych, - opowiada o zdarzeniach tworzących akcję, 17

Terminy: bohater, wątek, akcja, epitet, porównanie, wyraz dźwiękonaśladowczy, rytm, zwrotka, refren, baśń, opowiadanie, powieść, proza, poezja. Różnice między językiem potocznym a językiem literatury oraz językiem regionu. Terminy związane z przekazami ikonicznymi, radiem, telewizją, filmem, teatrem, prasą. - zauważa wyrazy języka codziennego, które naśladują dźwięki, - rozpoznaje wyrazy dźwiękonaśladowcze w poezji, - rozpoznaje uosobienie w bajce, - dostrzega związek budowy piosenki z wierszem, - odróżnia język potoczny i gwarę od języka literackiego, - orientuje się w programach telewizyjnych dla młodzieży. Otrzymuje uczeń, który: ocena niedostateczna - nie opanował podstawowych wiadomości w zakresie fleksji i składni, słownictwa, frazeologii i redagowania wypowiedzi oraz elementarnych wiadomości z zakresu budowy i analizy utworu literackiego, przewidzianych podstawą programową, - nie opanował techniki głośnego i cichego czytania, - nie potrafi sformułować poprawnej pod względem językowym i rzeczowym wypowiedzi, - w wypowiedziach pisemnych nie przestrzega reguł ortograficznych, - nawet z pomocą nauczyciela nie jest w stanie rozwiązać zagadnienia o elementarnym stopniu trudności. Klasa VI ocena celująca Wiedza ucznia znacznie wykracza poza obowiązujący program nauczania. Stosuje różne typy notatek, np. wykres, tabela w celu uporządkowania elementów. Samodzielnie redaguje notatki w różnych okolicznościach i w różnych formach. Tworzy proste teksty dziennikarskie (np. wywiad, sprawozdanie z wycieczki) do szkolnej gazetki. Tworzy proste scenariusze filmowe lub teatralne. Twórczo oraz samodzielnie rozwija własne uzdolnienia i zainteresowania. Proponuje rozwiązania oryginalne, wykraczające poza materiał programowy. - Jego wypowiedzi ustne i pisemne są bezbłędne, cechują się dojrzałością myślenia. Nie powiela cudzych poglądów, potrafi krytycznie ustosunkować się do językowej, literackiej i kulturalnej rzeczywistości. Bierze udział w konkursach literackich, ortograficznych, osiąga w nich sukcesy. Podejmuje działalność literacką lub kulturalną w różnych formach szkolnych, prezentuje wysoki poziom merytoryczny oraz artystyczny. 18

ocena bardzo dobra Uczeń opanował minimum 75% podstawowych wiadomości i umiejętności, a ponadto minimum 75% poniższych umiejętności Treści ujęte w Podstawie programowej Osiągnięcia uczeń: Pojęcia nadawcy i odbiorcy, sposoby rozpoznawania intencji wypowiedzi. Właściwości opowiadania, opisu, dialogu oraz prostych form użytkowych Wypowiedzenia oznajmujące, pytające i rozkazujące, w tym zdania i równoważniki zdań. Związki wyrazów w zdaniu, w tym rola podmiotu i orzeczenia. Odmienne i nieodmienne części mowy oraz podstawowe kategorie fleksyjne. - świadomie posługuje się w rozmowie środkami komunikacji niewerbalnej; - świadomie posługuje się mową zależną i niezależną w mowie i w piśmie - czyta biegle nowy tekst ze zwróceniem uwagi na sensy przenośne; - redaguje ustnie i pisemnie wszystkie przewidziane w Podstawie programowej i Standardach wymagań formy wypowiedzi ( opowiadanie, opis przedmiotu, krajobrazu, postaci rzeczywistej i literackiej, dzieła sztuki, sprawozdanie z uroczystości szkolnej, wycieczki, notatka w formie planu, tabeli, wykresu, streszczenia, kartka pocztowa, list prywatny i oficjalny, telegram, zaproszenie, zawiadomienie, ogłoszenie, instrukcja, przepis); - wypowiedzi ustne i pisemne są całkowicie poprawne pod względem stylistyczno-językowym, ortograficznym, merytorycznym i logicznym; - rozróżnia opis rzeczowy i artystyczny; - samodzielnie tworzy plan opisu krajobrazu lub dzieła sztuki; - w liście oficjalnym dobiera stosowny styl ze względu na treść i adresata; - redaguje opowiadanie twórcze z pozycji różnych narratorów; - rozumie rolę dialogu, monologu i opisu w utworze; - dostrzega i komentuje wybrany problem w utworze literackim; - formułuje pytania, na które tekst nie daje odpowiedzi. - rozpoznaje w tekście i buduje wszystkie typy wypowiedzeń; - rozpoznaje różne rodzaje podmiotu; - opisuje stosunki między zdaniami składowymi w zdaniu złożonym i przedstawia je graficznie (proste przykłady); - poprawnie pisze przyimki złożone; - poprawnie łączy liczebnik złożony z rzeczownikiem; rozróżnia formy przypadków liczebnika zbiorowego; - zna wzory odmiany zaimków; - świadomie stosuje i poprawnie zapisuje przyimki złożone; - świadomie stosuje i poprawnie zapisuje przyimki złożone; 19

- świadomie stosuje zaimki w celu uzyskania jednoznaczności zdań i spójności tekstu; Związki znaczeniowe między wyrazami Budowa słowotwórcza wyrazów. Rodzaje głosek. Akcent wyrazowy, intonacja. Pojęcia: fikcja literacka, świat przedstawiony, nadawca, odbiorca, podmiot mówiący, narracja, przenośnia, rytm. Terminy: bohater, wątek, akcja, autor, narrator, epitet, porównanie, wyraz dźwiękonaśladowczy, rym, zwrotka, refren, baśń, opowiadanie, powieść, proza, poezja. Różnice między językiem potocznym a językiem literatury oraz językiem regionu. Terminy związane z przekazami ikonicznymi, radiem, telewizją, filmem, teatrem, prasą. - rozróżnia realne, przenośne i symboliczne znaczenie związku wyrazów; - poprawnie stosuje skróty i zapisuje skrótowce; - wyjaśnia znaczenie wyrazów na podstawie prostej etymologii lub analizy słowotwórczej; - poprawnie zapisuje wyrazy z przedrostkami; - poprawnie pisze wyrazy obcego pochodzenia; - zna i stosuje różne rodzaje formantów; - wskazuje głoski dźwięczne i bezdźwięczne; - we wszystkich wypowiedziach ustnych poprawnie artykułuje głoski, akcentuje wyrazy, uwzględnia intonację zdania; - typuje role bohaterów, narratora, milczącego adresata; - wyróżnia wątki w utworze literackim; - dostrzega różnicę między wierszem sylabicznym, a wierszem wolnym; - interpretuje wiersz ze świadomością roli i charakteru podmiotu mówiącego; - dostrzega swoiste cechy języka literatury w poszczególnych utworach (funkcja poetycka); - rozróżnia rodzaje powieści ze względu na czas prezentowanych zdarzeń; - Podejmuje próby tworzenia wypowiedzi na ten sam temat w języku literackim, potocznym i regionalnym; - wskazuje różnice między językiem literackim a gwarą w zakresie słownictwa i fonetyki; - ustnie i pisemnie redaguje teksty reklamowe o funkcji informatywnej i perswazyjnej ze zwróceniem uwagi na etyczny wymiar składanych obietnic, - opisuje tekst prasowy uwzględniają jego zawartość informacyjną i prawdziwość; - rozumie rolę twórców dzieła radiowego, filmowego i teatralnego; - zna tworzywo filmu, teatru, radia; ocena dobra Uczeń opanował 75% podstawowych wiadomości i umiejętności, a ponadto minimum 50% poniższych umiejętności: Treści ujęte w Podstawie programowej Pojęcia nadawcy Osiągnięcia- uczeń: - poprawnie posługuje się mową zależną i niezależną; 20

i odbiorcy, sposoby rozpoznawania intencji wypowiedzi. Właściwości opowiadania, opisu, dialogu oraz prostych form użytkowych. Wypowiedzenia oznajmujące, pytające i rozkazujące, w tym zdania i równoważniki zdań. Związki wyrazów w zdaniu, w tym rola podmiotu i orzeczenia. Odmienne i nieodmienne części mowy oraz podstawowe kategorie fleksyjne. Związki znaczeniowe między wyrazami. Budowa słowotwórcza wyrazów. Rodzaje głosek Akcent wyrazowy, intonacja. Pojęcia: fikcja literacka, świat przedstawiony, nadawca, odbiorca, podmiot - dostrzega różnice między językiem mówionym a pisanym; - rozumie punkty widzenia innych ludzi; - w większości samodzielnie redaguje ustnie i pisemnie następujące formy wypowiedzi: telegram, reklama, notatka, próby streszczenia, opis postaci, przedmiotu, krajobrazu i dzieła sztuki, opowiadanie z dialogiem, list oficjalny, list prywatny; zaproszenie, zawiadomienie, ogłoszenie; - tworzy opowiadanie zawierające opisy i dialog; - redaguje szczegółowy plan opowiadania; - samodzielnie redaguje proste notatki, - podejmuje próbę streszczenia łatwego tekstu; - relacjonuje dialog w mowie zależnej i niezależnej; - czyta teksty prasowe ze zrozumieniem ich treści; dostrzega wybrany problem w utworze literackim; ocenia postawy bohaterów, potwierdzając to właściwym cytatem; - podejmuje próby porównania różnych form przekazu treści; - rozumie rolę Biblii i mitów w tradycji europejskiej oraz współcześnie; - posługuje się sprawnie wszystkimi typami wypowiedzeń w wypowiedziach ustnych i pisemnych; - z szyku wyrazów oraz form strony czasownika wnioskuje, na jakie pytanie zdanie odpowiada; - wskazuje i nazywa oboczności w temacie rzeczowników; - poprawnie pisze nie" z przymiotnikami; - zna zasady i poprawnie pisze nie" z różnymi częściami mowy; - stosuje różne formy zaimków, by uniknąć powtórzeń; - poprawnie odmienia zaimki; - analizuje związki znaczeniowe między wyrazami; - rozumie realne i przenośne znaczenie wyrazu; - wyodrębnia podstawę słowotwórczą w wyrazach pochodnych i część tworzącą nowy formant; - rozpoznaje formant przedrostkowy i przyrostkowy; - wskazuje różnice między głoską a literą; - określa ilość głosek w wyrazie; - poprawnie akcentuje wyrazy na 3 i 4 sylabie od końca; - określa adresata utworu; - określa i nazywa narratora oraz rodzaj narracji; - odróżnia fikcję literacką od rzeczywistości; - omawia funkcję środków artystycznych w tekście; 21

mówiący, narracja, przenośnia, rytm. Terminy: bohater, wątek, akcja, epitet, porównanie, wyraz dźwiękonaśladowczy, rytm, zwrotka, refren, baśń, opowiadanie, powieść, proza, poezja. Różnice między językiem potocznym a językiem literatury oraz językiem regionu. Terminy związane z przekazami ikonicznymi, radiem, telewizją, filmem, teatrem, prasą. - rozpoznaje komedię jako utwór dramatyczny; - rozróżnia tekst główny i poboczny; - odróżnia nowelę od powieści; - rozróżnia utwory należące do epiki, liryki, dramatu; - dostosowuje słownictwo do tworzonej wypowiedzi w zależności od sytuacji komunikacyjnej; - zna podstawowe pojęcia różnych sztuk; - ocenia programy dla młodzieży pod kątem ich przydatności; - rozróżnia czasopisma ze względu na częstotliwość ich ukazywania się oraz ze względu na funkcje tekstów (informacyjne, rozrywkowe); ocena dostateczna Uczeń opanował 50% podstawowych wiadomości i umiejętności, a ponadto opanował następujące umiejętności: Treści ujęte w Podstawie programowej Pojęcia nadawcy i odbiorcy, sposoby rozpoznawania intencji wypowiedzi. Osiągnięcia uczeń: - odczytuje z tekstu sytuację komunikacyjną; - w tekstach literackich rozpoznaje intencje; - wygłasza tekst ze świadomością roli języka poetyckiego; Właściwości opowiadania, opisu, dialogu oraz prostych form użytkowych. - czyta głośno, wyraźnie teksty o różnym zabarwieniu uczuciowym; - odczytuje informacje z różnych przystępnych źródeł i zestawia je; - różnorodnie przetwarza tekst ustnie i pisemnie; - redaguje formy wypowiedzi przewidziane programem klas IV - VI oraz telegramy do różnych adresatów; - poprawnie stosuje zwroty grzecznościowe w telegramach okolicznościowych; - próbuje włączyć dialog w tok opowiadania; - ustnie i pisemnie opisuje wygląd krajobrazu lub dzieła sztuki; - tworzy plan własnego opowiadania z zastosowaniem różnych struktur językowych ( zdanie, równoważnik zdania, grupa rzeczownikowa); - redaguje list prywatny i oficjalny wykorzystując właściwe słownictwo; - stosuje różne typy notatek, np. schemat, tabela w celu 22

uporządkowania elementów; - skraca wypowiedź i eliminuje drugorzędne elementy; - orientuje się w biografiach sławnych ludzi ( np. Mickiewicz, Matejko, Chopin, Andersen); Wypowiedzenia oznajmujące, pytające, rozkazujące, w tym zdania i równoważniki zdań. Związki wyrazów w zdaniu, w tym rola podmiotu i orzeczenia. Odmienne i nieodmienne części mowy, podstawowe kategorie fleksyjne. Związki znaczeniowe między wyrazami. Budowa słowotwórcza wyrazów. Rodzaje głosek. Akcent wyrazowy, intonacja. Pojęcia: fikcja literacka, świat przedstawiony, nadawca, odbiorca, podmiot mówiący, narracja, przenośnia, rytm. Terminy: bohater, wątek, akcja, epitet, porównanie, wyraz dźwiękonaśladowczy, rytm, zwrotka, refren, baśń, opowiadanie, powieść, proza, poezja. Różnice między językiem potocznym - stosuje różne rodzaje zdań współrzędnie i podrzędnie złożonych w wypowiedziach ustnych i pisemnych; - posługuje się szykiem wyrazów w celu uniknięcia dwuznaczności oraz uzyskania spójności tekstu; - stosuje różne rodzaje orzeczenia; - rozpoznaje i tworzy formy czasowników zakończonych na,,-no",,,-to"; - zna zasady i poprawnie pisze nie" z różnymi częściami mowy; - rozpoznaje rzeczowniki nazywające czynności, pojęcia, cechy; - rozpoznaje przymiotniki nie podlegające stopniowaniu; - używa zaimków we własnych tekstach; - wyróżnia wyrazy pokrewne i wieloznaczne; - tworzy wyrazy pochodne za pomocą znanych formantów; tworzy rodzinę wyrazów; - rozróżnia samogłoski i spółgłoski; dzieli wyraz na sylaby; określa liczbę liter i głosek w wyrazie; - poprawnie akcentuje wyrazy przy wymawianiu; - Wyodrębnia i wskazuje cechy opowiadania i powieści; - dostrzega różnice między światem przedstawionym a rzeczywistym; - rozumie pojęcia: fikcja literacka, wątek, fabuła; - z dialogu odczytuje informacje o bohaterach; - wskazuje podmiot mówiący w wierszu; - dostrzega związek liczby sylab z wierszem sylabicznym; - rozpoznaje przenośnię jako niezwykłe, zaskakujące połączenie wyrazów; - dostrzega różnice między językiem potocznym a literackim (przede wszystkim w zakresie słownictwa) 23

a językiem literatury oraz językiem regionu. Terminy związane z przekazami ikonicznymi, radiem, telewizją, filmem, teatrem, prasą. - zauważa różnicę między językiem literackim a gwarą; - próbuje odczytać wartości zawarte w dziełach sztuki; - dostrzega walory estetyczne dzieła teatralnego w dziełach sztuki; - opisuje dzieło filmowe lub teatralne, uwzględniając jego elementy, swoistość tworzywa i funkcje; ocena dopuszczająca Uczeń samodzielnie lub z pomocą nauczyciela wykonuje zadania o niewielkim stopniu trudności oraz opanował następujące umiejętności: Pojęcia nadawcy - pracując w zespole prowadzi rozmowę na określony temat; i odbiorcy, sposoby rozpoznawania intencji wypowiedzi. Właściwości opowiadania, opisu, dialogu oraz prostych form użytkowych. Wypowiedzenia oznajmujące, pytające, rozkazujące, w tym zdania i równoważniki zdań. Związki wyrazów w zdaniu, w tym rola podmiotu i orzeczenia. Odmienne i nieodmienne części mowy oraz podstawowe kategorie fleksyjne. Związki znaczeniowe między wyrazami. - czyta tekst z podziałem na role; - odczytuje ilustracje i schematy; - podejmuje próby tworzenia form wypowiedzi określonych w Standardach egzaminacyjnych; - redaguje telegramy do różnych adresatów; - tworzy opowiadanie (ustne i pisemne) jak w klasie V, ale bardziej rozbudowane; - redaguje odtwórczy plan ramowy opowiadania; - rozumie pojęcie akapitu; rozumie funkcje notatki w uczeniu się i w życiu; - rozumie, że Biblia jest wyrazem wiary monoteistycznej chrześcijan; - rozumie, że mity są wyrazem wiary politeistycznej Greków, Rzymian, Słowian i innych ludów; - stosuje spójniki w zdaniu złożonym współrzędnie; - stosuje różne rodzaje zdań w zależności od celu wypowiedzi; - wskazuje wyraz nazywający czynność i wykonawcę czynności; - rozpoznaje i podaje przykłady rzeczowników, czasowników, przymiotników, przysłówków; - rozumie realne i przenośne znaczenie wyrazów; 24

Budowa słowotwórcza wyrazów. Rodzaje głosek. Akcent wyrazowy, intonacja. Pojęcia: fikcja literacka, świat przedstawiony, nadawca, odbiorca, podmiot mówiący, narracja, przenośnia, rytm. - dzieli wyraz na litery i sylaby; - rozpoznaje samogłoski i spółgłoski; - w większości poprawnie artykułuje wyrazy; - wskazuje w tekście osobę narratora; - odróżnia podmiot mówiący od autora; - liczy sylaby w wierszu; - wskazuje w utworze postacie i wydarzenia komiczne; - odróżnia odmiany powieści ze względu na tematykę; - odróżnia poezję od prozy; Terminy: bohater, wątek, akcja, epitet, porównanie, wyraz dźwiękonaśladowczy, rytm, zwrotka, refren, baśń, opowiadanie, powieść, proza, poezja. Różnice między językiem potocznym a językiem literatury oraz językiem regionu. Terminy związane z przekazami ikonicznymi, radiem, telewizją, filmem, teatrem, prasą. - rozumie zależności sytuacyjne i osobowe stosowania różnych odmian języka; - dokonuje wyboru propozycji z programu telewizyjnego; rozumie, że prasa jest jednym ze środków przekazu; Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który: - nie opanował podstawowych wiadomości w zakresie fleksji i składni, słownictwa, frazeologii i redagowania wypowiedzi oraz elementarnych wiadomości z zakresu budowy i analizy utworu literackiego, przewidzianych podstawą programową; - nie opanował techniki głośnego i cichego czytania, - nie potrafi sformułować poprawnej pod względem językowym i rzeczowym wypowiedzi, - w wypowiedziach pisemnych nie przestrzega reguł ortograficznych, - nawet z pomocą nauczyciela nie jest w stanie rozwiązać zagadnienia o elementarnym stopniu trudności. 25