Zakład Sieci Z-2 Model zintegrowanej infrastruktury teleinformatycznej dla potrzeb administracji publicznej, ratownictwa, bezpieczeństwa i porządku publicznego oraz zarządzania w sytuacjach kryzysowych. 02.30.006.6 Warszawa, grudzień 2006
Model zintegrowanej infrastruktury teleinformatycznej dla potrzeb administracji publicznej, ratownictwa, bezpieczeństwa i porządku publicznego oraz zarządzania w sytuacjach kryzysowych. Zadanie 1. Koncepcja modelowej, zintegrowanej infrastruktury teleinformatycznej dla potrzeb administracji publicznej, ratownictwa, bezpieczeństwa i porządku publicznego oraz zarządzania w sytuacjach kryzysowych. Zadanie 2. Zastosowanie technik modelowania i symulacji do opracowania metod optymalizacji struktury teleinformatycznej tworzącej platformę integrującą systemy, sieci i usługi. Praca nr 02.30.006.6 Słowa kluczowe (maksimum 5 słów): krajowa infrastruktura krytyczna, zarządzanie w sytuacjach kryzysowych, sieci nowej generacji, sprawność techniczna, symulacja komputerowa Kierownik pracy: dr inż. Waldemar Szczęsny Wykonawcy pracy: mgr inż. Waldemar Latoszek mgr inż. Jerzy Paczocha dr inż. Waldemar Szczęsny Kierownik Zakładu: mgr inż. Dariusz Gacoń Copyright by Instytut Łączności, Warszawa 2006
Wstęp Sprawozdanie obejmuje kompleksowy zakres zagadnień związany z opracowaniem wymagań na zintegrowaną infrastrukturę teleinformatyczną dla potrzeb administracji publicznej, ratownictwa, bezpieczeństwa i porządku publicznego oraz zarządzania w sytuacjach kryzysowych. Do realizacji zadań badawczych wdrożono cykl projektowy począwszy od rozpoznania zagadnienia, określenia potrzeb, wyboru sposobu realizacji oraz wymiarowania sieci z wykorzystaniem symulacji komputerowej. W pracy został wdrożony program symulacyjny OPNET. Zastosowana metodyka w niniejszej pracy będzie mogła być adaptowana dla innych obszarów zastosowań. Praca składała się z dwóch zadań. W zadaniu 1 określono strukturę sieci, sposób jej budowy oraz funkcje usługowe, których wybrane elementy zostały poddane badaniom symulacyjnym z wykorzystaniem programu OPNET w zadaniu 2. Celem projektu było: 1. Opracowanie modelu platformy komunikacyjnej o zasięgu krajowym integrującej sieci i usługi teleinformatyczne dla potrzeb administracji publicznej, ratownictwa, bezpieczeństwa i porządku publicznego oraz zarządzania w sytuacjach kryzysowych, jako podstawy dla określenia strategii i kierunków budowy ogólnokrajowych sieci i systemów teleinformatycznych. 2. Opracowanie procedur optymalizacji infrastruktury teleinformatycznej z zastosowaniem technik modelowania i symulacji komputerowej OPNET. Przewiduje się, że wyniki pracy będą mogły być wykorzystane w realizacji usług doradczych dotyczących budowy systemu teleinformatycznego dla potrzeb ratownictwa w zakresie m. in. z przyjmowaniem i przekierowaniem zgłoszeń alarmowych na nr 112. Ustawodawca wprowadził okres dostosowawczy na uruchomienie Centrum Powiadamiania Ratunkowego nowego typu w każdym województwie do końca 2010 r. CPR w nowej formule będzie stanowiskiem przekierowującym zgłoszenia do dyspozytorów poszczególnych służb na terenie danego województwa. W czteroletnim okresie przejściowym będzie zweryfikowana w praktyce skuteczność funkcjonowania nowych CPR-ów m.in. poprzez uruchomienie w wybranych województwach programów pilotażowych. Praca wychodzi naprzeciw obecnie wprowadzanym zmianom funkcjonowania ratownictwa i wymaganą w związku tym budowę nowych, zintegrowanych systemów łączności. Metody, narzędzia i procedury, opracowane w oparciu o techniki modelowania i symulacji przedstawione w sprawozdaniu, rozszerzą możliwości realizacji projektów teleinformatycznych w Instytucie Łączności, z wykorzystaniem specjalistycznego oprogramowania OPNET, w zakresie: - opracowania planów rozwoju sieci i systemów teleinformatycznych, - planowania, projektowania, zintegrowanych systemów dla sytuacji szczególnych zagrożeń, - kontroli projektów systemów teleinformatycznych pod kątem zdolności realizacji zakładanych funkcji i usług, - kontroli poprawności konfiguracji sieci teleinformatycznych, 4
- wymiarowania sieci teleinformatycznych dla ruchu generowanego przez aplikacje użytkowników - optymalizacji architektury sieci w aspektach jej funkcjonowania, adresacji i protokołów, - określenia zachowania sieci i systemów w stanach awaryjnych, - optymalizacji zasobów sieciowych, - oceny jakości usług dla danej konfiguracji sieci, - oceny sprawności technicznej sieci. Potencjalni klienci: administracja publiczna i inne podmioty publiczne (sieci ogólnokrajowe i miejskie), przedsiębiorstwa (sieci korporacyjne korporacyjne).
Zadanie nr 1: Koncepcja modelowej, zintegrowanej infrastruktury teleinformatycznej dla potrzeb administracji publicznej, ratownictwa, bezpieczeństwa i porządku publicznego oraz zarządzania w sytuacjach kryzysowych Spis treści 1. OPIS PROBLEMU...10 2. PRZYJĘTA METODYKA OPRACOWANIA MODELU INFRASTRUKTURY...11 3. PRZYJĘTA HIPOTEZA...13 4. OBSZARY FUNKCJONOWANIA ZINTEGROWANEJ INFRASTRUKTURY TELEINFORMATYCZNEJ...14 4.1. ORGANIZACJA ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ POD KĄTEM ZINTEGROWANEJ INFRASTRUKTURY...15 4.2. FUNKCJONOWANIE KRAJOWEGO SYSTEMU RATOWNICZEGO...17 4.2.1. RATOWNICTWO PODCZAS POŻARÓW...18 4.2.2. RATOWNICTWO TECHNICZNE...18 4.2.3. RATOWNICTWO CHEMICZNE I EKOLOGICZNE...19 4.2.4. RATOWNICTWO MEDYCZNE...19 4.2.5. RATOWNICTWO PODCZAS POWODZI I INNYCH KATASTROF NATURALNYCH...20 4.2.6. RATOWNICTWO GÓRNICZE...20 4.2.7. RATOWNICTWO GÓRSKIE I WODNE...20 4.2.8. RATOWNICTWO MORSKIE...20 4.2.9. POSZUKIWANIE OSÓB ZAGINIONYCH...21 4.2.10. POSZUKIWANIE I RATOWNICTWO LOTNICZE...21 4.2.11. ORGANIZACJA I FUNKCJONOWANIE KRAJOWEGO SYSTEMU RATOWNICZEGO...21 4.2.12. OBSŁUGA POŁĄCZEŃ ALARMOWYCH 112...25 4.3. SPECYFIKA PRACY SŁUŻB PORZĄDKU PUBLICZNEGO...27 4.4. ORGANIZACJA ZARZĄDZANIA W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH...28 4.5. SYSTEM WYMIANY INFORMACJI SCHENGEN SIS...30 5. GŁÓWNE CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA SPOSÓB BUDOWY ZINTEGROWANEJ INFRASTRUKTURY TELEINFORMATYCZNEJ...32 5.1. LIBERALIZACJA- WPROWADZENIE NOWEGO PRAWA TELEKOMUNIKACYJNEGO...32 5.2. ROZWÓJ TECHNOLOGII...32 5.3. ROZWÓJ RYNKU...32 5.4. SPŁASZCZENIE STRUKTURY SIECI MODEL WARSTWOWY...33 5.5. ZMIANA SPOSOBU DOSTARCZANIA USŁUG...33 7
5.6. SCENTRALIZOWANE ZARZĄDZANIE I KIEROWANIE RUCHU W SIECI...34 5.7. MOŻLIWOŚCI NOMADYCZNEJ REALIZACJI USŁUG...34 5.8. ZMIANA SPOSOBU ADRESOWANIA UŻYTKOWNIKÓW...34 5.9. ZMIANY ZACHOWAŃ UŻYTKOWNIKÓW - STOSOWANIE ZAMIENNIKÓW USŁUG...34 5.10. ZMIANA STRUKTURY (MODELU) KOSZTÓW...35 5.11. KONWERGENCJA USŁUG I SIECI...35 6. SKUTKI ZMIAN WYNIKAJĄCYCH Z ROZWOJU TECHNOLOGII...37 7. ASPEKTY BEZPIECZEŃSTWA INFRASTRUKTURY TELEKOMUNIKACYJNEJ...38 7.1. ELEMENTY SKŁADOWE INFRASTRUKTURY TELEKOMUNIKACYJNEJ...39 7.2. MODEL BEZPIECZEŃSTWA INFRASTRUKTURY TELEINFORMATYCZNEJ...39 7.3. ZAGROŻENIA INFRASTRUKTURY TELEKOMUNIKACYJNEJ...41 7.4. BEZPIECZEŃSTWO INFRASTRUKTURY Z PUNKTU WIDZENIA PAŃSTWA...42 7.5. KRAJOWA KRYTYCZNA INFRASTRUKTURA TELEINFORMATYCZNA...43 7.6. BEZPIECZEŃSTWO INFRASTRUKTURY Z PUNKTU WIDZENIA PRZEDSIĘBIORCY TELEKOMUNIKACYJNEGO...43 7.7. BEZPIECZEŃSTWO INFRASTRUKTURY TELEKOMUNIKACYJNEJ Z PUNKTU WIDZENIA KLIENTA...45 8. WARIANTY ORGANIZACYJNO-TECHNICZNE INFRASTRUKTURY TELEINFORMATYCZNEJ.46 9. ZAKRES INTEGRACJI INFRASTRUKTURY TELEINFORMATYCZNEJ...50 10. ARCHITEKTURA OPTYMALNEJ INFRASTRUKTURY TELEINFORMATYCZNEJ...51 11. STRUKTURA USŁUGOWA INFRASTRUKTURY...54 12. WYBÓR JEDNOSTEK INSTYTUCJONALNYCH DLA DOŁĄCZENIA DO ZINTEGROWANEJ INFRASTRUKTURY...56 13. MODELOWA KONFIGURACJA INFRASTRUKTURY W MIEŚCIE POWIATOWYM...58 14. WNIOSKI...60 15. BIBLIOGRAFIA...61 8
Spis rysunków RYSUNEK 4.1. KONCEPCJA SYSTEMU ŁĄCZNOŚCI DLA POTRZEB KOORDYNACJI RATOWNICTWA WG [31] I [7]...26 RYSUNEK 4.2. PRZYKŁADOWA KONFIGURACJA SYSTEMU DLA PRZEKAZYWANIA ZGŁOSZEŃ ALARMOWYCH I WSPÓŁDZIAŁANIA SŁUŻB WG [31] I [7]...27 RYSUNEK 4.3. UŻYTKOWNICY INSTYTUCJONALNI POLSKIEGO KOMPONENTU SIS II WG [25]...31 RYSUNEK 4.4. UPROSZCZONY SCHEMAT FUNKCJONALNY POWIĄZAŃ INFORMACYJNYCH PRZEPŁYWU ROBOCZYCH DANYCH MIĘDZY POSZCZEGÓLNYMI ELEMENTAMI STRUKTURY TECHNICZNEJ SYSTEMU TELEINFORMATYCZNEGO POLSKIEGO KOMPONENTU SIS II I VIS WG [26]...31 RYSUNEK 5.1. OGÓLNA ARCHITEKTURA FUNKCJONALNA SIECI NGN...33 RYSUNEK 5.2. KONWERGENCJA RYNKU, TECHNOLOGII I USŁUG WG [36]...36 RYSUNEK 7.1. MODEL ARCHITEKTURY BEZPIECZEŃSTWA DLA POŁĄCZEŃ SIECIOWYCH END-TO- END WG ZALECENIA X.805...40 RYSUNEK 7.2. ZAGROŻENIA INFRASTRUKTURY TELEKOMUNIKACYJNEJ...41 RYSUNEK 10.1. KONFIGURACJA ZINTEGROWANEJ INFRASTRUKTURY TELEINFORMATYCZNEJ WARSTWY SIECI...53 RYSUNEK 11.1. STRUKTURA USŁUGOWA ZINTEGROWANEJ INFRASTRUKTURY TELEINFORMATYCZNEJ...55 RYSUNEK 13.1. MODELOWA KONFIGURACJA INFRASTRUKTURY W MIEŚCIE POWIATOWYM...59 Spis tabel TABELA 4.1. JEDNOSTKI WIODĄCE I PODMIOTY WSPÓŁDZIAŁAJĄCE W DZIAŁANIACH W KRAJOWYM SYSTEMIE RATOWNICZYM...24 TABELA 6.1. ZMIANY INFRASTRUKTURY TELEINFORMATYCZNEJ WYNIKAJĄCE Z ROZWOJU TECHNOLOGII - TELEKOMUNIKACJA...37 TABELA 6.2. ZMIANY INFRASTRUKTURY TELEINFORMATYCZNEJ WYNIKAJĄCE Z ROZWOJU TECHNOLOGII - INFORMATYKA...38 TABELA 8.1. ANALIZA SWOT WARIANTÓW ROZWIĄZAŃ ZINTEGROWANEJ INFRASTRUKTURY TELEINFORMATYCZNEJ...48 TABELA 10.1 ZESTAWIENIE WĘZŁÓW ZINTEGROWANEJ INFRASTRUKTURY TELEINFORMATYCZNEJ WG WOJEWÓDZTW...52 TABELA 12.1. KRYTERIA WYBORU PODMIOTÓW DLA DOŁĄCZENIA DO ZINTEGROWANEJ INFRASTRUKTURY TELEINFORMATYCZNEJ WG OBSZARU DZIAŁAŃ...57 9
1. Opis problemu Organy władzy i administracji publicznej, ratownictwa, służby bezpieczeństwa i porządku publicznego oraz inne podmioty Rzeczpospolitej Polskiej nie dysponują spójnym, niezawodnym, trwałym i bezpiecznym systemem telekomunikacyjnym, umożliwiającym kierowanie państwem i realizację powierzonych zadań w sytuacjach szczególnych zagrożeń w sposób niezawodny. Niezawodna i bezpieczna infrastruktura teleinformatyczna jest niezbędna dla funkcjonowania podmiotów publicznych w tym administracji publicznej, służb ratownictwa, porządku publicznego, zarządzania w sytuacjach kryzysowych. Wykorzystywane są sieci publiczne i wydzielone (resortowe lub wirtualne). Niejednokrotnie jedna instytucja używa wielu sieci odrębnie do każdego zadania. Często w budowie tych sieci stosowane są różne, niespójne technologie i standardy ograniczające współdziałanie oraz komplementarność. Systemy komunikacji funkcjonują są w oparciu o: 1. wydzielone sieci łączności, 2. publiczne sieci telekomunikacyjne i radiodyfuzyjne, 3. środki techniczne organizacji pozarządowych. Niezmiernie ważnym jest zapewnienie połączeń (w tym także poprzez sieci wydzielone) między jednostkami administracji publicznej, ratownictwa, służb bezpieczeństwa i porządku publicznego oraz zarządzania w sytuacjach kryzysowych w ramach wydzielonego systemu łączności. Problematyka komunikacji z podmiotami zewnętrznymi np. przedsiębiorstwami lub obywatelami nie jest przedmiotem niniejszej pracy, ponieważ w tym celu wykorzystywane są sieci operatorów publicznych. Wydzielone systemy łączności tworzone są doraźnie w oparciu o akty prawne odnoszące się pośrednio do przedmiotu, nie określają jednoznacznie kompetencji podmiotów w zakresie rozwiązań teleinformatycznych. Brak standardowych rozwiązań organizacyjnych i technicznych, co wymaga określenia rozwiązań modelowych. Eksploatowane i budowane są różne systemy łączności w ramach administracji publicznej, ratownictwa, służb porządku publicznego w sposób niespójny i nieskoordynowany. Utrudnione jest współdziałanie służb, szczególnie istotne w działaniach w sytuacjach kryzysowych. W niniejszej pracy wyodrębniono zakres wymagań integracji infrastruktury i nazwano zintegrowaną infrastrukturą teleinformatyczną. Wzrost zagrożeń, rozwój technik telekomunikacyjnych i zmiany na rynku telekomunikacyjnym zmuszają do podjęcia strategicznych działań dla organizacji i utrzymania zintegrowanej infrastruktury teleinformatycznej obejmujące w szczególności najbardziej istotne instytucje administracji rządowej i samorządowej, ratownictwa, służby bezpieczeństwa i porządku publicznego. Budowane systemy komunikacji powinny ze sobą współpracować, być wzajemnie komplementarne, dostosowane do potrzeb użytkowników i wymaganego zakresu usług oraz rozwoju potrzeb. Dostosowanie w tym przypadku oznacza optymalny dobór technologii, rozwiązań technicznych i organizacyjnych dla zapewnienia wymaganej funkcjonalności i bezpieczeństwa komunikacji oraz funkcjonowania w warunkach szczególnych zagrożeń, 10
minimalizacji nakładów inwestycyjnych na budowę, funkcjonowanie i utrzymanie infrastruktury teleinformatycznej. Zintegrowana infrastruktura teleinformatyczna dla podmiotów publicznych powinna umożliwiać tworzenie bezpiecznych i optymalnych systemów oraz umożliwiać ujednolicenie i integrację rozwiązań technicznych i systemowych. Sieć szkieletowa powinna obejmować swoim zasięgiem miasta będące siedzibą władz powiatów. Sieć szkieletowa powinna być obsługiwana przez jednego operatora. Do poziomów gmin sieć ta będzie mogła być rozbudowana i utrzymywana lokalnie, w ramach inicjatyw samorządowych lub na zasadach komercyjnych. Sposób finansowania może być dostosowany do warunków lokalnych. Możliwość budowy sieci teleinformatycznych w regionach stwarza podstawy do rozwoju inicjatyw samorządowych i regionalnych oraz korzystania z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej. Dla prawidłowego rozwoju sieci wymagane jest określenie standardów organizacyjnych i technicznych oraz z zakresu bezpieczeństwa teleinformatycznego. 2. Przyjęta metodyka opracowania modelu infrastruktury W niniejszej pracy przyjęto rozwiązania modelowe, w okresie długofalowym, zintegrowanej infrastruktury teleinformatycznej dla potrzeb administracji publicznej, ratownictwa, bezpieczeństwa i porządku publicznego oraz zarządzania w sytuacjach kryzysowych. Scharakteryzowano obszary funkcjonowania zamkniętej infrastruktury teleinformatycznej dla podmiotów publicznych w obszarze funkcjonowania administracji publicznej, ratownictwa, służb bezpieczeństwa i porządku publicznego oraz w zarządzaniu w sytuacjach kryzysowych. Określono instytucje wiodące i współpracujące. Szczególną uwagę zwrócono na kierowanie połączeń alarmowych 112. Przyjęto założenie, że zintegrowana infrastruktura teleinformatyczna powinna zapewniać komunikację dla zastosowań krytycznych, a w pozostałych przypadkach wykorzystywane będą usługi dostarczane przez operatorów telekomunikacyjnych. Omówiono główne czynniki, które powinny być uwzględnione dla określenia koncepcji budowy zintegrowanej infrastruktury teleinformatycznej: - liberalizacji wprowadzenie nowego prawa telekomunikacyjnego, - rozwoju technologii, - rozwoju rynku telekomunikacyjnego, - zmiany organizacji i zarządzania sieciami telekomunikacyjnymi, - zmiany sposobu dostarczania usług, - zmiany sposobu adresowania i zachowania użytkowników, - zmiany struktury (modelu) kosztów, - konwergencji usług i sieci. Przedstawiono skutki, jakie czynniki zmian wywołują w rozwiązaniach technicznych, organizacji i eksploatacji w sieciach telekomunikacyjnych i systemach informatycznych. 11
Szczegółowo omówiono następujące aspekty bezpieczeństwa infrastruktury telekomunikacyjnej, jako że jest ona podstawą budowy zintegrowanej infrastruktury teleinformatycznej, obejmuje: - elementy składowe infrastruktury telekomunikacyjne, - model bezpieczeństwa infrastruktury teleinformatycznej, - zagrożenia infrastruktury telekomunikacyjnej, - bezpieczeństwo infrastruktury z punktu widzenia państwa, - bezpieczeństwo infrastruktury z punktu widzenia przedsiębiorcy telekomunikacyjnego, - zalecenia, które infrastruktura telekomunikacyjna powinna spełniać dla potrzeb budowy bezpiecznej komunikacji, - bezpieczeństwo infrastruktury telekomunikacyjnej z punktu widzenia klienta, Sposób podejścia do problemów bezpieczeństwa będzie wywierał wpływ na sposób realizacji technicznej. Przeprowadzono analizę porównawczą SWOT wg kryteriów wyboru dla dwóch warianty organizacyjno-techniczne infrastruktury teleinformatycznej: - Wariant I - zintegrowana infrastruktura teleinformatyczna wg proponowanej koncepcji, - Wariant II - usługa w sieciach operatorów. Przedstawiono architekturę sieci, sposób jej budowy dla potrzeb realizacji platformy komunikacji w warstwie sieciowej. Wyodrębniono zakres obszarów komunikacji podlegającym integracji. Biorąc uwagę obszary zastosowań i ich właściwości, określono zasięg zintegrowanej infrastruktury telekomunikacyjnej do poziomu miast powiatowych grupujący podmioty: administracji publicznej, ratownictwa, służb porządku i bezpieczeństwa publicznego, dla potrzeb komunikacji wewnętrznej oraz współdziałania oraz zarządzania w sytuacji kryzysowej. Zaproponowano strukturę usługową sieci z uwzględnieniem aplikacji sieciowych (np. DNS, ENUM, PKI, serwery poczty elektronicznej, system komunikacji głosowej) i wsparcia utrzymania (np. system zarządzania siecią, System taryfikacji i rozliczeń, portal informacyjny, moduł CRM), która to stanowić może kompletną infrastrukturę teleinformatyczną. Określono rodzaj instytucji i szacunkową liczbę lokalizacji dla dołączenia do zintegrowanej infrastruktury teleinformatycznej. Przedstawiono modelową organizację infrastruktury w mieście powiatowym i określono strefy bezpieczeństwa. Założono się, że zintegrowana infrastruktura teleinformatyczna nie będzie zastępowała usług realizowanych w sieciach operatorów telekomunikacyjnych, z których powinno korzystać się jak dotychczas, a jedynie zapewniać komunikację w obszarach komunikacji wewnętrznej, gdzie wymagany jest podwyższony poziom bezpieczeństwa oraz zapewnienie współdziałania i integracji. 12
3. Przyjęta hipoteza Zakłada się, że tylko wydzielona dedykowana stacjonarna zintegrowania infrastruktura teleinformatyczna o określonej strukturze i parametrach jest niezbędna dla zapewnienia komunikacji w najbardziej wrażliwych ogniwach, jest w stanie zapewnić sprawny i bezpieczny obieg informacji oraz bezpieczeństwo procesów decyzyjnych. Z uwagi na charakter zagrożeń, rozwój technologii, rynku telekomunikacyjnego, istnieje konieczność budowy takiej infrastruktury dla najbardziej krytycznych i wrażliwych zastosowań. Zintegrowana infrastruktura teleinformatyczna będzie charakteryzowała się biadać pod uwagę następujące kryteria: 1. Kryteria funkcjonalne będzie: - platformą integrującą w obszarze funkcjonowania administracji publicznej, ratownictwa, bezpieczeństwa i porządku publicznego oraz w zarządzaniu w sytuacjach kryzysowych, - jednolitą platforma komunikacyjna dla wielu użytkowników i różnorodnych usług, oparta na protokole IP, - opartą o technologie sieci konwergentnych, zgodne z obowiązującymi standardami, - posiadać mechanizmy umożliwiające gwarancję, sterowanie i zarządzanie jakością oferowanych usług (QoS), z uwzględnieniem multimedialnych aplikacji czasu rzeczywistego (np. dla przekazu głosu), w oparciu o protokół IP, - umożliwiać zarządzanie parametrami usług sieciowych m.in. przepustowością i opóźnieniami w oparciu o mechanizmy klasyfikacji usług, np. aplikacje dla usług transakcyjnych, aplikacje czasu rzeczywistego (przekaz głosu), transfer zbiorów, poczta elektroniczna, - stosować nowoczesne, ale standaryzowane i sprawdzone technologie sieci konwergentnych opartych na protokole IP, zapewniających bezpieczeństwo teleinformatyczne, integrację usług, skalowalność, łatwe konfigurowanie i zarządzanie siecią, - częścią krajowej infrastruktury telekomunikacyjnej. 2. Kryteria bezpieczeństwa będzie: - stosować jednolity systemu bezpieczeństwa teleinformatycznego, - zapewniać prawidłowe i ciągłe funkcjonowanie w stanach szczególnych zagrożeń np. klęskach żywiołowych, - zapewniać separację od sieci przedsiębiorców telekomunikacyjnych w warstwie teletransmisyjnej. - infrastrukturą o podwyższonym poziomie bezpieczeństwa i procedurach odważania w przypadku awarii i uszkodzeń, - zapewniać bezpieczeństwo strategiczne uniezależnienie się od jednego przedsiębiorcy telekomunikacyjnego, - umożliwiać dalszy rozwój. 3. Kryteria Rynku telekomunikacyjnego będzie: 13
- umożliwiać konkurencyjność stworzenie warunków umożliwiających dostarczenie usług przez wielu oferentów, - stymulować rozwój sieci dostępowych do obiektów (węzłów infrastruktury). 4. Kryteria usługowe będzie: - podstawą do realizacji następujących usług, w szczególności: 4. połączenia głosowe, 5. połączenia teleinformatyczne dla systemów informatycznych, 6. systemy wymiany wiadomości, 7. połączenia multimedialne. Organizacja zintegrowanej infrastruktury teleinformatycznej będzie określona w szczególności przez struktury organizacyjne administracji publicznej, z uwzględnieniem działań związanych ratownictwem, służb bezpieczeństwa i porządku publicznego oraz zarządzaniem w sytuacjach kryzysowych. Infrastruktura będzie elementem współpracującym w ramach sieci teleinformatycznej administracji publicznej STAP wykorzystywanym przez: - administrację rządową, - administrację samorządową dla dostępu do rejestrów państwowych. - służby bezpieczeństwa i porządku publicznego, Będzie otwarta na współpracę w innymi systemami, dla zapewnienia rozwoju i inicjatyw na szczeblu samorządów lokalnych. Zintegrowana infrastruktura teleinformatyczna powinna posiadać możliwość adaptacji do zmieniających się warunków: struktur organizacyjnych, procedur związanych z działaniami, rozwojem technologii i zmiany potrzeb. Wprowadzenie zintegrowanej infrastruktury teleinformatycznej ma na celu: - zapewnienie sprawnej i bezpiecznej łączności w warunkach normalnych oraz szczególnych zagrożeń: stanach klęski żywiołowej, stanie wyjątkowym i wojennym. - zapewnienie bezpieczeństwa komunikacji procesów decyzyjnych organów państwa, - zintegrowanie działań dla umożliwienia obniżenia kosztów funkcjonowania systemu telekomunikacyjnego, a zatem wydatków państwa, - zintegrowanie sieci dla zapewnienia współdziałania jednostek organizacyjnych i służb. 4. Obszary funkcjonowania zintegrowanej infrastruktury teleinformatycznej Dla potrzeb analizy sposobu budowy i działania infrastruktury teleinformatycznego przyjęto następujące obszary zastosowań: - funkcjonowanie administracji publicznej, - ratownictwo, - bezpieczeństwo i porządek publiczny, 14
- zarządzanie w sytuacjach kryzysowych. Jednym z obszarów zastosowań będzie kierowanie bezpieczeństwem narodowym [21] dla dołączonych do niech instytucji. W niniejszym rozdziale przeprowadzono analizę obszarów dla potrzeb określenia sposobu budowy i struktury zintegrowanej infrastruktury teleinformatycznej. 4.1. Organizacja administracji publicznej pod kątem zintegrowanej infrastruktury Analizę obszarów organizacji administracji publicznej przeprowadzono pod kątem zastosowania zintegrowanej infrastruktury teleinformatycznej w relacjach komunikacji urząd urząd. Występują także inne relacje np. urząd przedsiębiorstwo, urząd obywatel, które realizowane są przez sieci publiczne i Internet (nie wchodzą one w skład rozważań niniejszej pracy). Obszar funkcjonowania systemu telekomunikacyjnego administracji publicznej obejmuje następujące szczeble: - centralny, - wojewódzki, - powiatowy, - gminny. Największe zgrupowanie jednostek administracji publicznej skupione będzie w mieście siedzibie starostwa. W miastach tych wystąpią także organy administracji centralnej i wojewódzkiej lub ich filie. W typowym mieście siedzibie starostw będą zgrupowane następujące jednostki: 1. Terenowe organy administracji rządowej zespolonej - jednostki podległe wojewodzie, służby w tym Policja, Państwowa Straż Pożarna, Inspekcja Handlowa, Służba Ochrony Zabytków, Inspekcja Weterynaryjna, 2. Jednostki administracji rządowej niezespolonej - delegatury właściwych ministrów tworzone w drodze ustawy. 3. Jednostki podległe staroście terenowe jednostki administracji zespolonej (Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz. U. Nr 91, poz. 578)): a) Starostwo powiatowe, w tym Zespół Reagowania Kryzysowego, b) Powiatowy Urząd Pracy, będący jednostką organizacyjną powiatu, c) jednostki organizacyjne stanowiące aparat pomocniczy kierowników powiatowych służb, inspekcji i straży. 4. Jednostki podległe prezydentowi/burmistrzowi/wójtowi gminy oraz dzielnice. Administracja rządowa w terenie dzieli się na zespoloną, pozostającą pod zwierzchnictwem wojewody i składającą się ze służb, inspekcji i straży, oraz niezespoloną - podlegającą bezpośredniemu zwierzchnictwu ministrów lub centralnych organów administracji rządowej. Część zadań publicznych, za których realizację odpowiedzialność ponosi Rada Ministrów - np. związanych z bezpieczeństwem publicznym czy finansami państwa - wykonują organy terenowe, zwane np. wojewódzkimi komendantami, inspektorami, dyrektorami, obsługiwane przez odrębne od urzędów centralnych urzędy obsługi, np. wojewódzkie komendy, inspektoraty, urzędy itp. 15
W mieście mogą znajdować się jednostki administracji niezespolonej lub ich filie. Wykaz zawiera załącznik do ustawy [1] i obejmuje: 1. Dowódców okręgów wojskowych, szefów wojewódzkich sztabów wojskowych, wojskowych komendantów uzupełnień, 2. Dyrektorów izb skarbowych, naczelników urzędów skarbowych, dyrektorów urzędów kontroli skarbowej, 3. Dyrektorów okręgowych urzędów górniczych i specjalistycznych urzędów górniczych, 4. Dyrektorów okręgowych urzędów miar i naczelników obwodowych urzędów miar, 5. Dyrektorów okręgowych urzędów probierczych i naczelników obwodowych urzędów probierczych, 6. Dyrektorów regionalnych zarządów gospodarki wodnej, 7. Dyrektorów izb celnych i naczelników urzędów celnych, 8. Dyrektorów urzędów morskich, 9. Dyrektorów urzędów statystycznych, 10. Dyrektorów urzędów żeglugi śródlądowej, 11. Komendantów oddziałów Straży Granicznej, komendantów strażnic oraz komendantów granicznych placówek kontrolnych i dywizjonów Straży Granicznej, 12. Okręgowych inspektorów rybołówstwa morskiego, 13. Państwowych inspektorów sanitarnych, 14. Powiatowych oraz granicznych lekarzy weterynarii, 15. Wojewódzkich inspektorów transportu drogowego. Zintegrowana infrastruktura teleinformatyczna dla potrzeb administracji publicznej obejmuje szczeble centralny, wojewódzkie i powiatowe. Możemy wyróżnić miasta, w których będą funkcjonowały jednostki następujących szczebli: - centralnego, wojewódzkiego, powiatowego, - wojewódzkiego, powiatowego, - powiatowego. W każdym z tych miast znajduję się także jednostki gminy, ewentualnie gminy na prawach powiatu. Ze specyfiki funkcjonowania administracji publicznej wynika zasięg systemów informatycznych: - centralny np. rejestry państwowe z których mogą korzystać jednostki wszystkich szczebli, - wojewódzkie wykorzystywane przez jednostki podległe wojewodzie, - samorządu wojewódzkiego dla jednostek samorządowych w województwie, - starostwa - wykorzystywane przez jednostki podległe staroście, - gminne funkcjonujące na terenie gminy. 16
Przeważająca część ruchu (w tym także komunikacji głosowej) będzie zamykała się na danym szczeblu administracji. Zakłada się, że system teleinformatyczny dla administracji publicznej może składać się z dwóch podsieci obejmujących: 1. Jednostki administracji rządowej, starostwa, terenowe organy administracji rządowej zespolonej, podstawowe służby ratownictwa, jednostki administracji niezespolonej lub ich filie oraz Zespoły Reagowania Kryzysowego sieć ta powinna zapewniać funkcjonowanie w stanie szczególnych zagrożeń, 2. Urzędy gmin oraz pozostałe podmioty podległe wojewodzie, starostom i inne instytucje publiczne sieć ta może funkcjonować także na zasadach komercyjnych. 4.2. Funkcjonowanie krajowego systemu ratowniczego Z uwagi na dużą liczbę podmiotów biorących udział w działaniach ratowniczych obszar ten zostanie szerzej omówiony. Projekt Ustawy o krajowym systemie ratowniczym z dn. 27.05.2003 r. miał uregulować sferę ratownictwa. Projekt ustawy o krajowym systemie ratowniczym określa delegację dla Rady Ministrów, która w drodze rozporządzenia określi organizację, zasady funkcjonowania i wyposażenia gminnych centrów reagowania oraz powiatowych centrów ratowniczych, w tym standardy zarządzania informacjami oraz łączności, alarmowania i współdziałania podmiotów uczestniczących w krajowym systemie ratowniczym. Mimo, że nie został wdrożony w życie, w sposób kompleksowy przedstawia sferę ratownictwa. Projekt ustawy miał tworzyć spójny i całościowy system ratowniczy jako ważny gwarant bezpieczeństwa obywateli w sytuacjach zagrożeń. System łączności dla potrzeb ratownictwa powinien obejmować podmioty wiodące i pomocnicze (patrz Tabela 4.1). Potrzeby określone zostały na podstawie projektu ustawy o krajowym systemie ratowniczym stanowiącego wykonawczy element systemu bezpieczeństwa obywatelskiego, zapewniający podejmowanie działań ratowniczych w przypadku zagrożeń dla życia, zdrowia, mienia i środowiska. Aktualnie krajowy system ratowniczo-gaśniczy [11] określa niektóre obszary ratownictwa: walkę z pożarami lub innymi klęskami żywiołowymi oraz ratownictwo: techniczne, chemiczne, ekologiczne i medyczne. Zakłada się, że krajowy system ratowniczy obejmuje następujące dziedziny: 1) ratownictwo podczas pożarów, 2) ratownictwo techniczne, 3) ratownictwo chemiczne, 4) ratownictwo ekologiczne, 5) ratownictwo medyczne, 6) ratownictwo podczas powodzi i innych katastrof naturalnych, 7) ratownictwo górnicze, 8) ratownictwo górskie i wodne, 9) ratownictwo morskie, 10) poszukiwanie osób zaginionych, 11) poszukiwanie i ratownictwo lotnicze, 12) inne rodzaje ratownictwa. 17
Zasadnicze zadania krajowego systemu ratowniczego głównie będą skupiać się na obszarze powiatu, a narzędziem niezbędnym do ich realizacji jest powiatowe centrum ratownicze (koordynacji ratownictwa), będące komórką organizacyjną komendy powiatowej Państwowej Straży Pożarnej. Zakłada się, że krajowy system ratowniczy powinien być systemem otwartym zorganizowanym na różnych poziomach: gminnym, powiatowym, wojewódzkim i krajowym, obejmującym: 1) organy samorządu terytorialnego, powiatowej i wojewódzkiej administracji zespolonej oraz rządowej administracji centralnej, 2) samorządowe jednostki organizacyjne, 3) Państwową Straż Pożarną, 4) zespolone służby, inspekcje i straże oraz jednostki organizacyjne wojskowej ochrony przeciwpożarowej, 5) inne profesjonalne podmioty ratownicze i służby awaryjne na podstawie umów cywilno-prawnych, 6) organy administracji niezespolonej, 7) ochotnicze straże pożarne i inne społeczne organizacje ratownicze, 8) społeczne organizacje humanitarne i inne organizacje pozarządowe, 9) państwowe służby hydrologiczno-meteorologiczne, 10) inne podmioty, przewidziane w planach ratowniczych, o których mowa w ustawie o Państwowej Straży Pożarnej, 11) podmioty wspomagające: pododdziały i oddziały Sił Zbrojnych RP. Także przewidziano współdziałanie z redaktorami naczelnymi dzienników, nadawcami programów radiowych i telewizyjnych oraz operatorami świadczący usługi telekomunikacyjne powinni w zakresie ostrzegania i alarmowania o zagrożeniach oraz informowania o zasadach zachowania się w sytuacjach zagrożeń. 4.2.1. Ratownictwo podczas pożarów Ratownictwo podczas pożarów powinno obejmować zespół działań planistycznoorganizacyjnych i stosowanie technik gaśniczych niezbędnych do zmniejszenia zagrożenia pożarowego oraz ugaszenia pożaru. Tabela 4.1 przedstawia pomioty realizujące zadania ratownictwa podczas pożarów. 4.2.2. Ratownictwo techniczne Ratownictwo techniczne powinno obejmować w szczególności: 1) ocenę rozmiarów występującego zagrożenia i prognozowanie jego rozwoju, 2) wykonywanie przejść, dojść i dojazdów do poszkodowanych, w tym usuwanie przeszkód naturalnych i sztucznych, 3) uwalnianie i ewakuację zagrożonych ludzi i zwierząt, 4) wypompowywanie, obwałowywanie i uszczelnianie miejsc wycieku substancji stwarzających zagrożenie, 5) przewietrzanie i wentylowanie stref zagrożenia oraz stref bezpośrednich działań ratowniczych, 18
6) włączanie lub wyłączanie instalacji i urządzeń, mających wpływ na wielkość zagrożenia, 7) ograniczenie lub usunięcie zagrożeń, spowodowanych katastrofą budowlaną, komunikacyjną albo zawałem lub osunięciem ziemi, 8) wypompowywanie wody, 9) prowadzenie prac wysokościowych, poprzez stosowanie sprzętu i technik alpinistycznych, w jaskiniach, wyrobiskach pionowych, górach, w obiektach i instalacjach. Tabela 4.1 przedstawia podmioty realizujące zadania ratownictwa technicznego. 4.2.3. Ratownictwo chemiczne i ekologiczne Ratownictwo chemiczne i ekologiczne powinno obejmować w szczególności: 1) rozpoznawanie zagrożeń, ocenę i prognozowanie ich rozwoju oraz skutków dla ludzi i środowiska, w tym identyfikację substancji stwarzającej zagrożenie, 2) likwidację bezpośrednich zagrożeń stwarzanych przez substancje niebezpieczne i ograniczenie lub zatrzymanie emisji tych substancji, 3) stosowanie środków neutralizujących ograniczających lub eliminujących powstałe skażenie środowiska, 4) ewakuację ludzi i zwierząt zagrożonych skażeniem substancją niebezpieczną, 5) dekontaminację, 6) przepompowywanie i przemieszczanie substancji niebezpiecznej do nowych lub zastępczych zbiorników, 7) stawianie kurtyn wodnych dla ograniczenia rozprzestrzeniania się substancji niebezpiecznej, 8) neutralizację substancji niebezpiecznej substancjami chemicznymi, 9) związywanie substancji niebezpiecznej sorbentami, 10) stawianie zapór na ciekach lub obszarach wodnych zagrożonych skutkami rozlania substancji toksycznych hydrofobowych, 11) zbieranie substancji niebezpiecznej z powierzchni wody lub gleby. Tabela 4.1 przedstawia podmioty realizujące zadania ratownictwa chemicznego i ekologicznego. 4.2.4. Ratownictwo medyczne Ratownictwo medyczne powinno obejmować przedsięwzięcia organizacyjne i środki podejmowane dla udzielenia pierwszej pomocy medycznej oraz kwalifikowanej pomocy medycznej wobec każdej osoby znajdującej się w stanie nagłego zagrożenia życia lub zdrowia. Tabela 4.1 przedstawia podmioty realizujące pierwszą i kwalifikowaną pomoc medyczną. Zadania z zakresu ratownictwa medycznego określa Ustawa z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym (Dz. U. Nr 191 poz. 1410). 19
4.2.5. Ratownictwo podczas powodzi i innych katastrof naturalnych Ratownictwo podczas powodzi i innych katastrof naturalnych powinno obejmować przedsięwzięcia organizacyjne i środki podejmowane w celu ograniczenia skutków powodzi i innych katastrof naturalnych, stwarzających zagrożenie dla życia, zdrowia, mienia, środowiska, dostosowane do rodzaju i rozmiarów zagrożenia. Tabela 4.1 przedstawia podmioty realizujące zadania ratownictwo podczas powodzi i innych katastrof naturalnych. 4.2.6. Ratownictwo górnicze Ratownictwo górnicze powinno obejmować zespół działań, mających na celu niezwłoczne niesienie pomocy w razie zagrożenia życia lub zdrowia pracowników zakładu górniczego oraz innych osób znajdujących się w zakładzie górniczym, a także w przypadku zagrożenia bezpieczeństwa ruchu zakładu górniczego powstałego w szczególności wskutek: pożaru, wybuchu gazów lub pyłu węglowego, wyrzutu gazów lub skał, wdarcia się wody do wyrobisk, zawału, tąpnięcia, otwierania wyrobisk izolowanych, penetracji nieczynnych wyrobisk, erupcji płynu złożowego, wydzielania się siarkowodoru i awarii energomechanicznej, a także zagrożenia bezpieczeństwa powszechnego. Zadania wykonują służby ratownictwa górniczego przedsiębiorcy, Centralnej Stacji Ratownictwa Górniczego lub innego podmiotu zawodowo trudniącego się wykonywaniem czynności w zakresie ratownictwa górniczego, o których mowa w przepisach prawa geologicznego i górniczego. Tabela 4.1 przedstawia pomioty realizujące zadania w ramach ratownictwa górniczego. 4.2.7. Ratownictwo górskie i wodne Ratownictwo górskie powinno obejmować przedsięwzięcia organizacyjne i środki podejmowane w celu organizowania pomocy oraz stosowanie sprzętu i technik alpinistycznych wobec osób, które uległy wypadkowi lub są narażone na niebezpieczeństwo utraty życia lub zdrowia w terenie położonym na wysokości powyżej 600 m nad poziomem morza i na terenach niżej położonych, których rzeźba terenu stwarza zagrożenie dla zdrowia i życia osób na nich przebywających lub, których zagospodarowanie rekreacyjno-sportowe kwalifikuje do uprawiania turystyki, rekreacji ruchowej i sportu w górach. Tabela 4.1 przedstawia podmioty realizujące zadania ratownictwa górskiego i wodnego. 4.2.8. Ratownictwo morskie Ratownictwo morskie powinno obejmować zespół działań, mających na celu poszukiwanie i ratowanie życia na morzu oraz zwalczanie zagrożeń środowiska morskiego. Ratownictwo polega na poszukiwaniu i ratowaniu każdej osoby, znajdującej się w niebezpieczeństwie na morzu, bez względu na okoliczności, w jakich znalazła się w niebezpieczeństwie i obejmuje w szczególności zadania w zakresie: 1) zlokalizowania i utrzymywania ciągłej łączności z zagrożonymi na morzu, 2) dotarcia do osób poszkodowanych, ich uwolnienia i ewakuacji, 3) zapewnienia możliwości przetrwania, 4) zatrzymania wypływu szkodliwej substancji lub ograniczenia jego wielkości oraz przeciwdziałania rozprzestrzenianiu się zanieczyszczenia, 20
5) usunięcia zanieczyszczenia ze środowiska morskiego lub jego neutralizacji, wydobycia paliwa lub innej substancji szkodliwej dla środowiska morskiego z wraku oraz odszukania i wydobycia z morza niebezpiecznych substancji przewożonych w opakowaniach. Podstawowe zadania z zakresu ratownictwa morskiego wykonuje Morska Służba Poszukiwania i Ratownictwa, na podstawie ustawy z dnia 9 listopada 2000 r. o bezpieczeństwie morskim (Dz. U. Nr 109, poz. 1156). Tabela 4.1 przedstawia pozostałe podmioty realizujące zadania w ramach ratownictwa morskiego. 4.2.9. Poszukiwanie osób zaginionych Poszukiwanie osób zaginionych powinno obejmować przedsięwzięcia organizacyjne i środki techniczne w celu ustalenia miejsca pobytu, odnalezienia i udzielenia niezbędnej pomocy osobom, które oddaliły się w nieznanym kierunku i wobec których istnieją uzasadnione przypuszczenia, że sytuacja w której się znalazły stwarza zagrożenie dla ich zdrowia lub życia. Poszukiwanie osób zaginionych powinno obejmować w szczególności: 1) określenie przypuszczalnych przyczyn zaginięcia i obszaru poszukiwań osoby zaginionej, 2) ocenę zagrożeń i prognozowanie ich rozwoju, 3) dotarcie do osoby zaginionej, 4) udzielenie osobie zaginionej niezbędnej pomocy. Tabela 4.1 przedstawia pozostałe podmioty realizujące zadania z zakresu poszukiwania osób zaginionych. 4.2.10. Poszukiwanie i ratownictwo lotnicze Poszukiwanie i ratownictwo lotnicze powinno obejmować zespół działań, mających na celu prowadzenie poszukiwań i organizowanie działań ratowniczych w razie zaginięcia lub innego wypadku statku powietrznego poza lotniskiem, zagrożenia bezpieczeństwa statku powietrznego albo przymusowego lądowania takiego statku poza lotniskiem na obszarze lądowym i na morzu. Tabela 4.1 przedstawia podmioty realizujące zadania z zakresu poszukiwania i ratownictwa lotniczego. 4.2.11. Organizacja i funkcjonowanie krajowego systemu ratowniczego Zakłada się, że organizacja krajowego systemu ratowniczego na poziomie gminy powinna obejmować w szczególności: 1) wspieranie działalności statutowej ochotniczych straży pożarnych, innych społecznych organizacji ratowniczych i humanitarnych oraz organizacji pozarządowych, wykorzystywanych w ramach systemu odpowiednio do przewidywanych zagrożeń terytorialnych, 2) możliwość tworzenia, wyposażania i utrzymywania własnych profesjonalnych podmiotów ratowniczych, odpowiednio do przewidywanych zagrożeń terytorialnych, 21
3) szkolenie podmiotów, 4) organizowanie ćwiczeń sprawdzających sprawność systemu, 5) kontraktowanie usług ratowniczych, 6) kontraktowanie usług specjalistycznych, niezbędnych do wykonywania przez gminę zadań w zakresie organizacji systemu, 7) tworzenie i utrzymywanie gminnego centrum reagowania. Zadania gminnego centrum reagowania w miastach będących siedzibą władz powiatu, mogą być wykonywane w ramach właściwego powiatowego centrum ratowniczego. Gminne centrum reagowania powinno zapewnić w szczególności: 1) monitorowanie zagrożeń występujących w gminie, 2) łączność pomiędzy podmiotami, a także innymi gminnymi centrami reagowania i właściwym powiatowym centrum ratowniczym, 3) kierowanie do działań ratowniczych ochotniczych straży pożarnych, innych społecznych organizacji ratowniczych, własnych profesjonalnych podmiotów ratowniczych oraz podmiotów wykonujących usługi w przypadku powzięcia informacji o zdarzeniach wymagających podjęcia działań ratowniczych oraz występowania zagrożenia terytorialnego, 4) obsługę gminnego zespołu reagowania, Organizacja krajowego systemu ratowniczego na poziomie powiatu powinno obejmować w szczególności: 1) analizowanie i prognozowanie zagrożeń dla życia, zdrowia, mienia lub środowiska, wynikających z rozwoju cywilizacyjnego i naturalnych praw przyrody, 2) tworzenie, wyposażenie, utrzymywanie i szkolenie profesjonalnych podmiotów ratowniczych, odpowiednio do przewidywanych zagrożeń lokalnych, 3) koordynację funkcjonowania krajowego systemu ratowniczego w powiecie, w tym utrzymywanie systemu wspomagania dowodzenia, 4) wspieranie działań ratowniczych prowadzonych w gminie, 5) utrzymywanie powiatowego centrum ratowniczego, 6) zapewnienie odpowiednich technicznych możliwości zarządzania informacjami oraz łączności, alarmowania i współdziałania podmiotów uczestniczących w działaniach ratowniczych na obszarze powiatu, 7) organizowanie ćwiczeń sprawdzających przygotowanie podmiotów systemu do udziału w działaniach ratowniczych, 8) kontraktowanie usług specjalistycznych, niezbędnych do wykonywania przez powiat zadań w zakresie organizacji systemu na poziomie powiatu, 9) współpracę przygraniczną w zakresie ratownictwa. Powiatowe centrum ratownicze jest komórką organizacyjną komendy powiatowej Państwowej Straży Pożarnej, powinna zapewniać: 22
1) realizację zgłoszeń ratowniczych przekazanych z Centrum Powiadamiania Ratunkowego z numeru alarmowego 112, 2) kierowanie działaniami ratowniczymi służb i podmiotów ratowniczych, a także innych podmiotów niezbędnych do obsługi zgłoszonego zdarzenia, 3) monitorowanie, analizowanie i prognozowanie zagrożeń występujących na obszarze powiatu, oraz analizowanie stanu sił i środków krajowego systemu ratowniczego w powiecie, 4) łączność pomiędzy podmiotami krajowego systemu ratowniczego w powiecie, właściwymi gminnymi centrami reagowania, sąsiednimi powiatowymi centrami ratowniczymi i właściwą komendą wojewódzką Państwowej Straży Pożarnej, 5) koordynację działań ratowniczych, 6) dokumentowanie i utrwalanie przebiegu działań ratowniczych. Określa się, że zadania krajowego systemu ratowniczego na poziomie województwa obejmują w szczególności: 1) zatwierdzanie planów ratowniczych, 2) wspomaganie działań ratowniczych prowadzonych w powiecie, 3) koordynację działań ratowniczych w przypadku wystąpienia zagrożeń regionalnych, 4) organizację jednolitego systemu łączności oraz utrzymywanie systemu wspomagania dowodzenia, 5) analizowanie działań ratowniczych prowadzonych przez podmioty systemu, 6) koordynację pomocy humanitarnej, 7) organizowanie ćwiczeń koordynacyjnych, 8) szkolenie podmiotów uczestniczących w systemie, 9) współpracę z podmiotami ratowniczymi, 10) koordynację współpracy przygranicznej powiatów w ramach systemu. Zestawienie udziału podmiotów w zależności o rodzaju ratownictwa przedstawiono w tabeli nr 1. Tabela 4.1 zawierająca udział podmiotów w zależności o rodzaju ratownictwa może być materiałem pomocniczym dla decyzji, którym podmiotom należy dołączyć do zintegrowanej infrastruktury teleinformatycznej, a które mogą wykorzystywać inne wydzielone (np. sieci ruchome łączności radiowej) i publiczne sieci telekomunikacyjne. 23
PSP Krajowy System Ratowniczo-Gaśniczy Jednostki OSP i inne Inne profesjonalne organizacje ratownicze Społeczne Organizacje ratownicze Jednostki wiodące, współdziałające i pomocnicze Policja Straże miejskie Inspekcja Ochrony Środowiska Podstawowe zespoły ratownictwa Medycznego PCK i inne Specjalistyczne zespoły ratownictwa medycznego szpitale oddziały ratunkowe Regionalne zarządy gospodarki wodnej Państwowa Inspekcja Sanitarna Inspekcja Wetenaryjna Jednostki organizacyjne Lasów Państwowych Służby meteorologiczne i hydrologiczne Społeczne Organizacje humanitarne Centralne stacje Ratownictwa Górniczego Służby ratownictwa górniczego przedsiębiorcy Inne społeczne organizacje ratownicze Straż Graniczna Morska służba poszukiwacza Siły Zbrojne (WKU) ABW Lp Ratownictwo 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 1. Ratownictwo podczas pożarów Δ 2. Ratownictwo techniczne Δ 3. Ratownictwo chemiczne i ekologiczne Δ 5a Ratownictwo medyczne podstawowe Δ 5b Ratownictwo medyczne kwalifikowane Δ 6. Ratownictwo podczas powodzi i innych katastrof naturalnych Δ 7. Ratownictwo górnicze Δ 8. Ratownictwo górskie i wodne 9. Ratownictwo morskie Δ 10. Poszukiwanie osób zaginionych Δ 11. Poszukiwanie i ratownictwo lotnicze 12. 13. Jednostki dołączone do zintegrowanej infrastruktury teleinformatyczne Jednostki przewidziane do korzystania np. za pośrednictwem sieci miejskich + + + + + + + + + + + + + + + + + + + Δ - służba wiodąca - służba współdziałająca - służba pomocnicza w zależności od potrzeb Opracowano na podstawie - Ustawy o krajowym systemie ratowniczym, Projekt z dn. 27.05.2003 r. Tabela 4.1. Jednostki wiodące i podmioty współdziałające w działaniach w krajowym systemie ratowniczym 24
4.2.12. Obsługa połączeń alarmowych 112 Zapewnienie połączeń w razie nagłych wypadków i nagłego niebezpieczeństwa jest jednym z najbardziej ważnych obowiązków państwa. Dla tego celu jest niezbędne systemy telekomunikacyjne o dużej jakości i ciągłości funkcjonowania. Komunikacja odbywa się w dwóch obszarach związanych z: - przyjmowaniem zgłoszeń alarmowych, - współdziałaniem służb ratowniczych. Ustawa o Państwowym Ratownictwie Medycznym z dnia 20 października 2006 r. określa niektóre elementy ratownictwa, w tym procedury przyjmowania zgłoszeń alarmowych. Centra Powiadamiania Ratunkowego przyjmują zgłoszenia z numeru alarmowego 112 i przekierowują zgłoszenia do właściwej jednostki Policji, Państwowej Straży Pożarnej i pogotowia ratunkowego Dla potrzeb systemu powiadamiania ratunkowego niezbędne jest wykonanie niezbędnych przekierowań połączeń z centrum powiadamiania ratunkowego do właściwych jednostek organizacyjnych Policji, Państwowej Straży Pożarnej i pogotowia ratunkowego oraz połączeń dla współdziałania służ ratunkowych. Rysunek 4.1 przedstawia koncepcję systemu łączności dla potrzeb koordynacji ratownictwa w oparciu o zintegrowaną infrastrukturę teleinformatyczną. Wyodrębnione są następujące obszary komunikacji: - zakańczanie połączeń alarmowych przychodzących z sieci różnych typów w zintegrowanej infrastrukturze teleinformatycznej, - kierowanie połączeń do właściwego Centrum Powiadamiania Ratunkowego, - przekierowanie za pośrednictwem Centrum Powiadamiania Ratunkowego połączeń w ramach zintegrowanej infrastruktury teleinformatycznej do właściwej służby ratowniczej lub Policji, - połączenie miedzy służbami ratowniczymi w ramach zintegrowanej infrastruktury teleinformatycznej dla potrzeb współdziałania służb. Na rysunku przedstawiono także transmisje (oznaczone czerwoną linią) związane z przekazywaniem danych dotyczących zgłoszenia. Dane te mają zawierać: - numer telefonu, nazwiska i adresu osoby dokonującej zgłoszenia o zdarzeniu za pomocą telefonu stacjonarnego lub dane abonenta, z którego zakończenia sieci operatora zostało zainicjowane połączenie alarmowe; uprawnienie to obejmuje następujące dane osobowe abonenta: jego imię i nazwisko lub nazwę oraz adres i numer telefonu, - lokalizację osoby dokonującej zgłoszenia o zdarzeniu za pomocą telefonu komórkowego. 25
udostępnianie danych dotyczących abonentów Baza danych przekazywanie danych dotyczących zgłoszenia Dyspozytor medyczny Sieci ruchome Telefony stacjonarne Automaty telefoniczne PSTN 112 Centrum Powiadamiania Ratunkowego (Urząd Wojewódzki) KPP Służby dyżurne Policji PSP Centrum koordynacji ratownictwa Telefoniczne sieci wewnętrzne i korporacyjne Zintegrowana infrastruktura teleinformatyczna powiat Technologie internetowe i VoIP CB radio Rysunek 4.1. Koncepcja systemu łączności dla potrzeb koordynacji ratownictwa wg [31] i [7] Rysunek 4.2 przedstawia przykładową realizację systemu dla przekazywania zgłoszeń alarmowych i współdziałania służb w działaniach ratowniczych. W skład systemu wchodzą następujące elementy: - Centra Powiadamiania Ratunkowego umieszczone w Urzędzie Wojewódzkim, - służby ratownicze działające na terenie powiatu: Komenda Powiatowa Państwowej Straży Pożarnej, Pogotowie Ratunkowe i Komenda Powiatowa Policji, - punkty styku z sieciami różnych operatorów: stacjonarnymi, ruchomymi i Internetu. Punkty styku z sieciami telekomunikacyjnymi powinny być co najmniej w każdym mieście wojewódzkim w głównych węzłach transmisyjnych zintegrowanej infrastruktury teleinformatycznej. Biorąc pod uwagę połączenia głosowe, do punktu styku dołączeni są: - publiczne sieci telefoniczne o zasięgu krajowym, - publiczne sieci telefoniczne o zasięgu regionalnym, - sieci wewnętrzne (resortowe) i korporacyjne, 26
- sieci telefoniczne ruchome o zasięgu krajowym np. GSM. Dołączenie sieci telefonicznych o zasięgu ogólnokrajowych w punkcie styku, co najmniej w każdym w mieście wojewódzkim, umożliwi przekierowanie w przypadku niesprawności lub przeciążenia do najbliższego punktu styku w województwie sąsiednim. Punkty styku stanowią bramy usługowe dostosowujące sygnalizację i tryb transmisji głosowej do stosowanej w zintegrowanej infrastrukturze teleinformatycznej. Bezpośrednie dołączenie różnych sieci do punktu dostępu spowoduje brak konieczności tranzytowania połączeń z sieci ruchomych poprzez sieć PSTN (głównie TP S.A.), biorąc pod uwagę, że aktualnie ok. 80% zgłoszeń alarmowych pochodzi z sieci ruchomych. Dodatkowo na rysunku przedstawiono użytkowników radia CB. Biorąc pod uwagę możliwości przyjmowania zgłoszeń alarmowych przez kanał alarmowy konieczne byłoby uruchomienie co najmniej w każdym mieście powiatowym stacji bazowych CB i dołączenie ich do zintegrowanej infrastruktury teleinformatycznej w celu zdalnego odbioru i sterowania z Centrum Powiadamiania Ratunkowego. P5 WOJ 2 P6 CPR CPR zintegrowana infrastruktura teleinformatyczna P1 CPR WOJ 1 P2 P3 P4 WOJ 3 punkty styku z sieciami różnych operatorów: stacjonarnymi, ruchomymi i Internetu CPR Centrum Powiadamiania Ratunkowego Rysunek 4.2. Przykładowa konfiguracja systemu dla przekazywania zgłoszeń alarmowych i współdziałania służb wg [31] i [7] Opisywany system koordynacji ratownictwa powinien być otwarty na wprowadzanie nowych usług, np. powiadamiania (rozgłaszania) informacji alarmowych [38]. 4.3. Specyfika pracy służb porządku publicznego Specyfika wykorzystania systemów łączności dla służb porządku publicznego różnią się zasadniczo w porównaniu do innych służb. 27