W I poł. XVII wieku obszar Rzeczpospolitej 990 tys.km 2 i około 9 mln. ludzi. Sąsiedzi Rzeczypospolitej w XVII wieku : (odczytać i wypisać z mapy)

Podobne dokumenty
Jan Kazimierz opanować całe państwo polskie, utworzyć z Bałtyku morze wewnętrzne, Szwecji brakowało ziem do uprawy, chęć opanowania ziem Polskich.

10. Rzeczpospolita Obojga Narodów powstała na mocy unii lubelskiej w roku: (0-1)

OGÓLNOPOLSKI KONKURS HISTORYCZNY ETAP II REJONOWY SZKOŁA PODSTAWOWA. 14 stycznia 2011 r. Czas trwania 120 minut

Wiek XVII w Polsce. Wojny ze Szwecją.

Początki rządów Zygmunta III Wazy

Potop szwedzki Kończ waść! wstydu oszczędź! Potop H. Sienkiewicz, słowa wypowiedziane przez Kmicica do Wołodyjowskiego

1. Kryzys państwa carów

Plan wynikowy z historii dla technikum klasa I

4) warunki naturalne; 5) powierzchnia i ludność; 6) regiony, stolica; 7) symbole narodowe; 8) największe miasta; 9) atrakcje turystyczne 10) kultura

MORZE BAŁTYCKIE W KONCEPCJACH I POLITYCE POLSKI I LITWY: SPOJRZENIE NA PODRĘCZNIKI LITEWSKIE

K O N K U R S Z H I S T O R I I dla uczniów szkoły podstawowej - etap rejonowy

6. Wiek wojen. Pytanie 1/26. W którym roku wybuchła wojna domowa w Anglii? A B C D Pytanie 2/26

BITWA POD KIRCHOLMEM. 27 września 1605 r.

Wojny Polski w XVII wieku

Test z zakresu rozwoju Rzeczypospolitej Obojga Narodów do czasów Jana III Sobieskiego

Numer zadania Suma punktów

STOSUNKI POLSKOKRZYŻACKIE ZA PANOWANIA DYNASTII PIASTÓW

Anna Korzycka Rok IV, gr.1. Mapa i plan w dydaktyce historii. Pytania. Poziom: szkoła podstawowa, klasa 5.

HISTORIA I SPOŁECZEŃSTWO KLASA V Podstawa programowa przedmiotu SZKOŁY BENEDYKTA

LOSY ŻOŁNIERZA I DZIEJE ORĘŻA POLSKIEGO W LATACH OD OBERTYNA DO WIEDNIA. RZECZPOSPOLITA OBOJGA NARODÓW SZKOŁA PODSTAWOWA

Numer zadania Suma punktów

Jan Trychta Nauczyciel historii i W.O.S. Gimnazjum nr 2 w Świdnicy Konspekt lekcji historii w klasie II gimnazjum.

11 listopada 1918 roku

997 misja św. Wojciecha 1000 zjazd gnieźnieński 1025 koronacja na króla. najazd niemiecki i ruski wygnany z kraju

48. Proszę omówić sytuację w Rzeczypospolitej po drugim rozbiorze. 49. Proszę opisać przebieg insurekcji kościuszkowskiej i jej skutki. 50.

Wielka Wojna z Zakonem

KALENDARIUM. A jak ciebie kto zapyta: Kto ty taki, skąd ty rodem mów, żeś z tego łanu żyta, żeś z tych łąk, co pachną miodem.

RZECZPOSPOLITA SZLACHECKA

Historia EGZAMIN KLASYFIKACYJNY 2015/16 KLASA II GIMNAZJUM. Imię:... Nazwisko:... Data:... Historia egzamin klasyfikacyjny 2015/16 gimnazjum, klasa 2

KONKURS Z HISTORII DLA UCZNIÓW SZKÓŁ PODSTAWOWYCH ETAP WOJEWÓDZKI KLUCZ ODPOWIEDZI

Wojna domowa i król Piast

HISTORIA POLSKI

Kazimierz Jagiellończyk ( )

Panowanie ostatnich Jagiellonów

1. Kto powiedział te słowa: Przybyłem, zobaczyłem, Bóg zwyciężył. a) Jan III Sobieski b) Stanisław August Poniatowski c) Henryk Walezy

OGÓLNOPOLSKI KONKURS HISTORYCZNY ETAP III WOJEWÓDZKI SZKOŁA PODSTAWOWA. 11 marca 2011 r. Czas trwania 120 minut

Niepodległa polska 100 lat

Projekt przygotowali uczniowie klasy II b 1. Emil Szyszka 2. Dominik Biaduń 3. Tomasz Przygocki 4. Krzysztof Podleśny Opiekun projektu: Jadwiga

Pierwsze wolne elekcje. Król Henricus wyrządził Polakom psikus

TESTY I KARTY PRACY DLA UCZNIÓW CUDZOZIEMSKICH Z PRZEDMIOTU

T Raperzy. SSCy8

Panowanie ostatnich Jagiellonów. Nie jestem królem sumień waszych. Zygmunt August (król )

LOSY ŻOŁNIERZA I DZIEJE ORĘŻA POLSKIEGO W LATACH OD OBERTYNA DO WIEDNIA. RZECZPOSPOLITA OBOJGA NARODÓW

Test Kto najbardziej przyczynił się do wyboru Zygmunta III Wazy na króla Polski: A. szlachta koronna C. Litwini B. magnaci D.

Anna Marsula Pracownia UKD Instytut Bibliograficzny BN. Języki informacyjno-wyszukiwawcze w bazach bibliotek Sulejówek, 14 listopada 2013 r.

Jerzy Lubomirski. hetman polny koronny. marszałek nadworny koronny. wicemarszałek Trybunału Głównego Koronnego. marszałek wielki koronny

Niezwyciężeni. Michał Kadrinazi Paradowski, Daniel Staberg, Rafał Szwelicki Malowanie figurek szwedzkich: Corsarii.

Zmiany polityczne w Europie w XVII wieku

48. Proszę omówić sytuację w Rzeczypospolitej po drugim rozbiorze. 49. Proszę opisać przebieg insurekcji kościuszkowskiej i jej skutki. 50.

Dział II: WIEK XVII ŁĄCZNIK CZY ODDZIELNA EPOKA? WYMAGANIA K P R D

142 - Historia Polski Jesteś zalogowany(a) jako Recenzent (Wyloguj) Plan tygodniowy. Jak poruszać się po platformie Moodle? Kreatywna szkoła ZP_142

Monte Cassino to szczyt wysokości 516m położony w skalistych masywach górskich środkowych Włoch, panujący nad doliną Liri i drogą Neapol-Rzym, na

Kłuszyn Armią dowodził hetman polny koronny Stanisław Żółkiewski.

Dywizja Stefana Czarnieckiego w Danii ( )

2. Wpisz w odpowiednie miejsca nazwy: Inflanty, ziemię smoleńską, ziemię czernihowską, wschodnią Ukrainę.

KONKURS HISTORYCZNY DLA UCZNIÓW SZKÓŁ GIMNAZJALNYCH

2014 rok Rok Pamięci Narodowej

Roman Wróbel Rzeczpospolita Obojga Narodów

RZECZPOSPOLITA SZLACHECKA

Zygmunt III Waza ( ) i wojny z Rosją oraz Szwecją

Zadania konkursowe Tygodnia Patriotycznego

Kl. IV (wątek 2.) Historia i społeczeństwo. Wojna i wojskowość

Wojny w starożytnej Grecji

HISTORIA CZĘŚĆ I I Ę ( )

Konspekt lekcji historii

2 Unia Polski z Litwą

KOMU ZAWDZIĘCZAMY TO, ŻE POLSKA WYBIŁA SIĘ NA NIEPODLEGŁOŚĆ?

Niepubliczne Liceum Ogólnokształcące nr 81 SGH TEST EGZAMINACYJNY 2018 r. Zadania egzaminacyjne HISTORIA wersja B kod ucznia...

WOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z HISTORII DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW 2011/2012 TEST ELIMINACJE SZKOLNE N A K L E I Ć K O D

kampanią wrześniową,

I rozbiór Polski

SPRAWDZIAN I. Nowy człowiek w nowym świecie wiek XVI

Test z historii. Małe olimpiady przedmiotowe. Imię i nazwisko

Bajkowo o rozbiorach Rzeczypospolitej

MIASTO GARNIZONÓW

RZECZPOSPOLITA W XVI WIEKU

1.Sposoby sprawdzania osiągnięć edukacyjnych uczniów klasy IV z historii:

SCENARIUSZ LEKCJI. Temat: Konstytucja 3 maja. Nauczyciel uczący: mgr Joanna Marczak-Burzyńska

HISTORIA I SPOŁECZEŃSTWO Kl. IV - VI

Wojna trzynastoletnia z zakonem krzyżackim

Zadanie 1. Zapoznaj się z treścią współczesnego hymnu polskiego, a następnie wykonaj polecenie. Mazurek Dąbrowskiego Jeszcze Polska nie zginęła,

Grupa A TEST Które terytorium było zależne od Królestwa Polskiego? TEST. Na podstawie mapy wykonaj zadanie 1.1. i 1.2.

Pierwsze wolne elekcje.

Niedostateczną (1). Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który nie opanował wiadomości i umiejętności na poziomie wymagań koniecznych.

ĆWICZENIA DO INTERNETOWEGO PODRĘCZNIKA HISTORII KASZUBÓW TEMAT 7: KASZUBY POD PANOWANIEM KRZYŻACKIM.

Władysław Jagiełło. Kazimierz Jagiellończyk. Władysław Warneńczyk. Odnowił Akademię Krakowską. Krzyżackim Unia w Wilnie Unia w Krewie

Bolesław Chrobry ( ) Zjazd Gnieźnieński koronacja Chrobrego na króla Polski i jego śmierć.

2. Świat polis Sparta ustrój społeczny i polityczny; Ateny ustrój społeczny i polityczny ( reformy Drakona, Solona, Klejstenesa, demokracja ateńska)

Test z historii. Małe olimpiady przedmiotowe. Imię i nazwisko

ZADANIA DO SPRAWDZIANU

Uwagi na temat poradnika dla nauczycieli pt. Kaszuby przez wieki (cz. 9)

Polska Andegawenów i pierwszych Jagiellonów

Bohm 5x? Stanisław Wyspiański

Test z historii. Małe olimpiady przedmiotowe

Konstytucja 3 maja 1791 roku

Autor: Zuzanna Czubek VIB

Kurs dla przewodników po Forcie IV plan spotkań

Małopolski Konkurs Tematyczny:

KLUCZ ODPOWIEDZI. K O N K U R S H I S T O R Y C Z N Y dla gimnazjów etap szkolny

KONKURS HISTORYCZNY DLA UCZNIÓW SZKÓŁ GIMNAZJALNYCH ETAP SZKOLNY KLUCZ ODPOWIEDZI

Transkrypt:

W I poł. XVII wieku obszar Rzeczpospolitej 990 tys.km 2 i około 9 mln. ludzi. Sąsiedzi Rzeczypospolitej w XVII wieku : (odczytać i wypisać z mapy)

Podsumowanie Wstąpienie na tron Zygmunta III Wazy zapoczątkowało panowanie w Polsce dynastii Wazów od 1587r. do 1668 roku. Po śmierci ojca wybrano jego synów - Władysława IV i Jan Kazimierza. Wazowie panowali w Polsce 81 lat. Był to okres ciągłych wojen z sąsiadami, które doprowadziły do kryzysu państwa w XVII wieku.

Debata na temat wolnej elekcji Jakie dostrzegasz wady i zalety systemu wolnej elekcji oraz szanse i zagrożenia dla położenia Polski. Mocne strony Słabe strony Szanse Zagrożenia

Debata na temat wolnej elekcji Jakie dostrzegasz wady i zalety systemu wolnej elekcji oraz szanse i zagrożenia dla położenia Polski. Mocne strony: - Możliwość kandydowania różnych władców innych państw, - kandydować mogli poważni przywódcy wojenni (np. Sobieski), - króla wybierała tylko szlachta. Słabe strony: - Szlachta była przekupna, wygrywał ten kto zaoferował najwięcej, - szlachta wolała wybierać władców z zagranicy, ponieważ gdyby do tronu doszedł Polak, mógłby on wprowadzić niekorzystne dla szlachty reformy, - król elekcyjny stawał się narzędziem w rękach rosnącej w siłę szlachty. Szanse: - Każdy nowy król mógł wnieść do polskiej władzy coś nowego, - królowie doświadczeni w boju mogli zapewnić polskiemu wojsku chwałę i zwycięstwo. Zagrozenia: - Szlachta zdobywała coraz większą władzę oraz nowe przywileje, - wybrany król mógł działać na niekorzyść Polski, - skłucenia Polski z innymi krajami, co mogło doprowadzić do wybuchu wojny.

Historia bez cenzury https://www.youtube.com/watch?v=l2x6q2k77es

Wojna Polsko-Szwedzka przebieg konfliktu polsko-szwedzkiego w I połowie XVII w drugi etap konfliktu polsko szwedzkiego wojnę 1626 i jej następstwa terytorialne dla Polski, prezentacja multimedialna : pojęcia, daty i postaci ziązane z drugim etapem wojny, Ujście Wisły, a następnie uczniowie na mapie wskazują miejsca, z którymi były związane, analiza kartograficzna, praca w grupach, praca pod kierunkiem), uczniów by wskazali na mapie Kircholm i miejsce bitwy pod Oliwą oraz zapamiętali datę 1627 r., Praca w grupach, uczniowie po mini wykładzie nauczyciela opartym na prezentacji multimedialnej odpowiadają na pytania: podaj władcę Polski i Szwecji sprawujących władzę w okresie konfliktu, podaj przyczyny bezpośrednie i pośrednie ataku Szwedów na Polskę, oceń postawę szlachty i magnaterii polskiej oraz litewskiej w obliczu najazdu, jakie wydarzenia przyczyniły się do wybuchu powstania antyszwedzkiego? Jak brzmiały postanowienia pokoju w Oliwie z 1660 r.? Uczniowie oglądają fragmenty filmu "Potop" Jerzego Hoffmana, analiza, dyskusja,

Etapy konfliktu I wojna polsko-szwedzka 1563-1570 II wojna polsko-szwedzka 1600-1611 III wojna polsko-szwedzka 1617-1618 IV wojna polsko-szwedzka 1621-1626 V wojna polsko-szwedzka 1626-1629 VI wojna polsko-szwedzka 1655-1660

Wojna za panowania Zygmunta II Augusta Wojny inflanckie lub dominium Maris Baltici (pol. władztwo Morza Bałtyckiego) seria konfliktów politycznych i zbrojnych w okresie od 1558 do 1583 roku między państwem polsko-litewskim (od 1569 roku Rzeczpospolitą Obojga Narodów), a Szwecją, Danią i Carstwem Rosyjskim o panowanie na morzu i ziemie zakonu inflanckiego (do 1525 roku gałąź zakonu krzyżackiego).

Wojna polsko-szwedzka o Inflanty 1600-1611 Stanowiła dalszy ciąg szwedzko-polskich sporów dotyczących podziału ziem dawnego zakonu kawalerów mieczowych. Dodatkowym czynnikiem była walka o tron szwedzki między Karolem Sudermańskim a Zygmuntem III Wazą.

Bitwa pod Kircholmem Było to jedno z najświetniejszych zwycięstw I Rzeczypospolitej. Blisko czterotysięczne wojska polsko-litewskie pod dowództwem hetmana polnego litewskiego Jana Karola Chodkiewicza (1040 piechoty, 2400 jazdy i 4 bądź 7 dział, w tym chorągwie kozackie, tatarskie i kurlandzkie), głównie dzięki użyciu przez wodza litewskiego husarii jako siły przełamującej, rozgromiły ponad trzykrotnie liczniejszą armię szwedzką pod dowództwem Karola Sudermańskiego (8500 piechoty, 2500 jazdy i 11 dział oprócz Szwedów walczyli zaciężni żołnierze holenderscy, szkoccy i niemieccy). Wojska Rzeczypospolitej straciły ok. 100 żołnierzy (200 zostało rannych), z czego tylko 13 husarzy i towarzyszy pancernych, oraz 150 koni. Niewielką liczbę zabitych tłumaczy się tym, że atak i w jego konsekwencji zwycięstwo nastąpiły bardzo szybko, a jeźdźcy kryli się za końskimi karkami. Jednak strata koni oznaczała wyeliminowanie z walki na dłuższy czas praktycznie całej chorągwi jazdy, gdyż długo ćwiczone konie husarskie były trudne do zastąpienia. Szwedzi stracili ok. 6-9 tys. Żołnierzy (znaczna część zginęła w czasie ucieczki), czyli ponad połowę stanu osobowego armii, z czego wielu dowódców, m.in. gen. Andersa Lenartssona, Fryderyka, ks. lüneburskiego. Sam Karol IX ocalał jedynie dzięki rajtarowi Henrykowi Wrede, który oddał swego konia monarsze, co przypłacił życiem. Ponadto Szwedzi zostali zmuszeni do odstąpienia od oblężenia Rygi. Zwycięstwo, choć efektowne i rozstrzygające kampanię 1605 roku, nie przyniosło zwycięstwa strategicznego zaangażowanie na kilku frontach sił Rzeczypospolitej dało Szwecji szansę odbudować siły i zdobyć Inflanty, a następca Karola IX Gustaw II Adolf na przeciąg ponad stu lat anektował Inflanty do swojego królestwa oraz zaatakował inne ziemie Rzeczypospolitej. https://www.youtube.com/watch?v=praqw75f84k

Husaria https://www.youtube.com/watch?v=heaqzfe2khw Husaria polska jazda należąca do autoramentu narodowego, znana z wielu zwycięstw formacja kawaleryjska Rzeczypospolitej, obecna na polach bitew od początku XVI wieku do połowy XVIII wieku. Była wykorzystywana do przełamywania sił nieprzyjaciela poprzez zadawanie rozstrzygających uderzeń w postaci szarż, które w najważniejszym okresie jej istnienia kończyły się zazwyczaj zwycięstwami. Ze względu na nietypowe uzbrojenie i taktykę husaria jest zaliczana do najskuteczniejszych formacji wojskowych w dziejach kawalerii.

Wojna polsko-szwedzka 1617-1618 Była kontynuacją wojny polskoszwedzkiej 1600-1611 i stanowiła próbę wykorzystania przez Szwecję zaangażowania Rzeczypospolitej w wojnie z Rosją oraz kłopotów Korony z Tatarami i Turcją na południowym wschodzie.

Przebieg Czas: 1617-1618 Miejsce: Inflanty, Estonia Terytorium : Inflanty i Estonia, dzisiejsza Estonia i Łotwa Przyczyna: spór o Estonię i Inflanty połączony z walką króla Zygmunta III Wazy z Gustawem Adolfem o tron szwedzki Wynik: rozejm Strony konfliktu: Szwecja versus I Rzeczpospolita Dowódcy: Gustaw II Adolf Krzysztof II Radziwiłł, Jan Siciński

Wojna polsko-szwedzka 1621-1626 Była kontynuacją wojen polsko-szwedzkich 1600-1611 i 1617-1618, stanowiącą próbę wykorzystania przez Szwecję zaangażowania Rzeczypospolitej w wojnie z Turcją.

Najważniejsze postaci konfliktu 1621-1626 Król Szwecji Gustaw Adolf Aleksander Gosiewski

Najważniejsze postaci konfliktu 1621-1626 Krzysztof Radziwiłł Zygmunt III Waza

Wojna polsko-szwedzka 1626-1629 Ciąg starć polsko-szwedzkich w latach 1626-1629 o ujście Wisły, która przyniosła spustoszenie Pomorza i Kujaw. Wojna ta, będąca kontynuacją wojny polsko-szwedzkiej 1621-1626, zakończyła się 6-letnim rozejmem altmarskim, zawartym 26 września 1629 r.

XVII wieczna mapa Prus

Potop szwedzki

Potop szwedzki Potop szwedzki najazd Szwecji na Rzeczpospolitą w 1655 w czasie II wojny północnej (1655 1660). Formalnie zakończył go pokój w Oliwie zawarty w 1660. Wojna ta prowadzona była nie tylko przez Szwecję, w czasie wojny zmieniały się zarówno sojusze, jak i siły obu stron. Była ona kontynuacją wcześniejszych wojen prowadzonych przez Rzeczpospolitą, miała także swoje korzenie w sporze o tron Szwecji zapoczątkowanym jeszcze przez króla Zygmunta III Wazę. Najazd wojsk szwedzkich odbył się jednocześnie z agresją Moskwy, która wypowiedziała Rzeczypospolitej wojnę w styczniu 1654 roku oraz po spustoszeniu Ukrainy w czasie powstania Chmielnickiego, które wybuchło w 1648 roku. Potop szwedzki pokazał słabość organizacyjną Rzeczypospolitej, a najeźdźca skuteczność swoich działań uzyskał m.in. poprzez kolaborację ze Szwedami części elit Rzeczypospolitej w 1655 roku. Od wiosny 1656 roku zaczął wzrastać opór armii koronnej, pojawiły się pierwsze sukcesy militarne, co zaczęło powoli doprowadzać do równowagi pomiędzy przeciwnikami. Od jesieni 1656 roku poprawiła się sytuacja międzynarodowa, co doprowadziło do wycofania się z Polski większości wojsk szwedzkich do czerwca 1657 roku. Szwedzi od tego czasu byli już w defensywie i utrzymywali pod swoją kontrolą jedynie niektóre twierdze z Toruniem na czele. I choć ostatecznie Szwedzi zostali wyparci, to jednak poniesione straty w wyniku walki z kilkoma przeciwnikami oraz koszty ustępstw pokojowych były ogromne. Niektóre zniszczenia materialne, szczególnie szwedzka grabież dóbr kultury polskiej, są odczuwalne do dziś.

Gniew husarii https://www.youtube.com/watch?v=1 JKKjWvS-jo

Na podstawie źródła 1 (mapa). 1. Ustal, skąd w 1655 roku ruszyło szwedzkie natarcie na Polskę. 2. Prześledź pochód wojsk szwedzkich przez terytorium Rzeczypospolitej. 3. Wskaż i nazwij miasta oblegane przez Szwedów. 4. Zlokalizuj na mapie Oliwę, (obecnie dzielnica Gdańska), gdzie zawarto pokój kończący wojnę Polski ze Szwecją. 5. Wyjaśnij, dlaczego najazd szwedzki w latach 1655 1660 nazywany jest potopem. 6. Odpowiedz jakie, Twoim zdaniem, były skutki wieloletniej wojny ze Szwecją?

Franciszek Kondratowicz. Obrona Jasnej Góry (obraz XIX-wieczny)

January Suchodolski. Obrona Jasnej Góry (obraz z 1875 r.)

Źródło 4. Film pt. Potop [1974 r.] w reż. Jerzego Hoffmana. Scena obrony Jasnej Góry[fragment filmu] [http://www.youtube.com/watch?v=ynxskn3yfpi] [http://www.youtube.com/watch?v=8bx7xj_v79g&feature=related]

Na podstawie źródeł 2-4. 1. Oblężenie klasztoru jasnogórskiego w Częstochowie miało ogromne znaczenie dla przebiegu wojny. Obrona miejsca tak ważnego dla Polaków stanowiła moment zwrotny w konflikcie ze Szwecją. Przedstaw argumenty, które potwierdzają opinię Wespazjana Kochowskiego o obronie Jasnej Góry.

Potop https://www.youtube.com/watch?v=rbqiv0llmfg Wydarzenia historyczne potopu szwedzkiego polski powieściopisarz Henryk Sienkiewicz opisał w części Trylogii zatytułowanej Potop. Jednak historia o oblężeniu i heroizmie obrońców twierdzy jasnogórskiej (18 listopada 26 grudnia 1655), którą prezentuje Henryk Sienkiewicz w swoim dziele, jest niewątpliwie napisana ku pokrzepieniu serc (choćopartanafaktach).

Wojny z moskwą Konflikt z Moskwą był najtrudniejszy w dziejach Rzeczpospolitej. Ciągnął się z niewielkimi przerwami od XV w. Władcy w Moskwie pragnęli władać wszystkimi ziemiami zamieszkałymi przez Rusinów. Te w tym czasie zamieszkałe były przez Litwinów. Doszło do wojny.

batory Początkowo Litwini ponosili same straty. Rosjanie wysyłali na śmierć wielu swoich żołnierzy. Nawet Zygmunt Stary i Zygmunt August nie zdołali odzyskać utraconych ziem. Dopiero nowy król Stefan Batory odwrócił ten stan. Odzyskał Płock i część Inflant.

Moskwa w odwrocie Po śmierci Batorego Zygmunt III Waza. Który prowadził politykę swojego poprzednika. Sprzyjała mu sytuacja w samej Moskwie, wymarła dynastia Ruryrkowiczów. Na tron moskiewski próbowano nawet wsadzić polskiego kandydata. Odebrano Moskwie ziemie utracone jeszcze przez Jagiellonów.

Bitwa pod Kłuszynem Str 41

Wojna na ukrainie https://www.youtube.com/watch?v=hji3knrjhsy Powstanie chmielnickiego https://www.youtube.com/watch?v=mhagxntrq4 Y