(NEO)EUGENIKA bortpa@amu.edu.pl Paweł Bortkiewicz UAM
EUGENIKA (GR. EUGENES = DOBRZE URODZONY) pojęcie w 1883 r. przez sir Francisa Galtona, kuzyna Karola Darwina selektywne rozmnażanie zwierząt lub ludzi, aby ulepszać gatunki z pokolenia na pokolenie, szczególnie jeśli chodzi o cechy dziedziczone Galton poprawił definicję eugenika pozytywna częstsze reprodukowanie się najlepszych osobników eugenika negatywna zniechęcanie do reprodukcji osobników mniej wartościowych
FRANCIS GALTON
ORĘDOWNICY IDEI EUGENICZNYCH Platon - selektywne rozmnażanie reprodukcja człowieka powinna być kontrolowana przez władze selekcja dokonywana w drodze pozorowanej loterii, kontrolowanej przez rząd, aby ludzkie uczucia nie były ranione przez świadomość zasad selekcji praktyka Spartan - pozostawianie słabych dzieci na obrzeżach miast, gdzie miały umrzeć
ORĘDOWNICY IDEI EUGENICZNYCH zasada zdefiniowana przez Galtona wpływ Thomasa Malthusa przyrost ludności rośnie w postępie geometrycznym, przyrost środków utrzymywania tylko w postępie arytmetycznym co jest przyczyną nędzy mas, środki zaradcze = zjawiska ograniczające przyrost ludności: wojny, głód i zarazy, wstrzemięźliwość i późne zawieranie małżeństw ( maltuzjanizm )
ORĘDOWNICY IDEI EUGENICZNYCH Darwin: mechanizmy naturalnej selekcji - udaremniane przez ludzką cywilizację jednym z celów cywilizacji - pomoc dla osobników upośledzonych zanik efektywności wzrost liczby osobników, które w normalnych warunkach zostałyby wyeliminowane przez naturalne procesy selekcyjne promowanie działań, które miałyby równoważyć skutki zaniku mechanizmów naturalnej selekcji we współczesnej cywilizacji
ORĘDOWNICY IDEI EUGENICZNYCH Alexander Graham Bell, (wynalazca telefonu) w 1881 r. Bell - wskaźnik głuchoty w Martha's Vineyard, w Massachussetts wniosek: głuchota dziedziczna zakaz zawierania małżeństw dla głuchych
Darwin - cierpliwy, nieśmiały i konwencjonalny Galton - intelektualnym dyletantem, pogmatwanym psychoseksualnie o osobowości showmana, wybitnie zdolny teorie Darwina od początku narażone - na wykorzystanie przez polityków jak program
Teorie Galtona szybko podchwycili inni filozof Herbert Spencer - teoria społecznego darwinizmu Karl Person - radykalny socjalista utopijny
ROZWÓJ EUGENIKI Ok. 1900 r. szeroki rozwój eugeniki szczególnie podatny grunt - w Niemczech idee nacjonalizmu splotły się z eugenika bardziej, niż gdziekolwiek indziej na świecie początkowo skupienie uwagi na eugenice pozytywnej, z biegiem czasu wszystko zaczęło dryfować ku eugenice negatywnej
ROZWÓJ EUGENIKI USA - Connecticut w 1896 r. a potem wiele stanów: prawo małżeńskie oparte na kryteriach eugenicznych zabraniały ożenku epileptykom oraz ograniczonym i niedorozwiniętym umysłowo. Charles Davenport - w Cold Spring Harbour - eksperymenty z ewolucją roślin i zwierząt duże ilości drzew genealogicznych osoby "nieprzydatne" wywodziły się z rodzin upośledzonych ekonomicznie i społecznie Davenport, psycholog Henry H. Goddard i Madison Grant - kampania na rzecz rozmaitych rozwiązań Davenport - ograniczenia imigracyjne i sterylizacja, Goddard - pierwszeństwo segregacji Grant - posuwał się do wysuwania idei eksterminacji
USTAWA IMMIGRATION RESTRICTION ACT 1924 eugenicy - ostrzegali przed podrzędnym asortymentem z południowej i wschodniej Europy zredukowanie liczby imigrantów z zagranicy do 15% wzmocnienie istniejącego prawa dążące do niemieszania ras i utrzymywania niezmienionej puli genetycznej
ROZWÓJ EUGENIKI Niektóre stany praktykowały sterylizację osób upośledzonych przez większość XX wieku Amerykański Sąd Najwyższy w 1927 r. werdykt w tzw. sprawie Buck vs. Bell: stan Virginia może sterylizować osoby uznane za nieprzydatne osławione trzy pokolenia imbecyli wystarcza (Carrie Buck oraz jej matka i siedmiomiesięczna córka) 1907-1963 r. w USA - przymusowo wysterylizowano ponad 64 tys. osób nazistowscy administratorzy w Norymberdze usprawiedliwiali masowe sterylizacje (ponad 450 tys. w ciągu niecałej dekady), pokazując USA jako źródło inspiracji
ROZWÓJ EUGENIKI inne kraje Szwecja (60 tys. osób wysterylizowanych), Norwegia, Finlandia, Islandia Kanada prawa głównie podczas Wielkiego Kryzysu
NIEMCY POD WODZĄ ADOLFA HITLERA programy eugeniczne stworzenie "czystej" rasy germańskiej szeroko zakrojone, okrutne eksperymenty na ludziach, aby przetestować swoje teorie genetyczne w latach 30. i 40. - sterylizacja setek tysięcy umysłowo upośledzonych ludzi w eutanazji zabijał dziesiątki tysięcy osób uznanych instytucjonalnie za upośledzonych (tzw. Akcja T4) społeczeństwo dawało na to nieme pozwolenie wszak ranni żołnierze potrzebują wolnych łóżek teorie eugeniczne dowodzone przez środowisko akademickie biologów (ponad polowa należała do NSDAP)
NIE ZAJMOWANO SIĘ EUGENIKĄ w krajach katolickich w ZSRR - eksterminacja ludzi inteligentnych, nie upośledzonych (!) wśród uprzemysłowionych krajów protestanckich tylko UK nie wprowadziło zwolennikiem był m. in. W. Churchill ale - prawo sterylizowania osób niepoczytalnych na ich specjalne życzenie
znanym przebłyskiem eugeniki był "bank spermy geniuszy", prowadzony w latach (1980-1999) przez Roberta Clarka Grahama, który dał życie 230 dzieciom ROZWÓJ EUGENIKI
EUGENIKA ŻYJE DO DZIŚ działa w nieco bardziej w sposób ukryty Żydom w Ameryce odnośnie małżeństw, odradza się małżeństw osobom z genami, które mogą wywołać choroby genetyczne u ich potomstwa w Chinach Minister zdrowia Chen Ming-Zhang zalecał lekarzom przeprowadzenia aborcji na dzieciach najsłabszych
EUGENIKA ŻYJE DO DZIŚ w 1999 r. National Institute of Health and Clinical Excellence (N.I.C.E.) - przewodnik dla Ministerstwa Zdrowia: jakie leki oraz jakie leczenie powinien zapewniać, wspierany z funduszy publicznych system zdrowotny reguluje m.in. takie kwestie jak podejmowania decyzji o odłączeniu aparatury podtrzymującej procesy życiowe = Instytut decyduje za co Ministerstwo Zdrowia może zapłacić, a za co nie, kierując się zasadą utylitaryzmu (LifeSiteNews.com)
EUGENIKA ŻYJE DO DZIŚ naczelna zasada trzeba osiągnąć jak największe dobro dla jak największej liczby pacjentów pod uwagę skuteczność i koszt skuteczności leczenia kluczowa formuła: jakość w odniesieniu do długości życia (QALY)
EUGENIKA ŻYJE DO DZIŚ jakość życia pacjenta w okresie, kiedy jego życie wskutek leczenia zostanie przedłużone koszty możliwa skuteczność leczenia klinicznego decyzja czy stosować dane leki i przeprowadzić zabiegi, czy też nie decyzja, których pacjentów warto leczyć, a których nie
EUGENIKA ŻYJE DO DZIŚ Elizabeth Woodeson, departament badań naukowych i bioetykę w Ministerstwie Zdrowia kliniki powinny postępować zgodnie z zaleceniami przewodnika lekarze nie są też zobowiązani do ulegania żądaniom pacjentów [głośna sprawa listonosza, który został sparaliżowany, ale był w stanie poprosić o to, aby lekarze nie odłączali go od aparatury podtrzymującej życie]
EUGENIKA ŻYJE DO DZIŚ w 1945 r. C.S. Lewis Ta ohydna siła - wizja skutków antychrześcijańskiej filozofii materialistycznej, wprowadzanej w życie przez rządzący establishment + doradztwo pseudonaukowców mowa o tzw. National Institut for Coordinated Experiments (N.I.C.E. Krajowy Instytut ds. Skoordynowanych Eksperymentów) skrócona nazwa brzmi identycznie ze skrótem nazwy instytutu ww
CHROMOSOM 21 osoby posiadają trisomie chromosomu 21 są radosne, szczęśliwe i mogą żyć wiele lat. społeczeństwo nie uważa jednak tych osób za osoby normalne = zespól Downa niski wzrost, pulchne ciało, wąskie oczy, uśmiechnięte twarze umysłowo upośledzone, łagodne, szybko się starzeją, często tez rozwija się u nich postać choroby Alzheimera a ich średnia długość życia to 40 lat
EUGENIKA - ŻYJE I MA SIĘ DOBRZE Prawdopodobieństwo urodzenia dziecka z zespołem Downa rośnie wraz z wiekiem matki 23 lata - 1:2300 40 lat - 1:100 badania genetyczne wynik badań sugeruje się aborcje lub wręcz zachęca się do niej
GENETYCZNEJ DYSKRYMINACJI w 2001 Komisja ds. Równego Zatrudnienia (EEOC) - pierwszy proces dotyczący tego typu dyskryminacji EEOC pozew przeciw kolei Burlington Northern Santa Fe (BNSF) potajemnie przetestowanie pracowników dla celów wykrycia rzadkiego genetycznego przypadku (dziedziczna choroba nerwowa odpowiedzialna za paraliż - HNPP) oprócz testowania HNPP testy w zakresie cukrzycy i alkoholizmu pracownicy BNSF nie zostali poinformowani jeden pracownik, który odmówił testów został zagrożony zwolnieniem proces szybko zakończony BNSF przystał na opinie EEOC
PRZYPADKI GENETYCZNEJ DYSKRYMINACJI [genewatch.org] - setki przypadków genetycznej dyskryminacji - udokumentowane wybrane przypadki w Genetic Discrimination Position Paper np. testowanie genetyczne - młody chłopiec miał syndrom łamliwości (Fragile X Syndrome), odziedziczona forma umysłowego opóźnienia. Przedsiębiorstwo ubezpieczeniowe odmówiło rodzinie chłopca ubezpieczenia syndrom uwarunkowany preegzystencjalnie pracownica opieki społecznej straciła pracę w tygodniu, w którym wspominała, że jej matka zmarła z powodu choroby Huntingtona (miała 50 % szansy rozwoju)