Prawie 170 mln euro dla Polski

Miliardy złotych dla rolników STR. IV Bieżace informacje dotyczące wykorzystania środków z PROW STR. VIII Miesięcznik dotyczący Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 27-213 STYCZEŃ 21 Prawie 17 mln euro dla Polski STR. III Wyjazd studyjny do Brukseli STR. VI

spis treści WAŻNE WYDARZENIE Dnia 28 stycznia 21 r. odbędzie się posiedzenie Komitetu Monitorującego Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 27-213, na którym zostanie przedstawiona informacja: na temat stanu wdrażania i realizacji PROW 27-213, na temat wsparcia obszarów wiejskich w ramach NSRO 27-213, w sprawie wyników bieżącej oceny i stanu przygotowania do oceny średniookresowej PROW 27-213, na temat procesu akceptowania przez Komisję Europejską zmian przedłożonych przez stronę polską wynikających z uchwał KM PROW 27-213, na temat stanu przygotowania i harmonogramu dotychczasowych prac dotyczących wdrażania zmian w programie operacyjnym z zakresu nowych wyzwań, w sprawie linii demarkacyjnej między pierwszym filarem WPR (owoce i warzywa) a PROW 27-213, na temat Planu działania Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich na lata 21-211. W trakcie posiedzenia Komitetu planowane jest podjęcie uchwały: w sprawie przyjęcia podziału środków Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 27-213 w zakresie Schematu III pomocy technicznej Stworzenie i utrzymanie Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich (KSOW), w sprawie zmian w programie rolnośrodowiskowym w ramach PROW 27-213, w sprawie zmiany kryterium Regionalnego wyboru operacji dla działania Odnowa i rozwój wsi Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 27-213. Ocena średniookresowa PROW 27-213 Zgodnie z przepisami wspólnotowymi, wszystkie kraje członkowskie są zobowiązane do dokonania w roku 21 oceny średniookresowej programów rozwoju obszarów wiejskich. Ocena ta ma na celu podsumowanie dotychczasowego przebiegu wdrażania programu oraz zbadanie efektów jego realizacji. Wyniki przeprowadzonego badania mogą też określić kierunki modyfikacji programu i szczegółowych zasad jego wdrożenia, które przyczynią się do poprawy efektywności podejmowanych interwencji w następnych latach. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi w drugiej połowie lutego br. ogłosi przetarg na wykonanie oceny średniookresowej PROW 27-213. Wytyczne dotyczące ocen programów są dostępne na stronie internetowej Komisji Europejskiej: http://ec.europa.eu/agriculture/rurdev/eval/index_en.htm Redaktor prowadzący Michał Kret PROWieści przygotowywane są w Wydziale Monitorowania i Sprawozdawczości Departamentu Rozwoju Obszarów Wiejskich. Tel. +48 22 623 24 83, +48 22 623 2 4 Fot. na okładce PROW, Stock Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi Prawie 17 mln euro dla Polski III Miliardy złotych dla rolników IV Wyjazd studyjny do Brukseli VI Bieżąca informacja o stanie realizacji PROW VIII Informacja ogólna _ 2 Działania Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich 27-213 3 Aktualności _ 5 Działanie 111 Szkolenia zawodowe dla osób zatrudnionych w rolnictwie i leśnictwie_ 7 Działanie 112 Ułatwianie startu młodym rolnikom 8 Działanie 113 Renty strukturalne 9 Działanie 114 Korzystanie z usług doradczych przez rolników i posiadaczy lasów 1 Działanie 121 Modernizacja gospodarstw rolnych 11 Działanie 123 Zwiększanie wartości dodanej podstawowej produkcji rolnej i leśnej _ 12 Działanie 125 Poprawianie i rozwijanie infrastruktury związanej z rozwojem i dostosowaniem rolnictwa i leśnictwa _ 13 Działanie 132 Uczestnictwo rolników w systemach jakości żywności 14 Działanie 133 Działania informacyjne i promocyjne _ 15 Działanie 142 Grupy producentów rolnych 16 Działanie 211/212 Działanie 214 Działanie 221/223 Wspieranie gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW)_ 17 Program rolnośrodowiskowy (Płatności rolnośrodowiskowe) _ 18 Zalesianie gruntów rolnych oraz zalesianie gruntów innych niż rolne 19 Działanie 226 Odtwarzanie potencjału produkcji leśnej zniszczonego przez katastrofy i wprowadzenie instrumentów zapobiegawczych_ 2 Działanie 311 Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej _ 21 Działanie 312 Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw_ 22 Działanie 321 Podstawowe usługi dla gospodarki i ludności wiejskiej 23 Działanie 313/322/323 Odnowa i rozwój wsi_ 24 Działanie 413 Wdrażanie lokalnych strategii Rozwoju 25 Działanie 421 Wdrażanie projektów współpracy _ 26 Działanie 431 Funkcjonowanie Lokalnej Grupy Działania, nabywanie umiejętności i aktywizacja_ 27 Pomoc techniczna _ 28 Informacja o stanie realizacji Programu Rozwoju _ Obszarów Wiejskich 27-213 _ 29 II

temat miesiąca Dodatkowe środki na realizację Nowych wyzwań Prawie 17 mln euro dla Polski Bruksela przyznała nam dodatkowe pieniądze dla sektora mleczarskiego, na internet na wsi, inwestycje związane z odnawialnymi źródłami energii oraz programy rolnośrodowiskowe. 17 grudnia minionego roku została wydana decyzja Komisji Europejskiej zatwierdzająca wnioskowane przez Polskę zmiany do Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 27-213. W ramach pakietu Europejskiego Planu Odbudowy Gospodarczej (European Economy Recovery Plan EERP) na realizację tzw. Nowych wyzwań wynikających z przeglądu Wspólnej Polityki Rolnej Polsce przyznano blisko 169 mln euro. Dodatkowe środki przyznane Polsce w ramach EERP zasilą część unijną budżetu PROW 27-213. Środki te zostaną przeznaczone na: projekty z zakresu restrukturyzacji sektora produkcji mleka (ponad 62 mln euro), inwestycje z zakresu budowy infrastruktury szerokopasmowego internetu na wsi (blisko 6 mln euro), realizację projektów z zakresu małej retencji wód (ponad 33 mln euro), programy rolnośrodowiskowe (1 mln euro), inwestycje z zakresu odnawialnych źródeł energii (blisko 4 mln euro). Decyzja Komisji Europejskiej stanowi podstawę do zakończenia toczących się obecnie prac legislacyjnych dotyczących nowelizacji rozporządzeń Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działań: Modernizacja gospodarstw rolnych, Podstawowe usługi dla gospodarki i ludności wiejskiej, Program rolnośrodowiskowy, Poprawianie i rozwijanie infrastruktury związanej z rozwojem i dostosowywaniem rolnictwa i leśnictwa przez gospodarowanie rolniczymi zasobami wodnymi. Na stronie MRiRW znajdą Państwo tekst PROW 27-213 uwzględniający zmiany zatwierdzone formalnie na szczeblu wspólnotowym oraz (zaznaczone kolorem czerwonym) zmiany oczekujące na wydanie Decyzji Komisji Europejskiej. Urszula Mateusiak FOT. STOCK PROWieści styczeń 21 III

temat miesiąca Trzy lata Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich 27-213 Miliardy złotych dla rolników Z roku na rok rośnie pula środków, którą otrzymują rolnicy i przetwórcy żywności w ramach PROW. Dotychczas trafiło do nich niemal 12 mld zł. O ile w 27 roku wypłacono z programu jedynie ok. 131 mln zł, to w 28 roku już ponad 4,7 mld zł, zaś w 29 roku aż 6,54 mld zł. Łącznie w ramach PROW 27 213 do końca 29 roku rolnikom i przetwórcom żywności wypłacono ponad 11,37 mld zł. Z roku na rok coraz więcej działań W roku 27 dokonywano płatności w ramach tylko jednego działania: Renty strukturalne. W połowie października 28 r. Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa otrzymała pierwsze pełne akredytacje na obsługę działań należących do PROW 27 213. Po otrzymaniu ww. akredytacji ARiMR mogła rozpatrywać wnioski, podpisywać umowy i wypłacać rolnikom pieniądze. W 28 roku wypłacano środki w ramach 8 działań PROW 27-213: Ułatwianie startu młodym rolnikom Renty strukturalne Modernizacja gospodarstw rolnych zobowiązania z okresu 24-26 dla działania Wspieranie gospodarstw niskotowarowych Grupy producentów rolnych Wspieranie gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW) Program rolnośrodowiskowy Zalesianie gruntów rolnych oraz zalesianie gruntów innych niż rolne. ARiMR agencją płatniczą W 29 r. Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa otrzymała akredytację do pełnienia funkcji agencji płatniczej dla kilku ostatnich działań finansowanych z PROW 27-213. Od 26 listopada 29 r. ARiMR może w pełni obsługiwać wszystkie działania z PROW 27-213, jakie jej powierzono do wdrażania, począwszy od przyjmowania wniosków o pomoc, poprzez podpisywanie umów czy wydawanie decyzji, wypłatę wsparcia, a skończywszy na rozliczaniu przyznanej pomocy. W 29 r. w ramach PROW 27-213 ARiMR przeprowadziła drugi nabór wniosków w ramach działań Modernizację gospodarstw rolnych, Ułatwianie startu młodym rolnikom, Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej, Zwiększanie wartości dodanej podstawowej produkcji rolnej i leśnej, Zalesianie gruntów rolnych oraz gruntów innych niż rolne. Uruchomione zostały cztery nowe działania Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw, Uczestnictwo rolników w systemach jakości żywności, Korzystanie z usług doradczych przez rolników i właścicieli lasów i Odtwarzanie potencjału produkcji leśnej zniszczonego przez katastrofy i wprowadzanie instrumentów zapobiegawczych. Sześć działań, w ramach zadań delegowanych przez ARiMR, uruchomiły samorządy wojewódzkie a po jednym Agencja Rynku Rolnego i Fundacja Programów Pomocy dla Rolnictwa (FAPA). Najwięcej środków dla obszarów górskich i ONW Najwięcej, bo ponad 3,75 mld zł, wy- FOT. STOCK PROWieści grudzień 29 IV

temat miesiąca płacono z PROW 27-213 na działanie Wspieranie gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW). Dopłaty ONW otrzymuje co roku około 75 tys. rolników. W roku 29 rozpoczęto wypłatę dopłat ONW od 16 października. Nigdy dotąd ARiMR nie rozpoczynała tak wcześnie realizacji tych dopłat. Do 31 grudnia wydano decyzje w ramach tego działania dla ponad 626 tys. rolników. Na działanie Renty strukturalne wydano ok. 2,55 mld zł. Renty strukturalne co miesiąc otrzymuje ok. 66 tys. rolników, którzy przekazali gospodarstwo następcom. W ramach działania Program rolnośrodowiskowy do końca 29 roku wypłacono ponad 1,54 mld zł dla ponad 88 tys. rolników. W ramach tego działania płatności otrzymały min. gospodarstwa przechodzące na ekologiczne metody produkcji, utrzymujące rodzime rasy zwierząt i cenne genetycznie gatunki roślin oraz stosujące technologie zapobiegające erozji gleb. Ponad 13 tys. rolników otrzymało płatności z PROW 27-213 w ramach działania Modernizacja gospodarstw rolnych. W ramach tego działania wydano prawie 1,48 mld zł. Większość inwestycji dokonanych w ramach tego działania dotyczyła zakupu nowych ciągników, maszyn i urządzeń rolniczych. FOT. STOCK Miliony złotych dla tysięcy rolników W ramach działania Ułatwianie startu młodym rolnikom wydano ponad 255 mln dla ponad 5,1 tys. rolników, którzy otrzymali premie w wysokości po 5 tys. zł ułatwiające start zawodowy. Ponad 216 mln zł z PROW 27-213 zostało wypłacone dla beneficjentów działania Zalesianie gruntów rolnych oraz zalesianie gruntów innych niż rolne. W ramach tego działania ponad 9,7 tys. rolników otrzymało dofinansowanie do zakładanych upraw leśnych oraz w ramach premii pielęgnacyjnych i zalesieniowych. Z PROW 27-213 prawie 95 mln zł wypłacono w ramach działania Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej. W ramach tego działania rolnicy i ich domownicy inwestowali w przedsięwzięcia tworzące na terenach wiejskich nowe miejsca pracy w działalności innej niż rolnicza, zaś wsparcie otrzymało 1189 beneficjentów. PROWieści grudzień 29 Pomoc dla grup producenckich oraz przedsiębiorców Do końca 29 r. urzędy marszałkowskie zarejestrowały ponad 516 grup producentów rolnych. Dofinansowanie w ramach działania Grupy producentów rolnych na pokrycie kosztów administracyjnych funkcjonowania otrzymało 425 grup na łączną kwotę ponad 79 mln zł, z tego ponad 31 mln otrzymało 175 grup utworzonych w latach 24-26. W ramach działania Zwiększenie wartości dodanej podstawowej produkcji rolnej i leśnej wypłacono ponad 81 mln zł przedsiębiorcom z sektora rolno przetwórczego. Do końca 29 r. wsparcie w ramach tego działania zostało wypłacone 11 firmom. Około 59 tys. zł zostało wypłacone z PROW 27-213 w ramach działania Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw. W ramach tego działania powstają nowe miejsca pracy. Z PROW 27-213 do końca 29 r. wydano ponad 13,7 mln zł na działania delegowane do samorządów wojewódzkich. Środki te zostały przeznaczone głównie na wsparcie działalności Lokalnych Grup Działania ponad 11,7 mln zł oraz inwestycji w ramach działania Odnowa i rozwój wsi ok. 2 mln zł. Nowoczesna wieś z korzyścią dla miasta Inwestycje dokonane dzięki środkom uzyskanym z PROW 27-213 wpływają na zwiększenie wydajności produkcji rolnej, konkurencyjność gospodarstw. Dzięki środkom z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich 27-213 modernizowane są gospodarstwa rolne, rozbudowywana jest infrastruktura wiejska, poprawiana jest jakość życia na wsi. PROW 27 213 przyczynia się również do ochrony środowiska naturalnego i unowocześniania przetwórstwa spożywczego w Polsce. Urszula Mateusiak V

aktualności Wymiana doświadczeń Wyjazd studyjny do Brukseli W dniach od 6 do 11 grudnia 29 r. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi zorganizowało wyjazd studyjny do Brukseli w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 27-213. W wyjeździe wzięli udział przedstawiciele resortu rolnictwa, organizacji rolniczych, związków zawodowych i samorządu rolniczego. Podczas wyjazdu odbyły się wizyty w instytucjach, organach i agencjach Unii Europejskiej zlokalizowanych na terenie Brukseli oraz zapoznano uczestników z organizacją i zasadami funkcjonowania lokalnych biogazowni, a także przedstawiono zagadnienia z zakresu PROW 27-213. Pan Cezary Radzikowski z Departamentu Rozwoju Obszarów Wiejskich MRiRW zapoznał uczestników wyjazdu z działaniami PROW 27-213. Pan Radzikowski zwrócił szczególną uwagę na działania, w ramach których można ubiegać się o pomoc na wsparcie inwestycji związanych z wytwarzaniem produktów energetycznych z biomasy. Pan Maciej Krzysztofowicz z DG ds. Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejski w Komisji Europejskiej przedstawił członkom delegacji prezentację, która miała na celu poszerzenie wiedzy uczestników na temat Wspólnej Polityki Rolnej i PROW 27-213. Przedstawiciel DG AGRI przedstawił informacje m.in. na temat wydatków na WPR, jak wygląda podział środków na osie w ramach PROW 27-213 w poszczególnych krajach członkowskich oraz przedstawił propozycje zmian WPR po 213 roku. Podczas wyjazdu polska delegacja odbyła wizytę w siedzibie Komitetów COPA COGECA - europejskiej organizacji zrzeszającej rolnicze związki zawodowe i organizacje spółdzielcze, powstałej w 1962 roku w wyniku połączenia COPA - Komitetu Rolniczych Organizacji Związkowych z COGECA - Głównym Komitetem Spółdzielczości Rolniczej, która ma za zadanie reprezentować interesy rolników w UE. Uczestnicy wyjazdu spotkali się z Sekretarzem Generalnym FOT. Michał Zamecki FOT. Michał Zamecki PROWieści grudzień 29 VI

aktualności COPA-COGECA Pekka Pesonem, który opowiedział o historii, celach i działaniach COPA-COGECA oraz poprosił obecnych przedstawicieli związków, kółek rolniczych, izb i federacji o jednogłośne reprezentowanie interesów kraju. W ramach wyjazdu zorganizowano spotkanie z europosłami z Komisji Rolnictwa Parlamentu Europejskiego, gdzie delegaci mieli możliwość rozmowy i wymiany opinii na temat stanu polskiego rolnictwa i jego perspektyw. W dyskusji z delegatami wzięli udział: europoseł Jarosław Kalinowski i europoseł Wojciech Olejniczak, dr Zbigniew Kuźmiuk, Andrzej Gąsowski - Pierwszy Radca Wydziału ds. rolnictwa i rybołówstwa Stałego Przedstawicielstwa RP przy UE, oraz Kamil Ochmański-Pierwszy Sekretarz w Wydziale ds. rolnictwa i rybołówstwa Stałego Przedstawicielstwa RP przy UE. Delegaci spotkali się także w Stałym Przedstawicielstwie RP przy UE z Ministrem Andrzejem Babuchowskim, który zwrócił uwagę na konieczność poszukiwania i wykorzystania nowych źródeł energii. Polska delegacja w ramach wyjazdu zwiedziła dwie niemieckie biogazownie rolnicze gdzie zapoznała się z praktycznymi aspektami funkcjonowania tego typu obiektów przy gospodarstwach produkcyjnych. RC Reformowanie wydatków na WPR 7 6 5 4 3 2 1 mld Osie PROW (27-213) % PKB 198 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 199 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2 21 22 23 24 25 26 27 28 1% 9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% % BE Dopłaty do eksportu Płatności bezpośrednie Program Rozwoju Obszarów Wiejskich BG CZ DK FOT. Michał Zamecki DE EE IE EL ES FR IT CY LV LT LU HU Wsparcie rynkowe Płatności niezwiązane z produkcją % PKB UE MT NL AT PL PT RO SI SK FI SE UK EU-27 EU-15 Oś 1: Konkurencyjność Oś 2: Środowisko i obszary wiejskie Oś 3: Jakość życia i dywersyfikacja EU-12,7%,6%,5%,4%,3%,2%,1%,% PROWieści styczeń 21 VII

Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 27-213 Bieżąca informacja o stanie realizacji PROW

Program Rozwoju Obszarów Wiejskich 27-213 (PROW 27-213): Informacja ogólna 2 Działania Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich 27-213 3 Aktualności 5 Działanie 111 Szkolenia zawodowe dla osób zatrudnionych w rolnictwie i 8 leśnictwie Działanie 112 Ułatwianie startu młodym rolnikom 9 Działanie 113 Renty strukturalne 1 Działanie 114 Korzystanie z usług doradczych przez rolników i posiadaczy 11 lasów Działanie 121 Modernizacja gospodarstw rolnych 12 Działanie 123 Zwiększanie wartości dodanej podstawowej produkcji rolnej 13 i leśnej Działanie 125 Poprawianie i rozwijanie infrastruktury związanej z 14 rozwojem i dostosowaniem rolnictwa i leśnictwa Działanie 132 Uczestnictwo rolników w systemach jakości żywności 15 Działanie 133 Działania informacyjne i promocyjne 16 Działanie 142 Grupy producentów rolnych 17 Działanie 211/212 Wspieranie gospodarowania na obszarach górskich i innych 18 obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW) Działanie 214 Program rolnośrodowiskowy (Płatności rolnośrodowiskowe) 19 Działanie 221/223 Zalesianie gruntów rolnych oraz zalesianie gruntów innych 2 niż rolne Działanie 226 Odtwarzanie potencjału produkcji leśnej zniszczonego przez katastrofy i wprowadzenie instrumentów zapobiegawczych 21 Działanie 311 Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej 22 Działanie 312 Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw 23 Działanie 321 Podstawowe usługi dla gospodarki i ludności wiejskiej 24 Działanie 313/322/323 Odnowa i rozwój wsi 25 Działanie 413 Wdrażanie lokalnych strategii Rozwoju 26 Działanie 421 Wdrażanie projektów współpracy 27 Działanie 431 Funkcjonowanie Lokalnej Grupy Działania, nabywanie 28 umiejętności i aktywizacja Pomoc techniczna 29 Informacja o stanie realizacji Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich 27-213 3

INFORMACJA OGÓLNA Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 27 213 (PROW 27-213) jest dokumentem określającym zakres i formę wsparcia obszarów wiejskich w Polsce w kolejnym okresie programowania, to jest w latach 27-213. Duża część przewidzianych w Programie działań jest kontynuacją instrumentów wdrażanych w latach 24-26 w ramach Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 24-26, realizującego w Polsce tzw. działania towarzyszące Wspólnej Polityce Rolnej oraz Sektorowego Programu Operacyjnego Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich 24 26, realizującego cele Polityki Spójności UE. PROW 27-213 został przyjęty w dniu 24 lipca 27 roku na posiedzeniu Komitetu ds. Rozwoju Obszarów Wiejskich Komisji Europejskiej. Zaś w dniu 7 września 27 r. decyzją Komisji Wspólnot Europejskich nr CCI27PL6RPO1 został zatwierdzony do realizacji. Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 27 213 jest finansowany zarówno z budżetu UE (Europejski Fundusz Rolny na Rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich - EFRROW), jak i z krajowych środków publicznych. Łączna kwota dofinansowania ze środków publicznych w ramach Programu to ponad 17,4 mld euro. Alokacja środków z budżetu UE wynosi ok. 13,4 mld euro. Udział krajowych środków publicznych wyniesie ok. 4 mld euro. Faktycznie do rozdysponowania jest około 14,4 mld euro, ponieważ blisko 3 mld stanowią zobowiązania z lat 24-26 podjęte w ramach Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 24-26. Tabela 1. Plan finansowy PROW 27-213 z podziałem na osie (w euro na cały okres programowania) Oś Wkład publiczny w euro Ogółem wkład publiczny Stawka wkładu EFRROW (%) Kwota EFRROW Oś 1 7 294 199 222, 75,22 5 486 649 5, Oś 2 5 557 112 631, 8,2 4 446 81 216, Oś 3 3 5 61 142, 75,3 2 635 527 44, Oś 4 787 5, 8, 63, Pomoc techniczna 266 6, 75, 199 95, Razem 17 45 472 995, 76,98 13 398 928 156, 2

DZIAŁANIA PROGRAMU ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH 27-213 Działania PROW 27-213 realizowane będą w ramach czterech osi priorytetowych. Oś 1 (gospodarcza) Poprawa konkurencyjności sektora rolnego i leśnego : Działanie 111 Szkolenia zawodowe dla osób zatrudnionych w rolnictwie i leśnictwie Działanie 112 Ułatwianie startu młodym rolnikom Działanie 113 Renty strukturalne Działanie 114 Korzystanie z usług doradczych przez rolników i posiadaczy lasów Działanie 121 Modernizacja gospodarstw rolnych Działanie 123 Zwiększanie wartości dodanej podstawowej produkcji rolnej i leśnej Działanie 125 Poprawianie i rozwijanie infrastruktury związanej z rozwojem i dostosowaniem rolnictwa i leśnictwa Działanie 132 Uczestnictwo rolników w systemach jakości żywności Działanie 133 Działania informacyjne i promocyjne Działanie 142 Grupy producentów rolnych Oś 2 (środowiskowa) Poprawa środowiska naturalnego i obszarów wiejskich : Działanie 211/212 Wspieranie gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW) Działanie 214 Program rolnośrodowiskowy (Płatności rolnośrodowiskowe) Działanie 221/223 Zalesianie gruntów rolnych oraz zalesianie gruntów innych niż rolne Działanie 226 Odtwarzanie potencjału produkcji leśnej zniszczonego przez katastrofy oraz wprowadzanie instrumentów zapobiegawczych Oś 3 (społeczna) Jakość życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarki wiejskiej : Działanie 311 Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej Działanie 312 Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw Działanie 321 Podstawowe usługi dla gospodarki i ludności wiejskiej Działanie 322/323/313 Odnowa i rozwój wsi 3

Oś 4 LEADER: Działanie 4.1/413 Wdrażanie lokalnych strategii Rozwoju Działanie 421 Wdrażanie projektów współpracy Działanie 431 Funkcjonowanie lokalnej grupy działania, nabywanie umiejętności i aktywizacja Pomoc Techniczna 4

AKTUALNOŚCI Pomoc techniczna REALIZACJA WYPŁAT Z PROW 27-213 Do 31 grudnia 29 r. wypłacono z PROW 27-213 ok. 11,38 mld zł rolnikom i przetwórcom żywności. Wykorzystanie środków EFRROW jest na poziomie 16,57%. Narastająco środki ogółem wypłacone z PROW 27-213 (w zł) 12 1 8 6 4 2,5,13,48 1,49 1,91 2,71 3,6 3,3 3,44 3,6 11.27 3,78 1.28 3,94 3.28 4,19 5.28 Aktualności 4,84 5,61 7.28 Biliony 6,27 6,79 7,54 7,91 8,34 8,66 9,13 9,47 1,2 1,94 11,38 9.28 11.28 1.29 3.29 5.29 7.29 9.29 11.29 Największa kwota wypłacona z PROW 27 213, ponad 3,75 mld zł na koniec grudnia została przeznaczona na Działanie Wspieranie gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW). ARiMR rozpoczęła wypłaty dopłat ONW za 29 rok od 16 października. Nigdy dotąd ARiMR nie rozpoczynała tak wcześnie realizacji tych dopłat. Do końca grudnia ARiMR wydała decyzje w sprawie dopłat ONW dla 626 tyś. rolników, czyli ponad 83 % spośród około 75 tyś uprawnionych. Struktura zrealizowanych płatności w ramach PROW 27 213 stan na dzień 31 grudnia 29 r. Zalesianie gruntów rolnych oraz zalesianie gruntów innych niż Program rolne rolnośrodowiskowy 1,91% (płatności rolnośrodowiskowe) 13,56% ONW 32,99% Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej,84% Funkcjonowanie lokalnej grupy działania,1% Rozwój mikroprzedsiębiorstw,1% Pomoc Techniczna,2% Odnowa i rozwój wsi,2% Grupy producentów rolnych,7% Wspieranie gospodarstw niskotowarowych 11,49% Zwiększenie wartości dodanej podstawowej produkcji rolnej i leśnej,72% Ułatwianie startu młodym rolnikom 2,25% Renty strukturalne 22,41% Modernizacja gospodarstw rolnych 13,% 5

Aktualności Od dnia 1 grudnia 29 r. obowiązuje Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 26 listopada 29 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania Ułatwianie startu młodym rolnikom objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 27 213 (Dz. U. Nr 29, poz. 1611). Zgodnie ze znowelizowanym rozporządzeniem wnioskodawca, który w ciągu 18 dni od otrzymania decyzji nie przejął gospodarstwa rolnego, będzie mógł ponownie złożyć wniosek o przyznanie pomocy. Warunkiem otrzymania wsparcia jest nie rozpoczęcie prowadzenia działalności rolniczej w rozumieniu obowiązujących przepisów i spełnianie wszystkich warunków, które rolnik wypełniał składając wniosek o pomoc poprzednim razem. Zmiana ta ma zastosowanie również w stosunku do osób, które wystąpiły o przyznanie pomocy na Ułatwienie startu młodym rolnikom przed dniem wejścia w życie nowelizacji rozporządzenia. NAJNOWSZE ZMIANY LEGISLACYJNE PROW 27 213 Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 26 listopada 29 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania Ułatwianie startu młodym rolnikom objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 27 213 (Dz. U. Nr 29, poz. 1611) http://dokumenty.rcl.gov.pl/d292916111.pdf Aktualności Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 24 listopada 29 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków i trybu przeprowadzania kontroli na miejscu i wizytacji w miejscu w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 27-213 (Dz. U. z 29, Nr 21, poz. 1622) http://dokumenty.rcl.gov.pl/d292116221.pdf Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 18 listopada 29 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania oraz wypłaty pomocy finansowej w ramach działania "Uczestnictwo rolników w systemach jakości żywności" objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 27-213 (Dz.U. 29, Nr 199, poz. 1536) http://dokumenty.rcl.gov.pl/d2919915361.pdf Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 18 listopada 29 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania oraz wypłaty pomocy finansowej w ramach działania Działania informacyjne i promocyjne objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 27 213 (Dz.U.9, Nr 2, poz. 1539) 6

Działanie 111 SZKOLENIA ZAWODOWE DLA OSÓB ZATRUDNIONYCH W ROLNICTWIE I LEŚNICTWIE Działanie ma na celu doskonalenie zawodowe rolników i posiadaczy lasów, prowadzące do restrukturyzacji i modernizacji rolnictwa, zwiększenia konkurencyjności i dochodowości działalności rolniczej lub leśnej oraz do spełnienia odpowiednich norm krajowych i UE. Wsparcie nie obejmuje szkoleń, które stanowią część programów nauczania obowiązujących w szkołach rolniczych i leśnych na poziomie szkoły średniej lub wyższej. Beneficjentami szkoleń są instytucje lub prywatne i publiczne podmioty, prowadzące na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej działalność szkoleniową. Limit środków dla działania na lata 27-213 4 euro Termin naboru wniosków: 5.1.29 13.11.29 Liczba złożonych wniosków ogółem: 175 Liczba złożonych wniosków w ramach działania Szkolenia zawodowe dla osób zatrudnionych w rolnictwie i leśnictwie w poszczególnych województwach: 5 1 15 2 25 3 Cały kraj Dolnośląskie Kujawsko - pomorskie Lubelskie Lubuskie Łódzkie Małopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Śląskie Świętokrzyskie Warmińsko - mazurskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie 5 6 7 7 8 9 9 1 1 1 11 1 1 11 13 14 25 7

UŁATWIANIE STARTU MŁODYM ROLNIKOM Działanie 112 Celem działania jest stymulowanie zmian strukturalnych w sektorze rolnym przez ułatwienie przejmowania lub zakładania gospodarstw rolnych przez osoby młode o odpowiednich kwalifikacjach zawodowych. Pomoc przeznaczona jest wyłącznie dla osób, które po raz pierwszy rozpoczynają samodzielne prowadzenie gospodarstwa rolnego. Limit środków dla działania na lata 27-213 42 euro 3.3.-31.12.28 r. 25.3.-31.12.29 r. Stopień wykorzystania limitów środków publicznych przeznaczonych na nabór wniosków w 29 roku w ramach działania Ułatwianie startu młodym rolnikom w poszczególnych województwach: % realizacji alokacji 15,95 Liczba złożonych wniosków ogółem: 7 654 Liczba zawartych umów/ wydanych decyzji ogółem: 5 767 Liczba zrealizowanych płatności ogółem: 5 112 Złożone wnioski i zawarte umowy w ramach działania Ułatwianie startu młodym rolnikom : 7 6 5 4 3 2 1 6 495 587 1159 68 28 29 złożone wnioski zawarte umowy/ wydane decyzje Miliony Płatności (w mln zł) realizowane w ramach działania Ułatwianie startu młodym rolnikom w ujęciu miesięcznym: 4 36,5 37,55 35 3 25,95 26,5 25 16,75 2 13,25 18,3 19,7 15 7,95 9,9 9,55 5,25 6,55 6,5 1 4,6 3,5 3,3 4, 5 VII VIII IX X 8 XI XII I 9 II 9 III IV V 9 VI VII VIII IX X 9 XI XII 8 8 8 8 8 9 9 9 9 9 9 9 9 8

RENTY STRUKTURALNE Działanie 113 Działanie to ma na celu poprawę struktury agrarnej kraju oraz przyspieszenie procesu wymiany pokoleniowej wśród osób prowadzących gospodarstwa rolne, a także poprawę rentowności i konkurencyjności gospodarstw rolnych poprzez ich przejmowanie przez osoby młodsze, dobrze przygotowane do zawodu rolnika. Pomoc będzie udzielana producentom rolnym, którzy zdecydują się na zaprzestanie prowadzenia działalności rolniczej w celu przekazania gospodarstw rolnych następcom lub innym producentom rolnym na powiększenie prowadzonego już przez nich gospodarstwa rolnego. Pomoc będzie skierowana do producentów rolnych będących w wieku przedemerytalnym, podlegających ubezpieczeniu społecznemu rolników, którzy prowadzą działalność rolniczą w gospodarstwie rolnym będącym ich własnością (bądź własnością ich małżonka), i którzy zdecydują się na przekazanie posiadanego gospodarstwa rolnego. Limit środków dla działania na lata 27-213 2 187 6 euro Złożone wnioski i zawarte umowy w ramach działania Renty strukturalne : 25.6.-2.8.27 r. 3.6.-8.7.28 r. % realizacji alokacji 3,1 Liczba złożonych wniosków ogółem: 17 64 Liczba zawartych umów/ wydanych decyzji ogółem: 13 666 Liczba zrealizowanych płatności ogółem: 1 596 783 w tym: zobowiązania z lat 24-26 1 339 192 dla 52 978 beneficjentów zobowiązania z lat 27-213 257 591 dla 13 685 beneficjentów 1 9 8 7 6 5 4 3 2 1 8 884 669 818 6976 kampania 27 kampania 28 złożone wnioski zawarte umowy/ wydane decyzje Miliony Płatności (w mln zł) realizowane w ramach działania Renty strukturalne w ujęciu miesięcznym: 1 8 6 4 2 XI 7 XII 7 I 8 II 8 III 8 IV 8 V 8 VI 8 VII 8 VIII 8 IX 8 X 8 XI 8 XII 8 I 9 II 9 III 9 IV 9 V 9 VI 9 VII 9 VIII 9 IX 9 X 9 XI 9 XII 9 zobowiązania z lat 24-26 zobowiązania z lat 27-213 9

Działanie 121 114 KORZYSTANIE Z USŁUG DORADCZYCH PRZEZ ROLNIKÓW I POSIADACZY LASÓW Celem działania jest umożliwienie rolnikom i posiadaczom lasów otrzymanie wsparcia poprzez korzystanie z doradztwa w celu : dostosowania gospodarstwa rolnego do zasady wzajemnej zgodności (cross-compliance) tj. w zakresie gospodarki gruntami, ochrony środowiska, zdrowia publicznego, dobrostanu i zdrowia zwierząt, zdrowotności roślin; zwiększenia konkurencyjności i dochodowości gospodarstw rolnych i leśnych; wspierania restrukturyzacji, rozwoju i innowacji w gospodarstwach rolnych i leśnych; ochrony środowiska naturalnego; poprawy bezpieczeństwa pracy. Beneficjentem działania są rolnicy i posiadacze lasów, którzy na terenie Rzeczypospolitej Polskiej posiadają gospodarstwo rolne (i w roku poprzedzającym rozpoczęcie wykonywania usługi uzyskali płatności bezpośrednie) lub las. Limit środków dla działania na lata 27-213 35 euro 15.4. 31.12.29 r. Liczba złożonych wniosków ogółem: 7 924 Liczba zawartych umów/ wydanych decyzji ogółem: 1 571 Liczba złożonych wniosków w ramach działania Korzystanie z usług doradczych przez rolników i posiadaczy lasów w poszczególnych województwach: 2 4 6 8 1 12 14 Dolnośląskie Kujawsko - pomorskie Lubelskie Lubuskie Łódzkie Małopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Śląskie Świętokrzyskie Warmińsko - mazurskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie 16 58 52 127 27 146 175 198 521 576 597 714 688 1 286 1 267 1 296 1

D MODERNIZACJA GOSPODARSTW ROLNYCH Działanie 121 Działanie to ma na celu wsparcie modernizacji gospodarstw w celu zwiększenia ich efektywności poprzez lepsze wykorzystanie czynników produkcji, w tym wprowadzenie nowych technologii produkcji, poprawę jakości produkcji, różnicowanie działalności rolniczej, a także zharmonizowanie warunków produkcji rolnej z wymogami dotyczącymi ochrony środowiska naturalnego, higieny produkcji oraz warunków utrzymania zwierząt. Pomoc jest udzielana na inwestycje dotyczące modernizacji lub rozwoju pierwotnej produkcji roślinnej lub zwierzęcej, z wyłączeniem produkcji leśnej i rybnej. Beneficjentem działania może być osoba fizyczna, osoba prawna, spółka osobowa, prowadząca działalność rolniczą w zakresie produkcji roślinnej lub zwierzęcej. W przypadku osoby fizycznej jest to osoba pełnoletnia i taka, która nie osiągnęła wieku emerytalnego. Pomoc ma formę refundacji części kosztów kwalifikowalnych operacji. Maksymalna wysokość pomocy udzielonej jednemu beneficjentowi i na jedno gospodarstwo rolne w ramach działania, w okresie realizacji PROW 27 213, nie może przekroczyć 3 zł. Limit środków dla działania na lata 27-213 1 849 68 111 euro Złożone wnioski i zawarte umowy w ramach działania Modernizacja gospodarstw rolnych : 9.11.-13.12.27 r. 21.4.-28.4.29 r. % realizacji alokacji 18,35 Liczba złożonych wniosków ogółem: 43 235 3 25 2 15 18 372 14492 24863 Liczba zawartych umów/ wydanych decyzji ogółem: 23 27 Liczba zrealizowanych płatności ogółem: 14 321 1 5 8715 kampania 27 kampania 29 złożone wnioski zawarte umowy/ wydane decyzje Miliony 3 25 2 15 1 5 Płatności (w mln zł) realizowane w ramach działania Modernizacja gospodarstw rolnych w ujęciu miesięcznym: 24,35 24,83 142,9 163,39 94,49 115,86 113,5 133,8 96,6 68,29 68,32 31,34,27 5,39 XI 8 XII 8 I 9 II 9 III 9 IV 9 V 9 VI 9 VII 9 VIII 9 IX 9 X 9 XI 9 XII 9 11

Działanie 123 ZWIĘKSZANIE WARTOŚCI DODANEJ PODSTAWOWEJ PRODUKCJI ROLNEJ I LEŚNEJ W ramach działania realizowane będą przedsięwzięcia służące poprawie konkurencyjności przedsiębiorstw w sektorze przetwórstwa i wprowadzaniu do obrotu produktów rolnych, uwarunkowanej wzrostem wartości dodanej, jakości produkcji, obniżeniem kosztów oraz rozwojem nowych produktów, procesów i technologii produkcji, jak również poprawie warunków produkcji w odniesieniu do obowiązujących lub nowowprowadzanych standardów. Beneficjentem działania jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, która: 1) posiada zarejestrowaną działalność w zakresie przetwórstwa lub wprowadzania do obrotu produktów rolnych; 2)działa jako przedsiębiorca wykonujący działalność jako małe lub średnie przedsiębiorstwo lub przedsiębiorstwo zatrudniające mniej niż 75 pracowników, lub przedsiębiorstwo, którego obrót nie przekracza równowartości w zł 2 mln euro. Limit środków dla działania na lata 27-213 1 1 euro Złożone wnioski i zawarte umowy w ramach działania Zwiększanie wartości dodanej podstawowej produkcji rolnej i leśnej : 23.4.-9.5.28 r. 15.4.-21.4.29 r. 17.11.-16.12.29 r. % realizacji alokacji 1,77 Liczba złożonych wniosków ogółem: 1 625 Liczba zawartych umów/ wydanych decyzji ogółem: 492 Liczba zrealizowanych płatności ogółem: 113 9 8 7 6 5 4 3 2 1 818 87 439 53 kampania 28 kampania 29 złożone wnioski zawarte umowy/ wydane decyzje Płatności (w mln zł) realizowane w ramach działania Zwiększanie wartości dodanej podstawowej produkcji rolnej i leśnej w ujęciu miesięcznym: Miliony 25 2 15 1 5 2,3 2,63 18,4 16,12 6,41 VIII 9 IX 9 X 9 XI 9 XII 9 12

Działanie 125 POPRAWIANIE I ROZWIJANIE INFRASTRUKTURY ZWIĄZANEJ Z ROZWOJEM I DOSTOSOWANIEM ROLNICTWA I LEŚNICTWA Działanie wdrażane w ramach dwóch schematów: 1) schemat I Scalanie gruntów; 2) schemat II Gospodarowanie rolniczymi zasobami wodnymi. Cel działania: Schemat I 1. Poprawa struktury obszarowej gospodarstw rolnych poprzez wykonanie prac scaleniowych. 2. Wytyczenie i urządzenie funkcjonalnej sieci dróg dojazdowych do gruntów rolnych i leśnych oraz dojazdów do zabudowań gospodarczych. 3. Wydzielenie, bez procedury wywłaszczeniowej, niezbędnych gruntów na cele infrastruktury technicznej i społecznej w ramach postępowania scaleniowego. Schemat II 1. Poprawa jakości gleb poprzez regulację stosunków wodnych. 2. Zwiększenie retencji wodnej. 3. Poprawa ochrony użytków rolnych przed powodziami. Beneficjentem działania jest : Schemat I Starosta Schemat II - Wojewódzki Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych Limit środków dla działania na lata 27-213 637 531 111 euro w tym: schemat I Scalanie gruntów 16 euro, schemat II Gospodarowanie rolniczymi zasobami wodnymi 477 531 111 euro Liczba złożonych wniosków w ramach działania Poprawianie i rozwijanie infrastruktury związanej z rozwojem i dostosowaniem Rolnictwa i leśnictwa w poszczególnych województwach: Dolnośląskie Kujawsko - pomorskie Lubelskie 1 2 3 4 5 6 12 11 19 3 29 terminy naboru wniosków są różne w zależności od województw Lubuskie Łódzkie Małopolskie Mazowieckie Opolskie 2 4 12 3 9 53 2 Liczba złożonych wniosków ogółem: 264 w tym: schemat I 5 schemat II 214 Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Śląskie Świętokrzyskie 2 6 11 5 6 4 4 1 1 Liczba zawartych umów/ wydanych decyzji ogółem: 119 w tym: schemat I 1 schemat II 19 Warmińsko - mazurskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie 19 24 21 1 Schemat II Schemat I 13

Działanie 132 UCZESTNICTWO ROLNIKÓW W SYSTEMACH JAKOŚCI ŻYWNOŚCI Cel działania: 1.Poprawa jakości produkcji i produktów rolnych przeznaczonych do spożycia przez ludzi. 2.Zwiększenie spożycia żywności wysokiej jakości. 3.Wsparcie rolników wytwarzających żywność wysokiej jakości. Cel działania realizowany jest poprzez finansowe wsparcie rolników uczestniczących w systemach jakości żywności. Działanie jest realizowane na całym terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Beneficjentem działania jest producent rolny - osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, która została wpisana do ewidencji producentów na podstawie ustawy z dnia 18 grudnia 23 r. o krajowym systemie ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności (Dz. U. z 24 r. Nr 1, poz. 76) oraz wytwarza produkty uczestniczące w systemach jakości żywności. Limit środków dla działania na lata 27-213 1 euro od 15.4.29 r. Liczba złożonych wniosków ogółem: 9 749 Liczba zawartych umów/ wydanych decyzji ogółem: 186 Liczba złożonych wniosków w ramach działania Uczestnictwo rolników w systemach jakości żywności w poszczególnych województwach: 2 4 6 8 1 12 14 16 18 Dolnośląskie Kujawsko - pomorskie Lubelskie Lubuskie Łódzkie Małopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Śląskie Świętokrzyskie Warmińsko - mazurskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie 14 219 196 36 196 111 15 479 734 631 732 943 984 178 1451 1669 14

DZIAŁANIA INFORMACYJNE I PROMOCYJNE Działanie 133 Celem działania jest: zwiększenie popytu na produkty rolne i środki spożywcze objęte mechanizmami jakości żywności; pogłębienie wiedzy konsumentów o zaletach produktów objętych mechanizmami jakości żywności; pogłębienie wiedzy konsumentów o mechanizmach jakości żywności; wsparcie grup producentów skupiających podmioty aktywnie uczestniczące w systemach jakości żywności; Beneficjentem działania są grupy producentów. Aby kwalifikować się do wsparcia grupa producentów musi: skupiać podmioty, które aktywnie uczestniczą w systemach jakości żywności w odniesieniu do określonych produktów lub sposobu produkcji co musi być potwierdzone przedstawieniem dokumentów potwierdzających, że grupa producentów, osoby fizyczne, osoby prawne lub jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej skupione w tej grupie producentów wytwarzają lub produkują na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej produkty, których dotyczy działanie; pochodzić z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i działać na podstawie stosownej umowy lub innego właściwego dokumentu określającego jej strukturę, cel i sposób działania. Za grupę producentów nie uznaje się organizacji branżowych i międzybranżowych reprezentujących jeden lub więcej sektorów. Limit środków dla działania na lata 27-213 3 euro od 28.9.29 r. Liczba złożonych wniosków ogółem: 2 Liczba zawartych umów/ wydanych decyzji ogółem: 1 15

GRUPY PRODUCENTÓW ROLNYCH Działanie 142 Celem działania jest wzmocnienie struktury instytucjonalnej w sektorze pierwotnej produkcji rolnej w celu wsparcia funkcjonowania producentów rolnych poprzez zachęcanie ich do tworzenia grup producentów rolnych i współpracy. W szczególności, celem jest dostosowanie produkcji prowadzonej w gospodarstwach członków grup producentów rolnych do wymogów rynkowych, wspólne wprowadzanie towarów do obrotu, w tym przygotowanie do sprzedaży, centralizacja sprzedaży oraz dostarczenie do odbiorców hurtowych. Ponadto, działanie sprzyjać będzie utworzeniu wspólnych zasad dotyczących informacji o produktach. Zryczałtowana pomoc jest udzielana grupom producentów rolnych w pierwszych 5 latach ich funkcjonowania w celu ułatwienia tworzenia i działalności administracyjnej. Z pomocy grupa może skorzystać tylko raz w okresie swojej działalności. Limit środków dla działania na lata 27-213 14 euro Liczba złożonych wniosków w ramach działania Grupy producentów rolnych w poszczególnych województwach: od 16.7.27 r. % realizacji alokacji 14,12 Liczba złożonych wniosków ogółem: 338 Liczba zawartych umów/ wydanych decyzji ogółem: 324 Liczba zrealizowanych płatności ogółem: 425 w tym: zobowiązania z lat 24-26 175 zobowiązania z lat 27-213 25 Miliony 9 8 7 6 5 4 3 2 1 5,21 V 28 Płatności (w mln zł) realizowane w ramach działania Grupy producentów rolnych w ujęciu miesięcznym: 5,12 4,76 2,97 3,11 3,51 3,84 4,23 4,46 1,62 1,92,63,88,63 1,4 1,21 2,2 2,8 2,3 1,2 1,55 1,1 1,46 1,78 1,41,35,71,76 1,52,94,94 1,8 1,43 1,68 1,3 VI 28 VII 8 VIII 8 IX 8 X 8 XI 8 XII 8 I 9 II 9 III 9 IV 9 V 9 VI 9 VII 9 VIII 9 IX 9 X 9 7,94 XI 9 XII 9 zobowiązania z lat 27-213 zobowiązania z lat 24-26 16

Działanie 211/212 WSPIERANIE GOSPODAROWANIA NA OBSZARACH GÓRSKICH I INNYCH OBSZARACH O NIEKORZYSTNYCH WARUNKACH GOSPODAROWANIA (ONW) Działanie jest instrumentem wsparcia finansowego gospodarstw rolnych położonych na obszarach, na których produkcja rolnicza jest utrudniona ze względu na niekorzystne warunki naturalne. Dopłaty wyrównawcze dla gospodarstw rolnych, położonych na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania, kompensują istniejące utrudnienia w stosunku do gospodarstw położonych poza granicami ONW. Celem działania jest zapewnienie ciągłości rolniczego użytkowania ziemi i tym samym utrzymanie żywotności obszarów wiejskich, zachowanie walorów krajobrazowych obszarów wiejskich oraz utrzymanie zrównoważonego sposobu gospodarowania uwzględniającego, aspekty ochrony środowiska. Limit środków dla działania na lata 27-213 2 448 75 euro Liczba złożonych wniosków ogółem: 2 263 25 15.3.-11.6.27 r. 15.3.-9.6.28 r. 15.3.-9.6.29 r. % realizacji alokacji 39,28 Liczba zawartych umów/ wydanych decyzji ogółem: 2 18 651 Liczba zrealizowanych płatności ogółem: 2 157 412 Złożone wnioski i zawarte umowy w ramach działania Wspieranie gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW) : 8 6 4 2 756 344 755658 75123 737726 744471 626454 27 28 29 złożone wnioski zawarte umowy/ wydane decyzje Płatności (w mln zł) realizowane w ramach działania Wspieranie gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW) w ujęciu miesięcznym: Miliony 6 5 4 3 2 1 341,2 265,8 281,5 244,8 I 8 II 8 III 8 IV 8 99,9 98,5 116,5 6,2 3,1 1,5,3 V 8 VI 8 VII 8 VIII 8 IX 8 X 8 XI 8 58,4 XII 8 275,5 I 9 155,5 23,7 71,9 18,9 9,5,7 1,2,5 II 9 III 9 IV 9 V 9 VI 9 VII 9 VIII 9 IX 9 448,7443,6 X 9 XI 9 155,9 XII 9 17

Działanie 214 PROGRAM ROLNOŚRODOWISKOWY (PŁATNOŚCI ROLNOSRODOWISKOWE) W ramach programu rolnośrodowiskowego będzie realizowanych 9 pakietów rolnośrodowiskowych: Pakiet 1. Rolnictwo zrównoważone Pakiet 2. Rolnictwo ekologiczne Pakiet 3. Ekstensywne trwałe użytki zielone Pakiet 4. Ochrona zagrożonych gatunków ptaków i siedlisk przyrodniczych poza obszarami Natura 2 Pakiet 5. Ochrona zagrożonych gatunków ptaków i siedlisk przyrodniczych na obszarach Natura 2 Pakiet 6. Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych roślin w rolnictwie Pakiet 7. Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych zwierząt w rolnictwie Pakiet 8. Ochrona gleb i wód Pakiet 9. Strefy buforowe W ramach każdego pakietu znajdują się warianty rolnośrodowiskowe, które zawierają zestawy zadań, wykraczających poza obowiązujące podstawowe wymagania, i które nie pokrywają się z innymi instrumentami Wspólnej Polityki Rolnej (WPR). Celem działania jest poprawa środowiska przyrodniczego i obszarów wiejskich, w szczególności przywracanie walorów lub utrzymanie stanu cennych siedlisk użytkowanych rolniczo oraz zachowanie różnorodności biologicznej na obszarach wiejskich, promowanie zrównoważonego systemu gospodarowania, odpowiednie użytkowanie gleb i ochrona wód oraz ochrona zagrożonych lokalnych ras zwierząt gospodarskich i lokalnych odmian roślin uprawnych. Beneficjentem działania jest rolnik. Limit środków dla działania na lata 27-213 2 314 861 111 euro 15.3.-9.6.28 r. 15.3.-9.6.29 r. % realizacji alokacji 16,82 Liczba złożonych wniosków ogółem: 254 348 w tym: zobowiązania z lat 24-26 195 346 zobowiązania z lat 27-213 59 2 Liczba zawartych umów/ wydanych decyzji ogółem: 211 78 w tym: zobowiązania z lat 24-26 18 318 zobowiązania z lat 27-213 3 76 Liczba zrealizowanych płatności ogółem: 212 345 w tym: zobowiązania z lat 24-26 174 97 zobowiązania z lat 27-213 37 438 Miliony Płatności (w mln zł) realizowane w ramach działania Program rolnośrodowiskowy (Płatności 578,1 rolnośrodowiskowe) w ujęciu miesięcznym: 6 5 4 3 2 1 II 8 353,5 331,9 86,8 41,3 26, 17,5 3,6 2,3 2,4,5 1,3 5,2 15,8 16,228,9 12,3 6,3 4,5 2,9,9 1,1,3 19,4,, 24,4 26,2 6,5 2,8 1,2 1,1,6,,,1, III 8 IV 8 V 8 VI 8 VII 8 VIII 8 IX 8 X 8 XI 8 XII 8 I 9 II 9 III 9 IV 9 V 9 VI 9 VII 9 VIII 9 IX 9 X 9 XI 9 XII 9 zobowiązania z lat 24-26 zobowiązania z lat 27-213 18

Działanie 221/223 ZALESIANIE GRUNTÓW ROLNYCH ORAZ ZALESIANIE GRUNTÓW INNYCH NIŻ ROLNE Działanie to wdrażane będzie w ramach dwóch schematów: Schemat I - zalesianie gruntów rolnych Schemat II - zalesianie gruntów innych niż rolne Schemat I dotyczy leśnego zagospodarowania gruntów uprawianych rolniczo, zakładanych sztucznie (poprzez sadzenie). Pomoc udzielana w ramach Schematu I dotyczy: 1) założenia uprawy leśnej (wsparcie na zalesienie); 2) pielęgnacji uprawy leśnej (premia pielęgnacyjna); 3) utraconego dochodu z tytułu wyłączenia gruntów spod uprawy rolnej (premia zalesieniowa). Schemat II dotyczy wyłącznie leśnego zagospodarowania opuszczonych gruntów rolniczych lub innych gruntów odłogowanych, dla których zalesienie stanowi racjonalny sposób zagospodarowania, w tym ochrona przed erozją. Zakłada się tu możliwość wykorzystania sukcesji naturalnej w obrębie ww. gruntów. Celem działania jest powiększenie obszarów leśnych poprzez zalesianie, utrzymanie i wzmocnienie ekologicznej stabilności obszarów leśnych poprzez zmniejszenie fragmentacji kompleksów leśnych i tworzenie korytarzy ekologicznych oraz zwiększenie udziału lasów w globalnym bilansie węgla oraz ograniczeniu zmian klimatu. Beneficjentem działania jest rolnik - właściciel gruntów rolnych oraz gruntów innych niż rolne, z wyłączeniem jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej reprezentujących Skarb Państwa w zakresie zarządzania mieniem stanowiącym własność Skarbu Państwa. Limit środków dla działania na lata 27-213 653 51 52 euro 1.8.-1.1.27 r. 1.8.-3.9.28 r. 1.6.-31.7.29 r. % realizacji alokacji 8,8 Liczba złożonych wniosków ogółem: 7 739 Liczba zawartych umów/ wydanych decyzji ogółem: 3 792 Liczba zrealizowanych płatności ogółem: 2 51 w tym: zobowiązania z lat 24-26 14 793 zobowiązania z lat 27-213 5 717 Płatności (w mln zł) realizowane w ramach działania Zalesianie gruntów rolnych oraz zalesianie gruntów innych niż rolne w ujęciu miesięcznym: Miliony 6 5 4 3 2 1 28,64 VII 8 18,87 VIII 8 34,11 47,84 12,65 13, 8,31 3,41 5,69,45,17,37 1,5 1,56 3,3,44,23,75 7,57 9,45 2,57 2,32,52 1,6 1,13 3,25,22,66 3,362,81,12,25,15,11 IX X 8 XI XII I 9 II 9 III IV V 9 VI VII VIII IX X 9 XI XII 8 8 8 9 9 9 9 9 9 9 9 zobowiązania z lat 24-26 zobowiązania z lat 27-213 19

Działanie 226 ODTWARZANIE POTENCJAŁU PRODUKCJI LEŚNEJ ZNISZCZONEGO PRZEZ KATASTROFY I WPROWADZENIE INSTRUMENTÓW ZAPOBIEGAWCZYCH Działanie ma na celu odnawianie i pielęgnowanie drzewostanów zniszczonych przez czynniki biotyczne i abiotyczne oraz wprowadzanie mechanizmów zapobiegających katastrofom naturalnym, ze szczególnym uwzględnieniem zabezpieczeń przeciwpożarowych. Pomoc będzie realizowana w oparciu o kompleksowe projekty obejmujące lasy. Beneficjentem pomocy są jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej Nadleśnictwa Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe. Limit środków dla działania na lata 27-213 14 euro 16.12.29 r. - 17.12.29 r. Liczba złożonych wniosków ogółem:169 Liczba złożonych wniosków w ramach działania Odtwarzanie potencjału produkcji leśnej zniszczonego przez katastrofy i wprowadzenie instrumentów zapobiegawczych w poszczególnych województwach: 5 1 15 2 25 3 Dolnośląskie Kujawsko - pomorskie Lubelskie Lubuskie Łódzkie Małopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Śląskie Świętokrzyskie Warmińsko - mazurskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie 3 3 5 6 6 8 9 9 1 1 14 12 12 13 22 27 2

Działanie 311 RÓŻNICOWANIE W KIERUNKU DZIAŁALNOŚCI NIEROLNICZEJ Celem działania jest różnicowanie działalności rolniczej w kierunku podejmowania lub rozwijania przez rolników, domowników i małżonków rolników, działalności nierolniczej lub związanej z rolnictwem, co wpłynie na tworzenie pozarolniczych źródeł dochodów oraz promocję zatrudnienia poza rolnictwem na obszarach wiejskich. Beneficjentem działania jest osoba fizyczna ubezpieczona na podstawie ustawy z dnia 2 grudnia 199 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników, jako rolnik, małżonek rolnika lub domownik co najmniej przez 12 miesięcy przed złożeniem wniosku o pomoc. Limit środków dla działania na lata 27-213 345 58 euro 5.6.-7.11.28 r. 15.4.-31.12.29 r. Stopień wykorzystania limitów środków publicznych przeznaczonych na nabór wniosków w 29 roku w ramach działania Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej w poszczególnych województwach: % realizacji alokacji 6,47 Liczba złożonych wniosków ogółem: 7 871 Liczba zawartych umów/ wydanych decyzji ogółem: 3 183 Liczba zrealizowanych płatności ogółem: 1 213 Złożone wnioski i zawarte umowy w ramach działania Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej : 5 4 3 2 1 4 51 25 382 28 29 1133 złożone wnioski zawarte umowy/ wydane decyzje Płatności (w mln zł) realizowane w ramach działania Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej w ujęciu miesięcznym: Miliony 25 2 15 1 5,1,82 1,5 2,93 8,66 7,83 19,25 14,35 16,21 13,34 1,2 II 9 III 9 IV 9 V 9 VI 9 VII 9 VIII 9 IX 9 X 9 XI 9 XII 9 21