Metody mikroskopowe - komora Thoma

Metody oznaczania ilości drobnoustrojów Komora Thoma - siatka kwadratów w powiększeniu 1 mm 5 1 mm 20 1 mm 2 25 1 mm 2 400 Metody mikroskopowe - komora Thoma Liczbę drobnoustrojów w 1 cm 3 badanego materiału oblicza się wg wzoru gdzie: L liczba drobnoustrojów w 1 cm 3 badanego materiału a średnia liczba komórek w jednym kwadraciku n - rozcieńczenia 1

Metody mikroskopowe, cd. Liczenie metodą Breeda na znanej powierzchni szkiełka podstawowego rozprowadza się 0,01 lub 0,001 cm 3 zawiesiny preparat utrwala się i barwi pod mikroskopem liczy się średnią liczbę komórek w trzech preparatach przygotowanych z tej samej zawiesiny, w każdym preparacie oblicza się średnią arytmetyczną z 20 pól widzenia gdzie: L A liczba drobnoustrojów w objętości zawiesiny naniesionej na szkiełko powierzchnia rozmazu na szkiełku πr 2 powierzchnia pola widzenia a średnia arytmetyczna liczby komórek w polu widzenia Metody mikroskopowe, cd. Metoda DEFT (Direct Epifluorescent Filter Technique) osadzenie drobnoustrojów na filtrze membranowym zabarwienie komórek bakterii oranżem akrydyny liczenie w mikroskopie fluorescencyjnym (komórki żywe fluoryzują na żółto, martwe na zielono) Metody mikroskopowe, cd. Liczenie drobnoustrojów w preparacie mokrym kroplę zawiesiny umieszcza się pod szkiełkiem przykrywkowym liczy się średnią liczbę komórek z 20 pól widzenia Zakłada się, że grubość preparatu wynosi 0,01 mm. gdzie: L liczba drobnoustrojów w 1 cm 3 zawiesiny πr 2 powierzchnia pola widzenia a n średnia arytmetyczna liczby komórek w polu widzenia rozcieńczenie Metody mikroskopowe, cd. Metoda DEFT stosowana jest do określania liczby drobnoustrojów: w mleku w napojach bezalkoholowych w piwie do badania powierzchni przedmiotów stykających się z żywnością podczas jej przygotowywania Metoda szybka i tania Czas badania 1 próby kilka minut 2

W metodach hodowlanych nie liczy się komórek drobnoustrojów lecz ich populacje wyhodowane na podłożach Metoda płytkowa rozcieńczenie zawiesiny posiewy na płytki Petriego (metodą wgłębna lub metodą posiewu powierzchniowego), z różnych rozcieńczeń co najmniej w dwóch powtórzeniach inkubacja (24-48 godz. do 2 tygodni) liczenie wyrośniętych kolonii (odrzucamy płytki z liczbą kolonii powyżej 300), wynik podaje się jako jednostki tworzące kolonie, jkt (ang. CFU Colony Forming Units), cd. Metoda płytkowa,wprowadzona przez Roberta Kocha (1881 r.) Przygotowanie właściwych rozcieńczeń Należy: bez strat przenosić próbkę do rozcieńczlnika dokładnie wymieszać próbkę przed pobraniem i po rozcieńczeniu każde rozcieńczenie wykonać inną pipetą Posiewy Próbki z rozcieńczeń należy posiać na podłoże nie później niż 15 min. po rozcieńczeniu. Posiewy powinny być wykonane z różnych rozcieńczeń, w co najmniej dwóch powtórzeniach. Odczytanie wyników Do obliczeń bierze się płytki, na których liczba kolonii wynosi 30-300 Metoda płytkowa Otrzymane wyniki są zawsze niższe niż rzeczywiste ponieważ: na płytkach liczymy kolonie drobnoustrojów zdolnych do wzrostu na zastosowanej pożywce, w danych warunkach pojedyncze kolonie powstają często nawet z kilkudziesięciu komórek 3

Metoda filtrów membranowych przesączenie określonej objętości badanego płynu przeniesienie filtru na płytkę Petriego z pożywką agarową inkubacja liczenie kolonii, które wyrosły na powierzchni filtru (ilość kolonii, które wyrosły na powierzchni filtru odpowiada liczbie drobnoustrojów znajdujących się w badanej objętości płynu) Metoda posiewów spiralnych Metoda posiewów spiralnych Metoda filtrów membranowych Stosowana jest do badania: wody piwa napojów rozpuszczalnych substancji w przemyśle farmaceutycznym 4

Metody wskaźnikowe Metoda posiewów spiralnych posiew w postaci spirali Archimedesa na powierzchnię pożywki agarowej (od centrum do brzegów płytki Petriego) w czasie posiewu następuje stałe zmniejszanie się objętośi próbki inkubacja zastosowanie licznika laserowego umożliwia policzenia kolonii na ok. 500 płytkach w ciągu 1 godz. Oznaczanie miana coli, Bacillus mesentericus, miana enterokoków, wykrywanie beztlenowców Próby reduktazowe Metoda kropelkowa (ang. Droplette method) rozcieńczenie próbki w płynnej pożywce agarowej (temp. 45 C) naniesienie kropli próbki rozcieńczonej w pożywce agarowej na płytkę Petriego inkubacja liczenie kolonii z zastosowaniem czytnika Ocena metod liczenia Oznaczając liczbę drobnoustrojów w tej samej próbce różnymi metodami, można otrzymać nieporównywalne wyniki. Wynika to z różnic między mikroskopowymi i hodowlanymi metodami liczenia. W metodzie mikroskopowej liczy się wszystkie komórki. W metodzie płytkowej wyrastają w postaci kolonii tylko: żywe komórki komórki, którym odpowiada podłoże i warunki hodowli 5

Typowe bakterie wodne Ruchliwe, polarnie lub biegunowo urzęsione: Woda oraz krętki: Vibrio Pseudomonas Aeromonas Selenomonas Spirillum Spirochaetales 3 Grupy bakterii występujących w środowisku wodnym w zależności od ich pochodzenia właściwe (typowe) bakterie wodne bakterie glebowe bakterie pochodzenia ściekowego Typowe bakterie wodne, cd. Na podwodnych ciałach stałych osiedlają się: bakterie styliskowe Caulobacteriales bakterie nitkowate Chlamydobacteriales bakterie nie wytwarzające barwników Achromobacter Micrococcus bakterie wytwarzające różne barwniki (czerwone, żółte, fioletowe) Serratia Flavobacterium Sarcina Chromobacterium W mule dennym rozwija się beztlenowa mikroflora gnilna, beztlenowce celulolityczne oraz liczne beztlenowe chemoautotrofy np. Desulfovibrio bakterie wodorowe 2 Athiorhodaceae 4 1

Bakterie glebowe Drobnoustroje pochodzenia ściekowego Bakterie należące do tej grupy są bakteriami mezofilnymi Większość tych bakterii należy do rodzaju Bacillus: Bacillus subtilis Bacillus mycoides Bacillus meghaterium Bacillus macerans Bacillus polymyxa Występują też licznie bakterie celulolityczne, a także bakterie gnilne np. Proteus. Bakterie ściekowe żyjące głównie na rozkładających się szczątkach organicznych pochodzenia zwierzęcego lub roślinnego np. Mikroorganizmy jelitowe. - Proteus vulgaris - Clostridium sporogenes normalni mieszkańcy przewodu pokarmowego człowieka i zwierząt - bakterie grupy coli - paciorkowce kałowe - laseczki zgorzeli gazowej - niektóre bakteriofagi 5 7 Bakterie glebowe, cd. Drobnoustroje pochodzenia ściekowego, cd. Dużą grupę bakterii glebowych w wodzie stanowią bakterie nitryfikacyjne: Nitrosomonas Nitrobacter Denitryfikację powodują bakterie z rodzaju względnych beztlenowców np.: Micrococcus denitrificans Thiobacillus denitrificans Pseudomonas Bakterie glebowe zaliczamy do bakterii: saprofitycznych (ze względu na wymagania odżywcze) mezofilnych ( ze względu na wymagania temperaturowe) mikroorganizmy chorobotwórcze, które mogą się pojawić się w wodzie w przypadku zanieczyszczenia jej odchodami ludzkimi lub zwierzęcymi - pałeczki Salmonella spp. - Shigella spp. - E. coli - przecinkowce Vibrio cholerae - wirusy zapalenia wątroby typu A (HAV) i E (HEV) - wirus polio - pierwotniaki Entamoeba histolytica 6 8 2

Woda, wymagania mikrobiologiczne Woda, wymagania mikrobiologiczne PODSTAWOWE WYMAGANIA MIKROBIOLOGICZNE Załącznik nr 1 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 29 marca 2007 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi 2) Dz.U.2007.61.417 9 11 Woda, wymagania mikrobiologiczne PODSTAWOWE WYMAGANIA MIKROBIOLOGICZNE Załącznik nr 1 Woda jest bezpieczna dla zdrowia ludzkiego, jeżeli jest wolna od mikroorganizmów chorobotwórczych i pasożytów w liczbie stanowiącej potencjalne zagrożenie dla zdrowia ludzkiego, substancji chemicznych w ilości zagrażających zdrowiu ludzkiemu oraz nie ma agresywnych właściwości korozyjnych i spełnia: podstawowe wymagania mikrobiologiczne określone w załączniku nr 1 do rozporządzenia, podstawowe wymagania chemiczne określone w załączniku nr 2 do rozporządzenia 12 3

Wymagania mikrobiologiczne jakim powinna odpowiadać ciepła woda Legionella sp.: liczba mikrorganizmów <100/100 ml (należy badać w ciepłej wodzie w budynkach zamieszkania zbiorowego i zakładach opieki zdrowotnej zamkniętej, od dnia 1 stycznia 2008 roku) W zakładach opieki zdrowotnej zamkniętej na oddziałach, w których przebywają pacjenci o obniżonej odporności, w tym objęci leczeniem immunosupresyjnym, pałeczki Legionella sp. powinny być nieobecne w próbce wody o objętości 1000 ml Woda stosowana w placówkach ochrony zdrowia W środowisku szpitalnym skażona woda może u hospitalizowanych pacjentów stać się źródłem zakażeń takich jak: legionelozy (zakażenia płuc wywołane przez Legionella spp.) pałeczki te mogą być obecne w wodzie, inhalatorach, wieżach chłodniczych systemu klimatyzacji zakażenia ran, układu oddechowego i inne, których czynnikiem etiologicznym są pałeczki Pseudomonas aeruginosa, kolonizujące najczęściej kamień odkładający się w rurach i kranach zakażenia płuc atypowymi prątkami np. Mycobacterium chelonei bakterie te mogą być obecne w wodzie wodociągowej oraz w skażonych zbiornikach na wodę 15 Woda przeznaczona do spożycia przez ludzi, wymagania mikrobiologiczne Załącznik do Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 19 listopada 2002 r.; Dz.U. Nr 203. Wskaźnik jakości wody Escherichia coli lub bakterie coli typ kałowy (termotolerancyjne) Najwyższa dopuszczalna wartość wskaźnika w próbce wody pobranej w miejscu czerpania przez konsumentów i/lub podawania wody do sieci Liczba bakterii Objętość próbki (ml) 0 100 Bakterie grupy coli 1) 0 100 Enterokoki (paciorkowce kałowe) 0 100 Clostridia redukujące siarczany 2) (Clostridium perfringens) 0 100 Ogólna liczba bakterii w 37 o C 20 1 Ogólna liczba bakterii w 22 o C 100 1 Inne, potencjalnie chorobotwórcze bakterie bytujące w środowisku wodnym: Burkholderia cepacia Stenotrophomonas maltophilia Acinetobacter spp. Flavobacterium spp. Aeromonas hydrophila Serratia marcescens 1) Dopuszcza się pojedyncze bakterie wykrywane sporadycznie, nie w kolejnych próbkach; do 5% próbek w ciągu roku 2) Należy badać w wodzie pochodzącej z ujęć powierzchniowych 14 16 4

Inne, potencjalnie chorobotwórcze bakterie bytujące w środowisku wodnym: Badanie wody pobieranie próbek, normy Mogą one być przyczyną: zakażeń skóry i tkanki podskórnej zakażeń układu oddechowego zakażeń układu moczowego Sepsy W przypadkach wystąpienia epidemii zakażeń szpitalnych wywołanych jednym z ww. drobnoustrojów należy zbadać jakość wody szpitalnej oraz wszystkie wilgotne, potencjalnie skolonizowane miejsca, np. umywalki, wanny, krany, nawilżacze. PN ISO 5667-5:2003P Jakość wody. Pobieranie próbek. Część 5: Wytyczne dotyczące pobierania próbek wody do picia i wody używanej do produkcji żywności i napojów. PN-EN ISO 19458:2007P Jakość wody. Pobieranie próbek do analiz mikrobiologicznych. 17 19 Badanie zanieczyszczenia mikrobiologicznego wody Bakterie które mogą być idealnym wskaźnikiem zanieczyszczenia kałowego: Woda, wymagania mikrobiologiczne MINIMALNA CZĘSTOTLIWOŚĆ POBIERANIA PRÓBEK WODY DO BADAŃ Załącznik nr 6 powinny powszechnie występować w dużych ilościach w odchodach ludzi i zwierząt ciepłokrwistych powinny być łatwe do wykrycia niepowinny rozmnażać się w warunkach naturalnych w wodzie ich zdolność do przeżywania w wodzie jak i stopień ich usuwania podczas uzdatniania wody powinny być podobne jak dla organizmów chorobotwórczych przenoszonych przez wodę Główne mikroorganizmy wskaźnikowe zanieczyszczenia wody: Escherichia coli termotolerancyjne i inne bakterie grupy coli paciorkowce kałowe spory bakterii z rodzaju Clostridium redukujących siarczyny 18 Objaśnienia: 1) Strefa zaopatrzenia jest geograficznie określonym obszarem, do którego woda przeznaczona do spożycia przez ludzi dochodzi z jednego lub więcej źródeł i na którym jakość wody może być traktowana w przybliżeniu jako jednolita. 2) Objętości wody obliczane jako średnie w ciągu roku. Do określenia minimalnej częstotliwości można też stosować liczbę mieszkańców w zaopatrywanej strefie, przyjmując wielkość zużycia wody równą 200 l/dobę na 1 osobę. 3) Ustalenie częstotliwości zależy od właściwego państwowego powiatowego lub granicznego inspektora sanitarnego, jednak nie rzadziej niż 2 próbki na rok dla monitoringu kontrolnego; 1 próbkę na 2 lata dla monitoringu przeglądowego. 20 5

Badanie wody wytyczne pobierania próbek wody do badania mikrobiologicznego Badanie wody formularz zlecenia 1. Przed przystąpieniem do pobierania próbki wody należy sprawdzić szczelność kranu i odkręcić sitko. 2. Kran dokładnie wyszorować szczotką na zewnątrz i wewnątrz używając detergentu (np. płynu do mycia naczyń lub mydła). Spłukać dokładnie wodą i zamknąć kran. 3. Dezynfekować kran poprzez przetarcie alkoholem i opalenie płomieniem. Kurków ze sztucznego tworzywa nie opalać, lecz zanurzyć w denaturacie lub innym alkoholu na okres 10 min. 4. Otworzyć kran, ustawić strumień wypływającej wody tak, aby nie rozpryskiwała się i spuszczać wodę do osiągnięcia stałej temperatury nie krócej niż 10 min lub dłużej, aby nastąpiła pełna wymiana wody wewnątrz budynku. 5. Butelkę rozpakować z papieru, przez papierowy kapturek wyjąć korek i wyrzucić pasek papieru włożony między szyjkę butelki a korek. Korek trzymać w ręce, chroniąc przed zanieczyszczeniem. Jeżeli musi być odłożony, to dolną jałową częścią ku górze. Nie wypłukiwać białego proszku. 6. Pobrać wodę w objętości ¾ butelki nie dotykając butelką kranu, zamknąć korkiem z kapturkiem i zapakować w papier. 21 23 Badanie wody wytyczne pobierania próbek wody do badania mikrobiologicznego, cd. Mikrobiologiczna analiza wody 7. Wodę ze studni kręgowej pobrać przy pomocy wiadra przeznaczonego tylko do wody. Trzy wiadra wyciągniętej wody ze studni wylać, a z czwartego nalać wodę do butelki. Przy nalewaniu nie dotykać butelki brzegiem wiadra. Nie zanurzać również butelki w wiadrze celem pobrania z niego wody. 8. Przy pobieraniu z węży gumowych lub tworzywa sztucznego, obciąć ok.10 cm końcówki węża, a koniec zanurzyć na 10 min. w alkoholu. Potem spuszczać wodę przez okres około 10 min. i dopiero pobrać próbkę nie dotykając wężem do butelki. 9. Próbki wody dostarczyć do laboratorium jak najszybciej od momentu pobrania. Analizę mikrobiologiczną należy wykonać w czasie do 2 godz. od pobrania. 22 6

Badanie wody metodyka, normy Badanie wody wykrywanie i oznaczanie ilościowe enterokoków kałowych metodą filtracji membranowej (FM) Badanie wody w kierunku: Legionella Ogólna liczba mikroorganizmów E. coli Bakterie z grupy coli Normy PN-EN ISO 11731-2:2008E Jakość wody. Wykrywanie i oznaczanie ilościowe bakterii z rodzaju Legionella. Część 2: Metoda filtracji membranowej dla wód o małej liczbie bakterii. PN-EN ISO 6222:2004P Jakość wody. Oznaczanie ilościowe mikroorganizmów zdolnych do wzrostu. Określanie ogólnej liczby kolonii metodą posiewu na agarze odżywczym. PN ISO 9308-1:2004P Jakość wody. Wykrywanie i oznaczanie ilościowe Escherichia coli i bakterii z grupy coli. Część 1: Metoda filtracji membranowej. PN ISO 9308-1:2004/P Jakość wody. Wykrywanie i oznaczanie ilościowe Escherichia coli i bakterii z grupy coli. Część 1: Metoda filtracji membranowej. Wykonanie oznaczenia Filtracja badanej próbki: Norma PN-EN ISO 7899-2:2004P za pomocą opalonej w płomieniu pincety nałożyć jałowy filtr membranowy (błyszczącą lub kratkowaną stroną do góry) na porowatą wkładkę aparatu zamocować jałowy lejek na podstawie aparatu filtracyjnego i zamknąć kurek wlać do lejka odpowiednią ilość badanej próbki włączyć pompę próżniową i otworzyć kurek aparatu 25 27 Badanie wody metodyka, normy, cd. Badanie wody wykrywanie i oznaczanie ilościowe enterokoków kałowych metodą FM, cd. Badanie wody w kierunku: Clostridia redukujące siarczyny Clostridium prefringens Pseudomonas aeruginosa Paciorkowce kałowe Normy PN-EN 26461-2:2001P Jakość wody. Wykrywanie i oznaczanie ilościowe przetrwalników beztlenowców redukujących siarczyny (clostridia). Część 2: Metoda filtracji membranowej. Metodyka PZH:2006 PN-EN ISO 16266:2009P Jakość wody. Wykrywanie i oznaczanie ilościowe Pseudomonas aeruginosa. Metodą filtracji membranowej. PN-EN ISO 7899-2:2004P Jakość wody. Wykrywanie i oznaczanie ilościowe enterokoków kałowych. Część 2: Metoda filtracji membranowej. 26 po przefiltrowaniu zamknąć kurek aparatu i spłukać lejek ok. 20 cm 3 płynu do rozcieńczeń przefiltrować i zamknąć kurek, zdjąć lejek i wyjałowioną w płomieniu pincetą przenieść filtr na płytkę z pożywką SB (Slanetza-Batleya), zwracając uwagę na to aby filtr przylegał ściśle do pożywki płytkę umieścić w cieplarce do góry dnem i inkubować w temp. 37 o C przez 48 godz. obliczyć kolonie wyrosłe na filtrze membranowym Interpretacja wyników na filtrze oblicza się wszystkie kolonie bakterii koloru czerwonego, czerwonego z ciemniejszym środkiem lub różowego ze względu na małe rozmiary kolonii zaleca się liczyć je pod lupą praktycznie wszystkie wyrosłe kolonie rosnące na podłożu SB można zaliczyć do paciorkowców kałowych. Z tego względu badanie można zakończyć na tym etapie 28 7

Powietrze nie jest środowiskiem sprzyjającym przeżywaniu i rozmnażaniu się drobnoustrojów, stąd ich obecność jest zazwyczaj przypadkowa i krótkotrwała. Powietrze Przeżywalność drobnoustrojów w powietrzu jest zależna od: ich właściwości wilgotności temperatury środowiska Oporne na wysychanie przetrwalniki bakterii i grzybów a także prątki gruźlicy mogą zachować żywotność przez długi czas. Bakterie Gram-dodatnie, w tym gronkowce i paciorkowce łatwiej znoszą wysychanie niż Gram-ujemne pałeczki. 3 Na wysokości 2000 m powietrze zawiera średnio 0,5 komórki drobnoustrojów w litrze Powietrze źródło chorobotwórczych drobnoustrojów Zawartość drobnoustrojów w powietrzu Na wysokości 500 m nad miastem wykrywa się 2-3 komórki drobnoustrojów w litrze Źródłem potencjalnie patogennych mikroorganizmów zanieczyszczających powietrze jest najczęściej człowiek. Bakterie, wirusy, rzadziej grzyby są wydalane np. z układu oddechowego na kropelkach śluzu w czasie kaszlu, kichania i mówienia, lub z powierzchni ciała wraz ze złuszczającym się naskórkiem. Drobnoustroje obecne w powietrzu są przenoszone: drogą powietrzno-pyłową (gruźlica, ospa wietrzna i odra) lub drogą powietrzno-kropelkową (krztusiec, paciorkowcowe zapalenie gardła, meningokokowe zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych) Drogi te różnią się wielkością przenoszonych cząstek, szybkością ich osadzania i rodzajem przenoszonych mikroorganizmów. Nad ulicami miast znajduje się od kilku do kilkuset tysięcy komórek drobnoustrojów w litrze 4 1

Ocena mikrobiologicznej czystości powietrza Metoda swobodnej sedymentacji (tzw. metoda płytkowa Kocha) Ocena mikrobiologicznej czystości powietrza Metoda swobodnej sedymentacji, cd. Polega na grawitacyjnym osiadaniu bioaerozolu wraz z mikroorganizmami pod wpływem siły ciężkości na powierzchni zestalonych pożywek. Przyjmuje się,że w czasie 5 minut na płytce o powierzchni 100 cm 2 osiada tyle drobnoustrojów, ile znajduje się w 10 dm 3 powietrza. Liczbę drobnoustrojów w 1 m 3 powietrza, można oszacować wg wzoru: gdzie: L liczba drobnoustrojów w 1 m 3 powietrza [jtk/m 3 ], a średnia liczba kolonii na płytkach (z trzech powtórzeń), r promień płytki Petriego [cm], k współczynnik czasu ekspozycji płytki, ; gdzie t czas ekspozycji [min]. Przed pobraniem próbek należy zamknąć okna i drzwi badanego pomieszczenia. Wykonanie badania: w pięciu różnych miejscach na otwartej przestrzeni rozstawić płytki Petriego z podłożem wzbogaconym (np. agar z krwią) otworzyć je i pozostawić na 30 minut płytki zebrać i opisać podając jedynie nazwę pomieszczenia z którego pochodzą przesłać do laboratorium 5 7 Ocena mikrobiologicznej czystości powietrza Metoda swobodnej sedymentacji, cd. Ocena mikrobiologicznej czystości powietrza Metoda zderzeniowa (impakcyjna) Pomimo ograniczeń metoda sedymentacyjna jest powszechnie stosowana, szczególnie we wstępnych badaniach. Jest wykorzystywana do oceny powietrza w pomieszczeniach o wysokim stopniu zapylenia, gdzie ułatwiona jest sedymentacja drobnoustrojów wraz z cząstkami pyłów. Zalety: Wady: jest prosta w wykonaniu jest tania niemożliwe jest precyzyjne określenie objętości pobranego powietrza nie wszystkie drobnoustroje osiadają na powierzchni pożywki podczas jej ekspozycji ruch powietrza istotnie wpływa na wyniki pomiaru współczynnik zmienności wyników uzyskanych tą metodą jest wysoki i wynosi 50% Metoda polega na zderzeniu strumienia zassanego przez próbnik powietrza, wraz z drobnoustrojami, z powierzchnią zestalonej pożywki umieszczonej w głowicy urządzenia. Istnieją dwie odmiany próbników (różnią się sposobem oddzielania fazy rozproszonej od powietrza): wirówkowe, w których powietrze z fazą rozproszoną przechodzi przez wirujący rotor i jest kierowane na powierzchnię pożywki, umieszczonej na specjalnych paskach szczelinowe, w których powietrze z dużą prędkością przechodzi przez szczeliny w głowicy i uderza o powierzchnię pożywki na płytkach, na której zatrzymują się drobnoustroje Po pobraniu próby, płytki lub paski inkubuje się w warunkach optymalnych dla wzrostu badanej grupy drobnoustrojów, a następnie liczy się wyrosłe kolonie. Wskazane jest pobranie próbek na minimum dwie płytki 6 8 2

Ocena mikrobiologicznej czystości powietrza Metoda zderzeniowa, cd. Ocena mikrobiologicznej czystości powietrza Metoda filtracyjna, cd. Zalety metody dokładny pomiar objętość pobranego powietrza, łatwo można ustalić liczbę drobnoustrojów w 1 m 3 powietrza szybkość i prostota wykonani można regulować prędkość przepływu oraz objętość pobieranego powietrza W Polsce dostępne są próbniki powietrza: air IDEAL firmy biomerieux MAS-100 firmy Merck SAS Super 90 firmy Greenpol Zalety: metoda filtracyjna jest najdokładniejszą spośród stosowanych metod pobierania prób powietrz w próbnikach opartych na metodzie filtracyjnej, (podobnie jak w zderzeniowej) można regulować prędkość przepływu oraz objętość pobieranego powietrza próbniki takie można wykorzystać w strefach jałowych, np. w przemyśle farmaceutycznym, gdzie stosowanie innych metod jest ograniczone metoda filtracyjna pozwala również na wykrywanie wirusów w powietrzu. (po pobraniu próby i inaktywacji innych drobnoustrojów, np. chloroformem, wirusy oznacza się w hodowlach tkankowych) 9 11 Ocena mikrobiologicznej czystości powietrza Metoda filtracyjna Powietrze klasy czystości pomieszczeń szpitalnych Polega na przepuszczeniu określonej objętości powietrza przez jałowy filtr membranowy. Podczas zasysania powietrza przez próbnik, drobnoustroje osadzają się na filtrze. Po pobraniu próby filtr żelatynowy przenosi się na powierzchnię zestalonej pożywki. W Polsce określono trzy klasy czystości tych pomieszczeń (norma MZiOS z 1984 roku): Pomieszczenia I klasy czystości do 70 komórek/m 3 powietrza: sale operacyjne wysokoaseptyczne (transplantologia) sale łóżkowe specjalne (pacjenci w immunosupresji) pracownie rozpuszczania cytostatyków centralna sterylizatornia część czysta 10 12 3

Powietrze klasy czystości pomieszczeń szpitalnych, cd. Pomieszczenia II klasy czystości do 300 komórek/m 3 powietrza: bloki operacyjne oddziały intensywnej opieki Mmedycznej oddziały noworodków i wcześniaków gabinety zabiegowe gabinety endoskopii Pomieszczenia III klasy czystości do 700 komórek/m 3 powietrza: sale chorych, centralna sterylizatornia część brudna. 13 4