PAŃSTWOWA SZKOŁA MUZYCZNA I STOPNIA im. Tadeusza Szeligowskiego w Szczecinie Przedmiotowy System Oceniania (fortepian dodatkowy) opracował Ewa Morawska- Mikulska Szczecin 2008r. 1
Nauczanie gry na fortepianie ma na celu: - rozwijanie muzykalności ucznia, pogłębianie jego zamiłowania do muzyki - zapoznanie ucznia z podstawami techniki fortepianowej - kształcenie wrażliwości na jakość dźwięku - kształcenie poczucia tempa, rytmu, metrum, dynamiki oraz ich zmian - rozwijanie wyobraźni, ekspresji i pamięci muzycznej - kształcenie umiejętności słyszenia linearnego i harmonicznego - zapoznanie z twórczością dawnych i współczesnych kompozytorów - zachęcanie do muzykowania zespołowego - rozwijanie umiejętności samokontroli - przygotowanie ucznia do dalszego kształcenia muzycznego Obszary podlegające ocenie Frekwencja na zajęciach Zaangażowanie w pracę na lekcjach Znajomość i wykonanie repertuaru przewidzianego na dany rok nauki Inne czynniki ujęte w kryteriach i wymaganiach na poszczególne oceny Sposoby oceniania w każdym semestrze W ramach ocenienia śródrocznego nauczyciel bierze pod uwagę pracę i zaangażowanie ucznia aby; a. motywować ucznia do dalszej pracy, b. poinformować ucznia o etapie oraz stopniu opanowania wymagań edukacyjnych w grze na instrumencie, c. dostarczyć informacji rodzicom (opiekunom) i nauczycielom informacji o możliwościach, trudnościach i uzdolnieniach ucznia. Warunki uzyskiwania ocen cząstkowych i semestralnych Głównym warunkiem uzyskiwania ocen cząstkowych i semestralnych jest obecność na zajęciach oraz przygotowanie do zajęć. może zostać niesklasyfikowany, jeśli posiada powyżej 50% nieobecności. Ocena frekwencji odbywa się co semestr (na 100% składają się godziny obecne jak i usprawiedliwione w formie pisemnej z zastosowaniem poniższych zasad) Nieobecności mogą być usprawiedliwione przez rodziców, opiekunów, bądź nauczycieli innych przedmiotów. 2
W przypadku gdy uczeń nie został sklasyfikowany w dokumentacji przebiegu nauczania zapisuje się adnotację "nieklasyfikowany". nieklasyfikowany, w przypadku gdy jego nieobecność na zajęciach była usprawiedliwiona, ma prawo zdawać egzamin klasyfikacyjny. W przypadku nieklasyfikowania z przyczyn nieusprawiedliwionej nieobecności uczeń może wystąpić do Dyrektora z prośbą o przeprowadzenie egzaminu klasyfikacyjnego. Zgodę na przeprowadzenie tego egzaminu wyraża Rada Pedagogiczna na posiedzeniu klasyfikacyjnym. Ocena zaangażowania ucznia w pracę na zajęciach jest prowadzona na podstawie obserwacji aktywności ucznia, jego stosunku do stawianych przed nim zadań do wykonania podczas lekcji a także w domu. Oceny śródroczne ustala nauczyciel prowadzący dane zajęcia edukacyjne. Ocena końcoworoczna z instrumentu dodatkowego jest wystawiana przez. Skala ocen w punktach: 0-10 niedostateczny 11-12 dopuszczający 13-15 dostateczny 16-20 dobry 21-24 bardzo dobry 25 celujący otrzymuje promocję do klasy programowo wyższej, jeśli uzyskał ocenę końcoworoczną wyższą od stopnia niedostatecznego Warunki poprawy swoich wyników może poprawić ocenę z przesłuchania (ocena niedostateczna, bądź niezadowalająca dla ucznia) na pisemny wniosek rodzica bądź opiekuna. W uzasadnionych przypadkach nauczyciel może odmówić prawa do poprawy uzyskanej oceny ( uniki, lekceważenie, itp.) Poprawa ocen cząstkowych jest w gestii przedmiotu. Sposoby powiadamiania ucznia i rodziców o wynikach i wymaganiach na określony stopień Nauczyciel na początku każdego roku szkolnego informuje ucznia i jego rodziców o wymaganiach edukacyjnych oraz formach sprawdzania wiedzy, Nauczyciel zapoznaje uczniów z kryteriami oceniania. Każda ocena jest jawna. Na wniosek ucznia lub jego rodziców (prawnych opiekunów) nauczyciel ustalający ocenę powinien ją uzasadnić. Na miesiąc przed klasyfikacyjnym posiedzeniem rady pedagogicznej, nauczyciel jest zobowiązany do ustnego poinformowania uczniów o grożących ocenach niedostatecznych i odnotowanie tego w dzienniku. 3
Na tydzień przed klasyfikacyjnym posiedzeniem rady pedagogicznej nauczyciel jest zobowiązany poinformować ucznia o przewidywanym dla niego stopniu semestralnym i rocznym. Prawa przysługujące uczniowi w procesie oceniania ma prawo do: poprawiania ocen poszanowania godności; życzliwego, podmiotowego traktowania w procesie dydaktyczno-wychowawczym w ramach ogólnie przyjętych norm etycznych; rozwijania zainteresowań, zdolności i talentu muzycznego; sprawiedliwej, obiektywnej i jawnej oceny oraz ustalonych sposobów kontroli postępów w nauce; 4
Kryteria ocen i wymagania programowe I rok nauki TREŚCI KRYTERIA OCEN WYMAGANIA PROGRAMOWE PODSTAWOWE PONADPODSTAWOWE Podstawowa wiedza w zakresie budowy nazywania poszczególnych części fortepianu, znajomość klawiatury, nazw klawiszów, rozróżnianie rejestrów. KONIECZNE OCENA ndst dp Nie umie wskazać podstawowych części Zna nazwy białych klawiszów lecz nie potrafi wskazać ich na klawiaturze. Rozpoznaje z pomocą dźwięki wysokie i niskie. PODSTAWOWE OCENA dst z pomocą wskazuje części Potrafi pokazać na klawiaturze poszczególne dźwięki lecz często je myli. Reaguje na rejestr wysoki i niski. ROZSZERZAJĄCE OCENA db nazwy białych klawiszów, umie Określa rejestr wysoki, średni i niski. DOPEŁNIAJĄCE OCENA bdb nazwy białych i czarnych klawiszy podwyższonych lub obniżonych znakami chromatycznymi, umie WYKRACZAJĄCE OCENA cel biegle nazwy białych i czarnych klawiszy podwyższonych lub obniżonych znakami chromatycznymi, umie instrumentu.wie do czego służą pedały. Postawa przy instrumencie, aparat gry. zachowania prawidłowej postawy, nie potrafi zachować potrafi w miarę zachować potrafi zachować prawidłową postawę zwraca uwagę na prawidłową zawsze zwraca uwagę na 4
Wybrane elementy techniki gry. ułożenie prawej i lewej ręki na klawiaturze. ułożenie nóg. świadomość roli palca w procesie powstawania dźwięku. znajomość artykulacji portato, legato wraz z umiejętnością wykonania. podkładania pierwszego palca. znajomość palcowania w gamach do dwóch prawidłowej postawy przy instrumencie i nie potrafi ułożyć rąk na instrumencie potrafi to jedynie przy ciągłym zwracaniu uwagi przez.nie ma świadomości roli palca w wydobyciu dźwięku, ma usztywnione ramiona, przedramiona i nadgarstki. Jest spięty, słabo reaguje na ćwiczenia rozluźniające. pojęcia portato i legato jednak nie potrafi ich wykonać. Ćwiczenia z nauczycielem dają nieznaczną poprawę. Nie przyswaja palcowania w prawidłową postawę i ułożyć w miarę poprawnie obie ręce na klawiaturze. Aparat gry usztywniony, palce nie pracują prawidłowo. Ćwiczenia rozluźniające dają poprawę. pojęcia portato i legato, stara się je wykonywać lecz robi to nieprawidłowo z małą starannością. Podkładanie pierwszego palca utrudnione. Ciężko przyswaja i ułożyć poprawnie obie ręce na klawiaturze. Aparat gry rozluźniony. Zna rolę palca w wydobyciu dźwięku jednak nie zawsze tę wiedzę stosuje w praktyce. pojęcia portato i legato, stara się je wykonywać prawidłowo. Dobrze podkłada pierwszy palec. Rozumie konieczność zwracania uwagi na utworze. Zna postawę i rozluźnienie aparatu gry. Wymaga nieznacznych korekt. pojęcia portato i legato, wykonuje prawidłowo. Zwraca uwagę na utworze. Palcowanie w gamach zna bezbłędnie i dobrze wykonuje oburącz. prawidłową postawę. Aparat gry luźny, sporadyczna ingerencja. pojęcia, wykonuje je prawidłowo. Bardzo dobrze podkłada pierwszy palec, bezbłędnie gra gamę w obrębie jednej oktawy oburącz. 5
Znajomość notacji oraz samodzielnego odczytania tekstu nutowego. Samodzielna praca oraz zaangażowanie w proces nauczania. znaków przykluczowych. czytanie nut w kluczu wiolinowym i basowym. znajomość wartości nut od całej nuty do ósemki oraz odpowiadających pauz. pojęcie metrum. zainteresowanie instrumentem, zaangażowanie na lekcji, systematyczna praca domowa, realizacja utworów przewidzianych w materiale gamach. określenia klucza basowego, potrafi go narysować. Zna nazwy nut i wartości lecz często wskazuje nieodpowiedni znak graficzny. Nie umie wyklaskać prostego rytmu. Czytanie utworu utrudnione, często trzeba używać metody beznutowej. nie jest zainteresowany uwagami, Z trudem próbuje go mechanicznie naśladować. Rzadko realizuje gamie każdą ręką oddzielnie. go narysować. Zna nazwy nut i odpowiadające im znaki graficzne chociaż często je myli. Ma problemy z czasem trwania poszczególnej wartości lecz z pomocą wyklaskuje proste rytmy. Z licznymi błędami rozczytuje utwór każdą ręką osobno. jest zainteresowany uwagami jednak ciężko przyswaja przerabiany materiał. Praca domowa sporadyczna. gamach do dwóch znaków przykluczowych lecz myli je grając oburącz. go narysować. Zna nazwy nut i wartości oraz odpowiadające im znaki graficzne. Bez pomocy wyklaskuje proste rytmy. Rozczytuje utwór z nielicznymi błędami każdą ręką osobno. jest zainteresowany uwagami, próbuje realizować wprowadzane elementy techniki gry oraz ćwiczy przerabiany repertuar w domu. go narysować. Zna nazwy nut i odpowiadające im znaki graficzne.bez pomocy wyklaskuje proste rytmy. Potrafi wolno rozczytać bez pomocy utwór każdą ręką osobno bezbłędnie. chętnie ćwiczy wspólnie z nauczycielem przerabiane elementy techniki gry i repertuar oraz angażuje się w naukę gry na instrumencie. go narysować. Zna nazwy nut i odpowiadające im znaki graficzne. Bez pomocy wyklaskuje proste rytmy. Potrafi w umiarkowanym tempie rozczytać bezbłędnie bez pomocy utwór każdą ręką osobno oraz próbuje grać razem. notuje uwagi i wskazówki, chętnie ćwiczy wspólnie z nauczycielem oraz stara się zrealizować wszystkie elementy gry podczas 6
Jakość wykonania, walory artystyczne nauczania ujętych w programie nauczania dla danej klasy. znajomość i zróznicowania dynamiki: piano i mezzoforte, dbałość o jakość dźwięku. tempo wykonywanych utworów: andante i moderato. wykonywanie utworów z pamięci. zadanie domowe. słabo reaguje na jakość dźwięku na danym etapie kształcenia, zna pojęcia: mezzoforte, piano jednak nie stara się bądź nie potrafi ich wykonać. nie przyswoił większości zasad obycia estradowego i jego zachowanie podczas występu budzi zastrzeżenia, nie umie wykonać utworu z pamięci. dostatecznie reaguje na jakość dźwięku na danym etapie kształcenia, zna pojęcia: mezzoforte, piano lecz w jego grze nie słychać zróżnicowań, nie przyswoił większości zasad obycia estradowego i jego zachowanie budzi zastrzeżenia, umie z widocznymi błędami wykonać utwór z pamięci. dobrze reaguje na jakość dźwięku na danym etapie kształcenia, rozumie pojęcia: mezzoforte, piano oraz umie je realizować podczas gry, nie przyswoił większości zasad obycia estradowego i jego zachowanie czasem budzi zastrzeżenia, lecz wykazuje chęć poprawienia niedociągnięć, umie z niewielkimi błędami wykonać utwór z pamięci. bardzo dobrze reaguje na jakość dźwięku na danym etapie kształcenia, prawidłowo realizuje różnice dynamiczne oraz przyswoił w pełni zasady obycia estradowego, zna zasady dotyczące zachowania na estradzie próbuje realizować je w praktyce, jest punktualny, dotrzymuje terminów i właściwie dobiera strój na występ, umie pokazać początek i koniec utworu oraz realizuje dynamikę podczas gry. Utwór wykonuje bezbłędnie z pamięci. samodzielnej pracy domowej. wzorcowo reaguje na jakość dźwięku na danym etapie kształcenia, w sposób muzykalny realizuje różnice dynamiczne, zna zasady dotyczące zachowania na estradzie i stara się je realizować w praktyce, ściśle dotrzymuje terminów prób i występów, właściwie dobiera strój, a jego zachowanie nie budzi zastrzeżeń, umie pokazać początek i koniec utworu, realizuje dynamikę oraz umie bezbłędnie wykonać utwór z pamięci. 7
II ROK NAUKI TREŚCI KRYTERIA OCEN WYMAGANIA PROGRAMOWE PODSTAWOWE PONADPODSTAWOWE Podstawowa wiedza w zakresie budowy Postawa przy instrumencie, aparat gry. Umiejętność nazywania poszczególnych części fortepianu, znajomość klawiatury, nazw klawiszów, rozróżnianie rejestrów, Umiejętność zachowania prawidłowej postawy, ułożenia prawej i lewej ręki na klawiaturze. Ułożenie nóg. Świadomość roli KONIECZNE OCENA ndst dp z pomocą wskazuje części Potrafi pokazać na klawiaturze poszczególne dźwięki lecz często je myli. Reaguje na rejestr wysoki i niski. nie potrafi zachować prawidłowej postawy przy instrumencie i nie potrafi ułożyć rąk na PODSTAWOWE OCENA dst nazwy białych i czarnych klawiszów lecz często je myli. Umie Określa rejestr wysoki, średni i niski potrafi w miarę zachować prawidłową postawę i ułożyć w miarę poprawnie obie ręce na ROZSZERZAJĄCE OCENA db z drobnymi pomyłkami określa nazwy białych i czarnych klawiszów podwyższonych lub obniżonych znakami chromatycznymi, umie potrafi zachować prawidłową postawę i ułożyć poprawnie obie ręce na klawiaturze. Aparat gry rozluźniony. Zna rolę palca w DOPEŁNIAJĄCE OCENA bdb nazwy białych i czarnych klawiszów podwyższonych lub obniżonych znakami chromatycznymi, umie Zna działanie prawego pedału. zwraca uwagę na prawidłową postawę i rozluźnienie aparatu gry. Wymaga nieznacznych WYKRACZAJĄCE OCENA cel biegle nazwy białych i czarnych klawiszy podwyższonych lub obniżonych znakami chromatycznymi, umie instrumentu.wie do czego służy prawy i lewy pedał. zawsze zwraca uwagę na prawidłową postawę. Aparat gry luźny, sporadyczna ingerencja 8
Wybrane elementy techniki gry. palca w procesie powstawania dźwięku. Znajomość artykulacji portato, legato, staccato wraz z umiejętnością wykonania. Umiejętność podkładania pierwszego palca. Znajomość palcowania w gamach do trzech znaków przykluczowych. Umiejętność używania prawego pedału: rytmicznego i synkopowanego instrumencie potrafi to jedynie przy ciągłym zwracaniu uwagi przez. Nie ma świadomości roli palca w wydobyciu dźwięku, ma usztywnione ramiona, przedramiona i nadgarstki. Jest spięty, słabo reaguje na ćwiczenia rozluźniające. pojęcia portato i legato, stara się je wykonywać lecz robi to nieprawidłowo z małą starannością. Podkładanie pierwszego palca utrudnione. Ciężko przyswaja gamie każdą ręką oddzielnie. klawiaturze. Aparat gry usztywniony, palce nie pracują prawidłowo. Ćwiczenia rozluźniające dają poprawę. pojęcia portato i legato, stara się je wykonywać lecz robi to nieprawidłowo. Podkładanie pierwszego palca utrudnione. Ciężko przyswaja gamie grając oburącz. Nie potrafi wykonać prostej pedalizacji rytmicznej. wydobyciu dźwięku jednak nie zawsze tę wiedzę stosuje w praktyce. pojęcia portato, staccato i legato, stara się je wykonywać prawidłowo. Dobrze podkłada pierwszy palec. Rozumie konieczność zwracania uwagi na utworze. Zna gamach do trzech znaków przykluczowych lecz myli je grając oburącz. Próbuje grać utwory z rytmicznym pedałem. korekt. pojęcia portato, staccato i legato, wykonuje prawidłowo. Zwraca uwagę na utworze. Palcowanie w gamach zna bezbłędnie i dobrze wykonuje oburącz. Dobrze używa rytmiczny pedał w utworach.. pojęcia portato legato, staccato i wykonuje je prawidłowo. Bardzo dobrze podkłada pierwszy palec, bezbłędnie gra gamę w obrębie jednej oktawy oburącz. Bardzo dobrze stosuje rytmiczny pedał w utworach. Niekiedy stosuje pedał synkopowany. 9
Znajomość notacji oraz samodzielnego odczytania tekstu nutowego. Samodzielna praca oraz zaangażowanie w proces nauczania. Czytanie nut w kluczu wiolinowym i basowym. Znajomość wartości nut od całej nuty do szestnastki oraz odpowiadających pauz. Pojęcie metrum. Rytmiczne wykonywanie trioli. Zainteresowanie instrumentem, zaangażowanie na lekcji, systematyczna praca domowa, realizacja utworów przewidzianych w materiale nauczania basowego, potrafi go narysować. Zna nazwy nut i odpowiadające im znaki graficzne chociaż często je myli. Ma problemy z czasem trwania poszczególnej wartości lecz z pomocą wyklaskuje proste rytmy. Z licznymi błędami rozczytuje utwór. Nie potrafi prawidłowo wykonać trioli. nie jest zainteresowany uwagami, Z trudem próbuje go mechanicznie naśladować. Rzadko realizuje zadanie domowe. Nie realizuje go narysować. Zna nazwy nut i odpowiadające im znaki graficzne chociaż często je myli. Ma problemy z czasem trwania poszczególnej wartości lecz z pomocą wyklaskuje proste rytmy. Z licznymi błędami rozczytuje utwór. Triolę wykonuje naśladując, nie jest w stanie jej wykonać. jest zainteresowany uwagami jednak ciężko przyswaja przerabiany materiał. Praca domowa sporadyczna. Realizuje go narysować. Zna nazwy nut i wartości oraz odpowiadające im znaki graficzne. Bez pomocy wyklaskuje proste rytmy. Rozczytuje utwór z nielicznymi błędami każdą ręką osobno. Dobrze radzi sobie z wykonaniem trioli. jest zainteresowany uwagami, próbuje realizować wprowadzane elementy techniki gry oraz ćwiczy przerabiany repertuar w domu. Realizuje więcej niż go narysować. Zna nazwy nut i odpowiadające im znaki graficzne.bez pomocy wyklaskuje proste rytmy. Potrafi wolno i bezbłędnie rozczytać bez pomocy prosty utwór każdą ręką oddzielnie. Triolę wykonuje bardzo dobrze. chętnie ćwiczy wspólnie z nauczycielem przerabiane elementy techniki gry i repertuar oraz angażuje się w naukę gry na instrumencie. Zawsze jest przygotowany do go narysować. Zna nazwy nut i odpowiadające im znaki graficzne. Bez pomocy wyklaskuje bardziej skomplikowane rytmy. Potrafi wolno i bezbłędnie rozczytać bez pomocy prosty utwór oburącz. Nie ma żadnych problemów z wykonaniem trioli. notuje uwagi i wskazówki, chętnie ćwiczy wspólnie z nauczycielem oraz stara się zrealizować wszystkie elementy gry podczas samodzielnej pracy 10
ujętych w programie nauczania dla danej klasy. Udział w konkursach szkolnych i pozaszkolnych. minimum programowego przewidzianego w materiale nauczania danej klasy. minimum programowe przewidziane w materiale nauczania danej klasy. przewiduje minimum programowe w materiale nauczania danej klasy. zajęć. Realizuje więcej niż przewiduje minimum programowe w materiale nauczania danej klasy. domowej. Zawsze jest przygotowany do zajęć. Realizuje materiał nauczania przewidziany dla klasy programowo wyższej. Jakość wykonania, walory artystyczne. Znajomość i zróżnicowania dynamiki od mezzopiano do forte, dbałość o jakość dźwięku. Tempo wykonywanych utworów: od andante do allegretto. Umiejętność wydobycia płaszczyzn dźwiękowych: melodiaakompaniament. Wykonywanie utworów z pamięci. słabo reaguje na jakość dźwięku na danym etapie kształcenia, zna pojęcia dynamiczne jednak nie stara się bądź nie potrafi ich wykonać. Nie potrafi wydobyć melodii na tle akompaniamentu Nie przyswoił większości zasad obycia estradowego i jego zachowanie budzi zastrzeżenia. Nie jest w stanie opanować utworu z pamięci. dostatecznie reaguje na jakość dźwięku na danym etapie kształcenia, zna pojęcia dynamiczne lecz w jego grze nie słychać zróżnicowań. Nie potrafi wyodrębnić melodii na tle akompaniamentu. Nie przyswoił większości zasad obycia estradowego i jego zachowanie budzi zastrzeżenia. Wykonuje utwory z pamięci bardzo często się myląc. dobrze reaguje na jakość dźwięku na danym etapie kształcenia, rozumie pojęcia dynamiczne oraz umie je realizować podczas gry. Potrafi wydobyć melodię. Nie przyswoił większości zasad obycia estradowego i jego zachowanie czasem budzi zastrzeżenia, lecz wykazuje chęć poprawienia niedociągnięć. Utwory z pamięci wykonuje z nielicznymi błędami. bardzo dobrze reaguje na jakość dźwięku na danym etapie kształcenia, prawidłowo realizuje różnice dynamiczne. Potrafi wyodrębnić melodię, oraz repetycje, przyswoił w pełni zasady obycia estradowego, zna zasady dotyczące zachowania na estradzie próbuje realizować je w praktyce, jest punktualny, dotrzymuje terminów i właściwie dobiera strój na występ, umie pokazać początek i koniec utworu oraz realizuje wzorcowo reaguje na jakość dźwięku na danym etapie kształcenia, w sposób muzykalny realizuje różnice dynamiczne i repetycje zgodnie z budową frazy, potrafi wyodrębnić melodię a nawet próbuje uwydatniać głos w prostym utworze imitacyjnym, zna zasady dotyczące zachowania na estradzie i stara się je realizować w praktyce, ściśle dotrzymuje terminów prób i występów, właściwie dobiera strój, a jego zachowanie nie budzi 11
dynamikę podczas gry. Utwory z pamięci wykonuje bezbłędnie. zastrzeżeń, umie pokazać początek i koniec utworu, realizuje dynamikę. Utwory z pamięci wykonuje bezbłędnie. 12