73A. RÓWNOWAGA MIĘDZY KONKURENCJĄ, SOLIDARNOŚCIĄ I ROZWOJEM

73A. RÓWNOWAGA MIĘDZY KONKURENCJĄ, SOLIDARNOŚCIĄ I ROZWOJEM Rodzaj dokumentu Szkoła średnia I stopnia 1 Poziom uczących się Szkoła średnia II stopnia 2 Dorośli 3 Europa stanowi mozaikę obszarów, na których kontaktują się ze sobą obywatele silnie różniący się pochodzeniem, własną historią, językiem i wreszcie także standardem życia oraz wzrostem ekonomicznym. Stworzenie poczucia wspólnej przynależności na poziomie kontynentu jest prawie niemożliwe. Być może Unia Europejska do dzisiaj w niewystarczającym stopniu walczyła z tym zjawiskiem? Podczas gdy polityka Unii w głównej mierze koncentrowała się na swobodnym przepływie osób i towarów, specyficzna polityka sektorowa ukierunkowana była przede wszystkim na jednostkę jako mobilnego i wymiennego obywatela. Europa to jedyny kontynent, na którego obszarze występuje tak wielka różnorodność w zakresie rozwoju i standardu życia. W wyniku rozszerzeń Unia Europejska stanowi obecnie imitację planety w zminiaturyzowanej formie: po przystąpieniu Bułgarii i Rumunii stała się terytorium, na którym występują największe na świecie różnice społeczne. Przystąpienie do UE dziesięciu nowych państw członkowskich w roku 2004 spowodowało, że liczba ludności Unii Europejskiej wzrosła o 20%, natomiast produkt krajowy brutto tylko o 5%. Nierówności, z jakimi mamy do czynienia w obrębie UE, są od tego czasu ogromne. Po wstąpieniu Bułgarii w roku 2007 bułgarski produkt krajowy brutto na mieszkańca był siedmiokrotnie niższy niż w Luksemburgu. Dodatkowo różnice te nie oddają w pełni nierówności na poziomie regionów, częstokroć bardzo znacznych. Moduł 7: Dorobek wspólnotowy: Zasady działania UE 1 z 6

enlargeducation: Europejska walizka na rzecz rozszerzenia UE PRODUKT KRAJOWY BRUTTO NA MIESZKAŃCA (PSN) Porównanie PKB na mieszkańca mierzonego wg. parytetu siły nabywczej (PSN) daje ogólne wyobrażenie o standardzie życia w Unii Europejskiej. Dla takiego porównania stosuje się fikcyjną wspólną walutę zwaną standardem siły nabywczej (Purchasing Power Standard, PPS) http://europa.eu/about-eu/facts-figures/living/index_de.htm Na pewno rozszerzenie UE nie spowodowało zwiększenia tych różnic. Jednakże w związku z rozszerzeniem zostały one w pełnym zakresie ujawnione w danych statystycznych Eurostatu. Również w przypadku, gdyby nie doszło do rozszerzenia, UE-15 pozostałaby motorem rozwoju gospodarczego. Koncentruje się on na geograficznie ograniczonym obszarze i rozciąga się od Piemontu aż do regionu wokół Londynu., na wschodzie sięga do Bawarii i Rotterdamu, a na południu do Île de France (łuk ten zwany jest ze względu na swój kształt niebieskim bananem, patrz mapka poniżej). Tak więc mimo zniesienia granic w obrębie UE, nadal istnieją w Europie niewidoczne, jednakże trwale zaznaczone różnice. Moduł 7: Dorobek wspólnotowy: Zasady działania UE 2z6

EUROPEJSKIE MEGALOPOLIS (ZWANE TAKŻE NIEBIESKIM BANANEM ) (OBSZARY GOSPODARCZE W EUROPIE, KLETT) Do ciągłości podziału gospodarczego dochodzą budzące nie mniejsze obawy podziały natury mentalnościowej. Europejczycy jeszcze nie postrzegają siebie jako obywateli kontynentalnej unii, której publiczne europejskie poglądy znajdowałyby odzwierciedlenie na płaszczyźnie politycznej. Wprost przeciwnie, wyniki badań opinii publicznej pokazują, że wykrystalizowuje się obywatelskie poczucie przynależności do państwa, i to nie tylko na płaszczyźnie narodowej, ale również w coraz większym stopniu na płaszczyźnie regionalnej i lokalnej. Moduł 7: Dorobek wspólnotowy: Zasady działania UE 3 z 6

ROZWÓJ NIERÓWNOŚCI REGIONALNYCH 1995-2007 ROZWÓJ REGIONALNY PKB NA MIESZKAŃCA (PPS) 1995-2007 Legenda: w roku 1995 Sycylia wykazywała PKB/mieszkańca między 75% a 100% średniego PKB w UE, natomiast w roku 2007 od 50% do 75% średniego PKB. Unia Europejska wobec swojego terytorium napotyka pewną trudność, zarówno gospodarczej, jak i politycznej natury: ponieważ bowiem na całym kontynencie mamy obecnie zapewniony pokój, to nadrzędnym celem w nadchodzących dekadach jest bez wątpienia sprostanie temu nowemu wyzwaniu: obecnie poczucie więzi terytorialnej stanowi wzbogacenie więzi gospodarczej i społecznej, uzupełniając je o dodatkowy wymiar, przebiegający w poprzek całego terytorium. Unia Europejska stawia na lokalne poczucie przynależności obywateli i pobudza w możliwie skuteczny sposób ich pozytywny stosunek do instytucji publicznych. Poprzez potwierdzenie roli więzi terytorialnej, Unia Europejska nawiązuje do bardzo starej i wciąż żywej tradycji, która w Europie miast i wsi stworzyła kuźnię świadomości obywatelskiej. Jest rzeczywiście rzeczą słuszną, że UE prowadząc swoją politykę regionalną porusza się tu na solidnym gruncie, co powoduje, że jest lepiej rozumiana i oceniana, a także zyskuje na popularności. Polityka regionalna stanowi jeden z obszarów polityki ogólnoeuropejskiej, a jej rezultaty czynią na obywatelach wrażenie, ponieważ mają duże znaczenie dla ich codziennego życia. Dzięki ok. 100 miliardom euro w skali rocznej (w latach 2007 2013), a więc w wysokości prawie jednej trzeciej przychodów budżetu Francji, budżet unijny umożliwia podejmowanie niezliczonych działań. W przeciwieństwie do budżetów narodowych, budżet unijny jest przeznaczany prawie wyłącznie na wydatki interwencyjne. Dotyczy to w szczególności funduszy strukturalnych, bowiem właśnie one są w głównej mierze przeznaczane na inwestycje związane projektami dotyczącymi infrastruktury i kapitału ludzkiego. Starania te pozwalają zapewnić symetrię pomiędzy byłymi a nowymi państwami członkowskimi. Polityka regionalna ma rzeczywiście sens tylko wówczas, gdy ma do zaoferowania wyrównanie poziomu na całym terytorium europejskim. Moduł 7: Dorobek wspólnotowy: Zasady działania UE 4 z 6

enlargeducation: Europejska walizka na rzecz rozszerzenia UE Obecny plan finansowy obejmuje tylko jeszcze trzy duże cele: konwergencję, konkurencję i pracę na poziomie regionalnym, oraz współpracę terytorialną. Ich znaczenie jest różnorakie: ok. 78% wydatków dotyczy celu pierwszego, 18% drugiego, a 4% przeznacza się na cel trzeci. ALCHEMIA SKUTECZNOŚCI MIĘDZY SOLIDARNOŚCIĄ, SPÓJNOŚCIĄ I ROZWOJEM PROJEKTY ROZBUDOWY TERYTORIUM EUROPEJSKIEGO W PRZYSZŁOŚCI: SPÓJNOŚĆ CZY KONKURENCYJNOŚĆ? CEL KONWERGENCJI. Starania ukierunkowane na dogonienie bogatszych przez najmniej rozwinięte gospodarki narodowe koncentrują się właśnie na tym celu. Jest on realizowany w Europie ŚrodkowoWschodniej, ale również w regionach położonych na Zachodzie, wszędzie tam, gdzie PKB jest niższy niż 75% średniego poziomu europejskiego. Umiejętne wykorzystywanie funduszy umożliwia skuteczny cykl inwestycyjny i rozwojowy, którego wyniki dają się odczuć w całej Europie. Poszukiwanie rzeczywistej gospodarczej konwergencji między gospodarkami narodowymi nie ogranicza się jedynie do jednostronnego transferu funduszy. Zasadę solidarności leżącą u podstaw konwergencji należy tutaj rozumieć zarówno w sensie politycznym, jak i organizacyjnym: wysiłek budżetowy krajów będących płatnikami netto świadczy o odnowionym braterstwie między narodami w obrębie Unii Europejskiej. Z drugiej strony zasada solidarności dzięki korelacji narodowych systemów gospodarczych, które w coraz większym stopniu ulegają wzajemnemu przemieszaniu, uzyskuje w pełnym zakresie swą legitymizację. Kwalifikacje zawodowe pracowników stanowią decydujący czynnik w uzyskaniu sukcesu w obecnej światowej gospodarce. Również EUROPEJSKI FUNDUSZ SPOŁECZNY (EFS) wspiera inwestycje w to, co ekonomiści nazywają kapitałem ludzkim. Programy EFS pozwoliły już uzyskać imponujące wyniki, w szczególności w Irlandii. EFS jest ukierunkowany na obszary o kluczowym znaczeniu: 1. umiejętność wzajemnego dostosowania się pracowników i przedsiębiorstw; 2. tworzenie miejsc pracy i wzrost udziału w rynku pracy we wszystkich dziedzinach (poprawa dostępu do pracy, zapobieganie bezrobociu, przedłużenie życia zawodowego); 3. walkę z wykluczeniem społecznym poprzez wspieranie integracji osób niepełnosprawnych w świecie pracy oraz walkę przeciwko dyskryminacji; 4. wspieranie partnerstwa i reform odnoszących się do świata pracy i inkluzji socjalnej. Moduł 7: Dorobek wspólnotowy: Zasady działania UE 5z6

EUROPEJSKI FUNDUSZ ROZWOJU REGIONALNEGO (EFRR) wnosi wkład w finansowanie inwestycji i projektów infrastrukturalnych. Kładzie przy tym nacisk na duże sieci, ukierunkowane na poprawę obiegu towarów i gospodarki. Myślą przewodnią programu jest stymulowanie przedsiębiorczości. W tym celu wsparcie uzyskują materialne i niematerialne sieci gospodarcze. W zakresie transportu program ten służy działaniom na rzecz równomiernego rozkładu. Odbywa się to poprzez wspieranie europejskich sieci transportowych oraz przyjaznych dla środowiska systemów transportu miejskiego. Oprócz tego w centrum zainteresowania znajduje się również gospodarka cyfrowa: wsparcie otrzymują w tym przypadku nowe technologie informacyjne i komunikacyjne. PRZYKŁADY: SKYPE Jeżeli chce się wypróbować nowe technologie, a następnie sprzedać je nowym klientom, trzeba z reguły mieć nie tylko tęgą głowę, jasne cele i wiele odwagi, ale także sporo kapitału. W zależności od branży i produktu może upłynąć kilka lat, zanim nowy produkt przedsiębiorstwu rzeczywiście się opłaci. Zwłaszcza w przypadku tych przedsiębiorstw, które są na rynku nowe, jest często trudno pozyskać od inwestorów potrzebne środki i długoterminowe wsparcie finansowe. Unia Europejska jest w stanie w takiej sytuacji w pewnym zakresie udzielić pomocy za pośrednictwem tak zwanych funduszy kapitału dużego ryzyka. Komisja Europejska nabyła na przykład na jakiś czas udziały w wówczas jeszcze młodym przedsiębiorstwie, przyczyniając się w ten sposób skutecznie do tego, że możecie obecnie częściowo bezpłatnie prowadzić rozmowy telefoniczne przez Internet. http://ec.europa.eu/information_society/newsroom/cf/news.cfm?item_type=news&tpa_id=101&currentpage=5 TARYFY ZA ROAMING Jeżeli ktoś zawodowo lub prywatnie ma się bez przeszkód poruszać po europejskim rynku wewnętrznym, musi się móc porozumiewać z innymi osobami po możliwych do zaakceptowania kosztach. Dotyczy to zarówno komunikacji mobilnej w postaci telefonów komórkowych i smartfonów, jak i szybkiego dostępu do Internetu. Komisja Europejska opracowała w tym celu tzw. agendę cyfrową, w której jako cel nakreślono najważniejsze kroki na drodze do szybkiej komunikacji w Europie. Część tych działań stanowi stała kontrola cen za telefonię i korzystanie z Internetu oraz zapewnienie swobodnego dostępu nowych przedsiębiorstw do rynku telekomunikacyjnego. Dzięki temu na przykład koszt telefonowania za granicę w obrębie Europy uległ już znacznemu obniżeniu. http://ec.europa.eu/information_society/activities/roaming/tariffs/index_en.htm ZADANIA Polityka regionalna Unii Europejskiej: zbierzcie informacje, gdzie i kiedy w Waszym regionie wykorzystane zostały środki finansowe z UE z przeznaczeniem na inwestycje w infrastrukturę i dokształcanie pracowników (EFRE). Tyle konkurencji, ile potrzeba, tyle solidarności, ile tylko możliwe. Albo może: Tyle solidarności, ile potrzeba, tyle konkurencji, ile tylko możliwe. Zastanówcie się w grupach, które z obu sformułowań lepiej oddaje współczesną podstawową zasadę Unii Europejskiej. Zaprezentujcie wasz wynik całej klasie i uzasadnijcie waszą decyzję. Autor: RICHARD STOCK, Centrum Europejskie Roberta Schumana, Scy-Chazelles, 2012 Za treść tej publikacji wyłączną odpowiedzialność ponoszą jej autorzy i nie można jej w żaden sposób uznawać za odzwierciedlenie punktu widzenia Unii Europejskiej. Umowa dotycząca swobodnego udostępniania na zasadzie licencji Creative Commons: dokument może być udostępniany bez ograniczeń pod warunkiem, że wskaże się na autora wymienionego z nazwiska/nazwy; zezwala się wyłącznie na udostępnianie niekomercyjne (korzystanie w celach komercyjnych wymaga uzyskania zgody); zmiany należy wyraźnie zaznaczyć i będą one podlegać takim samym warunkom licencyjnym Creative Commons, jak dokument wyjściowy. Dokument ten stanowi wyciąg z ENLARGEDUCATION: EUROPEJSKA WALIZKA NA RZECZ ROZSZERZENIA UE. enlargeducation: Europejska walizka na rzecz rozszerzenia UE powstała dzięki wsparciu Unii Europejskiej (program PRINCE). Moduł 7: Dorobek wspólnotowy: Zasady działania UE 6 z 6