EKONOMETRIA ECONOMETRICS 4(38) 2012

EKONOMETRIA ECONOMETRICS 4(38) 2012 Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu Wrocław 2012

Redaktor Wydawnictwa: Aleksandra Śliwka Redaktor techniczny: Barbara Łopusiewicz Korektor: Lidia Kwiecień Łamanie: Małgorzata Czupryńska Projekt okładki: Beata Dębska Publikacja jest dostępna w Internecie na stronach: www.ibuk.pl, www.ebscohost.com, The Central European Journal of Social Sciences and Humanities http://cejsh.icm.edu.pl, The Central and Eastern European Online Library www.ceeol.com, a także w adnotowanej bibliografii zagadnień ekonomicznych BazEkonhttp://kangur.uek.krakow.pl/ bazy_ae/bazekon/nowy/index.php Informacje o naborze artykułów i zasadach recenzowania znajdują się na stronie internetowej Wydawnictwa www.wydawnictwo.ue.wroc.pl Kopiowanie i powielanie w jakiejkolwiek formie wymaga pisemnej zgody Wydawcy Copyright by Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Wrocław 2012 ISSN 1507-3866 Wersja pierwotna: publikacja drukowana Druk: Drukarnia TOTEM Nakład: 200 egz

Spis treści Wstęp... 9 Maria Cieślak: Kilka refleksji nad prognozowaniem ekonomicznym... 11 Mariola Piłatowska: Wybór rzędu autoregresji w zależności od parametrów modelu generującego... 16 Vadim Maslij: Bezpośrednie inwestycje zagraniczne na Ukrainie próba budowy prognoz na podstawie wybranych modeli trendu... 36 Filip Chybalski: Niepewność w prognozowaniu dochodów emerytalnych... 46 Monika Papież: Wpływ cen surowców energetycznych na ceny spot energii elektrycznej na wybranych giełdach energii w Europie... 57 Anna Gondek: Rozwój województwa lubuskiego po akcesji Polski do Unii Europejskiej... 69 Katarzyna Cheba: Prognozowanie zmian wytwarzania odpadów komunalnych... 81 Iwona Dittmann: Prognozowanie cen na lokalnych rynkach nieruchomości mieszkaniowych na podstawie analogii przestrzenno-czasowych... 93 Łukasz Mach: Determinanty ekonomiczno-gospodarcze oraz ich wpływ na rozwój rynku nieruchomości mieszkaniowych... 106 Roman Pawlukowicz: Prognostyczne właściwości wartości rynkowej nieruchomości... 117 Aneta Sobiechowska-Ziegert: Prognozowanie ostrzegawcze w małej firmie. 126 Sławomir Śmiech: Analiza stabilności ocen parametrów modeli predykcyjnych dla cen energii na rynku dnia następnego... 135 Edyta Ropuszyńska-Surma, Magdalena Węglarz: Strategie zachowań przedsiębiorstw na rynku ciepła... 145 Aneta Ptak-Chmielewska: Wykorzystanie modeli przeżycia i analizy dyskryminacyjnej do oceny ryzyka upadłości przedsiębiorstw... 157 Maria Szmuksta-Zawadzka, Jan Zawadzki: O metodzie prognozowania brakujących danych w szeregach czasowych o wysokiej częstotliwości z lukami systematycznymi... 173 Maciej Oesterreich: Symulacyjne badanie wpływu częstości występowania luk niesystematycznych w szeregach czasowych na dokładność prognoz.. 186 Marcin Błażejowski: Analiza porównawcza automatycznych procedur modelowania i prognozowania... 197 Tomasz Bartłomowicz: Prognozowanie sprzedaży z wykorzystaniem modelu dyfuzji oraz programu R... 210

6 Spis treści Marcin Relich: Planowanie alternatywnych realizacji projektu informatycznego zagrożonego niepowodzeniem... 221 Monika Dyduch: Gospodarowanie kapitałem w dobie ekonomicznego i gospodarczego kryzysu na przykładzie wybranej inwestycji... 232 Bartosz Lawędziak: Wymogi kapitałowe z tytułu sekurytyzacji w świetle Nowej Umowy Kapitałowej (Bazylea II)... 241 Piotr Peternek: Przedziały ufności dla mediany w nieznanym rozkładzie... 253 Paweł Siarka: Metoda ilorazu odległości zagadnienie graficznej prezentacji obserwacji wielowymiarowych... 268 Agnieszka Sompolska-Rzechuła: Efektywność klasyfikacji a parametryczna metoda doboru cech diagnostycznych... 287 Artur Zaborski: Agregacja preferencji indywidualnych z wykorzystaniem miar odległości i programu R... 298 Justyna Wilk: Zmiany demograficzne w województwach w aspekcie rozwoju zrównoważonego... 308 Michał Świtłyk: Efektywność techniczna publicznych uczelni w latach 2001-2010... 320 Michał Urbaniak: Zastosowanie algorytmu mrówkowego do optymalizacji czasowo-kosztowej projektów informatycznych... 343 Summaries Maria Cieślak: Some remarks on the economic forecasting... 15 Mariola Piłatowska: Autoregressive order selection depending on parameters of generating model... 35 Vadim Maslij: Foreign direct investments in Ukraine an attempt to build forecasts based on the selected trend function... 45 Filip Chybalski: Uncertainty of forecasting retirement incomes... 56 Monika Papież: The impact of prices of energy sources on the electricity spot price on selected power markets in Europe... 68 Anna Gondek: Development of Lubuskie Voivodeship after the accession to the European Union... 80 Katarzyna Cheba: Forecasting changes of municipal waste production... 92 Iwona Dittmann: Forecasting prices on residential real estate local markets based on area-time analogies... 105 Łukasz Mach: Economic determinants and their impact on development of residential real estate market... 115 Roman Pawlukowicz: Terms of prognosis of property market value... 125 Aneta Sobiechowska-Ziegert: Warning forecasting in a small company... 132 Sławomir Śmiech: Analysis of the stability of parameters estimates and forecasts in the next-day electricity prices... 144

Spis treści 7 Edyta Ropuszyńska-Surma, Magdalena Węglarz: Strategies of firms behavior on heat market... 156 Aneta Ptak-Chmielewska: Application of survival models and discriminant analysis in evaluation of enterprises bankruptcy risk... 172 Maria Szmuksta-Zawadzka, Jan Zawadzki: About a method of forecasting of missing data in the high frequency time series with systematic gaps... 185 Maciej Oesterreich: Simulation study of influence of frequency of incidence of non-systematic gaps in time series on accuracy of forecasts... 196 Marcin Błażejowski: Comparative analysis of automatic modeling and prediction procedures... 209 Tomasz Bartłomowicz: Sales forecasting using Bass diffusion model and program R... 220 Marcin Relich: Planning of alternative completion of an IT project in danger of failure... 231 Monika Dyduch: Management of capital in the time of economic crisis on the example of chosen investment... 240 Bartosz Lawędziak: Capital requirements for securitisation in terms of the New Capital Agreement (Basel II)... 252 Piotr Peternek: Confidence intervals for the median in the unknown distribution... 267 Paweł Siarka: Distances ratio method the issue of graphical presentation of the multidimensional observation... 286 Agnieszka Sompolska-Rzechuła: The classification s efficiency for the parametric method of feature selection... 297 Artur Zaborski: Individual preferences aggregation by using distance measures and R program... 307 Justyna Wilk: Demographic changes in voivodeships in the aspect of sustainable development... 319 Michał Świtłyk: Technical effectiveness of public universities in the years 2001-2010... 342 Michał Urbaniak: Ant colony system application for time-cost optimization of software projects... 355

EKONOMETRIA ECONOMETRICS 4(38) 2012 ISSN 1507-3866 Anna Gondek Uniwersytet Zielonogórski ROZWÓJ WOJEWÓDZTWA LUBUSKIEGO PO AKCESJI POLSKI DO UNII EUROPEJSKIEJ Streszczenie: W celu oceny rozwoju gospodarczego wybranych obszarów zaprezentowano dane statystyczne opisujące sytuację ekonomiczną województwa lubuskiego od roku akcesji Polski do Unii Europejskiej do roku 2011 na tle województw graniczących z zachodnim sąsiadem Polski i średniej krajowej. W badaniu wykorzystano metodę analizy danych oraz syntetyczną miarę rozwoju Hellwiga. W województwie dolnośląskim dokonał się największy postęp po roku 2004, ale to województwo lubuskie w 2011 r. było najbliższe wzorcowi, tj. średniej europejskiej. Słowa kluczowe: rozwój, województwo, wskaźnik, średnia, miara Hellwiga. 1. Wstęp Obecnie mija dziewiąty rok obecności Polski w Unii Europejskiej (UE), co skłania do podsumowań i oceny rozwoju zarówno naszego kraju, jak i poszczególnych województw. Celem niniejszego opracowania jest porównanie zmian, jakie dokonały się w województwie lubuskim w latach 2004-2011 na tle wybranych województw i średniej krajowej. Ponadto w pracy podjęto próbę odpowiedzi na pytanie, czy badane województwa podobnie wykorzystują swoją szansę awansu społeczno-gospodarczego wynikającą z przystąpienia do UE. Do analizy porównawczej wybrano województwa sąsiadujące z województwem lubuskim i graniczące z Niemcami, tj. województwa zachodniopomorskie i dolnośląskie. Położenie przygraniczne implikuje bowiem skutki gospodarcze odróżniające te województwa od innych. W badaniu wykorzystano taksonomiczną metodę porządkowania liniowego Hellwiga. Szczególną uwagę poświęcono rynkowi pracy, który jest dla mieszkańców badanych województw obszarem zwiększonego zainteresowania i ma bezpośredni wpływ na poziom życia w województwach. 2. Sytuacja gospodarcza w Lubuskiem na tle Polski i wybranych województw w latach 2004-2011 Do podstawowych wskaźników opisujących rynek pracy należy wskaźnik aktywności ekonomicznej ludności (wskaźnik liczony ogółem oraz wskaźnik aktywności

70 Anna Gondek ekonomicznej ludności w wieku produkcyjnym), który jest opracowywany na podstawie reprezentacyjnego Badania Aktywności Ekonomicznej Ludności (BAEL). Rysunki 1 i 2 prezentują zebrane dane statystyczne. Na ich podstawie należy stwierdzić, że aktywność zawodowa ludności ogółem oraz aktywność zawodowa ludności w wieku produkcyjnym w województwie lubuskim jest poniżej średniej krajowej, podobnie jak w województwach porównywanych z lubuskim, tj. zachodniopomorskim i dolnośląskim. Rys. 1. Współczynnik aktywności zawodowej ludności ogółem w badanych województwach i średnio w Polsce Rys. 2. Współczynnik aktywności zawodowej ludności w wieku produkcyjnym w badanych województwach i średnio w Polsce Należy jednak podkreślić, że aktywność zawodowa ludności ogółem w województwie lubuskim była wyższa niż w porównywanych z nim województwach zarówno w roku akcesji do Unii Europejskiej, tj. 2004, jak i w ostatnim badanym roku, tj. 2011 (w 2004 r. osiągając wielkość 54,8%, a w 2011 56,8%). Natomiast

Rozwój województwa lubuskiego po akcesji Polski do Unii Europejskiej 71 aktywność zawodowa ludności w wieku produkcyjnym w województwie lubuskim w 2004 r. była nie tylko niższa od średniej krajowej, ale też niższa niż w województwie dolnośląskim. Najgorzej pod tym względem kształtuje się ta zmienna w województwie zachodniopomorskim. Innym ważnym wskaźnikiem opisującym sytuację na rynku pracy jest wskaźnik zatrudnienia, który jest liczony jako procentowy udział pracujących danej kategorii w ogólnej liczbie ludności danej kategorii. Rys. 3. Wskaźnik zatrudnienia ogółem w badanych województwach i średnio w Polsce Wskaźnik zatrudnienia ogółem w województwie lubuskim był i jest w badanym okresie niższy od średniej krajowej, lecz w 2011 r. prawie się z nim zrównał. Jednocześnie wskaźnik ten jest niższy w pozostałych dwóch województwach niż w Lubuskiem, które to na ich tle wypada korzystnie. Rys. 4. Stopa bezrobocia według BAEL w badanych województwach i średnio w Polsce Na szczególną uwagę w badaniu zasługuje obszar bezrobocia, a w nim podstawowy wskaźnik je opisujący, tj. stopa bezrobocia. W niniejszym opracowaniu

72 Anna Gondek zaprezentowano stopę bezrobocia według BAEL (rys. 4) i stopę bezrobocia rejestrowanego (rys. 5). Rys. 5. Stopa bezrobocia rejestrowanego w badanych województwach i średnio w Polsce Stopa bezrobocia według BAEL w roku 2004 była wyższa niż średnia stopa w Polsce i prawie równa stopom bezrobocia w porównywanych do lubuskiego województwach. W kolejnych latach następował spadek stóp, a od roku 2008 odnotowany został ich wzrost. W ostatnim badanym roku, tj. 2011, stopa bezrobocia według BAEL w Lubuskiem zrównała się ze średnią krajową i była niższa niż w pozostałych badanych województwach. Natomiast stopa bezrobocia rejestrowanego w całym badanym okresie była w województwie lubuskim wyższa niż średnia stopa w Polsce, a także wyższa niż w województwie dolnośląskim i niższa niż w województwie zachodniopomorskim. Rys. 6. Wskaźnik mieszkań oddanych do użytkowania na 1000 mieszkańców w badanych województwach i średnio w Polsce

Rozwój województwa lubuskiego po akcesji Polski do Unii Europejskiej 73 Kolejnym obszarem opisującym sytuację społeczno-gospodarczą województwa lubuskiego jest przemysł i budownictwo, a szczególnie rynek mieszkaniowy. O jego rozwoju świadczy m.in. wskaźnik mieszkań oddanych do użytkowania na 1000 mieszkańców (rys. 6), który można uznać za reprezentatywny dla oceny tego obszaru. W województwie lubuskim wskaźnik ten rósł od 2004 (wyniósł wówczas 2,5) do 2008 r. (4,2 mieszkania na 1000 osób). Skutki recesji były w Lubuskiem odczuwalne już w 2009 r., kiedy to wskaźnik ten spadł z 4,2 do wartości 3,7. W województwach zachodniopomorskim i dolnośląskim spadki tego wskaźnika nastąpiły dopiero w kolejnym, tj. 2010 r. Obecnie jego wartości prawie zrównały się we wszystkich województwach, średnio w Polsce osiągając poziom w granicy średniej w Polsce, tj. 3,4. Rynek mieszkaniowy jest szczególnie wrażliwy na spadki koniunktury i najszybciej reaguje na zmiany. Rys. 7. Wskaźnik produkcji sprzedanej przemysłu ogółem i na 1 mieszkańca w złotych w badanych województwach i średnio w Polsce Rys. 8. Dynamika produkcji sprzedanej przemysłu ogółem i na 1 mieszkańca w badanych województwach i średnio w Polsce (poprzedni rok = 100)

74 Anna Gondek Do dalszej analizy wykorzystano wskaźnik produkcji sprzedanej przemysłu ogółem i na 1 mieszkańca w złotych (rys. 7) w latach 2006-2011 (ograniczono przedział czasu ze względu na brak danych). Na jego podstawie twierdzić należy, że woj. lubuskie rozwija się dynamicznie i w 2010 roku wskaźnik ten dla lubuskiego niemal zrównał się ze średnią krajową. Województwo dolnośląskie znacznie przewyższa pod tym względem województwo lubuskie, ponadto wskaźnik ten dla województwa dolnośląskiego jest wyższy niż średnia krajowa. Tabela 1. Dynamika produkcji sprzedanej przemysłu ogółem i na 1 mieszkańca w badanych województwach i średnio w Polsce w latach 2007-2011 (poprzedni rok = 100) Obszar 2007 2008 2009 2010 2011 Polska 112,8384 112,6758 105,1318 97,51785 109,8706 Lubuskie 109,1776 113,9978 103,8101 112,9357 113,6393 Zachodniopomorskie 107,7176 113,4077 107,1892 94,65028 98,44325 Dolnośląskie 119,6796 117,6636 101,9842 100,3109 113,1467 W ostatnich latach dynamika produkcji sprzedanej przemysłu ogółem i na 1 mieszkańca w województwie lubuskim jest większa niż średnia dynamika tego wskaźnika w Polsce, a nawet w porównaniu z danymi opisującymi województwo dolnośląskie pod tym względem, co jest dobrym prognostykiem na przyszłość. Analogiczna tendencja ma miejsce w przypadku dynamiki produkcji sprzedanej ogółem. Tabela 2. Dynamika produkcji sprzedanej ogółem w badanych województwach i średnio w Polsce w latach 2006-2010 (poprzedni rok = 100) lata Lata Obszar 2006 2007 2008 2009 2010 Polska 111,6 110,7 103,6 95,5 109,0 Lubuskie 106,3 111,0 108,1 108,3 117,2 Zachodniopomorskie 106,1 108,6 103,3 96,2 103,0 Dolnośląskie 110,0 118,3 106,3 94,8 112,3 Źródło: GUS. Istotne różnice między województwami pojawiają się w obszarze dotyczącym wynagrodzeń. Przeciętne miesięczne wynagrodzenia brutto ukazują, że mieszkańcy województwa lubuskiego zarabiają nie tylko mniej niż średnio w Polsce, ale i najmniej na tle porównywanych z nim województw. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w 2011 roku w Lubuskiem wynosiło 3073,95 zł, czyli o ponad 550 zł

Rozwój województwa lubuskiego po akcesji Polski do Unii Europejskiej 75 mniej niż średnio w Polsce. W tym samym czasie w Dolnośląskiem wynosiło ono 3587,25 zł, a w Zachodniopomorskiem 3289,56 zł. Rys. 9. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w badanych województwach i średnio w Polsce (w zł) Dysproporcje te ukazać można również jako przeciętne miesięczne wynagrodzenia brutto w relacji do średniej krajowej (rys. 10). Rys. 10. Przeciętne miesięczne wynagrodzenia brutto w relacji do średniej krajowej (Polska = 100) w badanych województwach i średnio w Polsce Należy zauważyć, że w całym badanym okresie mieszkańcy województwa lubuskiego zarabiali ok. 85% średniej krajowej i sytuacja ta nie uległa poprawie przez osiem lat, pomimo zwiększenia aktywności ekonomicznej ludności ogółem, a zwłaszcza aktywności osób w wieku produkcyjnym, stale rosnącego zatrudnienia, spadku bezrobocia, wzrostu produkcji sprzedanej.

76 Anna Gondek Kolejnym istotnym wskaźnikiem ukazującym rozwój województw jest PKB per capita w zł w cenach bieżących (rys. 11). Aktualnie dostępne są dane do roku 2008. Rys. 11. Produkt krajowy brutto w zł na 1 mieszkańca w cenach bieżących w badanych województwach i średnio w Polsce w latach 2004-2008 PKB na 1 mieszkańca wzrosło w każdym z województw w badanych latach (przyrosty od ponad 30 do 46,1% w województwie dolnośląskim), przy czym w województwach lubuskim i zachodniopomorskim wartości tego wskaźnika rosły wolniej niż średnio w Polsce. Natomiast w województwie dolnośląskim wskaźnik ten rósł szybciej niż średnio w kraju. Nakłady inwestycyjne w przeliczeniu na 1 mieszkańca należą do kluczowych zmiennych determinujących rozwój społeczno-gospodarczy. Rysunek 12 ukazuje kształtowanie się tej zmiennej w badanych obszarach. Aktualnie dostępne są dane do 2010 r. Rys. 12. Nakłady inwestycyjne na 1 mieszkańca w zł w cenach bieżących w badanych województwach i średnio w Polsce w latach 2004-2010

Rozwój województwa lubuskiego po akcesji Polski do Unii Europejskiej 77 Należy podkreślić, że województwo lubuskie znacznie przewyższa pod względem wysokości nakładów inwestycyjnych na 1 mieszkańca porównywane z nim województwa. W całym badanym okresie wartość tej zmiennej zwiększyła się o prawie 172%. 3. Ocena zmiany sytuacji społeczno-gospodarczej w województwie lubuskim w latach 2004-2011 w relacji do innych województw i Polski Oceniając zmiany badanych wskaźników w wybranym przedziale czasowym, obliczono różnice w ich wartościach na początku i końcu przedziału. Następnie zamieniono je na wartości bezwzględne w celu łatwiejszej oceny zmian i porównania między województwami (tab. 3). Spadki wartości wskaźnika oznaczono strzałką, przy czym spadki stopy bezrobocia według BAEL, rejestrowanego i długoterminowego, są zjawiskami pozytywnymi, w pozostałych przypadkach są niekorzystne. Stwierdzić należy, że w ciągu ośmiu badanych lat zaszły istotne zmiany w wartościach wybranych wskaźników. Zmiany, jakie dokonały się w województwie lubuskim, były na ogół większe niż średnio w Polsce (jedynie zmiana wskaźnika aktywności zawodowej ogółem jest mniejsza dla Lubuskiego niż średnio w Polsce, ale jest to zrekompensowane przez ponad półtora raza większą zmianę w wartości wskaźnika aktywności zawodowej ludności w wieku produkcyjnym). Zmiana, jaka zaszła w wartości stopy bezrobocia według BAEL, w Lubuskiem jest większa niż w województwie zachodniopomorskim, a nawet dolnośląskim. Podobnie jest w przypadku produkcji sprzedanej przemysłu ogółem na 1 mieszkańca. W przypadku pozostałych wskaźników województwo lubuskie zajmuje drugie miejsce, zaraz za województwem dolnośląskim. Najmniejsze zmiany dokonały się w województwie zachodniopomorskim, bowiem w każdym badanym obszarze zaszły zmiany mniejsze niż w pozostałych województwach. Szeregując badane województwa od najlepszego do najgorszego pod względem badanych wskaźników, należy odnotować, że województwo dolnośląskie zajmuje pierwsze miejsce (siedmiokrotnie było najlepsze, trzykrotnie województwo lubuskie było od niego lepsze w przypadku stopy bezrobocia według BAEL, wskaźnika produkcji sprzedanej przemysłu ogółem na jednego mieszkańca i nakładów inwestycyjnych na 1 mieszkańca), dalej, tj. na drugim miejscu, znajduje się województwo lubuskie, a na trzecim, ostatnim miejscu województwo zachodniopomorskie. W ciągu ośmiu badanych lat w województwie zachodniopomorskim zaszły najmniejsze zmiany in plus w wartościach wskaźników będących stymulantami lub nawet odnotowano ich spadki, a destymulanty zmniejszyły swoją wartość, lecz w mniejszym stopniu niż w przypadku pozostałych województw. Wartości sześciu badanych wskaźników osiągnięte w województwie zachodniopomorskim przyjmują wartości niższe niż średnia krajowa.

78 Anna Gondek Tabela 3. Zmiany wybranych wskaźników oceny sytuacji społeczno-gospodarczej w badanych województwach Zmiana wskaźnika Wskaźnik wartości względne Polska woj. lubuskie woj. zachodniopomorskie woj. dolnośląskie wartości bezwzględne wartości względne wartości bezwzględne wartości względne wartości bezwzględne wartośc i względne wartości bezwzględne Aktywność zawodowa ludności ogółem 1,4 2,6% 0,5 0,9% 2,4 4,4% 0,5 0,93% Aktywność zawodowa ludności w wieku produkcyjnym 2,8 4% 2,9 4,3% 0,1 0,15% 3,2 4,7% Zatrudnienie 6,4 14,5% 8 19% 4,4 10,6% 8 20% Stopa bezrobocia według BAEL 9,3 49% 13,7 59% 12 50% 14,3 57,4% Stopa bezrobocia rejestrowanego 6,5 34% 10,2 40% 10 36% 9,9 44% Mieszkania oddane do użytkowania na 1000 mieszkańców 0,6 21% 0,8 32% 0,4 13% 1,5 68,2% PKB per capita 9247 38,2% 7087 32,8% 7901 35,2% 11348 46,1% Produkcja sprzedana przemysłu ogółem na 1 mieszkańca 7789 43% 9660 66% 2749 22% 11995 63% Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto 1215,5 50% 1006,4 49% 1067,9 48% 1230,36 52% Nakłady inwestycyjne na 1 mieszkańca 2535 80,3% 4690 171,9% 2000 68,9% 2642 73,5% Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS, oznacza spadki.

Rozwój województwa lubuskiego po akcesji Polski do Unii Europejskiej 79 4. Zastosowanie taksonomicznej miary rozwoju Hellwiga do oceny zmian w badanych województwach w odniesieniu do Unii Europejskiej Oceny rozwoju województw w 2011 r. dokonano z użyciem taksonomicznej metody porządkowania liniowego Hellwiga. W badaniu jako wzorzec przyjęto średni poziom wybranych wskaźników w UE. Wskaźnikami tymi były: X 1 współczynnik aktywności zawodowej ludności w wieku produkcyjnym, X 2 wskaźnik zatrudnienia ludności wśród ludności w wieku produkcyjnym, X 3 stopa bezrobocia według BAEL, X 4 stopa bezrobotnych długotrwale, X 5 PKB per capita w euro w cenach bieżących, X 6 przeciętne wynagrodzenie miesięczne netto w euro w cenach bieżących, X 7 nakłady inwestycyjne na 1 mieszkańca w euro w cenach bieżących. Destymulanty zamieniono na stymulanty oraz dokonano standaryzacji danych. Wartości syntetycznej miary Hellwiga obliczonej dla wybranych obszarów zaprezentowano w tab. 4. Tabela 4. Wartości miary rozwoju Hellwiga w badanych województwach i w Polsce Ważona miara rozwoju Hellwiga Rok Polska woj. lubuskie woj. zachodniopomorskie woj. dolnośląskie 2011 0,379 0,392 0,04 0,379 Źródło: opracowanie własne. Na podstawie obliczeń stwierdzić należy, że w badanym roku rozwój województwa lubuskiego był najbliższy wzorcowi, tj. średniej w UE, w porównaniu z badanymi obszarami. Rozwój w Lubuskiem jest zbliżony do średniego rozwoju w Polsce, a nawet go przewyższa. 5. Podsumowanie Badanie komparatystyczne województw ujawniło, że od 2004 do 2011 r. największy postęp dokonał się w województwie dolnośląskim, mniejszy w województwie lubuskim, a najmniejszy w zachodniopomorskim. Bilans zmian, jaki dokonał się w województwie lubuskim, jest porównywalny ze średnią krajową. Natomiast taksonomiczna miara rozwoju Hellwiga obliczona dla badanych obszarów w roku 2011 pokazała, że to województwo lubuskie jest najbliższe wzorcowi, jakim był średni rozwój w UE.

80 Anna Gondek Literatura Bieńkowski W., Radło M.J. (red. ), Wzrost gospodarczy czy bezpieczeństwo socjalne?, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2010. Dziechciarz J. (red.), Ekonometria. Metody, przykłady, zadania, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu, Wrocław 2002. EUROSTAT, ec.europa.eu/eurostat. GUS Bank Danych Lokalnych, www.stat.gov.pl/bdl. Krysicki W., Bartos J., Dyczka W., Królikowska K., Wasilewski M., Rachunek prawdopodobieństwa i statystyka matematyczna w zadaniach, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1995. Lapin L.L., Probability and Statistics for Modern Engineering, PWS Publishers, Boston, Massachusetts 1983. Młodak A., Analiza taksonomiczna w statystyce regionalnej, Difin, Warszawa 2006. Panek T. (red.), Statystyka społeczna, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2007. Suchecki B., Ekonometria przestrzenna, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2010. Walesiak M., Uogólniona miara odległości GDM w statystycznej analizie wielowymiarowej z wykorzystaniem programu R, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław 2011. Wooldridge J.M., Introductory econometrics. A Modern Approach, Thomson, South-Western, 2006. Wydymus S., Metody wielowymiarowej analizy rozwoju społeczno-gospodarczego, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, seria specjalna: Monografie, nr 62, Kraków 1984. Zeliaś A. (red.), Poziom życia w Polsce i w krajach Unii Europejskiej, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2004. Zeliaś A. (red.), Taksonomiczna analiza przestrzennego zróżnicowania poziomu życia w Polsce w ujęciu dynamicznym, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków 2000. DEVELOPMENT OF LUBUSKIE VOIVODESHIP AFTER THE ACCESSION TO THE EUROPEAN UNION Summary: The article presents statistical data describing the economic situation of Lubuskie Voivodeship from the year of the accession of Poland to the European Union to 2011 in the background of voivodeships bordering with the western neighbour of Poland and the national average. In the research the data analysis and the Hellwig s synthetic measure of the development were applied. The greatest progress after 2004 has taken place in Lower Silesia, but in 2011 Lubuskie Voivodeship was closest to the model i.e. the European average. Keywords: development, voivodeship, indicator, average, the Hellwig s measure.