Sprawowanie nadzoru epidemiologicznego jest podstawowym zadaniem działania Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Zadanie to realizuje głównie pion epidemiologii, który każdego roku wdraża i kontroluje programy zapobiegania i zwalczania chorób zakaźnych i pasożytniczych, a także prowadzi nadzór nad wykonywaniem szczepień ochronnych, które są skuteczną formą zapobiegania chorobom zakaźnym. Sytuację epidemiologiczną chorób zakaźnych na terenie powiatu żarskiego można uznać za dobrą. CHOROBY SZERZĄCE SIĘ DROGĄ POKARMOWĄ Sytuacja epidemiologiczna w zakresie chorób szerzących się drogą pokarmową, których występowanie wiąże się ze stanem sanitarnym kształtowała się pomyślnie. Nie stwierdzono zachorowań na dur brzuszny, czerwonkę oraz wirusowe zapalenie wątroby typu A. Spadła zapadalność na salmonellozy. W roku 25 zarejestrowano 23 zachorowania wywołane pałeczkami Salmonella, gdy w 24 r było ich 54. Czynnikiem etiologicznym wywołującym zatrucia w 92 % zachorowań była pałeczka Salmonella enteritidis. Opracowano 1 ognisko zbiorowego zatrucia w Zespole Szkół Zawodowych, które obejmowało 17 osób, w tym zachorowało 8 osób. Większość ognisk miało miejsce w mieszkaniach prywatnych. Zapadalność na zatrucia pokarmowe wywołane pał. Salmonella w powiecie żarskim i w woj. lubuskim (współczynnik na 1 tys. ludności) 1 9 8 7 6 5 4 3 2 22,92% 12,74% 4,2% 5,4% 3,9% 7,9% 7,12% 6,39% 1 23 24 25 7,77% 2,44% 4,16%5,17% 7,35% 3,8% DrEZDENKO Gorzów grodzki Gorzów ziemski Krosno Odrz. Międzyrzecz Słubice Sulęcin Świebodzin Nowa Sól Wschowa Zielona Góra grodzki Zielona Góra ziemski Żagań Żary 1
ZAKAŻENIA KRWIOPOCHODNE Wirusowe zapalenie wątroby typu C W dalszym ciągu w grupie zachorowań szerzących się drogą krwi, naruszenia ciągłości największy udział miały wirusowe zapalenia wątroby typu C. Wskaźnik zapadalności na infekcje HCV kształtował się na poziomie 11.11, był niższy od notowanego w roku porównawczym 24 (zap.12.9). Notuje się w dalszym ciągu na terenie naszego powiatu wysoką zapadalność na wirusowe zapalenie wątroby typu C. Na przewlekłe WZW typu C w 25 roku zachorowało 11 osób w tym 63% chorych miało styczność z zakładami służby zdrowia a 37% chorych miało w przeszłości lub ma styczność z narkomanią. Większość zakażeń ( około 8%) jest bezobjawowa. Wiele osób nawet nie wie, że cierpi na zakażenie wirusem typu C. Przebieg zakażeń jest skryty, brak jest specyficznych objawów klinicznych. W około 3-4% infekcji HCV nieznane jest ewentualne źródło zakażenia. Źródłem mogą być wszystkie zakłady, gdzie dochodzi do naruszenia ciągłości tkanek np. salony kosmetyczne, tatuażu, fryzjerskie. Dlatego też tak istotna jest właściwa dezynfekcja i sterylizacja sprzętu. U 5-2 % pacjentów po 2-25 latach przewlekłego procesu chorobowego rozwija się marskość wątroby oraz u ok.5% rak wątrobowo- komórkowy. Wielkie nadzieje w walce z cichą epidemią zapalenia wątroby typu C pokładane są w stworzeniu szczepionki przeciwko wirusowi typu C. Zapadalność na WZW typu C w powiecie żarskim i w woj. lubuskim (współczynnik na 1 tys. ludności) 2 24 25 zapadalność 8,3 12,9 11,1 Drezd enko Gorzów grodzki Gorzów ziemski Krosno Odrz. Międzyrzecz Słubice Sulęcin Świebodzin Nowa Sól Wschowa Zielona Góra grodzki Zielona Góra ziemski Żagań Żary 1,99 1,59 4,64 1,29 1,66 8,48 23,13 16,13 3,82 19,41 9 13,31 11,1 13 12 11 1 9 8 7 6 5 4 3 2 1 2 24 25 5,28% 14,41% 6,64% 6,41% 2,89% 1,24% 6,91% 1,5% 19,2% 8,29% 5,61% 12,9% Drezd Gorzów grodzki Gorzów ziemski Krosno Odrz. Międzyrzecz Słubice Sulęcin Świebodzin Nowa Sól Wschowa Zielona Góra grodzki Zielona Góra ziemski Żagań Żary Wirusowe zapalenie wątroby typu B W omawianych okresach na terenie powiatu nie odnotowano ani jednego przypadku zachorowania na wirusowe zapalenie wątroby typu B. 2
Widoczny spadek zachorowań na wzw typ B jest efektem wprowadzenia do kalendarza szczepień przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu B, obejmowania tym szczepieniem coraz większych ilości osób z ryzyka, poprawą skuteczności sterylizacji sprzętu medycznego. CHOROBY ODZWIERZĘCE Nie notuje się od lat takich zachorowań jak bruceloza, tularemia,wąglik. Borelioza - w roku 25 nastąpił wzrost zapadalności w odniesieniu do roku ubiegłego. Na terenie powiatu zarejestrowano 5 zachorowań. W 3 przypadkach były to zachorowania osób zatrudnionych w nadleśnictwach, do zakażeń doszło w trakcie wykonywanej pracy. Wczesne wykrycie tej choroby, a następnie skuteczne leczenie, eliminuje możliwość rozwinięcia się poważnej przewlekłej postaci tej choroby. CHOROBY, PRZECIWKO KTÓRYM PROWADZONE SĄ SZCZEPIENIA OCHRONNE Wśród chorób objętych obowiązkowym Programem Szczepień Ochronnych w 25r. nie zarejestrowano zachorowań na błonicę, tężec, odrę, poliomyelitis. Utrzymuje się niska zapadalność na różyczkę w roku sprawozdawczym zachorowało na nią 1 osób oraz krztusiec zgłoszono 1 zachorowanie w 25 roku. Znacząco obniżyła się zapadalność na nagminne zapalenie przyusznic. Zarejestrowano ogółem 23 zachorowania, w tym z powodu gwałtowności objawów chorobowych hospitalizowano 1 osobę. Zapadalność na świnkę w powiecie żarskim i w woj. lubuskim (współczynnik na 1 tys. ludności) 45 2,75% 8,81% 11,16% 4 35 9,26% 5,58% 3 25 2 15 1 2,43% 7,11% 6,56% 23,31% 5 23 24 25 1,9% 4,67% 8,28% DrezdenKo Gorzów grodzki Gorzów ziemski Krosno Odrz. Międzyrzecz Słubice Sulęcin Świebodzin Nowa Sól Wschowa Zielona Góra grodzki Zielona Góra ziemski Żagań Żary 3
POZOSTAŁE JEDNOSTKI CHOROBOWE Ospa wietrzna - w dalszym ciągu na terenie powiatu żarskiego utrzymuje się wysoka zapadalność na ospę wietrzną. W roku 24 zachorowało 577 osób, w bieżącym roku zachorowały 396 osoby. Jest to bardzo zaraźliwa choroba wieku dziecięcego, szerząca się drogą kropelkową, przez kontakty bezpośrednie i pośrednie, przez materiał świeżo zanieczyszczony zawartością pęcherzyków osoby chorej. Ze względu na łatwość przenoszenia się wirusów ospy wietrznej istnieją trudności w zwalczaniu epidemii zakładowych. Zachorowanie pozostawia trwałą odporność, powtórne zachorowania są rzadkie. Powikłania występują bardzo rzadko. Konieczność hospitalizacji z powodu powikłań ospy wietrznej występuje wśród dzieci u około 2-3 na 1 zachorowań, wśród dorosłych u około 8 na 1 zachorowań. Zapadalność na ospę wietrzną w powiecie żarskim i w woj. lubuskim (współczynnik na 1 tys. ludności) 23 24 25 zapadalność 194,76 581,53 399,62 Drez denko Gorzów grodzki Gorzów ziemski Krosno Odrz. Międzyrzecz Słubice Sulęcin Świebodzin Nowa Sól Wschowa Zielona Góra grodzki Zielona Góra ziemski Żagań Żary 299,86 427,62 624,68 45,6 737,12 242,97 825,9 234,82 351,41 362,1 258,19 5,37 588,27 399,62 6 55 5 45 4 35 3 25 2 15 1 5 Powiat żarski 23 24 25 7,15% 9,91% 11,7% 6,78% 3,86% 4,76% 13,9% 6,34% 9,33% 5,58% 7,94% 4,1% 5,75% Drez Gorzów grodzki Gorzów ziemski Krosno Odrz. Międzyrzecz Słubice Sulęcin Świebodzin Nowa Sól Wschowa Zielona Góra grodzki Zielona Góra ziemski Żagań Żary Płonica -nastąpił wzrost liczby zachorowań, w roku 24 zachorowały 4 osoby, w omawianym okresie zachorowało 16 osób. Wysoki procent zachorowań odnotowano w miesiącu marcu, aż 68,75% wszystkich zgłoszonych przypadków płonicy. 375 35 325 3 275 25 225 2 175 15 125 1 75 5 25 23 24 25 Grypa-po okresie nasilenia w roku 23 3579 zachorowań na grypę, w roku 24 nastąpił ich spadek, zachorowały 23 osoby. W 25 roku nie zgłoszono zachorowań na grypę. Nie odnotowano również zgonów z powodu grypy w okresie 23-25. 4
Wielkość zachorowań na choroby zakaźne w roku sprawozdawczym oraz zapadalność /na 1 / w porównaniu z rokiem 24. Lp. Jednostki chorobowe 24 rok 25 rok Liczba zach. wskaźnik Liczba zach. wskaźnik 1. Salmonellozy-zatrucia 54 54,42 23 23,24 pokarmowe 2. Inne bakteryjne zakażenia jelitowe - ogółem w tym dzieci do lat 2 15 12 15,11 12,9 7 5 7,7 5,5 3. Inne bak.zakażenia jelitowe u 12 631,58 5 175,19 dzieci do lat 2 4. Inne bakteryjne zatrucia pokarm.-nieokreślone 13 13,1 5. Biegunki dzieci do lat 2 1 1 1 1,1 6. Wirusowe zakażenia jelitowe 2 2,1 7. Krztusiec 1 1,1 1 1,1 8. Płonica 4 4,3 22 22,23 9. Bak. zap. opon mózgowych 4 4,3 4 4,4 i/lub mózgu 1. Zap.mózgu inne i 3 3,2 1 1,1 nieokreślone 11. Choroba meningokokowa 1 1,1 12. Posocznica 4 4,3 4 4,4 13. Borelioza 3 3,2 6 6,6 14. Pokąsania przez zwierzęta podejrzane o wściekliznępodjęte szczepienia 4 4,3 3 3,3 p/wściekliżnie 15. Ospa wietrzna 577 581,53 396 4,8 16. Różyczka 6 6,4 1 1,1 17. Wzw typu B 18. Wzw typu C 12 12,9 11 11,11 19. Świnka 392 395,7 24 24,25 2. Mononukleoza 1 1,1 21. Świerzb 1 1 18 18,19 22. Grypa : ogółem 23 23,18 w tym dzieci do lat 14 1 1.7 23. Zapalenie płuc o etiologii 9 9,7 16 16,16 zakaźnej 24. Zatrucie lekami 21 21,8 22 19,2 25. Zatrucie alkoholem 9 9,7 7 7,7 26. Zat.innymi subst.nie stosow. 2 2,1 1 1,1 w celach leczniczych 27. Cytomegalia 1 1 28. Odra 29. Róża 4 4,3 3 3,3 3. Tasiemczyca 1 1, 5
SZCZEPIENIA OCHRONNE Pojęcie odporności zbiorowiskowej albo populacyjnej powstały na bazie obserwacji, że obecność w populacji osób uodpornionych przeciwko danej chorobie zakaźnej zmniejsza prawdopodobieństwo zachorowania na tę chorobę również osób nieuodpornionych w tej populacji. Wiele chorób zakaźnych eliminowanych jest przez obowiązkowe szczepienia ochronne ujęte w Programie Szczepień Ochronnych. W powiecie żarskim szczepienia odbywają się w 32 punktach szczepień, odpowiednio wyposażonych i spełniających wszelkie wymogi potrzebne do wykonywania wyżej wymienionych czynności. Łączna liczba dzieci od do 19 roku życia znajdujących się pod opieką tych placówek to 24 532. Wykonawstwo szczepień w latach 23-25, dotyczących szczepień obowiązkowych, zawartych w kalendarzu szczepień, wskazuje na to, iż stan uodpornienia dzieci utrzymuje się na stałym poziomie tj: powyżej 95 % na terenie powiatu. Nie są uodpornione tylko jednostki, które mają stałe przeciwwskazania do szczepienia, udokumentowane zaświadczeniem lekarskim. W tym zakresie przeprowadzono 95 kontroli placówek wykonujących szczepienia ochronne. Średnia częstotliwość kontroli w placówkach z liczbą dzieci poniżej 1 wynosiła 2-3 razy w roku, zaś w placówkach z liczbą dzieci i młodzieży powyżej 1-4 razy w roku. Podczas kontroli sprawdzano warunki przechowywania preparatów szczepionkowych tj: stan urządzeń chłodniczych, temperaturę ich przechowywania oraz terminy ważności szczepionek. Zwracano uwagę na terminowe wzywanie dzieci do szczepień ochronnych oraz zachowanie prawidłowych odstępów czasowych miedzy poszczególnymi rodzajami szczepień, zgodnie z obowiązującym kalendarzem szczepień. Nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie przechowywania szczepionek. Zwracano również uwagę na stan sanitarny pomieszczeń, w których wykonuje się szczepienia, na wyposażenie ich w odpowiednie do wykonywania szczepień urządzenia, sprzęt medyczny, środki do dezynfekcji skóry przed wykonaniem szczepienia oraz na kwalifikację personelu medycznego w tej dziedzinie. SCHEMAT PRZEKAZYWANIA SZCZEPIONEK WSSE GORZÓW WLKP. PSSE ŻARY PSO ZOZ SP ZOZ NZOZ 6
Wdrażano programy szczepień wykorzenienia poliomyelitis i eliminacji odry. Na terenie naszego powiatu odsetek zaszczepienia przeciw poliomyelitis wynosił 96,49, natomiast zaszczepienie odry wynosiło 91,96 %. Jedynie stan uodpornienia dzieci urodzonych w 1999 roku p/odrze, utrzymuje się na niższym poziomie, z powodu braku szczepionki. Z tego rocznika w powiecie żarskim jest 155 dzieci, w tym około 181 dzieci zostało uodpornionych indywidualnie szczepionką skojarzoną (odra, świnka, różyczka), która należy do szczepionek zalecanych i koszt szczepionki rodzice pokrywają sami. W związku z trudną sytuacją finansową ludności, części rodziców nie stać, aby pokryć koszt powyższej szczepionki. 376 dzieci w powiecie żarskim oczekuje na zaległe szczepienie p/odrze. Trudna sytuacja finansowa społeczeństwa, rzutuje również na niski odsetek szczepionych na terenie powiatu żarskiego pod względem szczepień zalecanych. PODSUMOWANIE: Obserwuje się w dalszym ciągu ograniczanie ilości badań w zakresie diagnozowania zachorowań lub zakażeń, co skutkuje zmniejszeniem wykrywania czynnika wywołującego zakażenie lub zachorowanie. Nie wszystkie placówki służby zdrowia, mimo obowiązku zgłaszania przypadków podejrzeń lub zachorowań na chorobę zakaźną lub zakażenie, wypełniają go, ma to wpływ na statystykę epidemiologiczną powiatu żarskiego. Sytuacja epidemiologiczna chorób szerzących się drogą pokarmową, których występowanie wiąże się ze stanem sanitarnym powiatu kształtuje się dobrze. Zmniejszyła się zapadalność na nagminne zapalenie przyusznic. Niepokojący jest wzrost zachorowań na przewlekłe wzw typu C. W związku z tym nasilono kontrole obiektów mogących być miejscem zakażenia wirusem HCV. Program Obowiązkowych Szczepień Ochronnych realizowany jest na dobrym poziomie, za wyjątkiem obowiązkowego uodpornienia p/odrze. Nadal nie są powszechne szczepienia zalecane. 7