Medyczne Laboratorium Diagnostyczne

Transkrypt

1 mgr Barbara Pêksa Medyczne Labratrium Diagnstyczne PRZYGOTOWANIE DO BADANIA CENTRUM ONKOLOGII Centrum ZIEMI LUBELSKIEJ Onklgii im. œw. JANA z DUKLI Lublin, 2013

2 Ogólne zalecenia dtycz¹ce przygtwania pacjenta d badañ wg W.G. Guder: Próbki. Od pacjenta d labratrium 1. W celu unikniêcia b³êdnej interpretacji wyników badañ labratryjnych zaleca siê pbieranie próbek d wszystkich badañ na czcz, p 12 gdzinach d przyjêcia statnieg psi³ku, z zachwaniem zmniejsznej aktywnœci fizycznej przez pacjenta przed pbraniem. 2. Jeœli jest t m liwe próbki krwi d badañ pwinny byæ pbierane pmiêdzy gdz. 7 a 9 ran. 3. Próbki pwinny byæ pbierane przed wdr eniem prcedur diagnstyczn- terapeutycznych. 4. Nale y zawsze dkumentwaæ dk³adny czas pbrania materia³u na skierwaniu na badania. 5. Pbranie próbki w niew³aœciwym czasie m e wyrz¹dziæ wiêcej szkód ni niepbranie jej wcale. 6. Wyniki badañ, które przychdz¹ za póÿn, t zmarnwanie próbki. 7. Krew nigdy nie pwinna byæ pbierana w pbli u miejsca wlewów d ylnych. 8. Próbka krwi pwinna byæ pbrana z tej kñczyny, gdzie nie pdaje siê infuzji lub iniekcji. Pnadt pwinien up³yn¹æ dpwiedni czas pmiêdzy zakñczeniem wlewu d ylneg a pbraniem krwi (rztwór wêglwdanów - 1 gdz., rztwór aminkwasów i hydrlizatu bia³ek - 1 gdz., rztwór elektrlitów - 1 gdz.). 9. Aby zmniejszyæ wewn¹trz- i miêdzysbnicz¹ zmiennœæ w wynikach badañ labratryjnych, nale y wystandaryzwaæ prcedurê pbierania materia³u d badañ. Nale y spe³niæ nastêpuj¹ce warunki: dpwiedni czas dpczynku i pstu, taka sama pzycja cia³a ( siedz¹ca), taka sama pra dnia, czas ucisku sta y nie pwinien byæ d³u szy ni 1 minuta, unikanie zaciskania i rzluÿniania piêœci. 2

3 Ewentualne nastêpstwa zastswania œwiadczenia zdrwtneg w pstaci pbrania materia³u d badañ - pbrania krwi ylnej Krwiak w miejscu wk³ucia Dzia³ania krekcyjne: 1. przerwaæ pbieranie, 2. usun¹æ paskê uciskw¹, 3. usun¹æ ig³ê z miejsca wk³ucia, 4. za³ yæ patrunek uciskwy na k³ 1 gdz. Nudnœci i wymity Dzia³ania krekcyjne: 1. przerwaæ pbieranie, 2. wyj¹æ ig³ê z miejsca wk³ucia, 3. wezwaæ lekarza. Z³e sampczucie, s³abienie ( pt, bladœæ, mdlenie, drgawki) Dzia³ania krekcyjne: 1. przerwaæ pbieranie, 2. wezwaæ d pmcy drugieg pracwnika punktu pbrañ, 3. wezwaæ lekarza, 4. d czasu przybycia lekarza udzieliæ pacjentwi pierwszej pmcy w ramach swich kmpetencji. Zatrzymanie kr¹ enia Dzia³ania krekcyjne: 1. udzieliæ pierwszej pmcy w ramach swich kmpetencji, 2. wezwaæ lekarza. Uwaga dla pacjenta P pbraniu krwi miejsce wk³ucia zabezpieczne przed wyp³ywem krwi nale y delikatnie ucisn¹æ przez k. 7 minut. Nie nale y stswaæ zbyt mcneg nacisku ani te - uwaga! - zginaæ rêki w ³kciu! 3

4 Instrukcja dla persnelu pielêgniarskieg i dla pacjentów standardwym spsbie pbierania mczu d badania Uzyskanie dpwiedniej próbki mczu zale y d prawid³wych dzia³añ pacjenta, dlateg musi n uzyskaæ ustn¹ lub pisemn¹ infrmacjê pbieraniu mczu. Instrukcja: 1. umyæ rêce wd¹ i myd³em, 2. wzi¹æ czysty, jednrazwy pjemnik na mcz, 3. nie dtykaæ wewnêtrznych pwierzchni pjemnika palcami, 4. umyæ zewnêtrzne narz¹dy p³ciwe z klic¹ ujœcia cewki mczwej wy³¹cznie, u ywaj¹c ciep³ej wdy (bez ddatku œrdków myj¹cych, dka aj¹cych), 5. ddaæ pierwsz¹ prcjê mczu d talety, 6. drug¹ prcjê mczu ddaæ d pjemnika, 7. pzsta³¹ czêœæ mczu ddaæ d talety, 8. wytrzeæ zewnêtrzne pwierzchnie pjemnika z mczem, 9. zamkn¹æ pjemnik, 10. pdpisaæ próbkê w czytelny spsób, pdaj¹c datê i gdzinê pbrania, 11 d s t a r c z y æ p r ó b k ê d M e d y c z n e g L a b r a t r i u m Diagnstyczneg. 4

5 Dbwa zbiórka mczu Zbiórkê mczu przeprwadza siê dk³adnie w czasie 24 gdzin. Rzpczyna siê j¹ d drugieg ddania mczu w dniu rzpczêcia zbiórki, a kñczy siê na pierwszym ddaniu dnia nastêpneg. Instrukcja: pierwsz¹ prann¹ prcjê mczu nale y drzuciæ, czyli ddaæ d muszli klzetwej, ka d¹ nastêpn¹ prcjê ddaneg mczu nale y w ca³œci przenieœæ d specjalneg pjemnika, czynnœæ tê nale y pwtarzaæ a d nastêpneg dnia, pierwszy p ncy ddany mcz jest statni¹ prcj¹, któr¹ nale y przenieœæ d pjemnika. pjemnik w czasie przeprwadzanej zbiórki pwinien znajdwaæ siê w ch³dnym i zacieninym pmieszczeniu, p zakñczeniu zbierania mczu nale y dk³adnie wymieszaæ ca³¹ zawartœæ pjemnika, zmierzyæ bjêtœæ, a nastêpnie dlaæ próbkê (k³ ml) d mniejszeg naczynia, tak jak w badaniu gólnym mczu, i dstarczyæ d labratrium, na kartce d³¹cznej d próbki mczu, zawieraj¹cej dane sbie badanej, nale y bezwzglêdnie pdaæ dk³adny czas rzpczêcia i zakñczenia zbiórki raz ca³kwit¹ bjêtœæ zebraneg mczu. Uwaga dla pacjenta Je eli z jakiejœ przyczyny chæby jedna prcja mczu ddana w czasie dknywanej zbiórki, nie zsta³a przeniesina d pjemnika przeznaczneg d zbierania mczu, badanie nie bêdzie dk³adne i pwinn byæ pwtórzne inneg dnia. 5

6 Pstêpwanie przy wyknywaniu dustneg testu tlerancji glukzy zgdnie z zaleceniami WHO 1. 3 dni przed wyknaniem testu nrmalna dieta bez graniczeñ, bgata w wêglwdany (przynajmniej 150 g dziennie) dni przed testem dstawiæ w miarê m liwœci leki zaburzaj¹ce gspdarkê wêglwdanw¹ ( diuretyki tiazydwe, dustne œrdki antykncepcyjne, sterydy). 3. Ok³ 12 gdz. ( 8-14 gdz.) przed testem nie przyjmwaæ psi³ków. 4. W celu uzyskania najbardziej wiarygdnych wyników wskazane jest pwstrzymywanie siê d palenia papiersów przez minimum 8 gdz. raz 2 gdz. przed testem nie nale y wyknywaæ ciê kiej pracy fizycznej. 5. Test rzpcz¹æ w gdzinach prannych (6-9) d pbrania krwi (w celu znaczenia glikemii na czcz ) przed pdaniem glukzy. 6. Rztwór glukzy - sprz¹dzny dla drs³ych pprzez rzpuszczenie 75g glukzy bezwdnej w ml wdy -pwinien zstaæ wypity przez pacjenta w ci¹gu maksymalnie 5 min. 7. W czasie trwania testu pacjent pwinien zachwaæ nrmaln¹ aktywnœæ fizyczn¹ (bez wyknywania pracy, ale nie pwinien le eæ ). 8. P 120 min. d pdania rztwru glukzy pbraæ krew w celu znaczenia glikemii. 9. Wszystkie znaczenia nale y dknywaæ w sczu krwi ylnej.

7 Warunki przedanalityczne dtycz¹ce czasu pbrania próbek najczêstszych znaczeñ immunchemicznych Parametr Estradil CA CA 19-9 CA 15-3 CEA FSH LH Prgestern Prlaktyna Czas pbrania Wydzielanie pulsacyjne. U kbiet wynik uzale niny jest d fazy cyklu. Uwaga: pda zwi¹zków zawieraj¹cych estrgeny ( œrdki antykncepcyjne, terapia zastêpcza) m e pwdwaæ wzrst stê enia estradilu. Brak udwdninej zmiennœci dbwej Nie pbieraæ w trakcie miesi¹czki. Brak udwdninej zmiennœci dbwej. Brak zmiennœci dbwej. Brak zmiennœci dbwej. Palenie papiersów pwduje wzrst stê enia. Wydzielanie pulsacyjne, rytm dbwy i zmiennœæ d fazy cyklu. Wydzielanie pulsacyjne, rytm dbwy i zmiennœæ fazy cyklu. Rytm wydzielania zgdnie z faz¹ cyklu. Pbieranie próbki krwi p 3-4 gdz. p budzeniu. Wydzielanie epizdyczne. Pbranie na czcz, bezstresw. PSA Pbranie próbki p 48 gdz. d ejakulacji. Bipsja prstaty - wzrst stê enia 2- d 50 razy. Utrzymuje siê dœæ d³ug. Zalecane pbranie p up³ywie 6 tygdni. Przezcewkwa resekcja prstaty wzrst PSA 6 d 50 razy. Klejne badanie p up³ywie 6 tygdni. Masa prstaty - nieznaczny wzrst PSA. Klejne pbranie p up³ywie 1 tygdnia. Transrektalne USG prstaty - wzrst stê enia PSA. Klejne znaczenie PSA p 1 tygdniu. Cytskpia : nie wp³ywa znacz¹c na stê enie PSA. Najnwsze badania dnsz¹, e œredni 0,15 ug/l, a pwrót d wartœci wyjœciwej p 3 dniach. Teststern Rytm wydzielania dbwy i seznwy. Ranny pzim teststernu u m³dych mê czyzn jest œredni 50% wy szy ni p p³udniu. TSH Dbrze udkumentwany zsta³ rytm k³dbwy TSH. Szczyt si¹gany jest póÿnym wieczrem, w ncy. Najni sze stê enia k³ p³udnia. Amplituda jest dœæ du a œredni ~ 2 mlu/l. Opisywani byli pacjenci ze zmian¹ dbw¹ wiele wiêksz¹, np. z 2,3na 11,2 mlu/l. Obk zmiennœci k³dbwej, pisywana jest tak e zmiennœæ seznwa- spadek na wisnê i w lecie, a wzrst jesieni¹ i w zimie. Ró nice nie przekraczaj¹ 25% wartœci. 7

8 CENTRUM ONKOLOGII ZIEMI LUBELSKIEJ im. œw. JANA z DUKLI ul. dr K. Jaczewskieg 7, Lublin czl@czl.pl tel , fax