Warszawa, dnia 31 maja 211 r. WYDARZENA GOSPODARCZE W KRAJU NA ŚWECE Maj 211* 3 Synteza Polska Wg wstępnego szacunku GUS, polska gospodarka w kw. 211 r. rozwijała się w tempie,% r/r (wobec, r/r w kw. 2 r.). Głównymi czynnikami wzrostu były inwestycje, które wzrosły o 6, r/r oraz popyt krajowy, który się zwiększył o, r/r. W kwietniu odnotowano: wzrost produkcji przemysłowej o ok. 7% r/r, wysoką dynamikę produkcji budowlano-montażowej ponad 1 r/r, wzrost zatrudnienia w sektorze przedsiębiorstw (przy dalszym wzroście płac), spadek stopy bezrobocia, wysoką dynamikę sprzedaży detalicznej, wynikającą ze wzrostu popytu konsumpcyjnego (przy poprawie na rynku pracy), wspartą korzystnym efektem statystycznej bazy odniesienia oraz wzrostem cen. wzrost inflacji do poziomu, r/r, przy wzroście inflacji bazowej netto do 2,1% r/r. Utrzymywanie się inflacji istotnie powyżej górnej granicy dopuszczalnych odchyleń od celu inflacyjnego (tj. 3,) było jednym z argumentów za kolejną podwyżką stóp procentowych NBP przez RPP w maju br. (do poziomu,2 dla stopy referencyjnej). Ministerstwo Finansów zakłada, że deficyt sektora instytucji rządowych i samorządowych Polski zostanie obniżony w latach 211-212 o 5 pkt. proc., do 2,9% PKB, a dług znajdzie się na ścieżce spadkowej (wg Programu konwergencji Aktualizacja 211). Prognozy KE i MFW, są nieco mniej optymistyczne i zakładają, iż w 212 r. deficyt pozostanie jeszcze na poziomie ponad 3, PKB. Europa Zachodnia W kw. 211 r. wzrost PKB w strefie euro, wg Eurostatu, okazał się wyższy niż oczekiwano i wyniósł 2, r/r (prognozowano 2,2% r/r). Wzrost gospodarczy większości państw Europy Zachodniej był wyższy niż w kw. 2 r. szczególnie w Niemczech (,% r/r wobec 3,% r/r) oraz Francji (2,2% r/r wobec 1,% r/r). Spadła natomiast dynamika PKB Włoch (z 1, r/r do * raport przygotowany na podstawie danych opublikowanych w okresie 1..-19.5.211 r., wg następującego podziału: Polska, Europa Zachodnia, Europa Środkowo-Wschodnia, USA, Japonia, BRC Brazylia, Rosja, ndie, Chiny; oraz Rynki finansowe i surowców naturalnych.
1, r/r). Na tym tle niekorzystnie kształtowała się sytuacja Grecji (spadek PKB o,% r/r) oraz Portugalii (spadek o,7% r/r), co znacznie utrudni rządom tych państw ograniczenie nadmiernego poziomu deficytu i długu publicznego. Mniej korzystnie prezentują się dane za marzec br.: Ograniczenie dynamiki produkcji przemysłowej do 5,3% r/r Spadek dynamiki zamówień dla przemysłu. Stagnacja na rynku nieruchomości. Spadek sprzedaży detalicznej o 1,7% r/r co było zgodne ze spadkiem wskaźników wyprzedzających koniunktury PM oraz Consumer Sentiment, wskazujących na pogorszenie sytuacji finansowej gospodarstw domowych. Agencje ratingowe negatywnie oceniły sytuację fiskalną niektórych państw: Grecji agencja S&P obniżyła rating z BB- do B, a Fitch z BB+ do B+, Włoch agencja S&P obniżyła perspektywę ratingu na poziomie A+ do negatywnej, w związku z wątpliwościami odnośnie możliwości realizacji rządowego planu redukcji zadłużenia w latach 211-21, w wyniku m.in. gorszych perspektyw wzrostu gospodarczego, Belgii agencja Fitch obniżyła perspektywę ratingu do negatywnej, ze względu na niestabilność polityczną, która może utrudnić zmniejszenie wydatków, potrzebne do obniżenia deficytu i zahamowania wzrostu długu publicznego (na poziomie 96,% PKB w 2 r.). Europa Środkowo-Wschodnia W państwach Europy Środkowo-Wschodniej (z wyjątkiem Polski) sprzedaż detaliczna nadal pozostaje na niskim poziomie, świadcząc o słabości popytu konsumpcyjnego jest on ograniczany przez niekorzystną sytuację na rynku pracy (w większości krajów bezrobocie przekracza 1) oraz wzrost cen zmniejszający siłę nabywczą ludności. Region Europy Środkowo-Wschodniej cechuje stosunkowo wysoka inflacja. Głównym czynnikiem wzrostu cen w regionie, gdzie w większości krajów inflacja ukształtowała się w przedziale,- 5, r/r, był wzrost cen surowców w skali globalnej w ciągu ostatnich kilkunastu miesięcy. Wśród analizowanych krajów wyjątkami były Czechy, gdzie inflacja kształtuje się poniżej 2, r/r. USA W kw. 211 r. wzrost PKB w USA wyniósł 1,% r/r (w ujęciu zannualizowanym). MFW w kwietniu obniżył prognozy dotyczące wzrostu PKB w 211 r. do 2,% (z 3, podanych w styczniu). Dokonanie korekty w dół podyktowane było pogorszeniem szeregu wskaźników makroekonomicznych w kwietniu: zmniejszyła się dynamika produkcji przemysłowej do 5, r/r z 5,9% w marcu. Spowolnienie produkcji było szczególnie widoczne w sektorze motoryzacyjnym, między innymi z powodu niedoborów części. Niedobory to wynik przerw w dostawach z Japonii, spowodowanych trzęsieniem ziemi i falą tsunami; 2
na rynku nieruchomości odnotowano spadek popytu na domy, zarówno na rynku pierwotnym, jak i wtórnym, gdzie sprzedaż spadła o odpowiednio 23,1% i 12,9% r/r. Zmniejszyła się również liczba nowych inwestycji budowlanych, o 12,% r/r; stopa bezrobocia po czterech miesiącach spadku wzrosła do 9,; deficyt handlowy zwiększył się do,2 mld USD, najwięcej od czerwca 2 r. Wzrost deficytu wynikał głównie ze wzrostu wartości importu, co było efektem rosnących cen ropy na skutek fali napięć w państwach arabskich. Niekorzystne zmiany wymienionych wyżej wskaźników budzą obawy inwestorów, szczególnie w warunkach potencjalnego pogorszenia perspektyw wzrostu po zakończeniu procesu quantitative easing 2 (QE2) w czerwcu 211 r. wartego 6 mld USD programu ilościowego luzowania polityki pieniężnej. Według prognoz rynkowych, zakończenie programu może wpłynąć na wzrost awersji do ryzyka wśród inwestorów i spowodować wzrost rentowności -letnich amerykańskich obligacji skarbowych. nflacja CP w USA przyśpieszyła w kwietniu do 3,2% r/r najwyższego poziomu od ponad trzech lat. W kwietniu odbyło się posiedzenie Federalnego Komitetu Otwartego Rynku, na którym postanowiono utrzymać główna stopę procentowa na poziomie -,2. Jednocześnie Fed podkreślił, że nie wyraża obaw związanych z ewentualna inflacją, gdyż wzrost cen wynika głównie z powodów zewnętrznych, a inflacja bazowa wciąż pozostaje niska (1,3 r/r). Dług publiczny USA osiągnął ustawowy limit zadłużenia 1,3 bln USD. Departament Skarbu poinformował, że tylko do 2 sierpnia jest w stanie utrzymać płynność finansową i wypłacać należności z tytułu świadczeń socjalnych bez zaciągania nowych długów. Japonia Skutki trzęsienia ziemi, tsunami i awarii w Fukushimie negatywnie wpłynęły na japońską gospodarkę, w której drugi kwartał z rzędu wykazano ujemną dynamikę PKB. Japońska gospodarka skurczyła się w kw. o 3,7% r/r (w ujęciu zannualizowanym), wobec prognoz na poziomie -1,9% r/r. Zdaniem analityków spadek PKB w kwartale może okazać się jeszcze głębszy niż w kwartale, a powrotu Japonii na ścieżkę wzrostu gospodarczego można spodziewać się w drugiej połowie bieżącego roku. Według prognoz jednego z japońskich instytutów badawczych, w roku fiskalnym kończącym się w marcu 212 r. gospodarka Japonii może się skurczyć o,-, r/r, podczas gdy rząd szacuje wzrost o ok. 1,. W maju parlament dokonał nowelizacji budżetu, w wyniku której rząd przeznaczył ok. 9 mld USD na odbudowę kraju. Jednocześnie zapowiadana jest możliwość wdrożenia kolejnego pakietu stymulacyjnego wartości ok. 73 mld USD. W kwietniu w Japonii odnotowano deficyt w handlu zagranicznym w wys. ok. 5,6 mld USD. Główną przyczyną deficytu był spadek eksportu (o 12, r/r), wynikający ze wstrzymania produkcji w szeregu fabryk na skutek uszkodzeń budynków. Jednocześnie, ze względu na potrzeby wynikające z odbudowy kraju, import wzrósł o,9% r/r. W najbliższych miesiącach prognozowane jest dalsze pogłębienie deficytu handlowego. 3
Rynki finansowe Na rynkach bazowych * nastąpił spadek rentowności obligacji. Wpłynęły na to: spadek oczekiwań na zaostrzenie polityki pieniężnej oraz wzrost awersji do ryzyka związanego z ewentualną restrukturyzacją długu Grecji. Na tzw. rynkach peryferyjnych Europy silnie wzrosły rentowności długu Grecji i rlandii, natomiast rentowności pozostałych krajów pozostały względnie stabilne. Spadek rentowności obligacji Niemiec oraz wzrastający popyt inwestorów zagranicznych na polskie papiery skarbowe, przy ich ograniczonej podaży na rynku pierwotnym, to główne przyczyny spadku rentowności polskich papierów skarbowych, pomimo zaostrzenia polityki pieniężnej przez NBP. Na rynku walutowym, po początkowym wzroście wartości euro wobec dolara amerykańskiego, nastąpił jego spadek, do czego przyczynił się wzrost awersji do ryzyka związany z sytuacją fiskalną Grecji. Rynek surowcowy W analizowanym okresie na rynkach surowcowych: Po okresie wzrostu ceny ropy naftowej znacznie spadły do poziomu 11, USD/baryłkę (Brent). Po kilkutygodniowym spadku, ceny pszenicy i kukurydzy ponownie wzrosły do poziomu z początku analizowanego okresu. * amerykański i niemiecki rynek finansowy
Departament Analiz i Skarbu 3 Wybrane informacje o wydarzeniach w otoczeniu makroekonomicznym 1. Polska Produkcja przemysłowa Produkcja przemysłowa i budowlano montażowa Wskaźniki ogólnego klimatu koniunktury i PM 2 1 1 przemysłowa (lewa oś) budowlano-montażowa (prawa oś) 15,6% 6,6% 2 2 1 1 6 pkt. 55 5 pkt. - - -1-1 -2 Źródło: Dane GUS, Markit - -1-1 -2-2 5 35 przetwórstwo przemysłowe budownictwo handel PM (lewa skala) W kwietniu 211 r. dynamika produkcji przemysłowej obniżyła się do 6,6% r/r (z 7, r/r w marcu). Jednocześnie dynamika produkcji po wyeliminowaniu czynników sezonowych ukształtowała się na poziomie,7% r/r. Wzrost produkcji odnotowano w 25 (spośród 3) działach przemysłu, w tym o 26, r/r w produkcji mebli. Największy spadek (o 11,9%) nastąpił w produkcji urządzeń elektrycznych. Dalszy wzrost wskaźników ogólnego klimatu koniunktury, pomimo nieznacznego spadku wskaźnika PM może wskazywać na stabilizację dynamiki produkcji. Dynamika produkcji budowlano-montażowej w kwietniu wyniosła 15,6% r/r (wobec 2,2% r/r w marcu). Po wyeliminowaniu czynników sezonowych dynamika ukształtowała się na poziomie 1,9% r/r. Sprzedaż detaliczna -2-3 - 2 Sprzedaż detaliczna Sprzedaż detaliczna r/r (lewa oś) Wyprzedzający wskaźnik ufności konsumenckiej (prawa oś) Bieżący wskaźnik ufności konsumenckiej (prawa oś) 5 Wskaźnik optymizmu konsumentów 12 2-5 1 1-15 1-25 9-35 -5 7 - Źródło: Dane GUS 2-55 Dynamika sprzedaży detalicznej wzrosła w kwietniu do 1,6% r/r z 9,% r/r w marcu. W skali roku wzrosła wartość sprzedaży we wszystkich kategoriach, w tym o 5,% pozostała sprzedaż detaliczna prowadzona w niewyspecjalizowanych sklepach oraz o 35,1% w kategorii włókno, odzież, obuwie. Po wyeliminowaniu wpływu wzrostu cen wzrost sprzedaży wyniósł 13,6% r/r. Skokowe zmiany dynamiki sprzedaży detalicznej w ostatnich miesiącach wynikają w dużej mierze z efektów bazy oraz ze zmian podatkowych z początkiem br. Dane z ostatnich kilku miesięcy z uwzględnieniem efektów bazy wskazują na wzrost popytu konsumpcyjnego i możliwość utrzymywania się dynamiki sprzedaży detalicznej średnio na poziomie ok. 1 r/r. 27 2 29 2 6 5
Departament Analiz i Skarbu Handel zagraniczny Handel zagraniczny 3 3 2 2 1 1 - -1-1 -2-2 -3-3 12-miesięczny deficyt na RB/PKB (P.O.) mport (r/r; L.O.) Eksport (r/r; L.O.) 7% 6% % 3% 2% 1% -1% -2% -3% -% - -6% -7% W handlu zagranicznym w marcu zanotowano deficyt w wysokości,7 mld EUR (wobec,3 mld EUR w lutym po korekcie), przy ukształtowaniu się wartości importu na poziomie 11, mld EUR i eksportu 11,1 mld EUR. Deficyt na rachunku bieżącym (RB) wyniósł w marcu br. 1, mld EUR (wobec, mld EUR w lutym po korekcie). Skumulowany 12-miesięczny deficyt na RB wzrósł do ok. 3,9% PKB. 2 Źródło: Dane NBP Deficyt na rachunku bieżącym w marcu był gównie wynikiem ujemnego salda dochodów (1,3 mld EUR) i obrotów towarowych (,7 mld EUR), częściowo zbilansowanego dodatnim saldem usług (, mld EUR) oraz transferów bieżących (,3 mld EUR). Wzrost deficytu na rachunku bieżącym wobec lutego to głównie efekt wzrostu wartości importu oraz spadku przychodów w ramach transferów bieżących. Rynek pracy % 3% 2% 1% -1% -2% -3% Źródło: Dane GUS Bezrobocie i zatrudnienie Zmiana zatrudnienia r/r (lewa oś) Stopa bezrobocia (prawa oś) 3,9% 12,6% 1% 13% 12% 11% 1 9% % Stopa bezrobocia rejestrowanego w kwietniu br. spadła do 12,6% z poziomu 13,1% zanotowanego w marcu. Liczba bezrobotnych wyniosła 2, mln osób, przy prawie 17 tys. nowych bezrobotnych. Najwyższą stopę bezrobocia zanotowano w województwie warmińsko-mazurskim (2,), a najniższą w wielkopolskim (9,%). W kwietniu pracodawcy zgłosili do urzędów pracy 7, tys. ofert pracy. Jednocześnie 35 zakładów pracy zadeklarowało zwolnienie w najbliższym czasie 36,2 tys. pracowników, w tym z sektora publicznego 25, tys. Zatrudnienie w sektorze przedsiębiorstw wzrosło w kwietniu 211 r. o 3,9% r/r i o,1% m/m do 5,5 mln osób. Przeciętne wynagrodzenie w sektorze wzrosło o 5,9% r/r i wyniosło 3 59 PLN. Realnie wynagrodzenia wzrosły w kwietniu o 1,% r/r, pomimo dalszego wzrostu inflacji. 6
Departament Analiz i Skarbu nflacja nflacja Ujęcie r/r Ujęcie m/m 1 9% % 7% 6% 3, 2, 2, 1, % 3% 2% 1,,, 1% -1% -2% -3% CP PP HCP Bazowa netto -, -1, -1, -2, CP PP HCP Bazowa netto Źródło: Dane GUS, NBP, Prognoza inflacji MF: *Wskaźnik inflacji bazowej po wyłączeniu cen żywności i energii Wskaźnik inflacji CP (cen towarów i usług konsumpcyjnych, dane GUS) wzrósł w kwietniu do, r/r z,3% r/r w marcu. W efekcie wskaźnik przekracza o 1 pkt. proc. górną granicę dopuszczalnych odchyleń od celu inflacyjnego NBP na poziomie 3, r/r. Najbardziej w skali roku wzrosły ceny w kategoriach: transport (o 7,6%), w tym ceny paliw (o 1,2%); żywność (o 7,2%); oraz nośniki energii (o 7,). Obniżyły się natomiast ceny odzieży i obuwia (o 1,1%) oraz łączności (o,%). Jednocześnie wzrosły wszystkie miary inflacji bazowej, w tym inflacja bazowa netto (po wyłączeniu cen żywności i energii) z 2, do 2,1% r/r, świadcząc o wpływie rosnącego popytu konsumpcyjnego na wzrost cen. Wskaźnik cen produkcji sprzedanej przemysłu PP wyniósł w kwietniu br.,9% r/r (9, w marcu po korekcie). Najwyższy wzrost cen odnotowano w górnictwie i wydobywaniu (o 23, r/r). Utrzymanie się wysokiej dynamiki PP m.in. w wyniku wzrostu cen surowców, wraz ze wzrostem stawek AT przekłada się na wzrost cen konsumpcyjnych. 11 maja (przed publikacją danych inflacyjnych za kwiecień br.) RPP podwyższyła po raz kolejny stopy procentowe NBP o 25 pkt. baz. do,2 dla stopy referencyjnej. RPP uzasadniając decyzję podkreśliła m.in. wzrost cen żywności i energii oraz większości pozostałych kategorii, a w efekcie wzrost inflacji bazowej, a także wzrost PP. Następne posiedzenie decyzyjne RPP odbędzie się w dniach 7.-.6. (tj. przed publikacją danych o inflacji w maju). Podaż pieniądza * Dynamika podaży pieniądza w Polsce Pieniądz M3, gotówka w obiegu, należności (r/r) Depozyty i kredyty (r/r) należności od gospodarstw domowych należności od przedsiębiorstw podaż pieniądza M3 gotówka w obiegu 5 3 3 Kredyty - wolumen Kredyty - zmiana r/r Depozyty - wolumen Depozyty - zmiana r/r mld PLN 5 75 3 2 7 2 2 65 1 1 1 6 55 5 2 Źródło: Dane NBP -1 2 5 * Dane dotyczące kredytów i depozytów przedstawiane są w niniejszym raporcie zgodnie z klasyfikacją przyjętą w publikacji NBP Podaż pieniądza M3 i czynniki jego kreacji 7
Podaż pieniądza w Polsce gotówka w obiegu M1 M2 M3 Data nominał (mln PLN) dynamika (r/r) nominał (mln PLN) dynamika (r/r) nominał (mln PLN) dynamika (r/r) nominał (mln PLN) dynamika (r/r) Kwiecień 2 9 52-3,1% 3 315,3% 713 67 5,6% 721 226 6,1% Grudzień 2 92 711 3,3% 9 329 15,7% 77 12,% 72 533,7% Luty 211 91 5 3,9% 23 15,9% 76 93,1% 775 2,3% Marzec 211 92 222, 5 99 17,% 792 7 11,2% 229,9% Kwiecień 211 93 97 5, 1 126 13,6% 779 152 9,3% 79 29 9,% Źródło: Dane NBP Podaż pieniądza M3, wg danych NBP, wyniosła na koniec kwietnia 211 r. 79,2 mld PLN, rosnąc o 9,% r/r i spadając o 1,% m/m. Wartość depozytów ogółem spadła w ciągu miesiąca o 15,2 mld PLN, tj. o 2,2% do 65,3 mld PLN, w tym niemonetarnych instytucji finansowych o 16, mld zł, tj. o 3,2% do 37, mld PLN, a instytucji samorządowych o,1 mld PLN, tj. o,2% do 25,1 mld PLN. Wzrosły natomiast depozyty gospodarstw domowych o,7 mld PLN, tj. o,2% do 3,5 mld PLN i przedsiębiorstw o,6 mld PLN, tj. o,% do 169,7 mld PLN. Wartość złotowej wyceny kredytów ogółem wzrosła w kwietniu o 1,9 mld PLN, tj. o,2% do 769,3 mld PLN. Wartość kredytów dla przedsiębiorstw wzrosła o 3,7 mld PLN, tj. o 1,7% do 22,3 mld PLN, dla gospodarstw domowych o 1,1 mld PLN, tj. o,2% do 3, mld PLN. Wartość kredytów dla niemonetarnych instytucji finansowych spadła o 3,1 mld zł, tj. o 11, do 25,5 mld PLN. Na spadek złotowej wyceny walutowych kredytów mieszkaniowych w kwietniu 211 r. wpłynęła aprecjacja złotego: względem franka szwajcarskiego o,9% i względem euro o 1,9%. W efekcie wartość kredytów walutowych ogółem uległa obniżeniu o ok. 1,9 mld PLN. -5 - -15-2 -25-3 -35 - -5 Finanse publiczne -2, -1, Wykonanie deficytu budżetu państwa w 211 r. -2, -1, -17,3-21,6-1,3-2,9 Harmonogram na 211 r. Źródło: Dane MF -29,6-32,1 Wykonanie -35,2-36,2-37,7-3,9-3,2 Budżet państwa -,2 35 3 25 2 15 5-5 33,9 Finansowanie potrzeb pożyczkowych budżetu państwa Harmonogram na 211 Styczeń-Marzec Styczeń-Kwiecień -2,9 15, obligacje bony skarbowe prywatyzacja środki przechodzące z 29 r. 7, 21,2 zagraniczne Wg szacunkowego wykonania budżetu państwa (wg MF) po kwietniu br., deficyt budżetu państwa wyniósł 21,6 mld PLN (tj. 53,% rocznego planu opiewającego na,2 mld PLN). Na realizację deficytu złożyły się dochody na poziomie 7,5 mld PLN oraz wydatki na poziomie 9,1 mld PLN. W konsekwencji zmian w systemie emerytalnym, od początku maja br. OFE otrzymują z FUS niższe wpływy z tytułu składki (2,3% wobec 7,3% dotychczas). W efekcie OFE w 211 r. otrzymają łącznie ok. 12 mld zł, a w kolejnych latach ok. 7 mld zł rocznie (wobec ok. 2 mld zł rocznie w minionych latach). Skutkuje to obniżeniem potrzeb pożyczkowych netto budżetu państwa, a w konsekwencji skali emisji skarbowych papierów wartościowych. OFE większość z otrzymanych środków inwestowały w obligacje i bony skarbowe, zatem obniżeniu ulegnie również popyt na papiery skarbowe (choć w mniejszej skali niż potrzeby pożyczkowe). Na koniec marca br. OFE posiadały papiery skarbowe o wartości 12, mld zł będąc trzecią co do wielkości największą grupą inwestorów z udziałem 22,7% (udział zarówno banków krajowych jak i inwestorów zagranicznych wyniósł po ponad 26%). Łączna wartość nominalna złotowych papierów skarbowych na koniec marca wyniosła 532, mld zł, w tym obligacji 51, mld zł. W Programie konwergencji aktualizacja 211, zakłada się, że w latach 211-212 deficyt sektora general government zostanie obniżony o 5 pkt. proc. do 2,9% PKB w 212 r., a następnie
będzie się stopniowo obniżał w kolejnych latach (por. Tabela). Jednocześnie dług publiczny po osiągnięciu poziomu 5 PKB w 2 r. będzie w kolejnych latach spadał w kierunku 5 PKB. Wg wiosennych prognoz KE oraz Regional Economic Outlook (MFW) deficyt sektora general government w Polsce będzie się szybko obniżał, ale w 212 r. nadal będzie przekraczał 3% PKB, nie wypełniając tym samym zalecenia KE w ramach Procedury Nadmiernego Deficytu. Jednocześnie dług sektora pozostanie istotnie poniżej limitu 6 PKB. Wynik i dług sektora instytucji rządowych i samorządowych (general government, % PKB) Dane Prognozy MF - Program konwergencji Prognozy KE Prognozy MFW 2 211 212 213 21 211 212 211 212 Wynik sektora -7,9-5,6-2,9-2,5-2, -5, -3,6-5,7 -,2 Dług sektora 55, 5,9 5,1 52, 5, 55, 55,1 56,6 57,3 - -7-6 % PKB 65 6 % PKB -5 55 - -3 5-2 -1 Bilans sektora - PK211 Bilans sektora - KE Bilans sektora - MFW Limit deficytu 2 25 26 27 2 212 213 21 Źródło: Dane GUS, Ministerstwo Finansów, Komisja Europejska, Międzynarodowy Fundusz Walutowy 5 Dług sektora - PK211 Dług sektora - KE Dług sektora - MFW Limit długu 2 25 26 27 2 212 213 21 9
2. Państwa Europy Zachodniej Wzrost gospodarczy 2-2 - -6 Niemcy strefa Euro Francja Wielka Brytania Włochy Hiszpania Portugalia Grecja Dynamika PKB - kw. 211 r. (%, r/r) strefa Euro Niemcy Francja Wielka Brytania Włochy Hiszpania Portugalia Grecja Wzrost kw/kw Wzrost r/r 2 211 2 211 Q1 Q2 Q3 Q Q1 Q1 Q2 Q3 Q Q1, 1,,,3,, 2, 2, 2, 2,5,5 2,1,, 1,5 2,3 3,9 3,9 3,,,2,5,,3 1, 1, 1,5 1,7 1, 2,2,2 1,1,7 -,5,5 -, 1,5 2,5 1,5 1,,6,5,3,1,1,6 1,5 1, 1,5 1,,1,3,,2,3-1,,,2,6,,7,,3 -,6 -,7 1,7 1, 1,2 1, -,7-1,9-1,3-1,6-2,, -2, -3,1 -,1-7, -, - Q1 Q2 Q3 Q Q1 Q2 Q3 Q Q1 Wyższa dynamika Wzrost na dotychczasowym poziomie Spadek dynamiki Wg wstępnych danych Eurostatu wzrost gospodarczy w strefie euro przyspieszył w kw. 211 r. do 2, r/r i,% kw/kw, przekraczając prognozy zarówno rynkowe, jak i Komisji Europejskiej. Jest to efekt znacznego wzrostu dynamiki PKB m.in. w Niemczech i Francji. Poniżej oczekiwań ukształtował się wzrost we Włoszech trzeciej największej gospodarce strefy euro, która już od lat rozwija się w tempie niższym niż średnia dla strefy euro i UE. Znacznie poniżej oczekiwań ukształtowała się dynamika PKB Grecji oraz Portugalii, co nie sprzyja fiskalnym programom naprawczym prowadzonym w tych państwach. 6, 5,, 3, 2, 1,, -1, PKB Niemiec - wpływ poszczególnych składowych na wzrost %, r/r 2,5,3 3,9 3, kw. kw. kw. kw. kw. 5,2 2 211 Eksport netto Zmiana zapasów nwestycje Konsumpcja publiczna Konsumpcja prywatna PKB (%, r/r) Federalne Biuro Statystyczne Niemiec opublikowało szczegółowe dane o PKB za kw. br., zgodnie z którymi PKB wzrósł nieco szybciej niż wg Eurostatu, bo o 1, kw/kw i 5,2% r/r. Najważniejszym czynnikiem wzrostu był popyt wewnętrzny kraju, który przyczynił się do wzrostu PKB o 3,6 p.p., w tym szczególnie inwestycje, których wkład wyniósł 2,2 p.p. Popyt zewnętrzny (eksport netto) odpowiadał za wzrost o 1,6 p.p.. Produkcja przemysłowa Produkcja przemysłowa ndeks wielkości produkcji (25=) Ostatnie 3 miesiące (r/r) 115 1 5 95 Niemcy strefa euro 9 Francja Portugalia 5 Wielka Brytania Włochy Hiszpania 75 Grecja 27 2 12% % % -% -% 5,3%,9% 3,3% Styczeń 211 r. Luty 211 r. Marzec 211 r. UE 27 Marzec 211 r., Strefa Euro Niemcy Francja Wielka Brytania 3,1% -,9% -2,% -7, Włochy Hiszpania Grecja Portugalia
%, pkt. 3 2 - -2-3 - -5 Produkcja przemysłowa w strefie euro Dynamika produkcji przemysłowej (P.O.; %; r/r) Ceny producentów (P.O.; %; r/r) ndeks nastrojów producentów (L.O.; pkt.) Zamówienia w przemyśle (L.O.; %; r/r) 27 Źródło: Eurostat, Markit 5 3 2 1-1 2 29 2 211 % 15 5-5 - -15-2 -25 6 55 5 5 59, Wskaźnik PM dla przemysłu w państwach Europy Zachodniej pkt. Luty 211 r. Marzec 211 r. Kwiecień 211 r. 57,5 5, 62,7 6,9 62, 55,6 55, 57,5 61,5 57,1 5,6 strefa euro Niemcy Francja Wielka Brytania 59, 56,2 55,5 52,1 51,6 5,6 Wzrost Spadek 2, 5, 6, 56,7 55,7 56, Włochy Hiszpania Grecja rlandia W kw. br. widoczny jest spadek dynamiki produkcji przemysłowej w strefie euro w porównaniu z 2 r. W marcu wyniosła ona 5,3% r/r, natomiast w całym kw. wzrosła o 1, kw/kw, podczas gdy w poprzednim kwartale wzrost wyniósł 1,9% kw/kw. Dynamika produkcji spadła w podobnej skali we wszystkich działach produkcji. Spośród wskaźników koniunktury widoczne jest obniżenie oczekiwań odnośnie sytuacji w sektorze przemysłowym znaczny spadek dynamiki zamówień w przemyśle, wskaźnika ndustrial Sentiment oraz w PM w wielu państwach Europy Zachodniej. Sprzedaż detaliczna Sprzedaż detaliczna w strefie euro % Dynamika wolumenu sprzedaży detalicznej (P.O., %, r/r) Sprzedaż bez żywności i paliw (P.O., %, r/r) nflacja HCP (L.O., %, r/r) nflacja bazowa (L.O., %, r/r) 27 Źródło: Eurostat, Markit 2 29 2 211 % 5 3 2 1-1 -2-3 - -5 % 6% % 2% -2% -% -6% -% -1-12% Sprzedaż detaliczna w Europie Zachodniej - zmiana wolumenu (r/r) 1,3% -1,7% 1, -,6% 7,7% Styczeń 211 r. Luty 211 r. Marzec 211 r. UE - Marzec 211 r. 3,6% 1,2%,3% Strefa Euro Niemcy Francja Wielka Brytania b.d. -,1% -5,% -9,6% b.d. -,6% -3, -6,% Włochy Hiszpania Grecja Portugalia -15,9% W marcu miał miejsce pierwszy, znaczny (o 1,7% r/r i 1, m/m) spadek sprzedaży detalicznej od ok. 1,5 roku. Pogorszenie sytuacji finansowej gospodarstw domowych było już sygnalizowane w badaniach koniunktury PM oraz Consumer Sentiment w poprzednich miesiącach. stotnym czynnikiem obniżenia wskaźnika był spadek sprzedaży żwyności (o 2,1% r/r), ale także wyjątkowo mocny w przypadku paliw (o 6,1% r/r i, m/m, wobec -,7% r/r w lutym), związany z silnie rosnącymi cenami ropy naftowej w tym okresie. Jednocześnie dalsza kontynuacja wzrostu (do ok. 127 USD/baryłkę) mogła również mieć negatywny wpływ na wyniki sprzedaży w kwietniu (natomiast w maju ceny ropy znacznie spadły do ok. 1 USD/b). Obniżenie dynamiki sprzedaży detalicznej miało miejsce we wszystkich wybranych państwach Europy Zachodniej. Od dłuższego czasu widoczny jest zastój konsumpcji we Włoszech (miała ujemny wpływ na wzrost PKB), natomiast szczególnie silne spadki miały miejsce w Grecji, Hiszpanii i Portugalii. 11
Handel zagraniczny Stany Zjednoczone % Eksport do USA (P.O.; mld EUR) mport z USA (P.O.; mld EUR) 3 Dynamika eksportu (L.O.; %; r/r) Dynamika importu (L.O.; %; r/r) 2 Główni partnerzy handlowi grupy państw strefy euro mld EUR 22 2 1 Chiny 6 % mport z Chin (P.O.; mld EUR) 5 Export do Chin (P,O,; mld EUR) Dynamika importu (L.O.; %; r/r) Dynamika eksportu (L.O.; %; r/r) 3 mld EUR 2 22 2 1 16 2 16 1 1 12-12 - -2-2 -3 6-3 - 27 2 29 2 211 27 2 29 2 211 Rosja % mport z Rosji (P.O.; mld EUR) 7 Eksport do Rosji (P,O,; mld EUR) 6 Dynamika importu (L.O.; %; r/r) Dynamika eksportu (P.O.; %; r/r) 5 3 2 - -2-3 - -5 27 2 29 2 mld EUR 211 1 12 6 2 W pierwszych miesiącach 211 r. wartość wymiany handlowej strefy euro z pozostałymi państwami osiągnęła poziom sprzed kryzysu gospodarczego, przy wartościach importu i eksportu przekraczających 15 mld EUR. Jednocześnie w marcu znacznie spadła dynamika wymiany handlowej, osiągając dla eksportu 16% r/r i importu 17% r/r (wobec odpowiednio 22% i 27% w lutym br.). Rynek pracy 11,5 Rynek pracy w strefie euro % Wynagrodzenia i pozostałe koszty pracy (P.O.; %; r/r) Zatrudnienie (P.O.; %; r/r) Stopa bezrobocia (L.O.; %) % 5 UE Strefa euro Stopa bezrobocia (%) 9,5 9,9 Styczeń 211 r. Luty 211 r. Marzec 211 r. 9,5 9,9% 3 2 Niemcy 6,3 Wielka Brytania b.d. 7,7 9 1 Francja 9,5,5 Włochy,3 7,5-1 -2 Hiszpania Grecja b.d. 1,1 2,7 7 27 Źródło: Eurostat. 2 29 2 211-3 Portugalia % 11,1 6 12 1 16 1 2 22 Bezrobocie w strefie euro od końca 29 r. utrzymuje się na zbliżonym do, poziomie. W tych państwach europejskich, które światowy kryzys gospodarczy dotknął najbardziej, stopa bezrobocia jest najwyższa i pozostaje na tym poziomie lub rośnie szczególnie w Hiszpanii, gdzie poziom bezrobocia wynosi blisko 21%, oraz w Grecji, w której w kw. ub.r. liczba bezrobotnych wzrosła o tys. osób, a stopa bezrobocia wzrosła do 1,2% z 12,% w kw. ub.r. 12
nflacja 1 2 UE 3 Strefa 5Euro 6 7 Niemcy 9 Wielka Brytania nflacja HCP (r/r) 2,7% 2,3% 3,1% Styczeń 211 r. Luty 211 r. Marzec 211 r., Francja 2,2% Włochy 2,% Hiszpania 3,3% Grecja,3% Portugalia 3,9%,, 1, 1, 2, 2, 3, 3,,, 5, Źródło: Eurostat, Reuters, Komisja Europejska. *Mediana prognoz rynkowych Reuters Wskaźnik inflacji HCP w strefie euro w kwietniu wyniósł 2,% r/r i,6% m/m, zgodnie z oczekiwaniami. Najszybciej rosły ceny nośników energii przekładając się na wzrost kosztów związanych z transportem oraz utrzymaniem mieszkania. Ponadto w dalszym ciągu notowana jest dosyć wysoka dynamika cen żywności, w tym szczególnie alkoholu i tytoniu. Od kilku miesięcy notowany jest natomiast spadek cen w telekomunikacji, ograniczając wzrost wskaźnika HCP. Pomimo rosnącej dynamiki cen w strefie euro, kolejne podwyżki stóp procentowych Europejskiego Banku Centralnego oczekiwane są przez rynek najwcześniej w kw. br. Podaż pieniądza M3 Podaż pieniądza M3 mld EUR Wolumen % 9 Zmiana r/r 1 955 93 95 55 3 5 7 12 6 2-2 Podaż pieniądza M3 w strefie euro wzrosła w marcu 211 r. o 2,3% r/r, po wzroście o 2,1% r/r w lutym b.r. Wartość kredytów ogółem wzrosła o 3,2% r/r (3,% w lutym), dynamika kredytów dla sektora prywatnego zwolniła do 2,2% (2,3% w ). Kredyty dla gospodarstw domowych wzrosły o 3,% (3, w ), w tym kredyty mieszkaniowe o,% (3, w ), natomiast konsumpcyjne spadły o,9% (-,7% w ). Dynamika kredytów dla przedsiębiorstw przyspieszyła do,% r/r (,6% w ). 27 2 29 2 211 Źródło: EBC 13
Kredyty i depozyty Kredyty - Strefa Euro 9 7 6 5 3 2 1-1 % Gospodarstwa domowe Wolumen Zmiana r/r mld EUR 53 52 5 5 9 7 6 5 16 1 12 6 2-2 - % Przedsiębiorstwa Wolumen Zmiana r/r mld EUR 5 6 2 3 27 2 29 2 211 27 2 29 2 211 Depozyty - Strefa Euro Gospodarstwa domowe Przedsiębiorstwa % Wolumen Zmiana r/r mld EUR 57 % 1 Wolumen Zmiana r/r mld EUR 165 7 6 5 3 55 53 5 9 7 12 6 2 16 155 15 15 1 135 2 5-2 13 27 2 29 2 211 27 2 29 2 211 Źródło: EBC. Kredyty - Europa Zachodnia Francja Niemcy % 16 gosp. dom. wolumen gosp. dom. - zmiana r/r przedsiębiorstwa - wolumen przedsiębiorstwa - zmiana r/r mld EUR 115 % 12 gosp. dom. wolumen gosp. dom. - zmiana r/r przedsiębiorstwa - wolumen przedsiębiorstwa - zmiana r/r mld EUR 2 1 1 1 12 5 95 6 16 1 6 9 12 5 2 2-2 75 7-2 6-65 - 27 2 29 2 211 27 2 29 2 211 1
Włochy Hiszpania % 16 przedsiębiorstwa - wolumen przedsiębiorstwa - zmiana r/r gosp. dom. wolumen gosp. dom. - zmiana r/r mld EUR 13 % 35 przedsiębiorstwa - wolumen przedsiębiorstwa - zmiana r/r gosp. dom. wolumen gosp. dom. - zmiana r/r mld EUR 1 1 12 3 5 12 1 9 25 2 95 6 15 9 7 5 2-2 6 5 5 75-3 -5 7 27 2 29 2 211 27 2 29 2 211 Źródło: EBC. Finanse publiczne Finanse publiczne - prognozy Komisji Europejskiej Deficyt sektora finansów publicznych (% PKB) Dług publiczny (% PKB) -2% -% -6% -% -1-12% -,3% -3, -2, -1,2% -,6% 2 211 212 strefa euro Niemcy Wielka Brytania -7, -5,3% -5,% -3,2% -, -6,3% -5,3% -9,3% -9, -, -5,9% -32,3% -9,1% -,3% Francja Włochy Hiszpania Grecja Portugalia rlandia 16 1 12, 7,9% 6,% 7,7% 2,%,2%,7% 1,1% 6 2 211 212 Strefa euro Niemcy Wielka Brytania 12,3% 119,% 71, 6,1% 166,1% 157,7% 11,3% 7,% 7, 1,7% Francja Włochy Hiszpania Grecja Portugalia rlandia Komisja Europejska przedstawiła prognozy European Economic Forecast Spring 211, w tym również dla sektora finansów publicznych poszczególnych państw UE. We wszystkich spośród wybranych państw poziomy deficytu sektora finansów publicznych oraz długu publicznego przekraczały w 2 r. wyznaczone przez kryteria konwergencji limity odpowiednio 3, PKB i 6, PKB. Liderem konsolidacji fiskalnej są Niemcy, w przypadku których prognozowany jest spadek deficytu poniżej 3, już w 211 r., co pozwoli również na obniżanie relacji długu do PKB w 211 r. i w kolejnych latach. Zarówno Niemcy, jak i 2 kolejne największe gospodarki UE Francja i Wielka Brytania posiadają najwyższą ocenę agencji ratingowych na poziomie AAA. Jednak ze względu na stosunkowo wysoki deficyt, szczególnie w Wielkiej Brytanii (,% PKB w 2 r.), utrzymanie wysokiego ratingu wymagało przedstawienia przez rządy tych państw radykalnych planów redukcji nadmiernego deficytu i długu publicznego. Najgorszą sytuacją finansów publicznych charakteryzuje się Grecja, w przypadku której nie wykluczona jest restrukturyzacja długu. Jest to efekt deficytu wynoszącego, PKB oraz zadłużenia na poziomie 12,% PKB w 2 r. i jego prognozowanego wzrostu do 166% w 212 r., utrudniających dostęp do międzynarodowego rynku długu. Osiągnięcie zamierzonych przez rząd celów fiskalnych w 211 r. będzie trudne bez podjęcia dodatkowych działań w warunkach recesji gospodarczej (PKB maleje w tempie 5,). Jednocześnie nie jest pewne dalsze wsparcie finansowe kraju ze strony MFW oraz UE. Niekorzystnie kształtuje się również sytuacja Portugalii i rlandii, zmuszonych do korzystania z pomocy MFW i KE. Na tym tle również niepewnie kształtuje się sytuacja Hiszpanii z wysokim deficytem (9,2% PKB), jednak przy najniższej spośród wybranych państw Europy Zachodniej relacji długu publicznego do PKB (6,1% w 2 r.). 15
3. Państwa Europy Środkowo-Wschodniej Wzrost gospodarczy PKB - zmiana r/r 12 12 6 2 - -2 - -6 - Czechy Węgry Polska Słowacja EZ (16 krajów) Q1 Q2 Q3 Q Q1 Q2 Q3 Q Q1 Q2 Q3 Q Q1 Q2 Q3 Q Q1 Q2 Q3 Q Q1 Q2 Q3 Q Q1 - -12-16 -2 Estonia Łotwa Litwa Ukraina EZ (16 krajów) Q1 Q2 Q3 Q Q1 Q2 Q3 Q Q1 Q2 Q3 Q Q1 Q2 Q3 Q Q1 Q2 Q3 Q Q1 Q2 Q3 Q Q1 25 26 27 2 25 26 27 2 W kw. 211 r. w krajach Europy Środkowo-Wschodniej utrzymywał się umiarkowany wzrost PKB, prowadzący do stopniowej odbudowy gospodarek do poziomów sprzed kryzysu. Dotyczy to również gospodarek Litwy i Estonii, które choć rozwijały się w tempie ponad r/r, to nadal nie zbilansowały skutków recesji, podczas której spadki PKB przekraczały 1 r/r. Niekorzystnym sygnałem jest natomiast spowolnienie tempa wzrostu gospodarczego na Łotwie. Produkcja przemysłowa Produkcja przemysłowa - dynamika r/r Wskaźnik PM dla przemysłu 3 Styczeń 211 r. Luty 211 r. Marzec 211 r. 32,7% 65 6 55 Jednorazowy spadek produkcji 57,6 5,5 53,3 5 2 1,6% 9,2% 6,% 1, 9,%,9% 5 35 Węgry Czechy Polska 3 Czechy Węgry Słowacja Ukraina Litwa Łotwa Estonia Polska kwi 11 lis cze sty sie 9 mar 9 paź maj gru 7 lip 7 lut 7 Produkcja przemysłowa - indeks (25=) 17 17 Czechy Litwa 15 Węgry Słowacja Polska EZ (16 krajów) 15 Łotwa Estonia EZ (16 krajów) 13 13 1 1 9 9 7 7 sty-5 lip-5 sty-6 lip-6 sty-7 lip-7 sty- lip- sty-9 lip-9 sty- lip- sty-11 sty-5 lip-5 sty-6 lip-6 sty-7 lip-7 sty- lip- sty-9 lip-9 sty- lip- sty-11 Źródło: Eurostat, SSC of Ukraine. W marcu br. w krajach Europy Środkowo-Wschodniej nadal kontynuowany był szybki wzrost produkcji przemysłowej. W dużej mierze wzrost ten wspierany był rosnącym popytem Niemiec, co szczególnie widoczne było we wzroście produkcji Słowacji w długim okresie. 16
Jednocześnie najbardziej dynamiczny wzrost produkcji w lutym i marcu br. Estonii przekraczający 3 r/r istotnie przyczyniał się do wzrostu dynamiki PKB, zapewniając temu krajowi najszybszy wzrost PKB w regionie. Utrzymywanie się wskaźnika PM w kwietniu br. powyżej 5 pkt. wskazuje na dalszą poprawę warunków w przemyśle w Czechach, na Węgrzech i w Polsce. Kształtowanie się wskaźnika jest spójne ze wzrostem produkcji przemysłowej notowanym w regionie i wskazuje na korzystne perspektywy w krótkim okresie. Sprzedaż detaliczna Sprzedaż detaliczna- dynamika r/r Sprzedaż detaliczna - indeks (25=) 1 1 Styczeń 2 r. Luty 211 r. Marzec 211 r. 16 15 1 Czechy Węgry Słowacja Litwa 5,2%,2% 6,9% 13 12 1 Łotwa Estonia Polska b.d. b.d. 1,% 9 - -3,% Czechy Węgry Słowacja Ukraina* Litwa Łotwa Estonia Polska Źródło: Eurostat, SSC of Ukraine. 7 25M1 26M1 27M1 2M1 29M1 2M1 W marcu 211 r. roczna dynamika sprzedaży detalicznej w krajach Europy Środkowo- Wschodniej była bardzo zróżnicowana. Poza Polską, wysoką dynamiką charakteryzowała się Ukraina, natomiast w większości pozostałych krajów dynamika kształtowała się w granicach r/r, a nawet była ujemna (na Słowacji). W dłuższym okresie natomiast w większości krajów regionu (poza Polską) odnotowuje się stagnację sprzedaży detalicznej, której poziomy kształtują się poniżej poziomów przedkryzysowych. Możliwość dynamicznego wzrostu obrotów handlowych w najbliższym okrasie ogranicza sytuacja na rynku pracy w krajach regionu. Handel zagraniczny Eksport - indeks (2=) mport - indeks (2=) 35 3 25 Czechy Węgry Słowacja Litwa Łotwa Estonia Polska 35 3 25 Czechy Węgry Słowacja Litwa Łotwa Estonia Polska 2 2 15 15 sty-5 lip-5 sty-6 lip-6 sty-7 lip-7 sty- lip- sty-9 lip-9 sty- lip- sty-11 sty-5 lip-5 sty-6 lip-6 sty-7 lip-7 sty- lip- sty-9 lip-9 sty- lip- sty-11 Źródło: Eurostat, SSC of Ukraine. W regionie Europy Środkowo-Wschodniej nadal trwa stopniowa odbudowa wymiany handlowej z zagranicą. Choć dynamiki importu i eksportu w skali roku wskazują na istotne przyspieszenie, to w większości krajów handel zagraniczny nie osiągnął jeszcze poziomów sprzed kryzysu. 17
Departament Analiz i Skarbu Rynek pracy Stopa bezrobocia 2 15 Czechy Węgry Słowacja Litwa Łotwa Estonia Polska EZ (16 krajów) Czechy Węgry Słowacja Ukraina* 6,9, UE: 9, 11,9 13,9 Styczeń 211 r. Luty 211 r. Marzec 211 r. Litwa* 17,3 5 Łotwa* 17,2 Estonia* 1,3 25 26 27 2 Polska** 9, 5 15 2 Źródło: Eurostat, SSC of Ukraine, urzędy statystyczne. *Dane za kwartał 2 r. ** Wg GUS stopa bezrobocia wyniosła w marcu br. 13,1%. Kraje Europy Środkowo-Wschodniej (poza Czechami) charakteryzują się niekorzystną sytuacją na rynku pracy z bezrobociem w przedziale 9%-1%, która jest bądź bezpośrednim skutkiem kryzysu, bądź pośrednim efektem wdrożenia radykalnych programów zaostrzenia polityki fiskalnej (głównie w krajach nadbałtyckich). Warto zauważyć, że w warunkach odbudowujących się gospodarek rozpoczynanie prac sezonowych już zaczęło lub w najbliższych miesiącach zacznie skutkować spadkiem stopy bezrobocia. nflacja % nflacja HCP (CP - Ukraina) Ujęcie r/r Ujęcie m/m Czechy 1,6% Luty 211 r. Marzec 211 r. Czechy,2% Luty 211 r. Marzec 211 r. Węgry,% Kwiecień 211 r. Węgry,7% Kwiecień 211 r. Słowacja 3,9% Słowacja, Ukraina 9,% Ukraina 1,3% Litwa,% Litwa 1, Łotwa,3% Łotwa 1,1% Estonia 5,% Polska,1% 2% % 6% % 1 Źródło: Eurostat, SSC of Ukraine. Estonia,% Polska,,, 1, 1, W regionie Europy Środkowo-Wschodniej utrzymuje wysoka presja inflacyjna, będąca skutkiem globalnego wielomiesięcznego wzrostu cen surowców naturalnych. W efekcie w większości krajów regionu inflacja w skali roku kształtuje się w przedziale,-5,. Bardzo korzystnie na tle pozostałych krajów kształtuje się sytuacja inflacyjna w Czechach, gdzie wskaźnik HCP, będący już w poprzednich miesiącach najniższy w regionie, spadł do 1,6% r/r. Na spadek wskaźnika inflacji wpływ ma m.in.: sytuacja na rynku pracy (stopa bezrobocia istotnie wyższa niż w latach 27-2), skutkująca brakiem presji popytowej oraz aprecjacja korony czeskiej, obniżająca ceny importu. Natomiast na Ukrainie, po spadkach inflacji na przełomie roku, od marca ponownie notowany jest wzrost CP w kierunku 1, co może być skutkiem wyższego udziału żywności i nośników energii oraz paliw w koszyku inflacyjnym. 1
Podaż pieniądza i kredyty Zmiana podaży pieniądza M3 - ujęcie r/r 1 3 1 2 2 1 1 - -1 Czechy* Węgry Słowacja Polska - -1 Ukraina Litwa* Łotwa Estonia* -1 Źródło: Eurostat, Reuters. *Państwa publikujące podaż pieniądza M2. -1 W regionie Europy Środkowo-Wschodniej (z wyjątkiem Polski) kontynuowany jest nieznaczny, sezonowy spadek dynamiki podaży pieniądza. Przy czym bardzo wysoka dynamika M3 na Ukrainie (pomimo lekkiego spadku) przekraczająca 2 w sakli roku jest dodatkowym czynnikiem proinflacyjnym. Kredyty - Europa Środkowo - Wschodnia Czechy Węgry 6 Gosp. domowe - wolumen Gosp. domowe - zmiana r/r Przedsiębiorstwa - wolumen Przedsiębiorstwa - zmiana r/r Mld EUR 5 Gosp. domowe - wolumen Gosp. domowe - zmiana r/r Przedsiębiorstwa - wolumen Przedsiębiorstwa - zmiana r/r Mld EUR 35 3 3 35 2 3 1 3 1 25 25-1 2-1 2 2 29 2 2 29 2 Słowacja Ukraina Przedsiebiorstwa - wolumen Gosp. domowe - zmiana r/r Gosp. domowe - wolumen Przedsiębiorstwa - zmiana r/r Mld EUR 16 Mld UAH 5 3 1 2 12 3 1 2-1 12 Przedsiebiorstwa - wolumen Gosp. domowe - zmiana r/r Gosp. domowe - wolumen Przedsiębiorstwa - zmiana r/r 6 2-2 - 2 29 2 211 2 29 2 19
Litwa Łotwa 9 Przedsiebiorstwa - wolumen Gosp. domowe - zmiana r/r Gosp. domowe - wolumen Przedsiębiorstwa - zmiana r/r Mld EUR 12 Przedsiebiorstwa - wolumen Gosp. domowe - zmiana r/r Gosp. domowe - wolumen Przedsiębiorstwa - zmiana r/r Mld EUR 12 7 6 3 1 3 1 6 6-1 -1 2 29 2 2 29 2 Estonia Polska Gosp. domowe - wolumen Gosp. domowe - zmiana r/r Przedsiebiorstwa - wolumen Przedsiębiorstwa - zmiana r/r Mld EUR Gosp. domowe - wolumen Gosp. domowe - zmiana r/r Przedsiebiorstwa - wolumen Przedsiębiorstwa - zmiana r/r Mld EUR 3 6 12 3 2 2 7 1 3 1 6 1 6 - -1-1 5-1 2 2 29 2 211 2 29 2 Źródło: ECB i bank centralny Ukrainy. Finanse publiczne Wynik sektora finansów publicznych (% PKB) Dług publiczny (% PKB) 2% -2% -% -6% -% -1-12% -,1% -,% -,6% -2,% 2 211 212 -, -6,% 1,6% -3, -3,6% -,% -,6% -5,1% -5, -5,% Czechy Estonia Łotwa Litwa Węgry Polska Słowacja 9 7 6 5 3 2 1 2 211 212 2,9% 1,3% 6,9% 6,1% 9,%,2% 3,6%,7% 75,2% 72,7% 55,% 55,1% 6,%,% Czechy Estonia Łotwa Litwa Węgry Polska Słowacja Wg prognoz Komisji Europejskiej European Economic Forecast Spring 211, w przypadku wszystkich z analizowanych krajów przewiduje się w kolejnych latach obniżenie nadmiernego deficytu (z wyjątkiem Estonii, w przypadku której przewiduje się wzrost, ale w ramach dopuszczalnego limitu 3% PKB). Jednocześnie w przypadku większości państw oczekuje się niewielkich zmian w poziomie długu (poniżej limitu 6 PKB), z wyjątkiem Węgier, w przypadku których przewiduje się stopniowy spadek długu publicznego w kierunku unijnego limitu. 2
. Stany Zjednoczone Wzrost gospodarczy PKB USA Ujęcie kw/kw (zannualizowane) Udział poszczególnych składowych we wzroście PKB 6% 6% % % 1,% 2% 2% -2% -2% -% -% -6% -6% -% -% -1 Q1 Q2 Q3 Q Q1 Q2 Q3 Q Q1 Q2 Q3 Q Q1 Q2 Q3 Q Q1 27 2 Źródło: Bureau of Economic Analysis. Eksport netto nwestycje prywatne brutto Wydatki i inwestycje rządowe Konsumpcja prywatna PKB 1,% Q1 Q2 Q3 Q Q1 Q2 Q3 Q Q1 Q2 Q3 Q Q1 Q2 Q3 Q Q1 27 2 15,5 15, bln USD PKB PKB PKB per capita (prawa oś) tys. USD 5 15, bln USD 11,5 11, Dochód do dyspozycji w podziale na wydatki i oszczędności Oszczędności Wydatki osobiste Oszczędności, % dochodu do dyzpozycji (prawa oś),7 1 % 1,5 3,,5 6% 3 5,7% 1,, % 13,5 2 9,5 2% 13, Q1 Q2 Q3 Q Q1 Q2 Q3 Q Q1 Q2 Q3 Q Q1 Q2 Q3 Q Q1 27 2 1 9, Q1 Q2 Q3 Q Q1 Q2 Q3 Q Q1 Q2 Q3 Q Q1 Q2 Q3 Q Q1 27 2 Źródło: Bureau of Economic Analysis. Wybrane składowe PKB, zmiana kw/kw (zannualizowana) Konsumpcja prywatna % 3% 2,7% 2% 1% -1% -2% -3% -% Q1 Q2 Q3 Q Q1 Q2 Q3 Q Q1 Q2 Q3 Q Q1 Q2 Q3 Q Q1 27 2 Źródło: Bureau of Economic Analysis. nwestycje prywatne brutto 3 2, 1-1 -2-3 - -5 Q1 Q2 Q3 Q Q1 Q2 Q3 Q Q1 Q2 Q3 Q Q1 Q2 Q3 Q Q1 27 2 Wydatki i inwestycje rządowe % 6% % 2% -2% -% -5,2% -6% Q1 Q2 Q3 Q Q1 Q2 Q3 Q Q1 Q2 Q3 Q Q1 Q2 Q3 Q Q1 27 2 ` 21
Wzrost PKB w USA r/r, prognozy MFW, 3, 3, 2, 2, 1, 1, styczeń 11 kwiecień 11 3, 2,9% 2,% 2,7% Jak wynika z raportu Word Economic Outlook przygotowanego przez MFW, prognozy wzrostu gospodarczego na 211 r. dla USA zostały obniżone o,2 p.p. do 2,% w porównaniu z prognozą ze stycznia br. Natomiast w 212 r. tempo wzrostu PKB w USA ma wynieść 2,9%.,, Prognozy na 211 r. Prognozy na 212 r. Źródło: MFW. Rynek nieruchomości 6, 5,5 5,,5, 3,5 3, mln sztuk Sprzedaż na rynku wtórnym Sprzedaż domów jednorodzinnych, mln sztuk Sprzedaż, r/r 5,1-12,9 Źródło: Reuters 6 5 3 2 1-1 -2-3 W kwietniu sprzedaż domów spadła zarówno na rynku pierwotnym, jak i wtórnym, między innymi z powodu wysokiej bazy odniesienia z poprzedniego roku, gdy istniejące ulgi podatkowe w 2 r. były czynnikiem stymulującym popyt na zakup domów. Mediana cen domów na rynku wtórnym spadła w kwietniu o 5, r/r do 163 tys. USD, a mediana cen nowych domów ukształtowała się na poziomie 217 tys. USD tys. sztuk 2 3 36 3 32 3 2 26 Sprzedaż nowych domów Sprzedaż nowych domów jednorodzinnych Sprzedaż, r/r 2 1-1 -23,1% -2-3 - -5 Źródło: Reuters, Federal Housing Finance Agency. - -1-1 -2-2 ndeksy cen nieruchomości -3,3% -5,7% ndeks FHFA, zmiana r/r ndeks S&P Case-Shiller, zmiana r/r (prawa oś) 22
Produkcja przemysłowa 1 - -1-1 Produkcja przemysłowa SM dla przemysłu (prawa oś) SM dla usług (prawa oś) Produkcja przemysłowa r/r 6,% 5, 56% 52,% Źródło: www.federalreserve.gov. 62% 5 % 3% 32% Produkcji w kwietniu wzrosła 5, r/r, a w ujęciu miesięcznym pozostała bez zmian, wobec oczekiwanego wzrostu o,%. W kwietniu po raz pierwszy w ciągu ostatnich miesięcy, odnotowano spadek produkcji w przemyśle wytwórczym, głównie z powodu spowolnienia w branży samochodowej. Między innymi z powodu wyczerpania zapasów i braku dostawy japońskich części, produkcja samochodów spadła w ujęciu miesięcznym o,9%. Zdaniem analityków spowolnienie w branży samochodowej jest tylko tymczasowe i po wznowieniu dostaw części z Japonii należy spodziewać się wzrostu produkcji pojazdów do dotychczasowych poziomów. ndeks SM dla przemysłu czwarty miesiąc z rzędu pozostawał na poziomie powyżej 6,, co świadczy o dalszych oczekiwaniach na poprawę koniunktury w amerykańskim przemyśle. Sprzedaż detaliczna Sprzedaż detaliczna ndeksy 2 1 Sprzedaż detaliczna ogółem Sprzedaż detaliczna ogółem z wyłączeniem samochodów Sprzedaż detaliczna ogółem r/r Sprzedaz detaliczna z wyłączeniem samochodów mld USD 39, 5 3 pkt. pkt. 65, 75 7 65 1 7,6% 6,9% 36 75 3 7 72, 6 55 5 32 5-65 3-1 321,2 6 2 ndeks Michigan ndeks Conference Board (prawa oś) 35 3-1 26 55 25 Źródło: Reuters, U.S. Census Bureau. Dynamika sprzedaży detalicznej ogółem zwiększyła się w kwietniu do 7,6% r/r (po uwzględnieniu czynników sezonowych). Największy wpływ na dynamikę sprzedaży ogółem miał wzrost wartości sprzedaży paliw, wynikający z dynamicznie rosnących cen ropy naftowej. Po wyłączeniu sprzedaży samochodów (która wzrosła o 11, r/r) dynamika sprzedaży detalicznej wyniosła 6,9% r/r. ndeks nastrojów konsumenckich Uniwersytetu Michigan wzrósł w maju do poziomu 72, pkt. wobec prognoz na poziomie 73,5 pkt. Handel zagraniczny Deficyt handlowy Stanów Zjednoczonych wzrósł w marcu br. do,2 mld USD, z 5, mld USD miesiąc wcześniej. Na wzroście deficytu zaważył przede wszystkim wzrost wartości importu (o 16,% r/r), co było odzwierciedleniem wzrostu cen ropy na skutek fali napięć w państwach arabskich. Udział paliw we wzroście importu wyniósł w marcu 29,%. Jednocześnie w marcu zanotowano dalszy wzrost eksportu (o 1,9% r/r). Osłabienie się dolara miało pozytywny wpływ na konkurencyjność amerykańskiego eksportu. W ciągu miesiąca eksport dóbr i usług zwiększył się z 153,3 mld USD do 153,9 mln USD. mport wzrósł natomiast do 2,2 mld USD z 196,1 mld USD w lipcu. Wzrost ten wynikał przede wszystkim z przyrostu importu dóbr konsumpcyjnych. 23
Handel zagraniczny 22 2 2 19 1 17 16 mld USD Eksport 22, mport Bilans handlowy = -,2 mld 3 2 1-1 Eksport r/r mport r/r mld USD 16,% 1,9% 15 1 13 12 172,7 Źródło: Bureau of Economic Analysis, Reuters. Rynek pracy -2-3 - Stopa bezrobocia w USA w kwietniu 211 r. wzrosła do 9,, wbrew prognozom większości analityków, którzy oczekiwali, że stopa bezrobocia pozostanie na poziomie podobnym do zanotowanego w marcu (,%). W kwietniu ogólna liczba bezrobotnych wyniosła 13,7 mln osób, w tym 5, mln osób pozostawało bez pracy długotrwale (ponad 27 tygodni). Zatrudnienie w sektorze przedsiębiorstw poza rolnictwem wzrosło w kwietniu o 2 tys. Wzrost nowych miejsc pracy odnotowano w takich branżach, jak usługi, przemysł wydobywczy oraz przemysł wytwórczy. % 11 Liczba bezrobotnych (prawa oś) Stopa bezrobocia Bezrobocie mln os. 15,5 13,7 1,5 9 13,5 9, 12,5 11,5 7,5 6 9,5,5 5 7,5 nflacja 27 2 Źródło: Bureau of Labor Statistics. 6,5 % 6% % 2% -2% -% -6% CP PP CP bazowa nflacja r/r 6,% 3,2% 1,3% nflacja konsumencka CP przyspieszyła w kwietniu osiągając 3,2% r/r, wobec prognoz na poziomie 3,1% r/r. Wzrost ten wynikał m.in. z wyższych cen żywności i paliw inflacja bazowa wzrosła nieznacznie do 1,3% r/r. Ceny producentów wzrosły w kwietniu o 6,% r/r, wobec oczekiwań analityków na poziomie 6,. -% Źródło: Reuters, Bureau of Labor Statistics. 2
Podaż pieniądza Podaż pieniądza r/r 2 1% 16% M1 M2 1% 12% 11,7% 1 % 6% % 2%, Źródło: Reuters, Federal Reserve. 6% % 2% -2% -% -6% -% Kredyty Kredyty Zmiana r/r, % mld USD mld USD -3,1% 67 7 69 67 1 9% % 7% 6% % 3% Depozyty Depozyty Zmiana r/r, % mld USD 15 37 5 795 75 775 765,6% 755 75 735-1 65 2% 725 Źródło: Federal Reserve 1 - Kredyty na nieruchomości mieszkaniowe Kredyty mieszkaniowe Zmiana r/r, % mld USD 215 2 29 25-2,7% 2 1 - -1-1 -2 Kredyty dla przedsiebiorstw Kredyty dla przedsiębiorstw Zmiana r/r, % mld USD 1,9% 125 16 155 15 15 1 135 13 125 12 115 1 Źródło: Federal Reserve W kwietniu odnotowano spadek zarówno kredytów ogółem (3,1% r/r), jak i kredytów mieszkaniowych (o 2,7 r/r). Dynamika kredytów dla przedsiębiorstw drugi z rzędu miesiąc była dodatnia (1,9 r/r). Jednocześnie w kwietniu kontynuowana była tendencja wzrostu wolumenu depozytów (wzrost o,6% r/r). 25
5 3 2 1-1 Kredyty konsumpcyjne Kredyty konsumpcyjne Zmiana r/r, % mld USD 7-7,2%,3121 12 1 9 W kwietniu wartość kredytów konsumpcyjnych w USA spadła o 7,2% r/r, co w głównej mierze było efektem wysokiej bazy odniesienia z poprzedniego roku. Źródło: Federal Reserve. Finanse publiczne W maju dług publiczny USA wzrósł do maksymalnie dopuszczalnego poziomu 1,3 bln USD. Departament Skarbu zapewnia, że jest w stanie utrzymać płynność finansową do 2 sierpnia, lecz musi podjąć działania nadzwyczajne, takie, jak wstrzymanie wpłat do funduszu emerytalnego i rentowego dla pracowników państwowych. Brak porozumienia pomiędzy Departamentem Skarbu a kongresem w sprawie podwyższenia górnego limitu długu budzi obawy inwestorów. Aby zachować wiarygodność kredytową państwa, koniecznym jest jak najszybsze podjęcie decyzji. Przywódcy republikańscy w Kongresie deklarują zgodę na podwyższenie poziomu limitu, ale pod warunkiem dokonania radykalnych cięć wydatków i bez podnoszenia podatków. Natomiast plan przedstawiony przez administrację prezydenta USA przewiduje redukcję deficytu budżetowego o mld USD w ciągu 12 lat, a 1 mld z tej kwoty miałby pochodzić z podwyżki podatków. 5 mld USD Dochody i wydatki budżetowe Wydatki Dochody (prawa oś) mld USD 5 35 3 25 2 15 5 33 29 2 35 3 25 2 15 5 Źródło: U.S. Department of Treasury: rok fiskalny w USA trwa od 1 października do 3 września. Nadwyżka/Deficyt narastająco oraz dług publiczny, % PKB -2% -% 9,7% 9 9-6% -% -1-12% -6, Nadwyżka/deficyt, %PKB Dług publiczny, % PKB (prawa oś) 2 7 7 6 6 Źródło: U.S. Department of Treasury: rok fiskalny w USA trwa od 1 października do 3 września. 26
Dług publiczny USA 9 9 Dług publiczny (prawa oś) Dlug publiczny, % PKB Górne ograniczenie poziomu długu publicznego = 1,3 bln USD bln USD 15 1,3 1 9,7% 13 12 7 11 7 6 9 6 2 Źródło: U.S. Department of Treasury: rok fiskalny w USA trwa od 1 października do 3 września. 27
5. Japonia PKB Ujęcie kw/kw (zannualizowane) Udział poszczególnych składowych we wzroście PKB 12% 16% % 12% % % % -% -% -12% -16% -3,7% -% -% -12% -16% -2 Eksport netto nwestycje prywatne brutto Wydatki i inwestycje rządowe Konsumpcja prywatna PKB -3,7% -2 Q1 Q2 Q3 Q Q1 Q2 Q3 Q Q1 Q2 Q3 Q Q1 Q2 Q3 Q Q1-2% Q1 Q2 Q3 Q Q1 Q2 Q3 Q Q1 Q2 Q3 Q Q1 Q2 Q3 Q Q1 27 2 27 2 Źródło: Cabinet Office of Japan Wybrane składowe PKB, zmiana kw/kw (zannualizowana) Konsumpcja prywatna Wydatki rządowe nwestycje rządowe % 6% 1 6% % % 3,9% 1 2% 2% -2% -% -2,2% -2% - -1-1 -5,2% -6% -% -2 -% -6% Q1 Q2 Q3 Q Q1 Q2 Q3 Q Q1 Q2 Q3 Q Q1 Q2 Q3 Q Q1 27 2 Źródło: Cabinet Office of Japan Q1 Q2 Q3 Q Q1 Q2 Q3 Q Q1 Q2 Q3 Q Q1 Q2 Q3 Q Q1 27 2-2 Q1 Q2 Q3 Q Q1 Q2 Q3 Q Q1 Q2 Q3 Q Q1 Q2 Q3 Q Q1 27 2 Japońska gospodarka skurczyła się w kwartale o 3,7% r/r (w ujęciu zannualizowanym), wobec prognoz na poziomie -1,9%. Zrewidowano również w dół dane o PKB w kwartale do -3,, wobec wcześniej oszacowanych -1,3%. Straty będące następstwem trzęsienia ziemi, fali tsunami i awarii reaktorów nuklearnych zostały oszacowane na ok. 3 mld USD. Zniszczenia po kataklizmie negatywnie wpłynęły na japoński przemysł, w szczególności motoryzacyjny, a także spowodowały masowe zakłócenia dostaw, które doprowadziły do spadku eksportu o 12, r/r w kwietniu br. Zdaniem analityków wzrostu PKB należy się spodziewać w drugiej połowie bieżącego roku, a spadek PKB w kwartale może się okazać głębszy niż w kw. Niewykluczone, że rząd japoński zatwierdzi dodatkowy pakiet stymulacyjny. Na początku maja parlament dokonał nowelizacji budżetu, przeznaczając na odbudowę kraju ok. 9 mld USD. Kolejny pakiet stymulacyjny ma być warty ok. 73 mld USD. Produkcja przemysłowa Produkcja przemysłowa Sentyment biznesowy 3 Produkcja przemysłowa r/r PM dla przemysłu (prawa oś) 75 7 55 5 2 65 6 5 1-1 5,7 55 5 5 35 3 35,1 33,9-2 -13,1% 35 25-3 3 2 Przemysł Usługi - 25 15 Źródło: Reuters W marcu nastąpił gwałtowny spadek produkcji przemysłowej o 12,9% r/r w wyniku trzęsienia ziemi i tsunami, w konsekwencji czego w wielu częściach kraju wstrzymano produkcję. Negatywna ocena perspektyw przez przedsiębiorców znalazła odzwierciedlenie dalszym spadku PM do poziomu 5,7 pkt., wskazującego na możliwość dalszego spadku produkcji przemysłowej 2