Formy edukacji na obszarach wiejskich

Transkrypt

1 dr JERZY DENEKA zastępca dyrektora Departamentu Zwiększania Szans Edukacyjnych w Ministerstwie Edukacji Narodowej Formy edukacji na obszarach wiejskich Warszawa, 31 marca 2015 r.

2 Formy edukacji na obszarach wiejskich - bariery ograniczające szanse edukacyjne dzieci i młodzieży ograniczenie dostępu do poradnictwa wspomagającego rozwój zdrowotny i edukacyjny dzieci najmłodszych; ograniczenie dostępu do przedszkoli; ograniczenie dostępu do Internetu; większe niż w miastach zróżnicowanie poziomu kwalifikacji nauczycieli; gorsza oferta edukacyjna szkolnictwa ponadgimnazjalnego; mniejsze możliwości kształcenia ustawicznego dorosłych, konieczność zaspokajania specyficznych potrzeb występujących w tym środowisku (np. w okresie intensywnych prac polowych) oraz pokonywania barier związanych z sytuacją materialną rodzin wiejskich; infrastruktura edukacyjna, społeczna, teleinformatyczna i kulturalna na obszarach wiejskich była niedoinwestowana oraz niedostosowana do lokalnych potrzeb. w Polsce notowano jeden z najniższych wśród krajów OECD i Unii Europejskiej wskaźników upowszechnienia wychowania przedszkolnego, a także uczestnictwa w formach kształcenia ustawicznego dorosłych.

3 Rządowy Program Rozwoju Edukacji na Obszarach Wiejskich na lata efekty Rozwiązanie tych problemów wymagało efektywnej, wielopłaszczyznowej współpracy, dlatego Rada Ministrów podjęła decyzję o zatwierdzeniu i realizacji Programu Rozwoju Edukacji na Obszarach Wiejskich na lata , który zapewnił: lepszą dostępność do wychowania przedszkolnego; programy stypendialne i pomocowe skierowane do uczniów z obszarów wiejskich; zwiększenie dostępu do edukacji dla niepełnosprawnych mieszkańców wsi; rozwój umiejętności wykorzystania nowych technologii informacyjno-komunikacyjnych oraz znaczącą poprawę wyposażenia szkół w sprzęt komputerowy; aktywizację środowisk wiejskich do podejmowania działań o charakterze edukacyjnym, społecznym i kulturalnym; Ponadto, w ostatnich latach nastąpiła istotna poprawa wielu czynników determinujących szanse edukacyjne na wsi: wzrost aspiracji edukacyjnych ludności wiejskiej, związany z rosnącą liczbą osób z wyższym wykształceniem, którzy mieszkają na wsiach - z 216 tys. w 1995 r. do 852 tys. w 2009 r.). poprawa wyposażenia gospodarstw domowych w sprzęt komputerowy z dostępem do Internetu.

4 Formy wychowania przedszkolnego podjęte działania w celu zwiększenia upowszechnienia edukacji przedszkolnej wprowadzono zmiany legislacyjne ułatwiające dostęp do wychowania przedszkolnego dzieci w wieku do 5 roku życia, poprzez umożliwienie zakładania i prowadzenia, szczególnie na terenach wiejskich, punktów przedszkolnych i zespołów wychowania przedszkolnego, czyli innych form wychowania przedszkolnego; pierwsze punkty przedszkolne zaczęły powstawać na początku 2008 r. na podstawie rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej w sprawie rodzajów innych form wychowania przedszkolnego, warunków tworzenia i organizowania tych form oraz sposobu ich działania ; rozporządzenie to zostało znowelizowane w 2011 r. i zwiększało minimalny tygodniowy wymiar godzin zajęć świadczonego nauczania, wychowania i opieki w innych formach wychowania przedszkolnego. Zmiana doprowadziła do sytuacji, w której wszystkie dzieci mają zapewnione równe szanse edukacyjne, niezależnie od miejsca korzystania z edukacji przedszkolnej (mogą być to: przedszkola, oddziały przedszkolne w szkołach podstawowych, punkty przedszkolne i zespoły wychowania przedszkolnego). Dzienny wymiar godzin zajęć wychowania przedszkolnego w punkcie lub zespole musi być dostosowany do możliwości dzieci oraz potrzeb rodziców.

5 Wskaźnik liczby dzieci w wieku 3-5 lat uczęszczających do placówek wychowania przedszkolnego do ogólnej liczby dzieci w wieku 3-5 lat

6 Wskaźnik liczby dzieci uczęszczających do placówek wychowania przedszkolnego do ogólnej liczby dzieci w wieku 3-6 lat

7 Upowszechnienie wychowania przedszkolnego Rok szkolny Liczba dzieci w placówkach wychowania przedszkolnego (w tys.) Wskaźnik liczby dzieci w wieku 3-5 lat uczęszczających do placówek wychowania przedszkolnego do ogólnej liczby dzieci w wieku 3-5 lat w % Ogółem Miasto Wieś Ogółem Miasto Wieś 2005/ ,0 590,4 249,6 41,0 58,4 19,1 2006/ ,7 610,7 252,0 44,6 63,0 21,4 2007/ ,9 622,6 249,3 47,3 65,7 23,1 2008/ ,1 652,3 266,8 52,7 70,6 28,5 2009/ ,1 693,2 301,0 59,7 75,9 37,5 2010/ ,3 733,1 326,1 62,6 78,7 41,0 2011/ ,5 787,2 373,3 69,2 84,1 49,3 2012/ ,5 772,2 444,3 69,7 78,6 57,7 2014/ ,3 831,7 404,6 79,4 86,4 69,7

8 Dane statystyczne dotyczące małych szkół, w których uczy się nie więcej niż 70 uczniów Wg danych z SIO w Polsce, w roku szkolnym 2014/2015, funkcjonuje szkół, w których uczy się nie więcej niż 70 uczniów. Ponad 56% (3 888) z nich to szkoły podstawowe. Natomiast gimnazja stanowią prawie 24% małych szkół (1650). Wśród małych szkół podstawowych (70%) to szkoły podstawowe prowadzone przez samorządy, a 229 (niecałe 6%) to szkoły przekazane na mocy art. 5 ust 5g uso. Prawie 92% ogółu małych szkół podstawowych to szkoły położone na wsi. Wg. danych SIO funkcjonuje wiejskich szkół podstawowych (wiejskich gimnazjów jest 1087). W większości są to szkoły samorządowe. W tym roku szkolnym po raz pierwszy od 10 lat zwiększyła się liczba szkół podstawowych (jest ich o 75 więcej w porównaniu do roku poprzedniego). Niewątpliwie na fakt ten mogło mieć wpływ obniżenie wieku szkolnego, a także niechęć samorządowców do likwidowania szkół w roku wyborczym. (od roku szkolnego 2004/2005 do roku szkolnego 2013/2014 ogólna liczba szkół podstawowych zmniejszyła się o 1340). (Dane przekazane przez kuratorów oświaty - stan na wrzesień 2014 r.)

9 Ochrona małych szkół przed likwidacją: program Ministerstwa Edukacji Narodowej Mała Szkoła wprowadzony w 1999 r. dzięki temu programowi (w latach ) uratowanych przed likwidacją zostało około 300 szkół na wsiach; małe Szkoły mieszczą się w budynkach tzw latek i w małych chatach wiejskich, w zabytkowych budynkach i nowoczesnych pawilonach; są one prowadzone przez organizacje pozarządowe i osoby prywatne. Status Małej Szkoły nie zależy od liczby uczniów ani od wielkości budynku. Najmniejsza Mała Szkoła - w Nowicy (Małopolska) ma 4 uczniów, największa - w Piekiełku (także Małopolska) około 200; Małe Szkoły to lokalne centra rozwoju. Stowarzyszenia Rozwoju Wsi prowadzą w nich szkolenia dla dorosłych (m.in. dla rolników, dofinansowywane przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa), przedszkola, świetlice, kawiarenki internetowe, zajęcia profilaktyczne i wyrównawcze dla dzieci, młodzieży i dorosłych. W budynku szkolnym są organizowane imprezy okolicznościowe integrujące społeczność lokalną oraz zebrania wiejskie. W ich organizacji bierze udział cała społeczność wsi: także Koła Gospodyń Wiejskich, straż pożarna, parafia. praktyka i badania ekspertów dowiodły, że Małe Szkoły, doglądane i kontrolowane przez rodziców i mieszkańców, oferują lepsze warunki nauki (większość z nich ma na przykład pracownie komputerowe) oraz są bliższe i bardziej przyjazne uczniom; zapewniają znakomite wyniki nauczania średnia wyników w Małych Szkołach jest taka jak w szkołach miejskich i znacznie wyższa od średniej na wsi.

10 Formy ratowania szkół wiejskich - subwencja W 1998 roku w algorytmie podziału subwencji wprowadzono jeden współczynnik dla uczniów szkół wiejskich w wysokości 1,33 i jeden współczynnik dla uczniów szkół w miastach poniżej 5 tys. mieszkańców w wysokości 1,18. Współczynnik wiejski odzwierciedlał fakt, że średnia wielkość oddziału klasowego na wsi była o 1/3 mniejsza niż w mieście (18 do 24). Zmiany w 2015 r. - w zakresie subwencjonowania uczniów szkół podstawowych i gimnazjów na wsi lub w miastach do mieszkańców: wyłączenie z przeliczania wagą P 1 uczniów gimnazjów i zastosowanie w odniesieniu do tej kategorii uczniów nowej wagi P 2 o wartości 0,27; podwyższenie wagi P 1 dla uczniów szkół podstawowych na wsi i w miastach do mieszkańców z 0,38 do 0,4; utworzenie nowej wagi P 3 o wartości 0,18 dla uczniów małych szkół podstawowych, w których liczba uczniów szkoły, nie przekracza 70. Waga nie obejmowałaby uczniów przeliczanych wagami P 11 - P 13 oraz uczniów szkół specjalnych; oddziały gimnazjów w miastach powyżej są przeciętnie o ok. 14,3% liczniejsze od szkół na wsiach i w miastach do mieszkańców; oddziały szkół podstawowych w miastach powyżej są przeciętnie o ok. 42,8% liczniejsze od szkół na wsiach i w miastach do mieszkańców.

11 Szkoły podstawowe w mieście i na wsi w latach

12 Uczniowie w SP w mieście i na wsi w latach

13 Gimnazja w mieście i na wsi w latach

14 Liczba uczniów w gimnazjach w latach

15 Uczniowie szkół ponadgimnazjalnych dla młodzieży w mieście i na wsi w latach

16 Priorytet MEN - kształcenie zawodowe Zadania w nowej perspektywie finansowej Szczególny nacisk zostanie położony na upowszechnianie wszelkich form współpracy szkół zawodowych z pracodawcami. Niezwykle istotne będzie w tym zakresie zachęcenie pracodawców, zarówno na poziomie centralnym, jak i regionalnym i lokalnym do większego zaangażowania i włączenia się w proces kształcenia zawodowego i egzaminowania, w ramach: identyfikacji potrzeb kwalifikacyjno-zawodowych na rynku pracy, oceny wymagań kwalifikacyjnych wynikających z podstawy programowej kształcenia w zawodach, konstruowania oferty kształcenia w szkołach i w formach pozaszkolnych, wspólnego przygotowywania programów nauczania dla zawodu, organizacji zajęć praktycznych i praktyk zawodowych dla uczniów, organizacji ze szkołami kwalifikacyjnych kursów zawodowych, szerszego udziału pracodawców w organizacji praktyk i staży dla nauczycieli kształcenia zawodowego, zwiększenia dostępu uczniów i nauczycieli do nowoczesnych technik i technologii, tworzenia ośrodków egzaminacyjnych przez pracodawców.

17 Program kształcenia w zakresie ginących zawodów Program szkolenia zawodowego w zakresie takich dziedzin, jak: tkactwo, haft, garncarstwo i zdobnictwo ludowe

18 Dziękuję za uwagę!