Wersja końcowa z dn. 10.05.2013

Projekt: Opracowanie analiz, materiałów merytorycznych i koncepcji działań mających na celu poprawę warunków rozwoju elektroenergetyki polskiej w tym także poprzez modyfikację unijnej polityki energetyczno-klimatycznej lub ograniczenie jej negatywnego wpływu na Polskę. CZĘŚĆ 2 Raport 1 Ocena propozycji zmian strukturalnych EU ETS zawartych w sprawozdaniu KE z dn. 14.11.2012 pt.: Stan europejskiego rynku uprawnień do emisji dwutlenku węgla Załącznik 1 Uwarunkowania wykorzystania jednostek CER/ ERU w systemie EU ETS w okresie 2013 2020 Wersja końcowa z dn. 10.05.2013 Pracę wykonała firma Badania Systemowe EnergSys Sp. z o.o. na zlecenie TAURON Wytwarzanie S.A., PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna SA, ENEA Wytwarzanie SA, Polskiego Komitetu Energii Elektrycznej i Krajowej Izby Gospodarczej Warszawa, maj 2013

Spis treści 1. MECHANIZMY ELASTYCZNE WEDŁUG PROTOKOŁU Z KIOTO... 2 1.1 MECHANIZMY ELASTYCZNE IET, CDM I JI WPROWADZONE PRZEZ PROTOKÓŁ Z KIOTO JEDNOSTKI ZREDUKOWANEJ EMISJI - INTERNATIONAL CREDITS... 2 1.2 PRZEDŁUŻENIE OKRESU OBOWIĄZYWANIA PROTOKOŁU Z KIOTO - COP-18 W DOHA... 4 2. INTERNATIONAL CREDITS (CER) W DYREKTYWIE EU ETS... 6 2.1 CER I ERU DO KOŃCA 2012 ROKU W ZAPISACH DYREKTYWY EU ETS... 6 2.2 CER I ERU PO 31 GRUDNIA 2012 W ZAPISACH DYREKTYWY EU ETS... 7 3. SKALA DOTYCHCZASOWEGO WYKORZYSTANIA CER W SYSTEMIE EU ETS... 12 Badania Systemowe EnergSys Sp. z o.o. 1

1. Mechanizmy elastyczne według Protokołu z Kioto 1.1 Mechanizmy elastyczne IET, CDM i JI wprowadzone przez Protokół z Kioto jednostki zredukowanej emisji - international credits W 1997 roku na trzeciej Konferencji stron Konwencji ONZ w/s zmian klimatu (COP-3) w Kioto przyjęty został Protokół ustanawiający ilościowe zobowiązania Stron do poziomów emisji gazów cieplarnianych do 2012 roku 1. Polska podpisała Protokół z Kioto 15 lipca 1998 r., a ratyfikowała go 13 grudnia 2002 roku. Centralnym elementem Protokołu z Kioto są limity emisji gazów cieplarnianych ustanowione dla uczestniczących w Protokole krajów. Limitami emisji objęte są uczestniczące w Protokole kraje rozwinięte gospodarczo, co zobowiązuje je do ograniczenia lub zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych zgodnie z przyjętym zobowiązaniem. Aby pomóc krajom nie przekroczyć wymaganych limitów emisji, zachęcić sektor prywatny do redukowania emisji oraz przyczynić się do ograniczenia emisji gazów cieplarnianych również w krajach rozwijających się (które nie posiadają limitów emisyjnych w ramach Protokołu z Kioto), w Protokole wprowadzono tzw. Mechanizmy elastyczne, a mianowicie: Handel emisjami, Mechanizm czystego rozwoju, Wspólne wdrożenia. Mechanizmy te mają charakter rynkowy. Niżej opisano w skrócie na czym one polegają. Handel emisjami - Międzynarodowy handel uprawnieniami do emisji (ang.: International Emission Trading - IET) - Artykuł 17 Protokołu z Kioto Kraje ze zobowiązaniami wynikającymi z Protokołu z Kioto (zobowiązania te, to w terminologii angielskiej: Assigned Amount Units - AAU) mogą kupować jednostki emisji od innych krajów ze zobowiązaniami i używać ich na rzecz osiągnięcia swoich krajowych limitów emisyjnych. 1 Protokół z Kioto do Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu - sporządzony w Kioto dnia 11 grudnia 1997 r. - UNFCCC http://unfccc.int/resource/docs/convkp/kpeng.pdf, w prawie polskim: Dz. U. z dnia 17 października 2005 r. - http://isap.sejm.gov.pl/detailsservlet?id=wdu20052031684 Badania Systemowe EnergSys Sp. z o.o. 2

Mechanizm Czystego rozwoju (ang.: Clean Development Mechanism CDM) - Artykuł 12 Protokołu z Kioto CDM pozwala krajom posiadającym limity emisji gazów cieplarnianych w ramach Protokołu z Kioto na realizację projektów skutkujących redukcją emisji (lub pochłanianiem CO2 z atmosfery) w krajach rozwijających się, w zamian za uprawnienia do emisji możliwe do wykorzystania na rzecz dotrzymania tych limitów emisji. Uzyskane w tych projektach tzw. kredyty certyfikowanej redukcji emisji (ang.: Certified Emission Reduction - CER), mierzone są w tonach ekwiwalentu emisji CO2 (1 CER odpowiada 1 tonie CO2). Kredyty CER mogą być przedmiotem obrotu handlowego. Mogą one być używane przez uprzemysłowione kraje do zaspokojenia części swoich celów redukcji emisji w ramach Protokołu z Kioto. Mechanizm, z założenia, stymuluje zrównoważony rozwój gospodarczy i redukcję emisji w skali globalnej, a jednocześnie daje krajom uprzemysłowionym pewną elastyczność co do sposobu realizacji zobowiązań z Kioto. Osiągnięte w projektach CDM redukcje emisji muszą być realne, mierzalne, weryfikowalne i dodatkowe w stosunku do tego, co wystąpiłoby bez projektu. Projekty CDM są rejestrowane, a osiągnięte w wyniku ich realizacji redukcje emisji podlegają procesowi certyfikacji. Mechanizm jest nadzorowany przez Zarząd CDM, odpowiedzialny za poprawność działania CDM przed krajami, które ratyfikowały Protokół z Kioto. Wspólne wdrożenia (ang.: Joint Implementation - JI) - Art. 6 Protokołu z Kioto W ramach mechanizmu JI, kraje zobowiązane w ramach Protokołu z Kioto do redukcji emisji gazów cieplarnianych mogą osiągać tę redukcję emisji (lub powodować pochłanianie CO2 z atmosfery) poprzez projekty realizowane w jakimkolwiek innym kraju posiadającym zobowiązanie (limit emisji) w ramach Protokołu. Osiągniętą redukcję emisji (lub pochłonięte CO2) mogą zaliczać na poczet osiągnięcia własnych limitów emisji. Projekty JI powodują uzyskiwanie jednostek redukcji emisji (ang.: Emission Reduction Units - ERU), mierzonych w tonach ekwiwalentu emisji CO2 (1 ERU odpowiada 1 tonie CO2). Tak jak w przypadku wszystkich projektów CDM, osiągnięte w projektach JI redukcje emisji muszą być realne, mierzalne, weryfikowalne i dodatkowe w stosunku do tego, co wystąpiłoby bez projektu. Projekty JI są rejestrowane, ale osiągnięte redukcje emisji nie podlegają certyfikacji, ponieważ transfer ERU następuje między krajami posiadającymi limity emisji - ewentualne niedokładności oszacowań efektów redukcyjnych nie wpływają na sumaryczną emisję krajów objętych limitami w ramach Protokołu z Kioto. Mechanizm JI jest nadzorowany przez Komitet Nadzorczy JI odpowiedzialny za poprawność działania JI przed krajami, które ratyfikowały Protokół z Kioto. Jednostki zredukowanej emisji gazów cieplarnianych CER i ERU nazywane są też w terminologii anglojęzycznej międzynarodowymi kredytami węglowymi (international carbon credits). Badania Systemowe EnergSys Sp. z o.o. 3

1.2 Przedłużenie okresu obowiązywania Protokołu z Kioto - COP-18 w Doha Uchwalony w 1997 r. Protokół z Kioto obowiązywał do końca 2012 roku. Przedłużenie okresu ważności protokołu mogło nastąpić uchwałą Konferencji stron Konwencji klimatycznej (COP). Dokonano tego na COP-18, który odbył się w Doha (Katar) w grudniu 2012 roku. Niżej podsumowano zasady uzgodnione na Konferencji Klimatycznej w Doha, w sprawie funkcjonowania mechanizmów elastycznych w drugim okresie zobowiązań w ramach protokołu z Kioto - od 1 stycznia 2013 r. do 31 grudnia 2020 włącznie. Przepisy te nie mają wpływu na działanie mechanizmów w odniesieniu do pierwszego okresu zobowiązań (np. w zakresie wydawania, przekazywania, nabywania i korzystania z jednostek ważnych dla pierwszego okresu zobowiązań, w tym w okresie true-up). Zasady w tym względzie pozostają bez zmian: Strony spoza Aneksu 1 Konwencji (kraje rozwijające się) mogą w dalszym ciągu uczestniczyć w istniejących projektach CDM, a także uczestniczyć w nowych projektach CDM zarejestrowanych po 31 grudnia 2012. Strony Aneksu 1 kraje rozwinięte gospodarczo (w tym Strony bez celów emisji w drugim okresie zobowiązań) mogą brać udział w obecnych i nowych projektach CDM i mogą otrzymać kredyty CER przekazywane z rejestru CDM do rachunków w krajowym rejestrze. Kredyty te są wydawane w odniesieniu do redukcji emisji i pochłaniania osiągniętych w projektach CDM w drugim okresie zobowiązań. Wybrane kwestie zasad związanych z handlem jednostkami CER wyjaśniono niżej w formie pytań i odpowiedzi. Jakie jednostki CER mogą być wykorzystywane w wypełnianiu celów emisji w pierwszym okresie zobowiązań? Jednostki CER mogą być wykorzystywane przez kraje Aneksu I w celu wypełnienia zobowiązań emisyjnych dla pierwszego okresu zobowiązań, jeśli są one ważne dla pierwszego okresu zobowiązań. CER są ważne dla pierwszego okresu zobowiązań, jeżeli zostały wydane dla redukcji emisji lub pochłaniania zachodzących w pierwszym okresie zobowiązań, niezależnie od daty ich faktycznego wydania. Czy jednostki CER ważne w pierwszym okresie zobowiązań mogą być sprzedawane/kupowane po roku 2012? Zasady Protokołu Kioto pozwalają, aby jednostki CER (jak i inne jednostki) ważne dla pierwszego okresu zobowiązań, były sprzedawane/kupowane aż do końca okresu true-up" związanego z tym okresem zobowiązań. Dotyczy to wszystkich stron Aneksu I posiadających Badania Systemowe EnergSys Sp. z o.o. 4

cele emisji w pierwszym okresie zobowiązań, niezależnie od tego czy przyjmą cele emisji na drugi okres zobowiązań, czy nie. Okres true-up jest zdefiniowany jako przedłużony o 100 dni po terminie uzgodnionym przez Strony na wykonanie inwentaryzacji emisji na rok kalendarzowy 2012. Zgodnie z tą definicją, można się spodziewać, że okres true-up pierwszego okresu zobowiązań może przedłużyć się do połowy 2015 roku. Jednostki CER ważne dla pierwszego okresu zobowiązań nie będą mogły być przedmiotem obrotu po tej dacie, chyba że zostaną one najpierw "przeniesione" do drugiego okresu zobowiązań i w ten sposób staną się ważne dla drugiego okresu zobowiązań. Większość podmiotów pozarządowych, kupujących i sprzedających CER, będzie jednak podlegać zasadom krajowych lub regionalnych systemów handlu emisjami, takich jak system handlu uprawnieniami do emisji, które mogą nałożyć inne terminy wykorzystania CER ważnych dla pierwszego okresu zobowiązań. Jak jednostki CER ważne dla pierwszego okresu zobowiązań mogą zostać przeniesione do drugiego okresu zobowiązań? Kraje Aneksu I mogą podjąć decyzję o "przeniesieniu" jednostek CER ważnych dla pierwszego okresu zobowiązań - do drugiego okresu zobowiązań. Każdy kraj Aneksu I ma wyznaczony limit takich przeniesień CER. Ten limit jest określony na 2,5% pierwotnej alokacji uprawnień przyznanej dla pierwszego okresu zobowiązań. Każda ze Stron może określić, które jednostki CER w krajowym rejestrze mają być przeniesione. Badania Systemowe EnergSys Sp. z o.o. 5

2. International credits (CER) w dyrektywie EU ETS 2.1 CER i ERU do końca 2012 roku w zapisach dyrektywy EU ETS 13 października 2003 r. Parlament Europejski i Rada uchwaliły Dyrektywę 2003/87/WE 2 (dalej w skrócie nazywana Dyrektywą ETS) ustanawiającą system handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych we Wspólnocie. Dyrektywa ETS w pierwotnym kształcie nie zawierała regulacji dotyczących wykorzystania mechanizmów elastycznych z Kioto we wspólnotowym systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych (dalej nazywany w skrócie wspólnotowym systemem EU ETS lub systemem ETS). 27 października 2004 r. wydana została przez Parlament Europejski i Radę Dyrektywa 2004/101/WE zmieniająca dyrektywę ETS (zwana też Dyrektywą łączącą), uwzględniająca mechanizmy projektowe Protokołu z Kioto 3. Celem tej dyrektywy, było ustanowienie powiązania pomiędzy tymi mechanizmami i wspólnotowym systemem EU ETS, a w szczególności określenie sposobu wykorzystania kredytów węglowych CER i ERU w ramach ETS. Dyrektywa 2004/101/WE (tzw. dyrektywa łącząca) dopuściła stosowanie mechanizmu JI i CDM w ramach EU ETS: Regulowały to w szczególności artykuły 11a i 11b wprowadzone przez tę dyrektywę do dyrektywy ETS. Art. 11a zatytułowany Wykorzystanie CER i ERU wynikających z projektów w systemie wspólnotowym odwoływał się również do art.11 dyrektywy ETS. Szczegółowe zapisy art.11a stanowiły co następuje: Zaczynając od 2008 r. umożliwiono prowadzącym instalacje objęte EU ETS wykorzystywanie CER oraz ERU do rozliczania rocznej emisji w ramach EU ETS, przy czym jedna jednostka odpowiada jednemu uprawnieniu do emisji (EUA). To wykorzystanie CER lub ERU ograniczone jest limitem odpowiadającym procentowi przydziału dla każdej instalacji, określanemu przez każde państwo członkowskie w krajowym planie rozdziału uprawnień do emisji gazów cieplarnianych (KPRU). W przypadku Polski jest to 10%. Ponadto Dyrektywa 2004/101/WE wprowadza ograniczenie - nie zezwalając na wykorzystanie jednostek CER i ERU uzyskanych w rezultacie realizacji projektów 2 DYREKTYWA 2003/87/WE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 13 października 2003 r. ustanawiająca system handlu przydziałami emisji gazów cieplarnianych we Wspólnocie oraz zmieniająca dyrektywę Rady 96/61/WE http://eur-lex.europa.eu/lexuriserv/lexuriserv.do?uri=dd:15:07:32003l0087:pl:pdf 3 DYREKTYWA 2004/101/WE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 27 października 2004 r. zmieniająca Dyrektywę 2003/87/WE ustanawiającą system handlu przydziałami emisji gazów cieplarnianych we Wspólnocie, z uwzględnieniem mechanizmów projektowych Protokołu z Kioto - http://eurlex.europa.eu/lexuriserv/lexuriserv.do?uri=oj:l:2004:338:0018:0023:pl:pdf Badania Systemowe EnergSys Sp. z o.o. 6

dotyczących obiektów jądrowych lub działalności związanej z użytkowaniem gruntów, zmianą użytkowania gruntów i leśnictwem (LULUCF). Art. 11b zatytułowany Projekty określał szczegółowe warunki dopuszczenia projektów IJ i CDM do stosowania w ramach ETS: Wprowadzono wymóg, aby przyjmowane w projektach CDM i JI poziomy odniesienia dla określania wielkości redukcji emisji (linie bazowe) były zgodne z dorobkiem wspólnotowym. Generalnie nie dozwolono, aby w ramach projektów CDM/JI redukcje emisji pochodziły z instalacji należących do ETS. Wyjątek od tej zasady wprowadzono dla drugiego okresu ETS 2008-2012, dopuszczając takie projekty pod warunkiem, że pochodzące z nich redukcje emisji w takiej samej ilości zostaną odjęte od dokonanych przydziałów uprawnień w przypadku bezpośredniej redukcji emisji od przydziału w KPRU, a w przypadku pośredniej redukcji emisji od limitu AAU danego kraju. Wprowadzono ograniczenia wykorzystania jednostek CER i ERU uzyskanych w wyniku realizacji projektów pochodzących z dużych obiektów hydroenergetycznych o mocy powyżej 20 MW. Projekty te na etapie zatwierdzania muszą spełniać kryteria i wytyczne międzynarodowe, w tym zawarte w sprawozdaniu Światowej Komisji ds. Zapór wodnych z listopada 2000 r. Zapory wodne i rozwój. Nowe ramy podejmowania decyzji. 2.2 CER i ERU po 31 grudnia 2012 w zapisach dyrektywy EU ETS W 2009 roku dyrektywa ETS została znowelizowana przez Dyrektywę Parlamentu Europejskiego I Rady 2009/29/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r 4. Nowelizacji tej dokonano w celu usprawnienia i rozszerzenia wspólnotowego systemu handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych. W szczególności określone zostały zasady funkcjonowania systemu ETS po 2012 roku. Dyrektywa ta zmieniła również zapisy odnoszące się do wykorzystywania CER i ERU w ETS, a w szczególności art. 11a i 11b dyrektywy ETS z 2003 r. Art.11a otrzymał tytuł : Wykorzystywanie w systemie wspólnotowym jednostek CER i ERU pochodzących z projektów realizowanych przed wejściem w życie międzynarodowego porozumienia w sprawie zmian klimatu. Nowe zapisy art.11a stanowią, że: 4 DYREKTYWA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY 2009/29/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. zmieniająca dyrektywę 2003/87/WE w celu usprawnienia i rozszerzenia wspólnotowego systemu handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych - http://eur-lex.europa.eu/lexuriserv/lexuriserv.do?uri=oj:l:2009:140:0063:0087 :pl:pdf Badania Systemowe EnergSys Sp. z o.o. 7

Ust. 2 stanowi, że po 2012 r. można wykorzystać niewykorzystane do końca 2012 roku ERU i CER z okresu 2008-2012, zamieniając je na uprawnienia do emisji ważne w okresie 2013-2020. Wnioskować o taką zamianę można do dnia 31 marca 2015 roku. Ust. 4 stanowi: Właściwe organy zezwalają prowadzącym instalacje lub operatorom statków powietrznych na wymianę CER wydanych w związku z redukcją emisji od 2013 r., w zamian za uprawnienia z nowych projektów rozpoczętych od 2013 r. w krajach najsłabiej rozwiniętych, w zakresie, w jakim nie wykorzystali oni jednostek CER i ERU przyznanych im przez państwa członkowskie na lata 2008 2012 lub w zakresie, w jakim udzielono im zezwolenia na wykorzystywanie jednostek na mocy ust. 8. (szczegóły patrz pkt poniżej) Ilość możliwych do wykorzystania od 2013 roku jednostek określa ust. 8 Dyrektywy 2009/29/WE. Prowadzący instalacje mogą wykorzystać w latach 2008-2020 jednostki do wielkości przyznanej im na lata 2008-2012 (w przypadku Polski jest to 10%) lub do wielkości wartości procentowej, która nie może być mniejsza niż 11% ich przydziału w okresie 2008-2012, przy czym wybiera się wartość wyższą. Dla prowadzących polskie instalacje oznacza to, że limit wykorzystania kredytów będzie wynosił 11%. Należy podkreślić, że jest to limit na cały okres 2008-2020, a więc po roku 2012 prowadzący instalacje będą mogli wykorzystać tylko pozostały procent, z tego co zostanie im z okresu rozliczeniowego 2008-2012, czyli w przypadku Polski z limitu 10%, powiększonego o 1%. W kwestii prolongowania możliwości wykorzystywania CER ERU w ETS na okres po 2012 roku - nowy zapis w ust. 7 stanowi: Po zawarciu międzynarodowego porozumienia w sprawie zmian klimatu 5, jedynie jednostki z projektów realizowanych w krajach trzecich, które ratyfikowały to porozumienie, przyjmowane są w ramach systemu wspólnotowego od dnia 1 stycznia 2013 r. 5 Przyjęcie drugiego okresu zobowiązań Protokołu z Kioto, bez prawnie wiążącego porozumienia na okres po roku 2012, w którym inne kraje rozwinięte zobowiążą się do porównywalnych redukcji emisji, a bardziej zaawansowane gospodarczo kraje rozwijające się - zobowiążą się do odpowiedniego wkładu na miarę swoich możliwości, nie jest w interpretacji Komisji Europejskiej umową międzynarodową, o której mowa w art 11a (7) dyrektywy EU ETS i art 5 (3) decyzji dotyczącej wspólnego wysiłku redukcyjnego. (FAQ http://ec.europa.eu/clima/policies/ets/linking/faq_en.htm) Badania Systemowe EnergSys Sp. z o.o. 8

Tablica 1. Podsumowanie limitów jednostek CER/ERU (projekty CDM/JI) przydzielonych w systemie EU ETS przez poszczególne kraje na okres 2008 2012 Kraj Roczny limit uprawnień 2008-2012 w mln t CO2e Roczny limit jednostek z projektów JI/ CDM w % Roczny limit jednostek z projektów JI/ CDM w mln t CO2e Przenoszenie/ pożyczanie Zróżnicowanie regionalne/ sektorowe Źródło: Sandbag: International Offsets and the EU 2009. An update on the usage of compliance offsets in the EU Emissions Trading Scheme. July 2010. Od 2013 roku dozwolone rodzaje projektów określa ust. 9. omawianego artykułu Dyrektywy 2009/29/WE. Wprowadzono możliwość dalszego ograniczania wykorzystania kredytów z określonych typów projektów. Od 1 stycznia 2013 r. mogą zostać Badania Systemowe EnergSys Sp. z o.o. 9

zastosowane narzędzia mające na celu ograniczenie wykorzystania jednostek z pewnych rodzajów projektów 6. Do art.11b zatytułowanego Projekty określającego szczegółowe warunki dopuszczenia projektów IJ i CDM do stosowania w ramach ETS (patrz opis artykułu w podrozdziale 2.1), Dyrektywa 2009/29/WE dodaje jedynie jeden akapit do ust.1: Wspólnota i jej państwa członkowskie zatwierdzają wyłącznie te projekty, w przypadku których wszyscy uczestnicy projektu mają główne siedziby w kraju, który zawarł międzynarodowe porozumienie dotyczące takich projektów, lub w kraju, czy jednostce subfederalnej lub regionalnej, które są powiązane ze systemem wspólnotowym zgodnie z art. 25 7. Podsumowanie zasad wykorzystywania CER w UE po 2012 roku Dyrektywa ETS 2009/29/WE wyróżnia trzy sytuacje związane z wykorzystaniem jednostek ERU i CER po roku 2012: stare projekty, stare emisje projekty zarejestrowane do końca roku 2012, a ich jednostki CER i ERU dotyczą redukcji emisji w latach 2008-2012. stare projekty, nowe emisje - projekty zarejestrowane do końca roku 2012, a ich jednostki CER i ERU dotyczą redukcji emisji po roku 2012. nowe projekty, nowe emisje - projekty zarejestrowane po roku 2012, a ich jednostki CER dotyczą redukcji emisji także po roku 2012. Dyrektywa zezwala na wykorzystywanie jednostek CER i ERU po roku 2012 pod pewnymi warunkami. Warunki te określa artykuł 11a Dyrektywy ETS 29/2009 i odnośne akty wykonawcze. Niżej przedstawiono te warunki w trzech punktach odpowiadających wyżej przedstawionym sytuacjom wykorzystania jednostek. Od roku 2013 operator instalacji lub operator statku powietrznego w ramach EU ETS może: w ramach swojego limitu wykorzystywać jednostki CER i ERU wydane w związku z redukcją emisji osiągniętą do końca roku 2012 i pochodzące z projektów zarejestrowanych przed końcem roku 2012, które kwalifikowały się do wykorzystania w ramach systemu wspólnotowego w latach 2008 2012. Właściwy organ dokonuje takiej wymiany na wniosek operatora instalacji złożony do dnia 31 marca 2015 r. Dodatkowe ograniczenie wprowadziło tutaj rozporządzenie KE z dnia 7 kwietnia 2011 r. dotyczące projektów redukujących emisje HFC-23 i N2O z produkcji kwasu adypinowego. Jednostki 6 Chodzi głównie o projekty skutkujące redukcją emisji gazów przemysłowych i N2O ze względu na ich wątpliwą efektywność ekologiczną 7 Art.25 dotyczy zasad powiązania EU ETS z innymi systemami handlu emisjami gazów cieplarnianych Badania Systemowe EnergSys Sp. z o.o. 10

z tych projektów mogą zostać zamienione na EUA do dnia 30 kwietnia 2013 i wyłącznie dla bilansowania emisji z lat 2008-2012. w ramach swojego limitu wykorzystywać jednostki CER i ERU wydane w związku z redukcją emisji osiągniętą po roku 2012 i pochodzące z projektów zarejestrowanych przed rokiem 2013. Warunkiem jest, że projekty te kwalifikowały się do wykorzystania w ramach systemu wspólnotowego w latach 2008 2012. w ramach swojego limitu wykorzystywać jednostki CER wydane w związku z redukcją emisji po roku 2012 i pochodzące z projektów zarejestrowanych po roku 2012. Warunkiem jest, że projekty te usytuowane są w tzw. krajach znajdujących się na liście krajów najmniej rozwiniętych ( least developed countries ). Wykorzystanie tych jednostek nie jest uwarunkowane wejściem w życie międzynarodowego porozumienia w sprawie redukcji emisji gazów cieplarnianych. Po zawarciu międzynarodowego porozumienia w sprawie zmian klimatu, jedynie jednostki z projektów realizowanych w krajach trzecich, które ratyfikowały to porozumienie przyjmowane są w ramach systemu wspólnotowego od dnia 1 stycznia 2013 r. Warto tutaj zaznaczyć, że w opinii KE porozumienie z Doha nie jest takim porozumieniem międzynarodowym. Porozumienie z Doha ustanawia drugi okres rozliczeniowy protokołu z Kioto, tak że możliwa jest rejestracja projektów JI i CDM od roku 2013, a projekty zarejestrowane przed rokiem 2013 mogą dalej po roku 2012 otrzymywać jednostki odpowiednio: ERU albo CER. Warto także wspomnieć, że art. 28 Dyrektywy ETS 29/2009 mówi, że wskutek przyjęcia międzynarodowego porozumienia - warunki wykorzystywania CER i ERU w EU ETS mogą się zmienić. Badania Systemowe EnergSys Sp. z o.o. 11

3. Skala dotychczasowego wykorzystania CER w systemie EU ETS Ogółem wydano w ramach Konwencji klimatycznej 1 208 mln CER (dane na koniec lutego 2013) 8. Z tego w EU ETS wykorzystano do końca 2012 roku (zamieniając CERy na EUA) 450 mln CER 9, czyli 37% ogólnej liczby. Widać stąd, że ETS jest znaczącym aktorem na światowym rynku kredytów węglowych. Patrząc na to z perspektywy ETS, kredyty węglowe CER mają istotny udział w rynku handlu emisjami w ramach EU ETS. W drugim okresie ETS (lata 2008-2012) CER pokryły prawie 6% rozdzielonych uprawnień do emisji gazów cieplarnianych. Razem z ERU udział ten sięgał 7% (por. rys. 1). W Polsce udział ten kształtował się też na średnim dla całego ETS poziomie. Rys. 1. Udział CER i ERU w EU ETS w okresie 2008-2012 udział wyrażony jako procent rozdzielonych uprawnień emisyjnych Źródło: European Environment Agency, EU Emissions Trading System (ETS) data viewer, http://www.eea.europa.eu/data-and-maps/data/data-viewers/emissions-trading-viewer. 8 UNFCCC, CDM Insights, http://cdm.unfccc.int/statistics/public/cdminsights/index.html 9 European Environment Agency, EU Emissions Trading System (ETS) data viewer http://www.eea.europa.eu/data-and-maps/data/data-viewers/emissions-trading-viewer Badania Systemowe EnergSys Sp. z o.o. 12

Z przedstawionych danych wynika, że większość krajów nie wykorzystała w drugim okresie ETS całego 11% limitu kredytów węglowych CDM i JI - dozwolonego dyrektywą ETS dla drugiego i trzeciego okresu handlu. Wykorzystanie ich będzie potencjalnie możliwe w trzecim okresie ETS (lata 2013-2020). Porównując limity dozwolone w poszczególnych krajach można zauważyć, że dostępy do CER/ERU dla instalacji z poszczególnych krajów będą się dość mocno różniły. Warto wskazać przykład Niemiec, gdzie dozwolony w okresie 2008 2012 udział był zdecydowanie wyższy niż w większości innych krajów i wyniósł 22% (por. tabl. 1). Porównując to z wykorzystaniem (por. rys. 1) na poziomie ok. 10% można ocenić, że w okresie 2013 2020 instalacje niemieckie mogą wykorzystać jednostki CER/ERU w liczbie równej ok. 12% łącznego przydziału z okresu 2008-2012. Dla porównania, instalacje polskie będą mogły wykorzystać w tym samym czasie CER/ERU w liczbie ok. 4% przydziału z lat 2008-2012 (limit 11% pomniejszony o wykorzystanie na poziomie ok. 7%). Większość krajów ma na kolejny okres limity CER/ERU - liczone w procentach - zbliżone do polskiego i na tym tle firmy niemieckie uzyskują uprzywilejowaną pozycję. Badania Systemowe EnergSys Sp. z o.o. 13