SPIS TREŚCI WSTĘP... 7 WYKAZ SKRÓTÓW ZASTOSOWANYCH W PUBLIKACJI... 8 ROZDZIAŁ I POJĘCIE I ZNAMIONA USTAWOWE PRZESTĘPSTWA... 9 Tablica nr 1. Źródła prawa karnego... 11 Tablica nr 2. Funkcje prawa karnego... 13 Tablica nr 3. Zasady prawa karnego... 14 Tablica nr 4. Definicja przestępstwa... 16 Tablica nr 5. Ustawowe znamiona czynu zabronionego... 18 Tablica nr 6. Przedmiot ochrony... 19 Tablica nr 7. Strona przedmiotowa... 21 Tablica nr 8. Podmiot przestępstwa. Podział przestępstw ze względu na podmiot... 24 Tablica nr 9. Strona podmiotowa... 26 Tablica nr 10. Nieletni, małoletni, młodociany... 28 ROZDZIAŁ II ZASADY ODPOWIEDZIALNOŚCI... 41 Tablica nr 11. Zasady obowiązywania ustawy karnej... 42 Tablica nr 12. Czas popełnienia przestępstwa... 43 Tablica nr 13. Reguły intertemporalne (tzw. prawa międzyczasowego)... 44 Tablica nr 14. Miejsce popełnienia przestępstwa... 46 Tablica nr 15. Zasada terytorialności... 47 Tablica nr 16. Reguły dotyczące odpowiedzialności za przestępstwa popełnione za granicą... 48 Tablica nr 17. Zasada represji wszechświatowej... 50 Tablica nr 18. Podział przestępstw ze względu na ciężar gatunkowy... 52 Tablica nr 19. Podział przestępstw ze względu na skutek... 52 Tablica nr 20. Podział przestępstw ze względu na stronę podmiotową... 53 Tablica nr 21. Podział przestępstw ze względu na podmiot czynu zabronionego... 53 Tablica nr 22. Podział przestępstw ze względu na sposób zachowania się sprawcy określony w opisie typu czynu zabronionego... 54 3
Tablica nr 23. Podział przestępstw ze względu na typ przestępstwa... 55 Tablica nr 24. Podział przestępstw ze względu na tryb ścigania... 56 ROZDZIAŁ III FORMY STADIALNE I ZJAWISKOWE PRZESTĘPSTWA... 67 Tablica nr 25. Formy stadialne... 68 Tablica nr 26. Przygotowanie... 69 Tablica nr 27. Odpowiedzialność karna za przygotowanie... 70 Tablica nr 28. Czynny żal przy przygotowaniu... 70 Tablica nr 29. Usiłowanie udolne... 71 Tablica nr 30. Usiłowanie nieudolne... 72 Tablica nr 31. Odpowiedzialność karna za usiłowanie... 73 Tablica nr 32. Czynny żal przy usiłowaniu... 74 Tablica nr 33. Pozakodeksowe postacie usiłowania... 75 Tablica nr 34. Formy zjawiskowe... 76 Tablica nr 35. Współsprawstwo... 77 Tablica nr 36. Sprawstwo kierownicze... 78 Tablica nr 37. Sprawstwo polecające... 78 Tablica nr 38. Podżeganie... 79 Tablica nr 39. Pomocnictwo... 80 Tablica nr 40. Karalność za podżeganie i pomocnictwo... 81 Tablica nr 41. Podżeganie i pomocnictwo do przestępstw indywidualnych... 82 Tablica nr 42. Odpowiedzialność prowokatora... 83 ROZDZIAŁ IV ZBIEG PRZEPISÓW USTAWY I ZBIEG PRZESTĘPSTW... 101 Tablica nr 43. Reguły wyłączania wielości ocen (reguły redukcyjne)... 102 Tablica nr 44. Zbieg przepisów... 103 Tablica nr 45. Zbieg przestępstw... 105 Tablica nr 46. Pozorny zbieg przestępstw... 106 Tablica nr 47. Rzeczywisty zbieg przestępstw... 108 Tablica nr 48. Ciąg przestępstw... 109 Tablica nr 49. Granice i wymiar kary łącznej... 110 ROZDZIAŁ V OKOLICZNOŚCI WYŁĄCZAJĄCE ODPOWIEDZIALNOŚĆ KARNĄ... 129 Tablica nr 50. Okoliczności wyłączające odpowiedzialność karną... 130 Tablica nr 51. Okoliczności wyłączające bezprawność karną... 131 Tablica nr 52. Obrona konieczna... 132 Tablica nr 53. Przekroczenie granic obrony koniecznej... 133 Tablica nr 54. Stan wyższej konieczności... 134 Tablica nr 55. Ryzyko nowatorskie... 135 4
Tablica nr 56. Ryzyko sportowe... 139 Tablica nr 57. Działanie w ramach szczególnych uprawnień i obowiązków... 141 Tablica nr 58. Samopomoc legalna (dozwolona)... 142 Tablica nr 59. Karcenie nieletnich... 143 Tablica nr 60. Zabiegi lecznicze... 143 Tablica nr 61. Aborcja... 148 Tablica nr 62. Zgoda pokrzywdzonego... 150 Tablica nr 63. Okoliczności wyłączające winę... 151 Tablica nr 64. Błąd co do znamion... 152 Tablica nr 65. Błąd co do prawa... 153 Tablica nr 66. Błąd co do okoliczności wyłączających odpowiedzialność karną... 154 Tablica nr 67. Niepoczytalność... 155 ROZDZIAŁ VI KARY I ŚRODKI KARNE... 165 Tablica nr 68. System sankcji karnych... 166 Tablica nr 69. Cele kary... 167 Tablica nr 70. Kary... 168 Tablica nr 71. Ustalanie stawki dziennej... 169 Tablica nr 72. Rygory kary ograniczenia wolności... 169 Tablica nr 73. Fakultatywne obowiązki w ramach kary ograniczenia wolności... 170 Tablica nr 74. Środki karne... 172 Tablica nr 75. Pozbawienie praw publicznych... 173 Tablica nr 76. Obowiązek naprawienia wyrządzonej szkody... 178 Tablica nr 77. Nawiązka... 179 Tablica nr 78. Świadczenie pieniężne... 180 Tablica nr 79. Ogólne dyrektywy wymiaru kary i środka karnego... 181 Tablica nr 80. Zasady wymiaru kary i środka karnego... 182 Tablica nr 81. Okoliczności wpływające na wymiar kary i środka karnego... 183 Tablica nr 82. Nadzwyczajne złagodzenie kary... 185 Tablica nr 83. Recydywa specjalna podstawowa... 187 Tablica nr 84. Recydywa specjalna wielokrotna... 187 Tablica nr 85. Przesłanki warunkowego umorzenia... 188 Tablica nr 86. Fakultatywne obowiązki zawieszenia wykonania kary... 191 Tablica nr 87. Ciąg przestępstw... 195 Tablica nr 88. Przedawnienie karalności... 199 Tablica nr 89. Przedawnienie wykonania kary... 200 Tablica nr 90. Zatarcie skazania... 201 Tablica nr 91. Środki stosowane wobec nieletniego... 202 Tablica nr 92. Odpowiedzialność karna nieletniego... 204 5
ROZDZIAŁ VII WYRAŻENIA USTAWOWE... 213 Tablica nr 93. Społeczna szkodliwość czynu... 214 Tablica nr 94. Przestępstwa podobne... 214 Tablica nr 95. Rzecz ruchoma... 215 Tablica nr 96. Osoba najbliższa... 215 Tablica nr 97. Groźba bezprawna... 216 Tablica nr 98. Funkcjonariusz publiczny... 216 Tablica nr 99. Dokument... 218 Tablica nr 100. Osoba pełniąca funkcję publiczną... 218 Tablica nr 101. Przestępstwo terrorystyczne... 219 Tablica nr 102. Występek chuligański... 220 Tablica nr 103. Handel ludźmi... 221 LITERATURA... 228 6
WSTĘP Przedmiotem niniejszego opracowania są przepisy części ogólnej kodeksu karnego, w większości zaprezentowane w postaci tablic poglądowych ułatwiających opanowanie wiedzy. Tablice w liczbie 103 w formie graficznej przedstawiają najistotniejsze elementy poszczególnych przepisów. Schematy zawierają także krótkie wyjaśnienie większości pojęć, którymi posłużył się ustawodawca do opisania ogólnych i szczególnych zasad odpowiedzialności za popełnienie czynu zabronionego będącego przestępstwem. Bezpośrednio po każdym rozdziale zamieszczono fragmenty orzecznictwa Sądu Najwyższego oraz sądów apelacyjnych wykorzystywane przy opracowywaniu tablic, a jednocześnie mogące stanowić znakomity przykład interpretacji przepisów prawa i pomoc w lepszym zrozumieniu znamion poszczególnych przestępstw oraz odczytaniu intencji ustawodawcy. Elementy o szczególnym znaczeniu dla omawianego przepisu zostały w sposób szczególny uwypuklone przez zastosowanie wyróżnień graficznych Opracowanie to jest przeznaczone zarówno dla słuchaczy kursów podstawowych i specjalistycznych, jak też dla słuchaczy kursów podyplomowych, studentów i osób zajmujących się w praktyce tą problematyką. Przekazując to opracowanie w ręce słuchaczy, wyrażamy nadzieję, że okaże się ono przydatne w interpretacji poszczególnych przepisów części ogólnej kodeksu karnego. 7