Na podstawie zamieszczonego tekstu źródłowego charakteryzującego strukturę agrarną polskiego rolnictwa oraz wiadomości własnych, wykonaj zadania 1 4. NAJDROBNIEJSZY PROBLEM POLSKIEGO ROLNICTWA Ministerstwo Rolnictwa policzyło, że ziemia uprawna w Polsce jest podzielona na 24 mln osobnych pól i poletek. Gospodarstw rolnych jest za. 2 mln, tzn. przeciętne polskie gospodarstwo składa się z dwunastu rozrzuconych po okolicy części. Tak duże rozdrobnienie uniemożliwia większości gospodarstw m. in. obniżenie kosztów produkcji, używanie maszyn rolniczych czy nawet stosowanie środków ochrony roślin (wiatr przenosi je na pole sąsiada uprawiającego co innego). Na dojazd do położonych nieraz 2 km od domu pól rolnicy tracą mnóstwo czasu, nie mówiąc o fortunie wydawanej na paliwo. Do tego ocenia się, że 5% ziemi uprawnej (prawie milion hektarów traci się na miedze, czyli rozdzielające pola ok. 30 -cm paski i na dróżki, które umożliwiają dotarcie do pola. Zmiany w strukturze agrarnej zachodzą powoli. średnia wielkość polskiego gospodarstwa wzrosła z 7 ha w 1988 roku do 7,9 ha w 1996 r. To nie jest zła średnia w porównaniu z takimi krajami Unii Europejskiej, jak Portugalia czy Grecja, ale dobija nas ta szachownica pól - mówi Jan Bielański, wicedyrektor departamentu nieruchomości rolnych. Najgorsza sytuacja jest na wschodzie i południu kraju, gdzie bywają gospodarstwa posiadające nawet do stu działek. Lepiej jest w Polsce centralnej i północno - zachodniej, bo średnie gospodarstwo składa się tam.tylko. z dwóch - trzech działek. Wed³ug naszych szacunków na 18,5 mln ha użytków rolnych powinniśmy natychmiast scalić 2 mln ha, a łączymy rocznie 10 tys. ha - przyznaje Bielański. Tyle scala się od lat 80 -tych. Dlaczego idzie tak wolno? Od 1982 r. sprawy te reguluje Ustawa o scalaniu i wymianie gruntów. Ziemie łączy się na wniosek co najmniej połowy mieszkańców wsi. Niestety, zwykle sąsiedzi nie mogą się ze sobą dogadać, a rolnikom - ciężko jest się rozstać z ojcowizną. Do tego w wyniku scalania powstaje praktycznie nowe gospodarstwo, w które właściciel musi zainwestować dużo pieniędzy. Paradoksalnie na poprawę struktury może wpłynąć panująca obecnie na wsi dekoniunktura - utrzymujące się niskie ceny płodów rolnych. Część rolników nic nie zmieni w swoich gospodarstwach i poniesie straty, ale część - zwłaszcza młodzi, wiążący swoją przyszłość z rolnictwem zacznie myśleć o obniżeniu kosztów produkcji, w tym np. właśnie o scaleniu uprawianej przez siebie ziemi. /wg Gazety Wyborczej/ 1. Wyjaśnij, co to jest tzw. szachownica pól i jak doszło do jej powstania. 2. Przy obecnym tempie łączenia gruntów proces koniecznego scalenia 2 mln ha gruntów trwałby (podkreśl poprawną odpowiedź): A. 2 lata, B. 20 lat, C. 200 lat, D. 2000 lat. 3. Wpisz do tabeli dwie korzyści wynikające ze scalenia gruntów oraz dwie przyczyny utrudniające ten proces. 4. Przedstaw i uzasadnij dwie propozycje działań, jakie należałoby podjąć, aby przyspieszyć proces scalania gruntów.
5. Zaznacz zdania prawdziwe literą P a błędne literą F. A. Produkcja pszenicy na świecie dominuje na obszarach klimatu umiarkowanego. [ ] B. Pszenicę uprawia się przede wszystkim na glebach bardzo dobrych i dobrych. [ ] C. Dzięki dobrym glebom i wysokiej kulturze rolnej Polska osiąga bardzo wysokie plony pszenicy. [ ] D. Kraje słabo rozwinięte gospodarczo cechuje wysoka towarowość rolnictwa. [ ] E. Najwięksi producenci ryżu na świecie są jego największymi eksporterami. [ ] F. Dynamika przyrostu produkcji żywności jest najwyższa w Azji i Australii, a najniższa w Afryce i Europie. [ ] G. W rolnictwie krajów słabo rozwiniętych dominuje produkcja zwierzęca, a w krajach wysoko rozwiniętych produkcja roślinna. [ ] H. Trzcina cukrowa jest rośliną strefy międzyzwrotnikowej i wymaga klimatu ciepłego i wilgotnego. [ ] 6. Uzupełnij tabelę, wpisując po trzy cechy charakterystyczne dla intensywnej i ekstensywnej gospodarki rolnej. W ostatniej kolumnie wpisz trzy przykłady państw, w których uprawa pszenicy ma charakter właściwy dla danego typu gospodarki.
7. Wyróżnia się różne typy rolnictwa ze względu na nakłady pracy i środków oraz efekty gospodarowania. Na poniższym schemacie np. w polu 1 można umieścić przykłady gospodarki rolnej intensywnej i jednocześnie towarowej, jak np.: uprawa kwiatów w Holandii. Spośród podanych poniżej przykładów podkreśl jeden, który należy umieścić w polu 3 powyższego schematu. pasterstwo koczownicze (Burkina Faso) uprawa ryżu z nawadnianiem (Nepal) uprawa zbóż (Europa) uprawa zbóż (Wielkie Równiny, St. Zjednoczone) hodowla trzody chlewnej (Dania) hodowla owiec (Australia)
8. Na podstawie danych zawartych w tabeli sformułuj wniosek dotyczący wydajności polskiego rolnictwa w porównaniu z innymi krajami Unii Europejskiej. Posługując się odpowiednimi danymi, podaj dwa argumenty uzasadniające ten wniosek. Uzasadnienie: 9. Przedstaw trzy problemy, które władze lokalne i rolnicy z przeciętnej gminy w Polsce muszą rozwiązać, aby ich rolnictwo było konkurencyjne z zachodnioeuropejskim. (wykorzystaj również informacje zawarte w tabeli w zadaniu 8.). 1.... 2.... 3.... 10. Na diagramie przedstawiono strukturę zasiewów zbóż na świecie w latach 1998-2000. Wykorzystując dane z diagramu oraz własną wiedzę, oznacz literą P zdania prawdziwe i literą B zdania błędne a) Udział czterech zbóż należących do podstawowych zbóż w Polsce wynosi na świecie 44%...... b) Udział dwu zbóż o największym znaczeniu w wyżywieniu ludności świata wynosi 44%....
c) Sorgo i proso uprawiane są głównie w Ameryce Południowej.... d) Owies uprawiany jest głównie w strefie umiarkowanej.... e) Ryż jest podstawową uprawą żywieniową na obszarach o klimacie monsunowym.... 11. Mapka przedstawia rozmieszczenie żyznych obszarów mórz i obszary największych łowisk, a w tabeli przedstawiono udział w połowach światowych krajów o największych połowach oraz wielkość połowów przypadająca w tych krajach na 1 mieszkańca. a) żyzne rejony mórz b) rejony intensywnego rybołówstwa morskiego
a) Wymień sześć przykładów głównych łowisk na świecie. Zaznacz je cyframi na mapie. 1... 2... 3... 4... 5... 6... b) Wymień trzy przyczyny dużej żyzności mórz w wymienionych obszarach. 1... 2... 3... c) Porównaj udział w połowach światowych z wielkością połowów na 1 mieszkańca w krajach wymienionych w tabeli i oceń, jaką rolę mogą mieć ryby w gospodarce tych krajów............. 12. W ostatnich kilkunastu latach minionego wieku wzrosła dwukrotnie produkcja żywności z hodowli ryb, skorupiaków, mięczaków oraz uprawy wodorostów. Podaj termin, którym określa się hodowlę i uprawę morskich organizmów wodnych. 13. Podaj przykład zmiany, jaka zaszła w polskim rolnictwie po 1989 roku. Oceń i uzasadnij jej konsekwencje społeczno - gospodarcze. Zmiana Ocena konsekwencji i jej uzasadnienie 14. Żuławy Wiślane są krainą, której warunki środowiska geograficznego określa się jako korzystne i niekorzystne dla rozwoju rolnictwa. Podaj dwa przykłady korzystnych i dwa przykłady niekorzystnych warunków rozwoju rolnictwa na Żuławach Wiślanych. Warunki korzystne: 1.... 2.... Warunki niekorzystne: 1.... 2....
15. Mapy przedstawiają główne obszary uprawy żyta i pszenicy oraz wielkość zbiorów tych zbóż w poszczególnych województwach. a) Podaj przyrodniczą przyczynę różnicy w rozmieszczeniu głównych obszarów uprawy żyta oraz pszenicy. Odpowiedź uzasadnij. b) Wymień dwa województwa o największych zbiorach żyta. 1.... 2.... 16. *Tabela przedstawia wybrane cechy gospodarki rolnej w przykładowych krajach świata. a) Na podstawie informacji w tabeli podaj kraje, w których prowadzona jest ekstensywna gospodarka rolna. b) Zaznacz prawidłową odpowiedź. Warunkiem prowadzenia ekstensywnej gospodarki rolnej w krajach wysoko rozwiniętych jest: A. wysoki odsetek ludności zatrudnionej w rolnictwie, B. duża powierzchnia gruntów ornych przypadająca na 1 mieszkańca, C. niska towarowość rolnictwa, D. specjalizacja rolnictwa. c) Wypisz, spośród wymienionych trzy kraje, w których dominuje ekstensywna gospodarka rolna. Kanada, Chiny, Australia, Francja, Wielka Brytania, Brazylia.. 17. *Według FAO jedną z przyczyn głodu i niedożywienia na świecie jest szybki wzrost liczby ludności.
a) Podaj dwa regiony świata (lub kraje), w których przyczyną głodu jest wysoki przyrost naturalny. b) Napisz, dlaczego tak trudno zlikwidować przyczyny głodu i niedożywienia na świecie. 18. *Na podstawie zamieszczonego poniżej wykresu wykonaj polecenia: a) Zapisz cztery zmiany strukturalne, dotyczące rolnictwa, które zachodzą wraz z rozwojem gospodarczym. 1....... 2....... 3....... 4....... b) Podaj przyczyny zmian towarowości rolnictwa i jego udziału w tworzeniu PKB związanych ze wzrostem rozwoju gospodarczego kraju. 19. Na mapie literami A, B, C oznaczono wybrane regiony rolnicze świata.
Wykorzystaj mapę oraz własną wiedzę i uzupełnij tabelę, wpisując w wyznaczone miejsca właściwe określenia z podanych w nawiasach tak, aby cechy rolnictwa w każdym z regionów były prawdziwe. 20. *Podaj dwa przykłady sposobów gospodarowania w rolnictwie, zgodnych z zasadami rolnictwa ekologicznego. 21. *Obok każdego zestawienia roślin uprawnych wpisz nazwę kraju, w którym warunki klimatycznoglebowe umożliwiają uprawę wymienionych roślin. Nazwy krajów dobierzz podanych poniżej. Bangladesz, Kanada, Mongolia, Hiszpania, Demokratyczna Republika Konga A. palma oleista, maniok, kauczukowiec, orzeszki ziemne, kawa.. B. jęczmień, owies, ziemniaki, rzepak.. C. pszenica, kukurydza, oliwki, owoce cytrusowe.. D. juta, ryż, herbata, owoce cytrusowe.. 22. *W tabeli przedstawiono informacje dotyczące cech rolnictwa jednego z krajów świata w 2001 roku.
Średnie plony żyta na świecie wynosiły w 2001 roku 23,6 dt/1 ha. a) Oblicz i wpisz do tabeli wielkość plonów uzyskanych w uprawie żyta w tym kraju. b) Wpisz do tabeli nazwę kraju oraz dominujący w nim typ rolnictwa. Nazwę kraju i typ rolnictwa wybierz z podanych poniżej. Kraje: Australia, Białoruś, Niemcy Typy rolnictwa: ekstensywny, intensywny