Gdańsk, 2 04. 2009 rok List otwarty do Pani Katarzyny Hall Minister Edukacji Narodowej Szanowna Pani Minister, Walne Zebranie Delegatów Sekcji Oświaty i Wychowania NSZZ Solidarność Regionu Gdańskiego w ostatnim roku obecnej kadencji kieruje do Ministerstwa Edukacji Narodowej zestaw problemów, które podejmowaliśmy w ostatnich latach, a które, z różnych powodów, w naszej ocenie nie zostały w pełni zrealizowane. Oczekujemy jasnej i jednoznacznej odpowiedzi: czy i kiedy dana kwestia zostanie podjęta? Uważamy, że minimum podmiotowego traktowania partnerów wymaga przedstawienia stronie zgłaszającej problem potencjalnego sposobu jego rozwiązania. 1 / 8
W pierwszej części pisma akcentujemy tematy, które najczęściej powtarzają się na organizowanych przez nas zebraniach, konferencjach, w drugiej bardziej szczegółowe, dotyczące pewnych aspektów spraw oświatowych. Wynagrodzenia. Potrzebne są prace systemowe nad planem wzrostu płac w oświacie tym bardziej w kontekście rządowych zapowiedzi wejścia do strefy EURO. Płace w oświacie muszą równać do średniej płacy nauczycielskiej w krajach UE, gdzie jest ona nie mniejsza niż 1500 EU. Zwracamy uwagę, że podwyżka na 2009 i następne lata krzywdzi szczególnie nauczycieli o dłuższym stażu pracy, z wyższym stopniem awansu zawodowego. Rząd, parlamentarzyści nie odnieśli się do propozycji S oświatowej, aby w znowelizowanej Karcie Nauczyciela przywrócić przynajmniej dotychczasowe proporcje w perspektywie dwóch-trzech lat. Paradoksalnie nauczyciele stażyści zyskują przez pierwszy rok pracy, ale potem czeka ich także owo spłaszczenie pensji. Emerytury. Zdecydowanie sprzeciwiamy się odejściu od obowiązującej do końca 2008 roku możliwości skorzystania z tzw. wcześniejszej emerytury. Za niedopuszczalne uważamy nie tylko likwidację art. 88 Karty Nauczyciela, ale także wykreślenie nauczycieli z ustawy o emeryturach pomostowych. Finanse - szkoła zasobna i otwarta. Potrzebne jest wsparcie organizacyjne, finansowe szkół, aby spełniały wymogi szkoły przyjaznej, otwartej, zakorzenionej w środowisku lokalnym (wyposażone w gabinet profilaktyki zdrowotnej, stołówkę - dożywianie, zapewniające pomoc materialno-stypendialną, opiekę pedagogiczno-psychologiczną, 2 / 8
ciekawą ofertę rozwijającą różne zainteresowania uczniów w tym z wychowania fizycznego, plac zabaw dla najmłodszych uczniów, dostosowanie architektoniczne dla uczniów niepełnosprawnych). Środki UE. W porządkowaniu finansów konieczne jest większa koncentracja i pomoc samorządom, szkołom w wykorzystaniu stosunkowo znacznych środków wynikających z programów unijnych przeznaczonych na wyrównywanie szans edukacyjnych. Czas pracy nauczycieli. Przeprowadzić autentyczną analizę czasu pracy, a więc i zatrudniania nauczycieli, do chwili znalezienia rozwiązań, które zapewnią podstawową stabilizację w zawodzie nauczycielskim. Poważne kontrowersje i niepokój środowiska nauczycielskiego wywołują między innymi pojawiające się zagrożenie redukcji tygodniowego wymiaru pracy dla nauczycieli nauczania zintegrowanego. Występują także obawy o ograniczenie godzin dla nauczycieli biologii, chemii, fizyki, geografii, historii. Realizacja dodatkowych godzin. W związku z wprowadzeniem od 1 września 2009 r. obowiązku realizacji przez nauczycieli dodatkowych, niepłatnych godzin, Sekcja podtrzymuje sprzeciw wobec nakładania obowiązku dodatkowej pracy z uczniami, bez odpowiedniej rekompensaty finansowej dla nauczycieli. Jednocześnie oczekujemy, że będą one mogły być przeznaczone na zwiększenie oferty szkolnej wykorzystującej wiedzę nauczycieli (czyli na pracę z uczniem zdolnym lub mającym trudności w nauce, na rozwój zainteresowań, organizację wycieczek tematycznych), nie zaś jako godziny doraźnych zastępstw, czy zastępowanie pracy nauczycieli świetlic szkolnych. Uważamy także, że aby zapobiec fikcji administracyjnej - powinno obowiązywać rozliczenie w skali całego roku szkolnego ze wstępnym bilansem po pierwszym półroczu. 3 / 8
Gimnazja i klasy uzawodowione. Gimnazja mają być ważnymi centrami kulturowymi w gminach, tworzyć ofertę na zajęcia popołudniowe, feryjne, szkolenia i kursy w ramach edukacji ustawicznej. Konieczne jest odejście od tzw. gimnazjów-molochów, organizacja zajęć wyrównawczych, szczególnie w pierwszych klasach, kluczowych dla przeciwdziałania zjawiskom wykluczenia klasowo-społecznego, zawierania porozumień między gminami i powiatami, w celu tworzenia zespołów: gimnazjum liceum, czy gimnazjum - zespół szkół zawodowych, gdzie mogą być tworzone coraz bardziej potrzebne tzw. klasy uzawodowione. Wymaga to zapewnienia dodatkowych środków finansowych na to zadanie (tzw. wagi). Zmiany w podstawie programowej. Szczególne zastrzeżenia budzi podstawa programowa dla klas I III szkoły podstawowej, kursu historii, zbyt daleko idącego sprofilowania po I klasie szkół ponadgimnazjalnych, kanonu lektur. Więcej uwag zawarliśmy w piśmie do MEN z 20 stycznia 2009 r., apelując w nim także, aby prace nad podstawami programowymi były realizowane w stałej współpracy z zespołami nauczycieli-praktyków (w załączeniu). Obowiązek szkolny od 6-stego roku życia. Zadanie to, wymaga szczególnie starannego przygotowania. Więcej na ten pisaliśmy w piśmie do MEN z 20 stycznia 2009 r. (w załączeniu). Poza tym, powtarzającymi się postulatami są: Kształcenie nauczycieli i praktyki studenckie w szkołach. Należy dbać o system odpowiedniego przygotowania do zawodu, a następnie stosowania systemu zachęt dla ustawicznego rozwijania przez nich swego mistrzostwa zawodowego. Wymaga to przede wszystkim stałego monitorowania jakości studiów na kierunkach pedagogicznych wyższych uczelni przez Państwową Komisję Akredytacyjną. Wymaga też od MEN stałej aktualizacji standardów, jakie muszą spełniać uczelnie. Szczególny akcent musi być położony na łączenie poznania teorii pedagogicznej z praktyką nauczycielską. Nie może być tak, że 4 / 8
praktyki studenckie w szkołach realizowane są po macoszemu, krótki. ich czas trwania jest zbyt Doskonalenie zawodowe i doradztwo metodyczne nauczycieli. Potrzebne jest, szczególnie w odniesieniu do placówek doskonalenia nauczycieli (centralnych i wojewódzkich) finansowanych z budżetu państwa, przyjęcie systemowych rozwiązań, które doprowadzą do tworzenia oferty szkoleń pod kątem aktualnych potrzeb nauczycieli i dyrektorów szkół i placówek oświatowych. Wiąże się z tym położenie silniejszego akcentu na rozwój doradztwa metodycznego z uwagi na swój przytablicowy charakter. Możliwości ucznia. Należy wypracować system, w którym można będzie właściwie zdiagnozować stan wiedzy, potrzeby ucznia na początku danego etapu edukacyjnego. Następnie mieć narzędzia (między innymi przez system zajęć wyrównawczych, opiekę psychologiczno-socjoterapeutyczną), aby mógł podnosić swoje umiejętności czy kwalifikacje zawodowe na miarę swoich rzeczywistych możliwości. Kształcenie zawodowe. Trzeba utrzymać zasadę jak najszerszego, szerokoprofilowego kształcenia co najmniej na poziomie maturalnym, dobrze przygotowującego do dalszego studiowania, albo niezbędnego dla nowoczesnego rynku przekwalifikowań, organizowanych przez zintegrowaną sieć dobrze wyposażonych placówek kształcenia praktycznego i ustawicznego. Należy intensywnie starać się łączyć ofertę szkół zawodowych z siecią placówek edukacji ustawicznej (w kierunku CENTRÓW ZAWODOWYCH). Konieczna jest dobra orientacja zawodowa (w tym zatrudnienie doradców zawodowych w gimnazjach), promocja zawodów, na które jest i będzie zapotrzebowanie na regionalnym rynku pracy. Rozważyć należy głębsze przekształcenia obecnej oferty liceów profilowanych łącznie z ewentualną ich likwidacją. 5 / 8
Programy wychowawcze. Należy zapewnić pamięć o wychowaniu patriotycznym, edukacji regionalnej, w mądry sposób przekazujący wiedzę o najnowszej historii Polski. Szkoły nie mogą uciec od tworzenia programu wychowawczego, który w mądry sposób będzie uczył patriotyzmu wolnego od szowinizmu, czy ksenofobii (gdzie miedzy innymi w sposób przystępny dla młodych ludzi będzie się mówiło o istocie zła, zbrodniach nazizmu, komunizmu, itd.). Obowiązek szkolny. Konieczna jest lepsza egzekucja obowiązku szkolnego między innymi w oparciu o odpowiednie zapisy w projekcie nowelizacji ustawy o systemie oświaty z 2006 r., a także tworzenie indywidualnych programów dla uczniów (w tym zmiany w sposobie realizacji obowiązku nauki między 16 a 18 rokiem życia i kształceniu w klasach uzawodowionych już na poziomie gimnazjów). Gabinety medyczne w szkołach. Zapewnienie odpowiedniej ilości i wyposażenia gabinetów medycznych w szkołach (brakuje ich w ponad 30% szkół), a także zmniejszenia absurdalnych norm (cały etat pielęgniarki-higienistki szkolnej przypada dopiero od 170 uczniów w danej szkole), Prywatyzacja oświaty. Niepokój środowiska oświatowego budzą zapisy w ustawie o systemie oświaty, dotyczące możliwej prywatyzacji szkół i placówek oświatowych. Sekcja widzi zagrożenie dla statusu zawodowego nauczycieli, gdyby dochodziło do radykalnej zmiany dotychczasowego sposobu ich zatrudnienia. Zbyt daleko idące zmiany właścicielskie mogą spowodować też zagrożenie dla odpowiedniego poziomu kształcenia i wychowania dzieci i młodzieży. W załączeniu: 6 / 8
- Pisma do MEN z 20 stycznia 2009 roku ws. podstawy programowej, - Pismo do MEN z 20 stycznia 2009 r. ws. uwag do realizacji projektu obowiązku szkolnego od 6-stego roku życia, - Fragmenty komunikatów z konferencji ws. ŚWIETLIC SZKOLNYCH, ws. wprowadzenia OBOWIĄZKU SZKOLNEGO OD 6-STEGO ROKU ŻYCIA, ws. PRZEDSZKOLI, ws. WYCHOWANIA FIZYCZNEGO, ws. KSZTAŁCENIA SPECJALNEGO, ws. KSZTAŁCENIA INTEGRACYJNEGO. Z poważaniem: Wojciech Książek arbara Kamińska ewodniczący Sekcji) zewodnicząca WZD) 7 / 8
List otrzymują do wiadomości między innymi: - Kancelaria Prezydenta RP, - Kancelaria Prezesa Rady Ministrów, - Komisja Edukacji Sejmu i Senatu RP, - Sekcja Krajowa Oświaty i Wychowania NSZZ Solidarność, - Zarząd Regionu Gdańskiego NSZZ Solidarność, - Jednostki samorządu terytorialnego w województwie pomorskim, - Szkoły i placówki oświatowe w województwie pomorskim, - Środki społecznego przekazu, 8 / 8