Plastyka w Świetlicy Opracowała mgr Marta Szymczyk 1
Celem działalności świetlicy szkolnej jest przede wszystkim zapewnienie opieki uczniom przed zajęciami lekcyjnymi i po ich zakończeniu w bezpiecznym i miłym otoczeniu, stworzenie warunków do wypoczynku, relaksu, zjedzenia posiłku i odrobienia prac domowych. Spędzanie czasu w świetlicy szkolnej powinno także sprzyjać wszechstronnemu rozwojowi dzieci. Zajęcia świetlicowe powinny wzbogacać wiadomości, rozwijać i wychowywać. Jedną z metod i form pracy z uczniami sprzyjającą realizacji tych celów są zajęcia plastyczne. Twórczość plastyczna jest bardzo ważną formą działalności dziecka. W procesie tworzenia dziecko wyraża swoje myśli, sposób postrzegania świata, uzewnętrznia swoje uczucia i emocje, rozwija wyobraźnię oraz kształtuje swoje poczucie estetyki. W trakcie zajęć plastycznych dziecko korzystając z własnego doświadczenia, łącząc różne elementy stwarza nową, oryginalną całość. Plastyka to szansa dla uczniów, którzy mają kłopoty z nauką, są nieśmiali w kontaktach społecznych. Poprzez aktywność twórczą mogą wyrazić samego siebie, a przy tym poczuć, że dokonały czegoś niezwykłego. Wiara we własne możliwości, której źródłem mogą być tego rodzaju wypowiedzi, staje się niekiedy podstawą ich rozwoju. W pracy tej pragnę nauczycielom świetlicy, ale nie tylko zaprezentować różnorodne techniki plastyczne wykorzystywane przeze mnie podczas zajęć realizowanych w świetlicy szkolnej. Każda technika plastyczna posiada specyficzne właściwości i wymaga od dziecka odpowiednich umiejętności i sprawności, które dziecko nabywa w czasie jej realizacji. Niektóre z technik są stosowane i powszechnie znane, inne mogą być nowością i ukażą odmienny sposób pracy twórczej. Najważniejsze jest natomiast to, że dzieci chętnie i z wielkim zapałem wykonują prace plastyczne tymi technikami nie tylko w świetlicy szkolnej, ale często wykorzystują je do prac szkolnych. 2
RYSOWANIE Rysowanie ołówkiem i gumką Kartkę z bloku technicznego pokrywamy całą przy pomocy ołówka. Następnie gumką ścieramy dowolne wzory lub konkretny rysunek na zadany temat. 3
Obrysowywanie dłoni i jej kolorowanie Dziecko ołówkiem obrysowuje własną dłoń, następnie koloruje i ozdabia ją według własnego pomysłu. Do dekoracji dłoni można użyć flamastrów, kredek, brokatu, papieru kolorowego. Dzieci tworzą na dłoni własne kompozycje najlepiej określające zainteresowania lub pasje rysującego. Należy pamiętać, aby każda dłoń była podpisana przynajmniej imieniem jej twórcy. Ozdobioną dłoń wycinamy i przyczepiamy do pnia drzewa umieszczonego najlepiej na dużej tablicy tak, aby dłonie układały się w kształcie konarów lub liści drzewa. 4
Rysowanie świecą Na kartce z bloku wykonujemy rysunek świecą, następnie powierzchnię kartki pokrywamy farbami akwarelowymi najlepiej niebieską lub jej odcieniami. Kartkę papieru zamiast farbami możemy także pokryć tuszem przy pomocy gąbki. Po wyschnięciu flanelową ściereczką delikatnie usuwamy tusz z miejsc pokrytych świecą. 5
Rysowanie nitką Przygotowujemy nitki różnej grubości oraz farby w kilku kolorach. Nitkę zanurzamy w farbie, unosimy ją nad kartkę i energicznie puszczamy. Nitka przybiera dowolny kształt. Nakrywamy ją drugą czystą kartką. Pracę przyciskamy ciężkim przedmiotem i powoli wyciągamy nitkę. Następnie rozdzielamy kartki. Działania te można powtórzyć kilka razy, zanurzając nitki o różnej grubości w farbach o dowolnych kolorach. 6
MALOWANIE Malowanie na gazie Przygotowujemy kartkę z bloku technicznego. Pokrywamy go klejem i kładziemy gazę higieniczną. Dokładnie ją dociskamy, starając się uzyskać jak najbardziej gładką powierzchnię. Na tak przygotowanym podłożu malujemy obrazek farbami plakatowymi. 7
Malowanie na mokrym papierze technika mokre w mokrym Kartkę z bloku rysunkowego nawilżamy wodą. Na mokrej powierzchni malujemy akwarelami. Kolory powinny się zlewać i łączyć ze sobą, tworząc jednocześnie ciekawe wzory. Obrazek po wyschnięciu ma delikatne barwy i lekko zaznaczone kontury przedmiotów. Technikę tę można wykorzystać przygotowując papier do wycinanek lub jako tło obrazka. 8
Malowanie pastą do zębów Kartkę z bloku malujemy farbami plakatowymi na wybrany temat, a następnie pastą do zębów malujemy elementy wyszczególnione. Na kolorowej kartce malujemy bezpośrednio pastą do zębów. 9
Malowanie na chusteczkach higienicznych Chusteczkę higieniczną rozkładamy na kartce. Delikatnie pokrywamy ją farbą przy pomocy dowolnego narzędzia malarskiego np. wacika, gałganka, miękkiego pędzla. Należy uważać, aby nie rozerwać chusteczki. Po wyschnięciu delikatnie odrywamy chusteczkę od kartki i naklejamy ją na inną kartkę w dowolnym kolorze. Brzegi kartki zawijamy na szerokości jednego centymetra. W ten sposób powstanie ramka obrazka. Na tak przygotowanej chusteczce naklejamy dowolne, przygotowane wcześniej elementy z kolorowego papieru lub innego materiału. 10
Malowanie cukrem, kawą Na tackę wysypujemy cukier najlepiej gruboziarnisty. Malujemy obrazek na wybrany temat, a po wyschnięciu poszczególne jego elementy smarujemy klejem i posypujemy cukrem i kawą. 11
Malowanie plasteliną Dany wzór malujemy plasteliną, nakładając ją palcami. Plastelina powinna być miękka, aby się dobrze nakładała. 12
WYCINANIE, WYDZIERANIE Wycinanki Jedne z prostszych technik plastycznych, często stosowanych w pracy z dziećmi. Rozwijają wyobraźnię, sprawność palców i dłoni, zachęcają do twórczego działania. Rodzaje wycinanek: z papieru kolorowego o jednej barwie, z papieru kolorowego o różnych barwach, ze starych gazet i czasopism; czarno-białych i kolorowych, o kształtach dowolnych, o kształtach wybranych figur geometrycznych- jednej lub kilku rodzajów ( kwadraty, wielokąty itp.), łączenie wycinanek z farbami, tuszem, kredkami. 13
14
15
16
17
18
Wydzieranki Podobnie jak wycinanki istnieje wiele sposobów tworzenia wydzieranek. Podczas działania można stosować wiele różnych materiałów, dzięki czemu efekty mogą być zaskakujące. Poniżej przedstawiam różne przykłady wydzieranek wykonanych przez dzieci na zajęciach plastycznych w świetlicy. 19
20
Kulki z bibuły Z karbowanej bibuły wycinamy lub wydzierany paski o szerokości 1 centymetra. Następnie palcami formujemy z nich kulki, które umieszczamy w przygotowanych wcześniej pojemnikach ( w każdym pojemniku inny kolor). Przygotowany szablon pokrywamy klejem a następnie wypełniamy powierzchnię kulkami o odpowiednich kolorach. 21
22
Kompozycje z papierowych kół, kwadratów z elementami techniki orgiami Z kolorowych kartek papieru wycinamy koła i kwadraty różnej wielkości, z których zostanie wykonana praca. Następnie składamy figury na połowę, po skosie zależności od rodzaju wykonywanej pracy. Układamy kompozycje ze złożonych elementów i przyklejamy. Drobne elementy możemy dorysować mazakami, kredkami lub wyciąć z papieru kolorowego. 23
24
25
Witraż Jest to kompozycja z barwnych szkieł ujęta w ramki o motywach figuralnych lub ornamentalnych wypełniająca okno. Witraż papierowy polega na wycięciu pewnych elementów rysunku i podklejeniu tych miejsc kolorowa bibułą. 26
Frottage Do wykonania prac tą techniką wykorzystujemy przedmioty o wyraźnej fakturze np. tapety, papier ścierny, monety, szyby w drzwiach o wypukłych wzorach, firanki oraz materiały przyrodnicze: korę drzew, liście. Na wybranej powierzchni umieszczamy kartkę papieru i pocieramy ja ołówkiem, kredką woskową, świecową, najlepiej jest pocierać boczną krawędzią kredki. Można tworzyć ciekawe kompozycje umieszczając na podłożu kilka przedmiotów tworzących całość. 27
Collage ( kolaż) Kolaż jest techniką polegającą na komponowaniu obrazów z różnych materiałów i tworzyw naklejanych na płótnie lub papierze. Niektóre fragmenty kolażu można dorysować lub domalować. Poniżej przedstawiam różne przykłady prac plastycznych wykonanych tą techniką przez dzieci na zajęciach w świetlicy. 28
29
30
31
PRACE Z WYKORZYSTANIEM ELEMENTÓW NIETYPOWYCH Prace z użyciem płatków kosmetycznych Białą kartkę pokrywamy farbą plakatową. Przygotowujemy płatki kosmetyczne. Smarujemy z jednej strony klejem. Następnie na wyschniętej powierzchni kartki układamy z nich kompozycję. Mazakiem dorysowujemy dowolne elementy. 32
Prace z użyciem waty Na białej lub kolorowej kartce rysujemy postać baranka lub rozdajemy kartki z wcześniej przygotowanym rysunkiem baranka. Przygotowujemy watę kosmetyczną. Brzuszek baranka smarujemy klejem i przyklejamy watę. Rogi i kopytka wycinamy z papieru kolorowego i przyklejamy. Na kolorowej kartce z bloku przyklejamy uformowane wcześniej kule z waty tak, aby przedstawiały postać bałwanka. Kapelusz, nos i miotłę wycinamy z papieru kolorowego i przyklejamy wg pomysłu dzieci. 33
Prace z wykorzystaniem drewnianych wiór z ołówków i kredek Wykorzystujemy cienkie, skrawane wióry, które powstają podczas ostrzenia drewnianych oprawek z ołówków i kredek. Na kartce z bloku białej lub kolorowej odrysowujemy szablon jeża. Nogi i podbrzusze jeża kolorujemy kredkami. Kolce wykonujemy z wiórek kredek przyklejając je najlepiej klejem roślinnym. Na grzbiecie jeża dorysowujemy grzybki lub owoce lub przyklejamy wycięte z papieru kolorowego. 34
Malowanie patyczkami kosmetycznymi Na przygotowanym na kartce szkicu lub np. wcześniej przygotowanej kolorowance, za pomocą patyczka do uszu stemplujemy kuleczkujemy obraz. Na kolorowej kartce dobrze wygląda obraz wykonany białą farbą, zaś na białej kartce można używać wszystkich barw. 35
Barwienie rurką do napojów Mocno rozcieńczone dowolne farby wodne lub tusze spuszczamy dużymi kroplami na papier i za pomocą plastikowej rurki do napojów rozdmuchujemy je w różne strony (dmuchamy dość mocno). W zależności od kierunku rozdmuchiwania otrzymamy różnej grubości niteczki. Najcieńsze wzorki uzyskamy wówczas, gdy trzymamy rurkę pionowo do papieru i w trakcie dmuchania poruszamy nią energicznie w różnych kierunkach. 36
Wypełnianie powierzchni materiałem przyrodniczym Przygotowujemy kartki z narysowanymi dowolnymi konturami lub gotowe szablony. Pokrywamy ich powierzchnię klejem, a następnie wypełniamy nasionami np. kasza gryczana, jaglana, jęczmienna, płatki owsiane, słonecznik, pestki dyni i inne. Doskonałym materiałem przyrodniczym wykorzystywanym w pracach plastycznych są suszone liście, które na kartkach papieru układamy w dowolne kompozycje. 37
Prace z wykorzystaniem pojemników po jajkach Z wytłoczek po jajkach wycinamy elementy przypominające doniczki i pozostałe elementy bukietów: kwiaty, liście. Papierowy wzór futryny okiennej naklejamy na kartkę papieru, ustawiamy doniczki z wytłoczek i układamy dowolne kwiatowe kompozycje. 38
Przedstawiam kilka przyładów gazetek ściennych stanowiących wystrój świetlicy, ozdobinych pracami wykonanymi powyżej prezentowanymi technikami plastycznymi. 39
40
41
42
43