Roczny plan pracy z wiedzy o społeczeństwie zintegrowany z serią KOSS Część pierwsza Przykładowe wymagania na oceny z zakresu podstawowego (na ocenę dopuszczająca i dostateczną) oraz z zakresu ponadpodstawowego (na ocenę dobrą i bardzo dobrą), na lekcjach wiedzy o społeczeństwie drugiej klasie gimnazjum. Opanowanie całości materiału nauczania z podręcznika szkolnego daje możliwość uzyskania oceny bardzo dobrej, a jeśli uczeń oprócz tego ma jeszcze znaczące osiągnięcia np. w konkursach, które wykraczają poza podręcznik, wówczas otrzymuje ocenę celującą. Temat lekcji Jak zdobywać informacje i jak z nich korzystać? O porozumiewaniu się i nieporozumieniach. Bez współpracy ani rusz! Wymagania programowe podstawowe Wymagania programowe ponadpodstawowe Uczennica/Uczeń: Uczennica/Uczeń: - znajduje i wykorzystuje informacje na temat życia publicznego - wymienia główne źródła, z których można czerpać informacje na tematy związane z życiem publicznym; - odróżnia opinię od faktu - wyraża własne zdanie w wybranych sprawach publicznych i uzasadnia je; - umie sformułować własną opinię w sprawach - omawia i stosuje zasady komunikowania się oraz współpracy w grupie (np. bierze udział publicznych i poprzeć ją racjonalnymi w dyskusji, zebraniu, we wspólnym działaniu) argumentami; - potrafi wymienić i stosować zasady dobrej dyskusji; - omawia i stosuje zasady komunikowania się oraz współpracy w grupie (np. bierze udział w dyskusji, zebraniu, we wspólnym działaniu), - przedstawia i stosuje podstawowe sposoby rozwiązywania konfliktów w grupie i między grupami; - wyjaśnia na przykładach, jak można zachować dystans wobec nieaprobowanych przez siebie zachowań grupy lub jak im się przeciwstawić - wyjaśnia, co ułatwia porozumiewanie się - umie wskazać, do jakiej grupy należy i określić, jakie płyną z tego korzyści; - wymienia typowe role grupowe i rozpoznaje je w swoim otoczeniu; - określa, od czego zależy dobra atmosfera i współpraca w grupie Trudne decyzje. - wymienia i stosuje podstawowe sposoby podejmowania wspólnych decyzji - umie rozpoznawać (w życiu własnym i życiu publicznym) sytuacje wymagające podjęcia decyzji; - potrafi przedstawić i stosować podstawowe sposoby podejmowania decyzji dotyczących grupy; - wskazuje wady i zalety różnych sposobów podejmowania decyzji; - ocenia efektywność poszczególnych sposobów podejmowania decyzji Negocjacje zamiast kłótni. - wymienia i stosuje podstawowe sposoby podejmowania wspólnych decyzji; - przedstawia i stosuje podstawowe sposoby rozwiązywania konfliktów w grupie i między grupami; - umie rozpoznać - na przykładzie - stanowiska oraz interesy stron konfliktu i wskazać możliwe sposoby jego rozwiązania; - potrafi wskazać i stosować trzy style zachowania
Człowiek istota społeczna Reguły gry społecznej. Szkoła jako wspólnota. - podaje przykłady zbiorowości, grup, społeczności i wspólnot; charakteryzuje rodzinę i grupę rówieśniczą jako małe grupy; - rozpoznaje role społeczne, w których występuje, oraz związane z nimi oczekiwania; - wyjaśnia, jak tworzą się podziały w grupie i społeczeństwie (np. na swoich i obcych ) oraz podaje możliwe sposoby przeciwstawiania się przejawom nietolerancji - wyjaśnia na przykładach znaczenie podstawowych norm współżycia między ludźmi, w tym wzajemności, odpowiedzialności i zaufania; - rozpoznaje role społeczne, w których występuje, oraz związane z nimi oczekiwania; - wyjaśnia, jak tworzą się podziały w grupie i w społeczeństwie (np. na swoich i obcych ) oraz podaje możliwe sposoby przeciwstawiania się przejawom nietolerancji - podaje przykłady zbiorowości, grup, społeczności i wspólnot; charakteryzuje rodzinę i grupę rówieśniczą jako małe grupy; - charakteryzuje życie społeczności szkolnej, w tym rolę samorządu uczniowskiego; - wyjaśnia, na czym polega przestrzeganie praw ucznia w sytuacji konfliktowej w grupie i między grupami; - wskazuje możliwe rozwiązania sporów dotyczących życia szkolnego - wyjaśnia, czym jest: społeczeństwo, zbiorowość, wspólnota, grupa społeczna, oraz podaje ich przykłady; - wskazuje, do jakich wspólnot i grup należy; - ocenia, jaka rolę odgrywają w życiu inni ludzie i jakie więzi go z nimi łączą; - wyjaśnia - na przykładach jak tworzą się podziały na swoich i obcych ; - umie scharakteryzować rodzinę jako małą grupę społeczną, odwołując się do różnych modeli życia rodzinnego - wyjaśnia, jakie znaczenie mają wzajemność, odpowiedzialność, zaufanie i tolerancja w relacjach międzyludzkich; - wymienia rodzaje i źródła norm; - wskazuje sytuacje łamania norm i określa skutki takiego postępowania; - określa, jakie normy są odpowiednie w danej sytuacji społecznej; - podaje możliwe sposoby przeciwstawiania się nietolerancji; - określa, co to są obowiązki i z czego wynikają; - analizuje różne obowiązki i przewiduje konsekwencje ich wypełniania i niewypełniania; - określa, na czym polega odpowiedzialność i co to znaczy być za coś odpowiedzialnym - przedstawia członków społeczności szkolnej i wyjaśnia, na czym polega ich odpowiedzialność za funkcjonowanie szkoły; - wyjaśnia, co to jest samorząd uczniowski; - interpretuje zapisy statutu własnej szkoły dotyczące uprawnień samorządu uczniowskiego; - ocenia przydatność samorządu działającego w jego szkole w rozwiązywaniu problemów uczniów; - wyjaśnia, w jaki sposób w szkole wybierane są
Jak żyją Polacy? Moja gmina i mój samorząd. Jakie są zadania samorządu gminnego? - charakteryzuje odwołując się do przykładów wybrane warstwy społeczne, grupy zawodowe i style życia; - omawia problemy i perspektywy życiowe młodych Polaków (na podstawie samodzielnie zebranych informacji); - przedstawia wybrany problem społeczny ważny dla młodych mieszkańców swojej miejscowości i rozważa jego możliwe rozwiązania s. 53 - podaje nazwę swojego powiatu i województwa i umie zlokalizować je na mapie Polski; - uzasadnia potrzebę samorządności w państwie demokratycznym oraz podaje przykłady działania samorządów zawodowych i samorządów mieszkańców; - wyjaśnia, na czym polegają zasady decentralizacji i pomocniczości; odnosi je do przykładów z życia własnego regionu i miejscowości; - przedstawia podstawowe informacje o swojej gminie, wydarzenia i postaci z jej dziejów s.63; - porównuje na wybranych przykładach zakres działania samorządu wojewódzkiego z zakresem działania wojewody; - przygotowuje plakat, folder, stronę internetową lub inne materiały promujące gminę, okolicę albo region s.63; - przedstawia sposób wybierania samorządu powiatowego i wojewódzkiego oraz ich przykładowe zadania - wymienia najważniejsze zadania samorządu gminnego i wykazuje, jak to odnosi się do jej/jego codziennego życia ; - przedstawia sposób wybierania i działania władz gminy, w tym podejmowania decyzji w sprawie budżetu władze samorządu, oraz ocenia, na ile wybory te są autentyczne i demokratyczne; - wymienia, jakie prawa mu przysługują, oraz wskazuje sposoby działania, jeśli zostaną one naruszone - umie scharakteryzować na przykładzie wybraną warstwę społeczną i grupę zawodową oraz jej styl życia; - rozpoznaje i definiuje najważniejsze problemy społeczne społeczeństwa polskiego; - umie rozpoznać i zaprezentować problemy dotyczące młodych ludzi w ich lokalnym środowisku oraz podać propozycję rozwiązań; - potrafi samodzielnie wyszukiwać i interpretować informacje dotyczące perspektyw życiowych młodych Polaków - podaje przykłady samorządów zawodowych i samorządów mieszkańców; - wyjaśnia, co to jest samorząd terytorialny; - wyjaśnia na przykładzie własnej miejscowości na czym polegają zasady decentralizacji i oraz pomocniczości; - podaje przykłady ponadgminnych władz samorządowych oraz wyjaśnia, jak są wybierane; - podaje podstawowe informacje o swoim sąsiedztwie (środowisku lokalnym, wsi, osiedlu) i lokalizuje je na mapie gminy; - umie zaprezentować wybrane informacje dotyczące walorów swojego regionu; - wyjaśnia, z czego wynikają konflikty w gminie - wskazuje, co wchodzi w skład majątku jej/jego gminy; - wymienia kilka przykładów zadań realizowanych przez władze własnej gminy oraz ocenia sposób realizowania tych zadań; - umie opracować pytania do ankiety badającej jakość realizacji zadań przez gminę; - wyjaśnia, co to jest budżet gminy;
Z wizytą w urzędzie gminy. Kto rządzi w gminie? Różne oblicza państwa. Demokracja co to takiego? - wymienia najważniejsze zadania samorządu gminnego i wykazuje, jak to odnosi się do jej/jego codziennego życia ; - nawiązuje kontakt z lokalnymi instytucjami publicznymi i organizacjami pozarządowymi oraz podejmuje współpracę z jedną z nich (na miarę swoich możliwości) s.73; - potrafi napisać podanie lub krótki list w sprawie publicznej i wypełnić prosty druk urzędowy s.73; - odwiedza urząd gminy i dowiaduje się, w jakim wydziale można załatwić wybrane sprawy - przedstawia sposób wybierania i działania władz gminy, w tym podejmowania decyzji w sprawie budżetu; - przedstawia sposób wybierania samorządu powiatowego i wojewódzkiego oraz ich przykładowe zadania; - nawiązuje kontakt z lokalnymi instytucjami publicznymi i organizacjami pozarządowymi oraz podejmuje współpracę z jedną z nich (na miarę swoich możliwości) - wymienia podstawowe cechy i funkcje państwa oraz wyjaśnia, czym jest władza państwowa; - wskazuje różnice w sytuacji obywatela w ustroju demokratycznym, autorytarnym i totalitarnym - wyjaśnia zasady: większości, pluralizmu i poszanowania praw mniejszości w państwie demokratycznym; - porównuje demokrację bezpośrednią z przedstawicielską oraz większościową z konstytucyjną (liberalną); - wyjaśnia, czym są prawa człowieka i uzasadnia ich znaczenie we współczesnej demokracji - podaje przykłady dochodów i wydatków gminy; - podaje przykłady wykorzystania funduszy unijnych w swojej gminie - umie podać, gdzie mieszczą się urzędy gminy i powiatu oraz przykłady spraw, które można tam załatwić; - umie napisać krótki list oraz podanie do urzędu w wybranej sprawie; - potrafi sformułować kilka praktycznych rad dotyczących załatwienia spraw urzędowych - wymienia wykonawcze i uchwałodawcze organy władzy w gminie, - opisuje, w jaki sposób wybierana jest rada gminy; - umie uzyskać w urzędzie informacje dotyczące procedury załatwiania wybranej sprawy; - wyjaśnia, dlaczego warto kontrolować działania wybranych przedstawicieli gminy; - uzasadnia znaczenie wyborów samorządowych; - wyjaśnia, na czym polega kampania wyborcza; - umie utworzyć mini program wyborczy związany z potrzebami swojej gminy, powiatu i/lub województwa - wskazuje źródła władzy państwowej; - wyjaśnia, co to jest państwo i jakie pełni funkcje; - porównuje sytuację obywatela w ustroju demokratycznym, autorytarnym i totalitarnym; - podaje przykłady państwa demokratycznego, autorytarnego i totalitarnego - wyjaśnia pojęcie demokracja ; - wymienia typy demokracji (bezpośrednia i przedstawicielska, większościowa i konstytucyjna) oraz wskazuje różnice pomiędzy nimi; - wskazuje najważniejsze zasady obowiązujące w demokracji (większości, pluralizmu i poszanowania praw mniejszości) oraz wyjaśnia, na czym one polegają; - wyjaśnia, co to są prawa człowieka i dlaczego
Demokratyczne spory. Krótka historia długiej drogi. Obywatel kto to taki? Jak obywatele uczestniczą w życiu publicznym? - wyjaśnia, czym są prawa człowieka i uzasadnia ich znaczenie we współczesnej demokracji; - rozważa oraz ilustruje przykładami zalety i słabości demokracji - wskazuje najważniejsze tradycje demokracji (antycznej, europejskiej, amerykańskiej, polskiej); - wyjaśnia, czym są prawa człowieka i uzasadnia ich znaczenie we współczesnej demokracji; - rozważa oraz ilustruje przykładami zalety i słabości demokracji - wyjaśnia, jak człowiek staje się obywatelem w sensie formalnym (prawo ziemi, prawo krwi, nadanie obywatelstwa); - podaje przykłady uprawnień i obowiązków wynikających z posiadania polskiego obywatelstwa; - przedstawia cechy dobrego obywatela, odwołując się do postaci historycznych i współczesnych, wykazuje znaczenie postaw i cnót obywatelskich - przedstawia główne podmioty życia publicznego (obywatele, zrzeszenia obywatelskie, media, politycy i partie, władza, instytucje publiczne, biznes) i pokazuje, jak współdziałają i konkurują one ze sobą w życiu publicznym; - wyjaśnia, podając przykłady, jak obywatele mogą wpływać na decyzje władz na poziomie lokalnym, krajowym, europejski, światowym; państwo demokratyczne nie może się bez ich przestrzegania obyć - wymienia podstawowe wartości demokratyczne oraz określa ich znaczenie w życiu jednostki oraz państwa; - podaje przykłady sytuacji, w których wartości te stoją ze sobą w sprzeczności; - wymienia sposoby rozwiązywania sporów w demokratycznym państwie; - wyjaśnia, czym się różnią i jaką rolę odgrywają w życiu publicznym kompromis i konsensus, - podaje przykłady ograniczenia wolności słowa w państwie demokratycznym; - umie sformułować i zestawić argumenty za i przeciw ograniczeniu wolności słowa; - wskazuje i ocenia zalety i wady ustroju demokratycznego - wymienia najważniejsze zasady demokracji; - określa historyczny kontekst podstawowych zasad demokracji; - wskazuje najważniejsze tradycje demokracji (antycznej, europejskiej, amerykańskiej, polskiej) i krótko je charakteryzuje; - wymienia ważne dla rozwoju polskiej demokracji momenty i wydarzenia; - wskazuje na przykładzie Polski przykłady łamania zasad demokracji - wyjaśnia, jak człowiek staje się obywatelem w Polsce i w innych krajach; - wymienia najważniejsze cnoty obywatelskie - wyjaśnia, dlaczego ważne jest przestrzeganie zasad etycznych przez poszczególne podmioty życia publicznego; - rozpoznaje różne formy uczestnictwa obywatelskiego w życiu publicznym oraz umie
Stowarzyszenie, czyli razem raźniej. Marsz na wybory! Opinia, z którą trzeba się liczyć. Środki masowego przekazu czwarta władza? - opracowuje indywidualnie lub w zespole projekt uczniowski (s. 121) dotyczący rozwiązania jednego z problemów społeczności szkolnej albo lokalnej i w miarę możliwości go realizuje (np. jako wolontariuszka/wolontariusz); - uzasadnia potrzebę przestrzegania zasad etycznych w życiu publicznym i podaje przykłady skutków ich łamania - przedstawia przykłady działania organizacji pozarządowych i społecznych (od lokalnych stowarzyszeń do związków zawodowych i partii politycznych) oraz uzasadnia ich znaczenie dla obywateli; - wyjaśnia, podając przykłady, jak obywatele mogą wpływać na decyzje władz na poziomie lokalnym, krajowym, europejski, światowym; - przedstawia argumenty przemawiające za udziałem w wyborach lokalnych, krajowych i europejskich; - wymienia zasady demokratycznych wyborów i stosuje je w głosowaniu w szkole; - wskazuje, czym powinien kierować się obywatel, który podejmuje decyzje wyborcze; - krytycznie analizuje ulotki, hasła i spoty wyborcze - uzasadnia, posługując się przykładami, znaczenie opinii publicznej we współczesnym świecie; - odczytuje i interpretuje wyniki wybranego sondażu opinii publicznej; - omawia funkcje i wyjaśnia znaczenie środków masowego przekazu w życiu obywateli; - charakteryzuje prasę, telewizję, radio i Internet jako środki masowej komunikacji oraz omawia wybrany tytuł, stację albo portal ze względu na specyfikę przekazu i odbiorców; - wyszukuje w mediach wiadomości na dany temat; - wskazuje różnice między przekazami i odróżnia informacje od komentarzy; - krytycznie analizuje przekaz reklamowy scharakteryzować wybraną przez siebie formę; - umie sformułować argumenty przekonujące do aktywności publicznej - wyjaśnia, co to jest stowarzyszenie oraz kto i po co może je założyć; - wyjaśnia odwołując się do konkretnych przykładów dlaczego stowarzyszenia odgrywają tak wielką rolę w demokratycznym społeczeństwie; - wymienia najważniejsze związki zawodowe działające w Polsce; - wyjaśnia, po co powstają związki zawodowe oraz wskazuje przykłady ich działania - wyjaśnia, kto w Polsce ma prawo wyborcze (bierne i czynne); - wyjaśnia pojęcia: wybory powszechne, bezpośrednie, tajne, równe; - wyjaśnia, co to jest kampania wyborcza i jakie są ich cele, - krytycznie analizuje hasła i plakaty towarzyszące kampanii wyborczej; - umie sformułować argumenty zachęcające do udziału w wyborach - wyjaśnia, co to jest opinia publiczna i określa jaką funkcję pełni w państwie demokratycznym; - wskazuje czynniki uczestniczące w kształtowaniu opinii publicznej; - przedstawia sposoby badania opinii publicznej; - przygotowuje i przeprowadza w szkole własne badanie sondażowe - wyjaśnia rolę środków masowego przekazu w ustroju demokratycznym; - opisuje, na czym polega i z czego wynika selektywność i stronniczość przekazu oraz jak się przed nimi bronić; - porównuje konkretne informacje przedstawione w różnych mediach;
Naród i państwo. Mniejszości narodowe w Polsce. Co to znaczy być patriotą? Cień Zagłady. - wyjaśnia, co dla niej/niego oznacza być Polką/Polakiem (lub członkinią/członkiem innej wspólnoty narodowej) i czym obywatelstwo różni się od narodowości; - wyjaśnia, co to jest Polonia oraz w jaki sposób Polacy żyjący za granicą podtrzymują swoją więź z ojczyzną; - rozważa, odwołując się do przykładów historycznych i współczesnych, w jaki sposób stereotypy i uprzedzenia utrudniają dziś relacje między narodami - wyjaśnia, uwzględniając wielonarodowe tradycje Polski, jaki wpływ na kształtowanie narodu mają wspólne dzieje, kultura, język i tradycja; - wymienia mniejszości narodowe i etniczne oraz grupy migrantów ( w tym uchodźców) żyjące obecnie w Polsce i przedstawia przysługujące im prawa, na podstawie samodzielnie zebranych materiałów (s.156) charakteryzuje jedną z tych grup (jej historię, kulturę, obecna sytuację); - rozważa, odwołując się do przykładów historycznych i współczesnych, w jaki sposób stereotypy i uprzedzenia utrudniają dziś relacje między narodami - wyjaśnia, co łączy człowieka z małą i wielką ojczyzną, a także omawia te więzi na własnym przykładzie; - uzasadnia, że można być równocześnie Polakiem, Europejczykiem i członkiem społeczności światowej; - wyjaśnia, odwołując się do wybranych przykładów, czym według niej/niego jest patriotyzm; - porównuje tę postawę z nacjonalizmem, szowinizmem i kosmopolityzmem - wykazuje, odwołując się do Holocaustu oraz innych zbrodni przeciw ludzkości, do jakich konsekwencji może prowadzić skrajny nacjonalizm; - rozważa, odwołując się do przykładów historycznych i współczesnych, w jaki sposób stereotypy i uprzedzenia utrudniają dziś relacje między narodami - odróżnia komentarz od informacji; - wyjaśnia, co to jest reklama oraz przedstawia jej najważniejsze funkcje; - wskazuje na przykładach techniki perswazyjne stosowane przez twórców reklam - wyjaśnia, co to jest naród i jakie czynniki go kształtują; - wyjaśnia, co to jest Polonia oraz wskazuje miejsca jej największych skupisk; - podaje przykłady podtrzymywania przez środowiska polonijne więzi z ojczyzną - wyjaśnia, co to są mniejszości narodowe oraz podaje ich przykłady w Polsce; - wskazuje czynniki kształtujące naród; - zgromadził informacje na temat wybranej mniejszości narodowej, opracował je i zaprezentował; - wyjaśnia, co to jest stereotyp oraz wskazuje na przykładach w jaki sposób utrudnia on relacje miedzy narodami - porównać na podstawie więzi odczuwanych przez siebie jakie znaczenie dla ludzi mają wielka i mała ojczyzna; - wyjaśnić, na czym polega patriotyzm; - podać przykłady postawy patriotycznej we współczesnym świecie, - wskazać różnice między postawami: patriotyczną, nacjonalistyczną i szowinistyczną; - wyjaśnia, jak rozumie pojęcie małej ojczyzny - porównuje cechy patriotyzmu z cechami nacjonalizmu i szowinizmu; - wskazuje przykłady skrajnego nacjonalizmu we współczesnym świecie