Jan Kazimierz opanować całe państwo polskie, utworzyć z Bałtyku morze wewnętrzne, Szwecji brakowało ziem do uprawy, chęć opanowania ziem Polskich.

Transkrypt

1 Zygmunt III Waza Lekcja Temat: XVII wiek stulecie wojen. Pomiędzy polską i szwedzką gałęzią dynastii Wazów wystąpił konflikt interesów. Głównym powodem wybuchu wojen polsko-szwedzkich była rywalizacja obu państw o dominację na wybrzeżach Bałtyku i przejęcie kontroli nad handlem morskim. Wybrany poprzez wolną elekcję na króla Polski szwedzki następca tronu Zygmunt III Waza (przez swoich szwedzkich poddanych został pozbawiony należnego mu tronu r.), nie zrzekł się pretensji do tronu szwedzkiego. Bezpośrednią przyczyną wybuchu wojen była decyzja Zygmunta III o przyłączeniu szwedzkiej części Inflant Estonii, do Polski w 1600r. Wojna o Inflanty trwała do 1611 r. I, mimo wielkiego zwycięstwa wojsk polskich w bitwie pod Kircholmem w 1605 r., Inflanty zostały ostatecznie zajęte przez Szwedów w 1622 r. 1. W 1655 r. rozpoczęła się najcięższa z wojen polsko-szwedzkich, która znana jest w naszej historii jako POTOP SZWEDZKI. 2. Król szwedzki Karol X Gustaw, wykorzystując wewnętrzne konflikty Rzeczypospolitej, próbował : Jan Kazimierz opanować całe państwo polskie, utworzyć z Bałtyku morze wewnętrzne, przejąć kontrolę nad handlem bałtyckim, Szwecji brakowało ziem do uprawy, chęć opanowania ziem Polskich. Karol X Gustaw Ob. Wojciech Kossak Bitwa pod Kircholmem 1605 rok

2 3. Błyskawiczna kampania wojenna Karola Gustawa zakończyła się opanowaniem przez Szwedów Warszawy, Krakowa, (obronę ważniejszych miast i twierdz prowadził Stefan Czarniecki). 4.Jan Kazimierz 3. Pod koniec wraz wojny z królową po stronie uciekł polskiej na Śląsk, opowiedziały a wojska koronne się Dania, przeszły Austria na i stronę Rosja, zwycięskiego Karola Gustawa. które obawiały się wzrostu potęgi szwedzkiej bitwa pod Kircholmem (zwycięstwo Polaków) rozejm w Mitawie najazd Szwedów na Polskę bitwa pod Oliwą (zwycięstwo polaków) przedłużenie rozejmu w latach w Sztumskiej Wsi na 26 lat potop szwedzki Najbardziej znany z prowadzenia wojny partyzanckiej przeciw wojskom Karola X Gustawa w czasie potopu szwedzkiego, choć miał też poważny wkład w walkach podczas powstania Chmielnickiego i w trakcie wojny polsko-rosyjskiej Zaszczytny tytuł hetmana nadano mu dopiero w ostatnim roku życia. STEFAN CZARNIECKI został uwieczniony w słowach polskiego hymnu narodowego. Stefan Czarniecki 5.Oblężenie Jasnej Góry miało miejsce w czasie potopu szwedzkiego w okresie 18 listopada 27 grudnia 1655 roku Obrona Jasnej Góry obraz Januarego Suchodolskiego Augustyn Kordecki Franciszek Kondratowicz Oblężenie Jasnej Góry

3 Oblężenie Jasnej Góry, obraz z pracowni klasztornej 8 listopada 1655 Szwedzi rozpoczęli oblężenie klasztoru jasnogórskiego. Przeor klasztoru paulinów KSIĄDZ AUGUSTYN KORDECKI na początku listopada 1655 roku przezornie uznał władzę króla Szwecji Karola Gustawa, ale jednocześnie wystąpił o wstawiennictwo do polskiego króla Jana Kazimierza. Przeor miał przeczucie, żeby nie wierzyć Szwedom i najcenniejsze rzeczy z klasztoru, w tym cudowny obraz, wywiózł do klasztoru paulinów w Mochowie koło Głogówka, a na Jasnej Górze zawisła kopia obrazu. Mimo "listu żelaznego" gwarantującego nietykalność klasztoru, w dzień kiedy Szwedzi stanęli pod murami klasztoru, zażądali wpuszczenia swych wojsk na jego teren. Ogromną rolę w odpieraniu wroga, nie tylko militarną, ale również moralną, odegrał klasztor na Jasnej Górze z jej przeorem Augustynem Kordeckim, paulinami i innymi obrońcami twierdzy, dobrze umocnionej już za czasów Władysława IV, przyrodniego brata Jana Kazimierza. Triumf obrońców Jasnej Góry przypisano sprawności załogi i wytrzymałości murów. Kraj poderwał się do walki, szala zwycięstwa z czasem przechyliła się na stronę polską. Wdzięczny król Jan Kazimierz, 1kwietnia 1656 r. w uroczystym ślubowaniu w katedrze lwowskiej oddał kraj pod władzę Matki Bożej, obierając Ją za Patronkę i Królową państwa. W ostatnim okresie działań wojennych po stronie polskiej opowiedziały się Dania, Austria i Rosja, obawiały się bowiem wzrostu potęgi szwedzkiej. 6. Wojna zakończyła się pokojem w Oliwie w 1660 r. Skutki potopu szwedzkiego: - wyniszczenie ziem polskich - utrata Inflant - chaos monetarny - głód - upadek gospodarczy - osłabienie armii polskiej - spadek autorytetu króla, wzrost opozycji magnackiej - utrata zwierzchności nad Prusami Książęcymi Komisarze szwedzcy zawierają pokój z królem polskim Janem II Kazimierzem Wazą, cesarzem Leopoldem I Habsburgiem i księciem Prus Fryderykiem Wilhelmem I Hohenzollernem

4

5 DLA ZAINTERESOWANYCH POTOP SZWEDZKI - czyli inaczej najazd Szwedów na Polskę w 1655 roku w czasie II wojny północnej ( ). Formalnie został zakończony poprzez podpisanie pokoju w Oliwie w 1660 roku. Szwedzi napadli na Polskę w okresie szczególnych trudności Rzeczpospolitej, mimo, że termin rozejmu w Sztumskiej Wsi jeszcze nie upłynął (miał obowiązywać 26 lat, do 1661 roku). Jednym z zasadniczych pretekstów do rozpoczęcia wojny z Polską było dla Szwedów używanie przez króla polskiego Jana Kazimierza tytułu króla Szwecji. Poza tym ciągle nierozstrzygnięta pozostawała sprawa Inflant. Szwecja posiadała też doskonałą, zaprawioną w wojnie trzydziestoletniej armię, w której szczególnie niebezpieczna była piechota. Wojsko to, dotychczas żyjące z wojny, pozostawało bezczynne, a król - Karol Gustaw - nie miał z czego wypłacić im żołdu. Wojna z Rzeczpospolitą Obojga Narodów miała przynieść Szwedom korzyści majątkowe i zapełnić puste kasy królewskie. Królowi szwedzkiemu również sprzyjało stanowisko niektórych Polaków. Wielu magnatom nie podobał się fakt, że król Jan Kazimierz próbuje wzmocnić swoją pozycję w państwie. Liczyli na to, że Karol X Gustaw zachowa ich przywileje i dlatego byli wstanie go poprzeć. Wojna polsko-szwedzka przyniosła ogromne spustoszenie kraju. Polska wyszła z tej wojny ze zrujnowaną gospodarką, stratami demograficznymi i ludnościowymi (skutek walk, głodu i chorób). Rzeczpospolita Obojga Narodów była osłabiona politycznie. Utraciła zwierzchność nad Prusami Książęcymi i Inflantami, straciła swoją pozycję na arenie międzynarodowej. Okupacja prawie całego kraju przez wojska nieprzyjaciela przyniosła straty materialne i kulturowe. Twierdze i zamki były niszczone - choć w większości poddawały się bez stawiania oporu, do Szwecji wywożono zbiory biblioteczne, zawartości skarbców, relikwie świętych, a nawet części architektoniczne budowli. Na ziemiach polskich pojawiło się zjawisko ksenofobii - niechęci do obcych narodów. Tekst z Internetu Ob. Jan Matejko Śluby lwowskie Jana Kazimierza