Samodzielne Stanowisko Pracy do sprawy Higieny Dzieci i Młodzieży 1. Kierunki działania 1) Prowadzenie działań zmierzających do zapewnienia sprzyjającego zdrowiu środowiska nauczania, wychowania oraz wypoczynku dzieci i młodzieży poprzez eliminowanie nieprawidłowości w szkołach i innych placówkach oświatowo-wychowawczych, wypoczynku i rekreacji oraz szkołach wyższych. 2) Kontynuowanie nadzoru nad stanem posiadanego umeblowania i wykorzystywanego sprzętu sportowego w szkołach i placówkach. 3) Realizowanie nadzoru nad zapewnieniem higienicznych warunków procesu nauczania. 2. Działalność kontrolno represyjna 1. Liczba przeprowadzonych kontroli 100 2. 3. Liczba wydanych decyzji administracyjnych (merytorycznych) Liczba wydanych decyzji administracyjnych (płatniczych) 10 9 4. Liczba wydanych postanowień 5. Liczba wystawionych mandatów - 6. Kwota mandatów - 3. Istotne elementy nadzoru mające wpływ na stan bezpieczeństwa sanitarnego powiatu głogowskiego w 2015 r. 1) Informacje ogólne W 2015r. nadzorowano 76 placówek nauczania i wychowania dla dzieci i młodzieży, w tym, m.in.: 9 żłobków, 33 przedszkola i inne formy wychowania przedszkolnego, 16 szkół podstawowych, 10 gimnazjów, 1 liceum ogólnokształcące, 4 zespoły szkół oraz inne placówki, tj. zakład poprawczy, szkoła muzyczna, placówki wsparcia dziennego. W 2015 r. rozpoczęły działalność 3 żłobki (Niepubliczny Żłobek Poziomka, Niepubliczny Żłobek Akademia Pana Kleksa, Żłobek Maluch przy Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej w Głogowie), Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcące Mistrzostwa Sportowego CERTUS w Głogowie. 2) Nadzór nad warunkami sanitarnymi w placówkach dla dzieci i młodzieży a) W ramach realizacji zadań związanych z nadzorem nad warunkami sanitarnohigienicznymi placówek dla dzieci i młodzieży w 2015 r. przeprowadzono 100 kontroli i wszystkie nadzorowane placówki były skontrolowane.
b) Większość kontroli przeprowadzonych zostało w sposób planowy, jedynie nieznaczny odsetek (20%) stanowiły kontrole nadplanowe w związku z postępowaniem pokontrolnym (kontrole sprawdzające), wnioskami o wydanie opinii sanitarnych oraz 2 w związku z anonimowymi informacjami o niewłaściwych warunkach sanitarno-higienicznych w placówkach. Wnioski te dotyczyły: 1 szkoły podstawowej - przyprowadzona kontrola nie potwierdziła przekazanych informacji i stwierdzono, że placówka zapewnia właściwe warunki pobytu dzieciom, 1 przedszkola niepublicznego - kontrola wykazała, że w placówce są niewłaściwe warunku do utrzymania higieny osobistej w związku z zbyt dużą liczbą przyjętych dzieci w stosunku do posiadanych urządzeń sanitarnych (sedesów) oraz zorganizowano grupę dzieci 2-letnich. Dyrekcja placówki przedstawiła dane dotyczące liczby dzieci średnio uczęszczających do przedszkola i zobowiązała się do zmniejszenia liczby zapisanych dzieci. c) W czasie przeprowadzanych kontroli dokonywano oceny: stanu sanitarno-technicznego pomieszczeń budynków, stanu technicznego podstawowych urządzeń sanitarnych, warunków sanitarnych do utrzymania higieny osobistej uczniów, bezpiecznego użytkowania bloków sportowych i terenowych urządzeń kultury fizycznej, warunków stosowania niebezpiecznych substancji chemicznych i ich mieszanin w szkolnych pracowniach chemicznych, dostosowania mebli szkolnych/przedszkolnych do zasad ergonomii, higieny pracy umysłowej uczniów-oceny tygodniowych rozkładów zajęć lekcyjnych, oceny warunków sanitarnych w gabinetach profilaktyki zdrowotnej i pomocy przedlekarskiej, warunków zdrowotnych w pracowniach komputerowych, warunków do praktycznej nauki zawodu, dożywiania uczniów, warunków wypoczynku i rekreacji, warunków opieki w żłobkach, klubach dziecięcych, przedszkolach. 3) Postępowanie administracyjne a) W wyniku kontroli przeprowadzonych w 2015r. nieprawidłowości stwierdzono w 6 placówkach, tj. w 8% skontrolowanych placówek. W ramach działań pokontrolnych wszczęto postępowanie administracyjne zmierzające do poprawy stanu sanitarno-technicznego i zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków nauki i pobytu. W związku z tym wydano: 6 decyzji nakazujących usunięcie nieprawidłowości, które dotyczyły: nieprawidłowego oświetlenia w pomieszczeniach szkolnych, zabezpieczenia grzejników i zapewnienia bezpiecznych warunków w świetlicy szkolnej, braku ciepłej wody przy umywalkach, 2
3 decyzje zmieniające termin realizacji zaleceń. Najczęściej przyczyną nie wykonania zaleceń ujętych w decyzji administracyjnej zgodnie z ustalonymi terminami były trudności finansowe. 9 decyzji płatniczych, 4 opinie sanitarne w sprawie zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pobytu i nauki w placówkach, w tym 3 dotyczyły żłobków i 1 przedszkola. b) Wyegzekwowano w całości 3 decyzje administracyjne W 6 placówkach prowadzone jest w dalszym ciągu postępowanie administracyjne, dotyczące: wymiany stolarki okiennej w pomieszczeniach szkolnych, zapewnienia właściwego oświetlenia sztucznego w salach lekcyjnych, doprowadzenia do właściwego stanu sanitarno-technicznego pomieszczeń sanitarnohigienicznych, dotyczące zapewnienia ciepłej bieżącej wody przy umywalkach w pomieszczeniach sanitarnohigienicznych. 4) Rozkłady zajęć W ramach nadzoru nad higieną procesu nauczania skontrolowano rozkłady zajęć w szkołach wszystkich typów. Higieniczny plan zajęć powinien przewidywać rozpoczynanie i kończenie zajęć o tej samej lub zbliżonej porze we wszystkich dniach tygodnia, jak również niełączenie w bloki przedmiotów trudnych (np. matematyka, fizyka, chemia). W tym zakresie skontrolowano 29 szkół, w których oceniono 374 rozkłady zajęć. W większości placówek zajęcia były rozłożone równomiernie i rozpoczynały się o stałych godzinach. Nieprawidłowości stwierdzono w 1 szkole podstawowej w związku z tym, że zajęcia lekcyjne nie rozpoczynały się o stałych godzinach. Taki plan związany jest z dużą liczbą oddziałów klasowych i zbyt małą ilością pomieszczeń lekcyjnych. Pomimo tego zwracano uwagę dyrektorowi szkoły na konieczność uwzględnienia higienicznych wymagań procesu nauczania przy układaniu rozkładów zajęć i zobligowano do naniesienia zmian w planie lekcji. 5) Warunki do utrzymania higieny osobistej Podczas przeprowadzanych kontroli sanitarnych w placówkach szczególną uwagę zwracano na warunki do utrzymania higieny osobistej i zapewnienia środków higieny osobistej: ciepłej bieżącej wody, mydła w dozownikach, papieru toaletowego, ręczników jednorazowych lub suszarek do rąk. Stwierdzono, że: wszystkie placówki zapewniają środki higieny osobistej, w 1szkole brak jest zapewnionej ciepłej bieżącej wody przy umywalkach, w 1 placówce jest niewłaściwy stan techniczny pomieszczeń sanitarnohigienicznych w 4 placówkach nie są zachowane standardy dostępności uczniów do urządzeń sanitarnych określone w 84.2 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U z 2015 r., poz. 1422) W budynkach użyteczności publicznej w ustępach ogólnodostępnych powinna przypadać, co najmniej jedna umywalka na 20 osób, co najmniej jedna miska ustępowa i jeden pisuar na 30 mężczyzn oraz jedna miska ustępowa na 20 kobiet. 3
6) Ergonomia wyposażenia placówek dla dzieci i młodzieży Zgodnie z aktualnie obowiązującymi przepisami, wyposażenie placówek dla dzieci i młodzieży powinno posiadać certyfikat potwierdzający zgodność wyrobu z parametrami określonymi w Polskiej Normie lub atest potwierdzający bezpieczeństwo użytkowania produktu. Obowiązek ten nie dotyczy mebli i innych elementów wyposażenia nabytych przed 1997 r. Wymóg zapewnienia certyfikowanego wyposażenia dotyczy w szczególności stolików i krzeseł. Kontrole w niniejszym zakresie przeprowadzono w 62 placówkach i stwierdzono, że w większości placówki posiadają certyfikowane wyposażenie i tylko w 9 placówkach (14%) jest jeszcze pojedyncze wyposażenie niewymagające certyfikatów (zakupione przed 1997r.). Oceniono również dostosowanie mebli edukacyjnych do zasad ergonomii zgodnie z następującymi zasadami: każdy uczeń powinien mieć zmierzoną wysokość ciała lub podkolanową (odległość od podłogi do zgięcia podkolanowego wykonane w pozycji siedzącej), na podstawie, której określa się rozmiar mebli dostosowany do danego ucznia, w dzienniku klasowym lub innym dokumencie przy nazwisku ucznia powinien być dokonany wpis zawierający rozmiar mebli przeznaczonych dla danej osoby zgodnie z PN, wszystkie meble powinny być oznakowane w sposób widoczny i trwały oraz prawidłowo zestawione. Numer mebla może być zastąpiony kolorem określonym w PN, każdy uczeń powinien znać rozmiar mebli, który jest dla niego wskazany; każdy uczeń powinien siedzieć we właściwym, dostosowanym dla niego zestawie mebli. Według powyższych zasad oceniono 804 stanowisk siedzenia uczniów w 33 placówkach i stwierdzono, że przestrzegane są zasady ergonomii. 7) Zapewnienie miejsca na podręczniki i przybory szkolne W trosce o stan zdrowia uczniów (codzienne noszenie ciężkich plecaków i tornistrów może prowadzić do m.in. trwałego skrzywienia kręgosłupa) wprowadzony został obowiązek zapewnienia uczniom miejsca na pozostawienie w placówce podręczników i przyborów szkolnych. Z obowiązku tego wywiązały się wszystkie szkoły, w tym: 6 szkół podstawowych, 4 gimnazja i 2 zespoły szkół zapewniają uczniom indywidualne szafki. W pozostałych szkołach uczniowie mają jedynie możliwość pozostawiania podręczników i przyborów szkolnych w wyznaczonych szafkach w salach lekcyjnych. 8) Bezpieczeństwo użytkowania substancji chemicznych w szkołach Działając w kierunku minimalizacji zagrożeń, jakie niosą ze sobą niebezpieczne substancje i preparaty chemiczne kontrolowano pracownie chemiczne i ich zaplecza, podczas których nie stwierdzono nieprawidłowości. 4
Niebezpieczne substancje i preparaty chemiczne wykorzystuje 8 gimnazjów i 1 zespół szkół. Podczas kontroli szczególną uwagę zwracano na: aktualny spis substancji i mieszanin niebezpiecznych, posiadanie ich kart charakterystyk, właściwe stosowanie chemikaliów, ich datę ważności, przechowywanie, oznakowanie opakowań niebezpiecznych substancji chemicznych. W większości szkół uczniowie nie przeprowadzają doświadczeń chemicznych, wykonywane są one przez nauczycieli w formie pokazów. W placówkach nieposiadających substancji i preparatów chemicznych do realizowania programu nauczania wykorzystuje się prezentacje multimedialne. 9) Żywienie w szkołach W toku kontroli stanu sanitarnego placówek dla dzieci i młodzieży uzyskano dane dotyczące żywienia w szkołach, tj.: 2582 uczniów korzysta z dożywiania w szkołach, co stanowi 30,4 % wszystkich uczniów szkół podstawowych, gimnazjów i zespołów szkół, 553 uczniów otrzymuje posiłki finansowane, tj. 6,52% uczniów, 6 szkół podstawowych i 6 gimnazjów wydaje obiady 2-daniowe, 5 szkół podstawowych i 3 gimnazja i 3 zespoły szkół prowadzi dożywanie w formie ciepłego posiłku jednodaniowego, w 1 placówce zawieszono dożywiane uczniów w związku z remontem bloku żywienia, wszystkie szkoły podstawowe uczestniczą w programach Szklanka Mleka i Owoce w Szkole, które mają na celu kształtowanie nawyków żywieniowych uczniów i zwiększenie spożycia owoców, warzyw, mleka i jego przetworów. Bardzo ważnym zagadnieniem mającym wpływ na zdrowie uczniów ich rozwój fizyczny, psychiczny i społeczny, dobre samopoczucie, dobrą dyspozycję do nauki ma racjonalne odżywiane się. Dziecko szkolne powinno spożywać 4-5 posiłków dziennie, a przeciętna długość przerw między posiłkami nie powinna być dłuższa niż 4 godziny. Jest więc oczywiste, że przebywanie ucznia 5-6 godz. w szkole, udział w zajęciach nadobowiązkowych, wymaga kolejnych posiłków poza śniadaniem przyniesionym z domu. Uczące się dziecko poza codziennym wysiłkiem umysłowym, wydatkuje energię na dużą aktywność fizyczną, przejawiającą się bardzo ruchliwym trybem życia związanym z uprawianiem sportów, gier i zabaw. Okres wzrostu i dojrzewania wymaga szczególnie wysokiego zapotrzebowania na energię, składniki odżywcze i budulcowe zawarte w pożywieniu, umożliwiające organizmowi właściwe funkcjonowanie, rozwój i regenerację. 10) Warunku sanitarne zorganizowanych form wypoczynku dzieci i młodzieży W 2015r. w elektronicznej bazie wypoczynku MEN zgłoszono zorganizowany na terenie powiatu głogowskiego wypoczynek dzieci i młodzieży, tj: 3 turnusy zimowego wypoczynku dzieci i młodzieży w 2 placówkach - 2 turnusy w miejscu zamieszkania) i 1 turnus wyjazdowy, 10 turnusów letniego wypoczynku w 2 placówkach - 9 turnusów półkolonii i 1 turnus obozu. W ramach sprawowanego nadzoru przeprowadzono 5 kontroli sanitarnych w tych placówkach, podczas których nie stwierdzono nieprawidłowości. W czasie trwania wypoczynku nie zanotowano żadnych przypadków zachorowań ani wypadków. Organizatorzy wypoczynku zapewnili uczestnikom dobre warunki pobytu, wypoczynku i rekreacji oraz utrzymania higieny osobistej. 5