mgr Barbara Pęksa Medyczne Labratrium Diagnstyczne PRZYGOTOWANIE DO BADANIA CENTRUM ONKOLOGII Centrum ZIEMI LUBELSKIEJ Onklgii im. św. JANA z DUKLI Lublin, 2013
Ogólne zalecenia dtyczące przygtwania pacjenta d badań wg W.G. Guder Próbki. Od pacjenta d labratrium 1. W celu uniknięcia błędnej interpretacji wyników badań labratryjnych zaleca się pbieranie próbek d wszystkich badań na czcz, p 12 gdzinach d przyjęcia statnieg psiłku, z zachwaniem zmniejsznej aktywnści fizycznej przez pacjenta przed pbraniem. 2. Jeśli t jest mżliwe próbki krwi d badań pwinny być pbierane pmiędzy gdz. 7 a 9 ran 3. Próbki pwinny być pbierane przed wdrżeniem prcedur diagnstyczn- terapeutycznych 4. Należy zawsze dkumentwać dkładny czas pbrania materiału na skierwaniu na badania 5. Pbrane próbki w niewłaściwym czasie mże wyrządzić więcejszkód niż niepbranie jej wcale 6. Wyniki badań, które przychdzą za późn - t zmarnwanie próbki 7. Krew nigdy nie pwinna być pbierana w pbliżu miejsca wlewów dżylnych 8. Próbka krwi pwinna być pbrana z tej kńczyny, gdzie nie pdaje się infuzji lub iniekcji. Pnadt pwinien upłynąć dpwiedni czas pmiędzy zakńczeniem wlewu dżylneg a pbraniem krwi (rztwór węglwdanów - 1 gdz. rztwór aminkwasów i hydrlizatu białek - 1 gdz. rztwór elektrlitów - 1 gdz.) 9. Aby zmniejszyć wewnątrz- i międzysbniczą zmiennść w wynikach badań labratryjnych należy wystandaryzwać prcedurę pbierania materiału d badań. Pwinn się przestrzegać spełnienia następujących warunków: Odpwiedni czas dpczynku i pstu Taka sama pzycja ciała ( siedząca) Pra dnia Czas ucisku staży - nie pwinien być dłuższy niż 1 minuta Unikanie zaciskania i rzluźniania pięści 2
Ewentualne następstwa zastswania świadczenia zdrwtneg w pstaci pbrania materiału d badań - pbrania krwi żylnej Krwiak w miejscu wkłucia Działania krekcyjne: 1. Przerwać pbieranie 2. Usunąć paskę uciskwą 3. Usunąć igłę z miejsca wkłucia 4. Załżyć patrunek uciskwy na kł 1 gdz. Nudnśc i wymity Działania krekcyjne: 1. Przerwać pbieranie 2. Wyjąć igłę z miejsca wkłucia 3. Wezwać lekarza Złe sampczucie, słabienie ( pt, bladść, mdlenie, drgawki) Działania krekcyjne: 1. Przerwać pbieranie 2. Wezwać d pmcy drugieg pracwnika punktu pbrań. 3. Wezwać lekarza 4. D czasu przybycia lekarza udzielić pacjentwi pierwszej pmcy w ramach swich kmpetencji Zatrzymanie krążenia Działania krekcyjne: 1. Udzielić pierwszej pmcy w ramach swich kmpetencji 2. Wezwać lekarza Uwaga dla pacjenta P pbraniu krwi miejsce wkłucia zabezpieczne przed wypływem krwi należy delikatnie ucisnąć przez k. 7 minut. Nie należy stswać zbyt mcneg nacisku ani też - uwaga! - zginać ręki w łkciu! 3
Instrukcja dla persnelu pielęgniarskieg i dla pacjentów standardwym spsbie pbierania mczu d badania Pnieważ uzyskanie dpwiedniej próbki zależy d prawidłwych działań pacjenta, musi n uzyskać ustną lub pisemną infrmację pbieraniu mczu. Instrukcja 1. umyć ręce wdą i mydłem, 2. wziąć czysty, jednrazwy pjemnik na mcz, 3. nie dtykać wewnętrznych pwierzchni pjemnika palcami, 4. umyć zewnętrzne narządy płciwe z klicą ujścia cewki mczwej wyłącznie, 5. używając ciepłej wdy ( bez ddatku śrdków myjących, dkażających), 6. ddać pierwszą prcję mczu d talety, 7. drugą prcję mczu ddać d pjemnika, 8. pzstałą część mczu ddać d talety, 9. wytrzeć zewnętrzne pwierzchnie pjemnika z mczem, 10. zamknąć pjemnik, 11. pdpisać tak pbraną próbkę w czytelny spsób, pdając datę i gdzinę pbrania, 12. dstarczyć próbkę d Labratrium Diagnstyczneg. 4
Dbwa zbiórka mczu Zbiórkę mczu przeprwadza się dkładnie w kresie 24 gdzin. Rzpczyna się d drugieg ddania mczu, a kńczy się na pierwszym ddaniu dnia następneg. pierwszą pranną prcję mczu należy drzucić, czyli ddać d muszli klzetwej, każdą następną prcję ddaneg mczu należy w całści przenieść d specjalneg pjemnika, czynnść tę należy pwtarzać aż d następneg dnia, pierwszy p ncy ddany mcz jest statnią prcją, którą należy przenieść d pjemnika. pjemnik w czasie przeprwadzanej zbiórki pwinien znajdwać się w chłdnym i zacieninym pmieszczeniu, p zakńczeniu zbierania mczu należy dkładnie wymieszać całą zawartść pjemnika, zmierzyć bjętść, a następnie dlać próbkę (kł 50-100 ml) d mniejszeg naczynia - tak jak w badaniu gólnym mczu, i dstarczyć d labratrium, na kartce dłącznej d próbki mczu, zawierającej dane sbie badanej, należy bezwzględnie pdać dkładny czas rzpczęcia i zakńczenia zbiórki raz całkwitą bjętść zebraneg mczu, Jeżeli z jakiejś przyczyny chćby jedna prcja mczu ddana w czasie dknywanej zbiórki, nie zstała przeniesina d pjemnika przeznaczneg d zbierania mczu, badanie nie będzie dkładne i pwinn być pwtórzne inneg dnia. 5
Pstępwanie przy wyknywaniu dustneg testu tlerancji glukzy zgdnie z zaleceniami WHO 1. 3 dni przed wyknaniem testu nrmalna dieta bez graniczeń, bgata w węglwdany (przynajmniej 150 g dziennie). 2. 3 dni przed testem dstawić w miarę mżliwści leki zaburzające gspdarkę węglwdanwą ( diuretyki tiazydwe, dustne śrdki antykncepcyjne, sterydy). 3. Okł 12 gdz. ( 8-14 gdz. ) przed testem bez psiłków. 4. W celu uzyskania najbardziej wiarygdnych wyników wskazane jest pwstrzymywanie się d palenia papiersów przez minimum 8 gdz. raz 2 gdz. przed testem nie należy wyknywać ciężkiej pracy fizycznej. 5. Test rzpcząć w gdzinach prannych (6-9 ) d pbrania krwi (w celu znaczenia glikemii na czcz ) przed pdaniem glukzy. 6. Rztwór glukzy - sprządzny dla drsłych pprzez rzpuszczenie 75g glukzy bezwdnej w 250-300 ml wdy -pwinien zstać wypity przez pacjenta w ciągu maksymalnie 5 min. 7. W czasie trwania testu pacjent pwinien zachwać nrmalną aktywnść fizyczną ( bez wyknywania pracy, ale nie leżąc ). 8. P 120 min. d pdania rztwru glukzy pbrać krew w celu znaczenia glikemii. 9. Wszystkie znaczenia należy dknywać sczu krwi żylnej.
Warunki przedanalityczne dtyczące czasu pbrania próbek najczęstszych znaczeń immunchemicznych Parametr Estradil CA - 125 CA 19-9 CA 15-3 CEA FSH LH Prgestern Prlaktyna Czas pbrania Wydzielanie pulsacyjne. Wynik uzależniny d fazy cyklu u kbiet. Uwaga: pdaż związków zawierających estrgeny ( śrdki antykncepcyjne, terapia zastępcza) mgą pwdwać wzrst stężenia estradilu. Brak udwdninej zmiennści dbwej Nie pbierać w trakcie miesiączki Brak udwdninej zmiennści dbwej Brak zmiennści dbwej Brak zmiennści dbwej Palenie papiersów pwduje wzrst stężenia Wydzielanie pulsacyjne, rytm dbwy i zmiennść d fazy cyklu Wydzielanie pulsacyjne, rytm dbwy i zmiennść fazy cyklu Rytm wydzielania zgdnie z fazą cyklu. Pbieranie próbki krwi p 3-4 gdz. p budzeniu. Wydzielanie epizdyczne. Pbranie na czcz, bezstresw. PSA Pbranie próbki p 48 gdz. d ejakulacji. Bipsja prstaty - wzrst stężenia 2- d 50 razy. Utrzymuje się dść dług. Zalecane pbranie p upływie 6 tygdni, Przezcewkwa resekcja prstaty wzrst PSA 6 d 50 razy. Klejne badanie p upływie 6 tygdni Masaż prstaty - nieznaczny wzrst PSA. Klejne pbranie p upływie 1 tygdnia Transrektalne USG prstaty - wzrst stężenia PSA. Klejne znaczenie PSA p 1 tygdniu Cytskpia : nie wpływa znacząc na stężenie PSA. Najnwsze badania dnszą, że średni 0,15 ug/l, a pwrót d wartści wyjściwej p 3 dniach Teststern Rytm wydzielania dbwy i seznwy. Ranny pzim teststernu u młdych mężczyzn jest średni 50% wyższy niż p płudniu TSH Dbrze udkumentwany zstał rytm kłdbwy TSH. Szczyt siągany jest późnym wieczrem, w ncy. Najniższe stężenia kł płudnia. Amplituda jest dść duża średni ~ 2 mlu/l Opisywani byli pacjenci ze zmianą dbwą wiele większą, np. z 2,3na 11,2 mlu/l Obk zmiennści kłdbwej, pisywana jest także zmiennść seznwa- spadek na wisnę i w lecie, a wzrst jesienią i w zimie. Różnice nie przekraczają 25% wartści. 7
CENTRUM ONKOLOGII ZIEMI LUBELSKIEJ im. św. JANA z DUKLI ul. Dr K. Jaczewskieg 7, 20-090 Lublin www.czl.pl, e-mail:czl@czl.pl tel. 81 747 75 11, fax 81 747 89 11