Załącznik nr 2 do zarządzenia Nr OA.0151-87/2010 Wójta Gminy Jabłonka z dnia 27 grudnia 2010 roku METODY WYCENY AKTYWÓW I PASYWÓW ORAZ USTALANIA WYNIKU FINANSOWEGO Stosowane przez jednostkę zasady wyceny aktywów i pasywów wynikają z: 1) rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 5 lipca 2010 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 128, poz. 861), 2) ustawy z dnia 27 sierpnia 2010 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 157, poz. 1240 z późn. zm.), 1) ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694 z późn. zm.). 1. Obowiązujące zasady wyceny aktywów i pasywów Aktywa i pasywa jednostki wycenia się według zasad określonych w ustawie o rachunkowości oraz w przepisach szczególnych wydanych na podstawie ustawy o finansach publicznych według niżej przedstawionych zasad. Wartości niematerialne i prawne nabyte z własnych środków wprowadza się do ewidencji w cenie nabycia, zaś otrzymane nieodpłatnie w wartości wynikającej z odpowiedniego dokumentu stwierdzającego przekazanie (protokół przyjęcia, przekazania środka trwałego-pt) lub w wartości rynkowej, a otrzymane na podstawie darowizny w wartości rynkowej na dzień nabycia. Wartość rynkowa określana jest na podstawie przeciętnych cen stosowanych w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem ich stanu i stopnia zużycia. Wartości niematerialne i prawne o wartości początkowej wyższej od wartości ustalonej w przepisach ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 z późn. zm) art. 16f ust.3 t.j. 3.500,00 PLN, umarza się stopniowo na koniec roku obrotowego przy zastosowaniu stawek amortyzacyjnych oraz z uwzględnieniem okresu amortyzowania ustalonego w 1
art. 16m ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Finansowanie tych wartości niematerialnych i prawnych dokonywane jest ze środków inwestycyjnych. Umorzenie ujmowane jest na koncie 071 Umorzenie środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych. Amortyzacja obciąża konto 400 Amortyzacja. Wartości niematerialne i prawne zakupione ze środków na wydatki bieżące o wartości początkowej niższej od wymienionej w ustawie o podatku dochodowym dla osób prawnych: traktuje się jako pozostałe wartości niematerialne i prawne, które umarzane są w 100% w miesiącu przyjęcia do używania, a umorzenie to ujmowane jest na koncie 072 Umorzenie pozostałych środków trwałych, wartości niematerialnych i prawnych oraz zbiorów bibliotecznych w korespondencji z kontem 401 Zużycie materiałów i energii. Ewidencja szczegółowa jest prowadzona w Referacie Organizacyjno- Administracyjnym w księdze inwentarzowej środków trwałych, natomiast w Referacie Finansów prowadzona jest na kartach środków trwałych. Do wartości niematerialnych i prawnych, księgowanych na koncie 020, ujmuje się licencje na programy komputerowe (oprogramowanie użytkowe) oraz autorskie prawa majątkowe. Ewidencja szczegółowa dla objętych ewidencją księgową wartości niematerialnych i prawnych umożliwia ustalenie umorzenia oddzielnie dla podstawowych i oddzielnie dla pozostałych wartości niematerialnych i prawnych. Na dzień bilansowy wartości niematerialne i prawne wycenia się według wartości netto, czyli po zmniejszeniu o dotychczasowe umorzenie. Rzeczowe aktywa trwałe obejmują: środki trwałe, pozostałe środki trwałe, inwestycje (środki trwałe w budowie). Środki trwałe to składniki aktywów zdefiniowane w art. 3 ust. 1 pkt 15 ustawy o rachunkowości oraz środki trwałe stanowiące własność Gminy Jabłonka, otrzymane w zarząd lub użytkowanie i przeznaczone na potrzeby jednostki. Środki trwałe obejmują w szczególności: grunty, lokale będące odrębną własnością, budynki, budowle, maszyny i urządzenia, 2
środki transportu i inne rzeczy, Środki trwałe w dniu przyjęcia do użytkowania wycenia się: w przypadku zakupu według ceny nabycia lub ceny zakupu, jeśli koszty zakupu nie stanowią istotnej wartości, w przypadku wytworzenia we własnym zakresie według kosztu wytworzenia, zaś w przypadku trudności z ustaleniem kosztu wytworzenia według wyceny dokonanej przez rzeczoznawcę, w przypadku ujawnienia w trakcie inwentaryzacji według posiadanych dokumentów z uwzględnieniem zużycia, a przy ich braku według wartości godziwej, w przypadku spadku lub darowizny według wartości godziwej z dnia otrzymania lub w niższej wartości określonej w umowie o przekazaniu, w przypadku otrzymania w sposób nieodpłatny w wysokości wynikającej z odpowiedniego dokumentu stwierdzającego przekazanie (protokół przyjęcia, przekazania środka trwałego), w przypadku otrzymania środka na skutek wymiany środka niesprawnego w wysokości wynikającej z dowodu dostawcy, z podaniem cech szczególnych nowego środka, Na dzień bilansowy środki trwałe (z wyjątkiem gruntów, których się nie umarza) wycenia się w wartości netto, tj. z uwzględnieniem odpisów umorzeniowych ustalonych na dzień bilansowy. Środki trwałe ewidencjonuje się w podziale na: podstawowe środki trwałe na koncie 011 Środki trwałe, pozostałe środki trwałe na koncie 013 Pozostałe środki trwałe. Podstawowe środki trwałe finansuje się ze środków na inwestycje w rozumieniu ustawy o finansach publicznych i wydanego na jej podstawie rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 2 marca 2010 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych (Dz. U. Nr 38, poz. 207 z późn. zm.), a także rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 2 grudnia 2010 r. w sprawie szczegółowego sposobu i trybu finansowania inwestycji z budżetu państwa (Dz. U. Nr 238, poz. 1579). Umarzane są (z wyjątkiem gruntów) stopniowo na podstawie stawek amortyzacyjnych ustalonych w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych. Odpisów umorzeniowych dokonuje się począwszy od miesiąca następującego po miesiącu przyjęcia środka trwałego do używania. Umorzenie ujmowane jest na koncie 071 Umorzenie środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych. Amortyzacja obciąża konto 400 Amortyzacja na koniec roku. W jednostce przyjęto metodę liniową dla wszystkich środków trwałych. Dla żadnych środków trwałych nie dokonuje się odpisów z tytułu trwałej utraty wartości. Aktualizacji wartości początkowej i dotychczasowego umorzenia środków trwałych 3
dokonuje się wyłącznie na podstawie odrębnych przepisów, a wyniki takiej aktualizacji odnosi się na fundusz jednostki w zakresie aktywów trwałych. Na potrzeby wyceny bilansowej wartość gruntów nie podlega aktualizacji. Ewidencja szczegółowa do podstawowych środków trwałych prowadzona jest w następujący sposób: Dla środków trwałych mienia komunalnego (kanalizacji, wodociągów) karty środków trwałych prowadzone przez Referat Finansów. Dla środków trwałych mienia komunalnego (dróg, nawierzchni) - karty środków trwałych prowadzone przez Referat Finansów. Dla gruntów i budynków karty środków trwałych (budynki i grunty) prowadzone przez Referat Finansów. Dla środków trwałych stanowiących majątek Urzędu Gminy księga inwentarzowa pozostałych środków trwałych i karty środków trwałych prowadzone przez Referat Finansów. Dla środków trwałych użytkowanych przez jednostki pomocnicze Gminy, ochotnicze straże pożarne, świetlice profilaktyczno-wychowawcze księga pozostałych środków trwałych i karty środków trwałych prowadzone przez Referat Finansów. Ewidencja zawiera następujące informacje: datę przyjęcia do użytkowania, numer i rodzaj dowodu, numer inwentarzowy obiektu, nazwę środka trwałego, specyfikację wszystkich części składających się na zespół komputerowy lub inny składający się z określonych części złożony środek trwały, wartość początkową środka trwałego, wartość po aktualizacji, wartość po ulepszeniu, symbol klasyfikacji środków trwałych, stawkę amortyzacji, roczną kwotę amortyzacji, rok budowy lub produkcji, miejsce eksploatacji, datę rozchodu i numer dowodu, numer pozycji księgowania rozchodu, wartość umorzenia na moment rozchodu. Pozostałe środki trwałe to środki trwałe wymienione w 6 ust. 3 pkt 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 5 lipca 2010 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 128, poz. 861), które finansuje się ze środków na bieżące wydatki (z wyjątkiem pierwszego wyposażenia nowego obiektu, które tak jak ten obiekt finansowane są ze 4
środków na inwestycje). Obejmują : odzież i umundurowanie, meble i dywany, środki trwałe o wartości początkowej nieprzekraczającej wielkości ustalonej w przepisach o podatku dochodowym od osób prawnych, dla których odpisy amortyzacyjne są uznawane za koszt uzyskania przychodu w 100 % ich wartości w momencie oddania do używania. Pozostałe środki trwałe o wartości: powyżej 500 PLN ujmuje się w ewidencji ilościowo-wartościowej na koncie 013 Pozostałe środki trwałe i umarza się je w 100 % w miesiącu przyjęcia do używania, a umorzenie to ujmowane jest na koncie 072 Umorzenie pozostałych środków trwałych, wartości niematerialnych i prawnych oraz zbiorów bibliotecznych w korespondencji z kontem 401 Zużycie materiałów i energii. Bez względu na wartość, ewidencję ilościowo-wartościową prowadzi się dla następujących pozostałych środków trwałych: meble i dywany, maszyny do liczenia, sprzęt audiowizualny, aparaty fotograficzne, elektronarzędzia, lodówki, odkurzacze, drukarki. poniżej 500 PLN spisuje się w koszty pod datą zakupu. Ewidencja szczegółowa do pozostałych środków trwałych ujętych w ewidencji ilościowo-wartościowej prowadzona jest w księdze inwentarzowej, natomiast ewidencja ilościowa w zeszycie. Miejsce prowadzenia ewidencji szczegółowej: Pozostałe środki trwałe stanowiące majątek Urzędu Gminy Referat Organizacyjno-Administracyjny, W Referacie Finansów zbiorcza księga inwentarzowa. Inwestycje (środki trwałe w budowie) to koszty poniesione w okresie budowy, montażu, przystosowania, ulepszenia i nabycia podstawowych środków trwałych oraz koszty nabycia pozostałych środków trwałych stanowiących pierwsze wyposażenie nowych obiektów zliczone do dnia bilansowego lub do dnia zakończenia inwestycji, w tym również: niepodlegający odliczeniu podatek od towarów i usług oraz podatek akcyzowy, koszt obsługi zobowiązań zaciągniętych w celu ich sfinansowania i związane z nimi różnice kursowe, pomniejszony o przychody z tego tytułu, 5
opłaty notarialne, sądowe itp., odszkodowania dla osób fizycznych i prawnych wynikłe do zakończenia budowy. Do kosztów inwestycji zalicza się w szczególności następujące koszty: dokumentacji projektowej, przetargów, ogłoszeń, nabycia gruntów i innych składników majątku, związanych z budową, badań geodezyjnych i innych dotyczących określenia właściwości geologicznych terenu, przygotowania terenu pod budowę, pomniejszone o uzyski ze sprzedaży zlikwidowanych na nim obiektów, opłat z tytułu użytkowania gruntów i terenów w okresie budowy, założenia stref ochronnych i zieleni, nadzoru autorskiego i inwestorskiego, ubezpieczeń majątkowych obiektów w trakcie budowy, sprzątania obiektów poprzedzającego oddanie do użytkowania, inne koszty bezpośrednio związane z budową, odsetki od kredytów, pożyczek, obligacji zaciąganych na finansowanie inwestycji (w okresie realizacji inwestycji). Koszty inwestycji (środków trwałych w budowie) jak i zakupy gotowych środków trwałych realizowanych przez referaty merytoryczne Urzędu Gminy ewidencjonowane są na koncie 080 Inwestycje (środki trwałe w budowie). Ewidencja analityczna do każdego tytułu inwestycji prowadzona jest w Referacie Finansów. Dokumenty księgowe dotyczące inwestycji są księgowane w odrębnym rejestrze księgowym i przechowywane w oddzielnych segregatorach z podziałem na poszczególne tytuły inwestycji. Należności długoterminowe to należności, których termin spłaty przypada w okresie dłuższym niż rok od dnia bilansowego. Wyceniane są w kwocie wymagającej zapłaty, a więc łącznie z należnymi odsetkami. Jeżeli spłata należności ma nastąpić ratami, to raty płatne w roku obrotowym następującym po dniu bilansowym oraz raty zaległe wykazuje się we właściwej pozycji B.II aktywów, zaś resztę należności płatną w okresie powyżej roku w poz. A.III bilansu jednostki budżetowej. Długoterminowe aktywa finansowe to aktywa finansowe rozumiane zgodnie z ustawą o rachunkowości jako inwestycje długoterminowe. Obejmują w szczególności akcje i udziały. Na dzień przyjęcia do ewidencji wyceniane są w cenie nabycia lub cenie zakupu, jeżeli koszty przeprowadzenia transakcji nie są istotne. Na dzień bilansowy udziały w innych jednostkach oraz inne inwestycje długoterminowe wyceniane są w cenie nabycia pomniejszonej o odpisy z tytułu trwałej utraty wartości. 6
Ewidencja szczegółowa prowadzona w Referacie Finansów zapewnia ustalenie wartości poszczególnych rodzajów długoterminowych aktywów finansowych. Mienie zlikwidowanych jednostek to rzeczowe składniki majątkowe faktycznie przejęte przez jednostkę budżetową (organ założycielski lub nadzorujący) po zlikwidowanym przedsiębiorstwie państwowym, komunalnym lub innej podległej jednostce, także jednostce budżetowej, do czasu podjęcia decyzji przez organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego o ich przeznaczeniu. Nie dotyczy to mienia po zlikwidowanych jednostkach, które kontynuują działalność. Składniki takiego mienia ujmowane są na koncie 015 Mienie zlikwidowanych jednostek według wartości netto wynikającej z bilansu zamknięcia zlikwidowanego podmiotu i załączników do bilansu. Rozchodowane są według wartości określonej w: decyzji/umowie o przekazaniu innym podmiotom, decyzji o przyjęciu do środków trwałych jednostki, dokumencie sprzedaży, dokumencie o likwidacji składników mienia. Zapasy w Urzędzie Gminy obejmują materiały. Materiały wycenia się w cenach ewidencyjnych równych cenom zakupu. Jednostka prowadzi ewidencję ilościowowartościową materiałów. Przyjęcie materiałów do magazynu następuje w rzeczywistych cenach zakupu. Rozchód materiałów z magazynu wycenia się metodą szczegółowej identyfikacji cen. Od składników zaliczanych do zapasów nie dokonuje się odpisów z tytułu trwałej utraty wartości. Druki, formularze, wydawnictwa prasowe i książkowe, drobne części zamienne, paliwo do samochodów, artykuły biurowe stanowiących wyposażenie Urzędu Gminy są odpisywane w koszty w momencie ich zakupu. Zużycie paliwa jest rozliczane w kartach drogowych. Ewidencja szczegółowa materiałów jest prowadzona w postaci kartotek ilościowowartościowych. W Referacie Finansów prowadzone są kartoteki ilościowo-wartościowe. Należności krótkoterminowe to należności o terminie spłaty krótszym od jednego roku od dnia bilansowego. Wyceniane są w wartości nominalnej łącznie z podatkiem VAT, a na dzień bilansowy w wysokości wymaganej zapłaty, czyli łącznie z wymagalnymi odsetkami. W bilansie wykazuje się je w wartości netto, tj. po odjęciu naliczonych odsetek. W Urzędzie Gminy należności krótkoterminowe z tytułu dochodów budżetowych, których termin płatności przypada na bieżący rok budżetowy ujmowane są na koncie 221 Należności z tytułu dochodów budżetowych, zaś podobne należności, ale o terminie zapłaty w następnym roku (kolejnych latach) ujmowane są na koncie 226 Długoterminowe należności budżetowe. Nie dokonuje się odpisów aktualizujących należności z tytułu dochodów i wydatków budżetowych. 7
Odsetki od należności ujmuje się w momencie ich zapłaty lub w wysokości odsetek należnych na koniec kwartału. Należności wyrażone w walutach obcych wycenia się nie później niż na koniec kwartału według zasad obowiązujących na dzień bilansowy, tj. według kursu średniego danej waluty ustalonego przez Prezesa NBP na ten dzień. Niewielkie salda należności w kwocie do 0,2% dolnej granicy wartości środków trwałych podlegają odpisaniu na końcu roku w pozostałe koszty operacyjne, jeżeli na danym koncie analitycznym nie było żadnych transakcji przez okres 1 roku. Środki pieniężne na rachunkach bankowych wycenia się według wartości nominalnej. Walutę obcą wycenia się według kursu średniego danej waluty ustalonego przez Prezesa NBP na ten dzień. Rozliczenia międzyokresowe czynne kosztów to koszty już poniesione, ale dotyczące przyszłych okresów sprawozdawczych. Ich wycena bilansowa przebiega na poziomie wartości nominalnej. Przedmiotem rozliczeń kosztów czynnych są m.in.: koszty ubezpieczeń majątkowych, prenumerata czasopism płacona z góry, koszty obsługi zadłużenia, abonamenty na przyszły rok płacone w danym roku. Zobowiązania z tytułu dostaw wycenia się w kwocie wymagającej zapłaty, czyli łącznie z odsetkami naliczonymi na podstawie not odsetkowych otrzymanych od kontrahentów. Zobowiązania finansowe w wartości emisyjnej powiększonej o narosłe kwoty z tytułu oprocentowania. Rozliczenia międzyokresowe bierne to rezerwy na koszty (wydatki) przyszłych okresów. Przychody przyszłych okresów to przychody, które występują w jednostce z tytułu długoterminowych należności z tytułu dochodów budżetowych. Zaangażowanie to wykonane wydatki i podjęte zobowiązania (w tym niespłacone zobowiązania z lat ubiegłych) obciążające plan finansowy wydatków danego roku budżetowego i lat następnych. 2. Przychody i koszty oraz ustalanie wyniku finansowego I) w Urzędzie Gminy w Jabłonce Urząd Gminy w Jabłonce prowadzi ewidencję kosztów na kontach zespołu 4 Koszty według rodzajów i ich rozliczenie. Poniesione koszty ujmuje się w księgach 8
rachunkowych w momencie ich powstania niezależnie od terminu ich zapłaty. Zmniejszenia uprzednio zarachowanych kosztów dokonuje się na podstawie dokumentów korygujących koszty (np. faktur korygujących). Amortyzacja ujmowana jest na oddzielnym koncie 400 Amortyzacja. Koszty gromadzone przez cały rok na kontach zespołu 4 przenosi się pod datą 31 grudnia na konto 860 Wynik finansowy. W księgach rachunkowych i wyniku finansowym ujmuje się wszystkie osiągnięte i przypadające na rzecz Urzędu Gminy przychody i obciążające go koszty związane z tymi przychodami, dotyczące danego roku obrotowego, niezależnie od terminu ich zapłaty. Niezapłacone koszty będą drugostronnie ujęte w księgach rachunkowych jako zobowiązania, a nie opłacone przychody jako należności. W okresach miesięcznych zobowiązania i koszty ujmowane są w miesiącu, którego dotyczą, jeżeli dokument będący podstawą księgowania (tj. faktura, rachunek, nota) wpłynie do Referatu Finansów nie później niż 5 dnia następnego miesiąca. W miesiącu grudniu, jeżeli dokument będący podstawą księgowania (tj. faktura, rachunek, nota) wpłynie do Referatu Finansów nie później niż do 25 stycznia następnego roku. W celu ustalenia wyniku finansowego pod datą 31 grudnia na konto 860 Wynik finansowy przeksięgowywane są również: koszty gromadzone na kontach: 751 Koszty finansowe, 761 Pozostałe koszty operacyjne przychody gromadzone na kontach: 750 Przychody finansowe, 760 Pozostałe przychody operacyjne. II) w budżecie Gminy Jabłonka Ewidencja księgowa wykonania budżetu Gminy oparta jest na rejestracji wykonania kasowego. Według metody kasowej ujmowane są tylko te dochody, które faktycznie wpłynęły na rachunek bankowy w danym roku, niezależnie od tego jakiego okresu dotyczą. Natomiast wydatki uwzględniane są w chwili ich poniesienia, czyli pobrania kwoty z rachunku bankowego, z wyjątkiem środków budżetowych przekazanych do dysponentów niższego stopnia na pokrycie wydatków ujętych w ich planach finansowych. Zasada ta ulega modyfikacjom na przełomie roku, kiedy np. udziały w podatku dochodowym od osób fizycznych oraz dochody realizowane przez urzędy skarbowe dotyczące danego roku wpływają na rachunek budżetu Gminy w styczniu następnego roku. Z kolei subwencja za miesiąc styczeń następnego roku wpływa na rachunek w grudniu danego roku. Wynik z wykonania budżetu Gminy Jabłonka (niedobór lub nadwyżka budżetu) ustalany jest według zasady kasowej poprzez porównanie zrealizowanych w danym roku dochodów i wydatków budżetowych (wydatki dokonane i niewygasające) na koncie 961 Wynik wykonania budżetu. Operacje wynikowe, które nie powodują zwiększenia wydatków i dochodów danego roku budżetowego (tzw. operacje niekasowe), dotyczące przychodów i kosztów finansowych oraz pozostałych przychodów i kosztów operacyjnych, ujmowane są na koncie 962 Wynik na operacjach niekasowych. 9
W roku następnym, po zatwierdzeniu sprawozdania budżetowego przez organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego (absolutorium), salda kont 961 i 962 przeksięgowywane są na konto 960 Skumulowane wyniki budżetu. 10