Informacje prasowe sieci Eurydice Kluczowe dane dotyczące nauczania języków w szkołach w Europie Ján Figel, komisarz UE ds. edukacji, kształcenia, kultury i młodzieży, powiedział: Chociaż obserwujemy pewne postępy, nadal można wiele zrobić, aby wszystkim uczniom dać możliwość uczenia się w szkole dwóch języków obcych. Taki cel państwa członkowskie postawiły sobie w Barcelonie w 2002 r. Cel ten jest obecnie uznawany za jedną z ośmiu kluczowych kompetencji w uczeniu się przez całe życie, zaproponowanych przez Radę i Parlament Europejski w grudniu 2006 r. Leonard Orban, komisarz UE ds. wielojęzyczności, dodał: Wielojęzyczność dotyczy całego społeczeństwa europejskiego. Rozpoczyna się w szkole, ale stale ją rozwijamy, ponieważ musimy uczyć się nowych języków, aby zwiększać spójność społeczną i dobrobyt. Jest to tematem niedawnego komunikatu Komisji «Wielojęzyczność: atut dla Europy i wspólne zobowiązanie» i cieszę się, że został on poparty dzisiejszą rezolucją Rady w sprawie wielojęzyczności. Publikacja Kluczowe dane dotyczące nauczania języków w szkołach w Europie jest wynikiem ścisłej współpracy pomiędzy Europejskim Biurem Eurydice, biurami krajowymi Eurydice i Eurostatem. W rezultacie możliwe było powiązanie informacji z różnych źródeł, a efektem współpracy jest wnikliwy opis stanu nauczania języków obcych w Europie, który ilustruje ponad 40 wskaźników. Publikacja analizuje różne aspekty zagadnienia: od nauczania języka obcego w bardzo wczesnym wieku, różnorodności nauczanych języków, czasu nauczania języków obcych na różnych poziomach edukacyjnych, aż po kształcenie nauczycieli języków obcych. Dane w raporcie dotyczą roku szkolnego 2006/07 i obejmują sektor szkół publicznych i prywatnych dotowanych przez państwo. Niektóre z tendencji dotyczących zjawiska nauczania języków były analizowane przez sieć Eurydice już od 1984 roku, co pozwoliło na przyjrzenie się im z perspektywy historycznej. Dodatkowo wykorzystano również część wyników z badań PISA (2006), by poznać lepiej problematykę wielojęzyczności w domu i w szkole. Najważniejsze ustalenia: 1) Nauczanie języków obcych rozpoczyna się w coraz młodszym wieku, ale czas przeznaczany na nie w szkole podstawowej jest ograniczony. Przez ostatnie trzydzieści lat obserwuje się coraz wcześniejsze wprowadzanie nauczania języka obcego jako przedmiotu obowiązkowego. W niemal wszystkich krajach europejskich obowiązkowa nauka języka obcego rozpoczyna się obecnie w szkole podstawowej. W większości przypadków dzieci zaczynają uczyć się języka obcego w wieku 8-10 lat, niekiedy nawet wcześniej: we wszystkich wspólnotach autonomicznych w Hiszpanii, a także w niemieckojęzycznej wspólnocie Belgii dzieci rozpoczynają naukę języka obcego w wieku 3 lat.
Zmiany dotyczące czasu trwania obowiązkowej nauki języka obcego (przedszkole, szkoła podstawowa, szkoła średnia ogólnokształcąca) Wiek 1984 1994 2003 2007 Nauczanie języka obcego jest wprowadzane Brak obowiązkowego nauczania języka obcego Źródło: Eurydice Informacje dodatkowe Polska: Od roku 2008/09 została wprowadzona obowiązkowa nauka języka obcego dla uczniów w wieku 7 do 10 lat. Jednakże czas poświęcany na nauczanie języka obcego w szkołach podstawowych pozostaje ograniczony (zwykle mniej niż 10% całkowitego czasu nauczania) i różni się znacznie zależnie od kraju. Ilość czasu poświęcanego na nauczanie języka obcego jest zazwyczaj większa w gimnazjum, niż w szkole podstawowej. 2
Minimalna liczba godzin nauczania języków obcych jako przedmiotów obowiązkowych na poziomie szkoły podstawowej i gimnazjum (godziny zegarowe), 2006/07 UK ( 1 ): UK-ENG/WLS/NIR Źródło: Eurydice. BE de CZ DE LU BE fr BE nl BG DK EE IE EL ES FR IT CY LV LT c c 121 728 728 256 261 261 261 300 113 113 113 394 432 340 198 396 144 327 40 2 376 2 376 364 425 485 1 079 347 347 376 600 620 705 1 072 473 293 450 792 495 372 428 808 1 437 1 403 485 1 153 1 213 1 335 608 608 637 900 733 818 1 184 866 725 790 990 891 516 755 847 3 813 3 779 MT AT RO UK UK- LI HU NL PL PT SI SK FI SE IS NO TR ( 1 ) SCT c 109 791 791 120 120 215 116 116 315 228 216 150 150 150 328 : 1 201 1 078 1 079 510 630 242 435 696 580 350 630 398 504 450 660 720 453 : 1 310 1 868 1 869 630 750 456 812 696 665 630 626 480 720 600 810 870 781 576 Poziom szkoły podstawowej Poziom gimnazjum Ogółem (podstawowa + gimnazjum) Przedmiot obowiązkowy o dowolnej liczbie godzin Języki obce nie są przedmiotami obowiązkowymi 2) Coraz więcej krajów wprowadza w szkole nauczanie dwóch języków obcych. Nauczanie przynajmniej dwóch języków obcych od najmłodszych lat nie odbywa się wprawdzie we wszystkich krajach, jednak wyniki badania pokazują, że w większości krajów uczniowie otrzymują taką możliwość w szkole średniej. 3
Nauczanie dwóch języków obcych na poziomie przedszkola, szkoły podstawowej, gimnazjum i liceum ogólnokształcacego, 2006/07 Minimum dwa języki obce: Obowiązkowe dla wszystkich Prawo do nauki dla wszystkich Obowiązkowe bądź prawo do nauki dla wszystkich Obowiązkowe bądź prawo do nauki dla niektórych przez przynajmniej rok w trakcie kształcenia obowiązkowego w pełnym wymiarze wyłącznie po zakończeniu kształcenia obowiązkowego w pełnym wymiarze w trakcie bądź po zakończeniu kształcenia obowiązkowego w pełnym wymiarze Źródło: Eurydice. Informacje dodatkowe Irlandia: Nauczanie języków obcych nie jest obowiązkowe. Oficjalne języki angielski i irlandzki są obowiązkowe dla wszystkich uczniów, ale nie są językami obcymi. Polska: Od roku 2009 przewidziana jest nauka dwóch języków obcych dla uczniów w wieku 13-19 lat. W latach 2006/07 nauczanie języka obcego w szkole przez co najmniej jeden rok było obowiązkowe we wszystkich krajach biorących udział w badaniu, za wyjątkiem Irlandii i Szkocji. W większości krajów około połowa uczniów w szkole podstawowej uczy się co najmniej jednego języka obcego. Średnia liczba języków obcych przypadająca na jednego ucznia, poziom gimnazjum i liceum (ISCED 2 i 3), 2005/06 EU - 27 BE fr ISCED 2 ISCED 3 BE BE de nl BG CZ DK DE EE IE EL ES FR IT CY LV LT LU HU M T NL AT PL PT RO SI SK FI SE UK IS LI NO TR ISCED 1.4 1.0 : 1.4 1.3 1.1 2.0 1.3 2.0 1.0 1.9 1.4 1.5 1.7 1.9 1.6 1.8 2.5 1.0 2.2 2.7 1.1 1.1 1.9 2.0 1.3 1.2 2.2 1.7 1.0 2.1 : 1.6 : 2 ISCED 1.6 1.8 : 2.5 1.8 2.1 2.2 1.4 2.3 0.9 1.1 1.2 2.0 1.3 1.7 1.8 1.6 3.0 1.4 1.0 2.6 1.9 1.8 0.7 1.9 2.0 2.0 2.7 2.1 0.6 1.9 : 1.6 0.7 3 Source: Eurostat, UOE. Polska: dane dotyczą uczniów uczących się w pełnym wymiarze godzin. 4
3) Języka angielskiego uczy się 90% uczniów w Europie. W 13 krajach europejskich język angielski jest obowiązkowym pierwszym językiem obcym. Nawet jeżeli zapewniony jest wybór, uczniowie i ich rodzice zwykle wybierają język angielski, który jest obecnie najczęściej nauczanym językiem w szkole podstawowej. Języka angielskiego w trakcie obowiązkowej nauki szkolnej uczy się 90% wszystkich uczniów w Europie. Jeżeli nauczany jest drugi język obcy, najczęściej wybierane są francuski i niemiecki. Obowiązkowe języki obce określone przez centralne władze oświatowe (kształcenie obowiązkowe w pełnym wymiarze), 1982/83, 1992/93, 2002/03 i 2006/07 BE fr BE de BE nl BG CZ DK DE EE IE EL ES FR IT CY LV LT LU 2006/07 2002/03 1992/93 1982/83 UK-ENG/ UK- HU MT NL AT PL PT RO SI SK FI SE WLS/NIR SCT IS LI NO TR 2006/07 fi/sv da 2002/03 fi/sv da 1992/93 fi/sv da 1982/83 fi/sv da angielski francuski niemiecki rosyjski Brak określenia konkretnych języków jako obowiązkowych Brak języków obcych jako przedmiotów obowiązkowych 4) Niewiele krajów zaleca mobilność jako część kształcenia nauczycieli. Nauczanie języków obcych w szkole podstawowej prowadzone jest często przez nauczycieli nauczania początkowego. W szkole średniej stopień specjalizacji nauczycieli różni się znacznie zależnie od kraju. Większość krajów objętych badaniem zaleca, aby wykształcenie przyszłych nauczycieli zawierało komponent teoretyczny i praktyczny, jednak wymóg mobilności przyszłych nauczycieli jest raczej wyjątkiem, niż regułą. 5
Zalecenia dotyczące treści nauczania w zakresie kształcenia nauczycieli języków obcych posiadających kwalifikacje do pracy na poziomie szkoły podstawowej i gimnazjum, 2006/07 ISCED 1 Brak zaleceń Zalecenia dla: Nauczycieli przedmiotu i/lub kilku przedmiotów Nauczycieli przedmiotów zintegrowanych Nauczycieli kształcących się za granicą BE fr Zalecenia dotyczące treści nauczania w kształceniu nauczycieli: przedmiotów zintegrowanych oraz przedmiotu bądź kilku przedmiotów przedmiotu bądź kilku przedmiotów BE BG IE FR LT HU AT SI NO DE EL ES IT LV MT PL PT FI UK de Nauka jednego bądź kilku języków. Teoretyczna wiedza na temat nauczania języków obcych. Praktyki nauczycielskie w szkole. Okres spędzony w kraju, gdzie język nauczany przez nauczyciela jest językiem ojczystym. Source: Eurydice. Informacje o publikacji: Tytuł: Key Data on Teaching Languages at School in Europe 2008 Edition (Kluczowe dane dotyczące nauczania języków w szkołach w Europie). Data publikacji: październik 2008. Publikacja jest dostępna w języku angielskim na stronach internetowych Eurydice: http://www.eurydice.org Publikacja jest także dostępna w wersji francuskiej. Wersja drukowana (publikacjezpłatna) jest dostępna na zamówienie w: Krajowe Biuro Eurydice Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji ul. Mokotowska 43 00-551 Warszawa tel. 022 246 31 370 e-mail: eurydice@frse.org.pl EURYDICE, sieć informacji o edukacji w Europie, istnieje od 1980 roku, a w latach 1995-2000 była częścią programu Socrates. Obecnie znajduje się w strukturze programu Uczenie się przez całe życie. Sieć składa się z biur krajowych utworzonych przez ministerstwa edukacji poszczególnych krajów i z biura europejskiego utworzonego przez Komisję Europejską (Dyrekcja Generalna ds. Edukacji i Kultury). EURYDICE, pracując dla twórców polityki edukacyjnej i świata edukacji, przygotowuje i publikuje opisowe analizy systemów edukacji, studia porównawcze na tematy będące przedmiotem zainteresowania Unii Europejskiej i wskaźniki dotyczące różnych poziomów edukacji. 6