II Kongres Nauk Rolniczych KONFERENCJA NAUKOWO TECHNICZNA Innowacyjność w produkcji zwierzęcej oczekiwanie czy konieczność Henryk Malec Innowacyjność w produkcji i organizacji drobiarskiej 13-14 czerwca 2011 Balice
Pojęcie innowacyjności Komercjalizacja nowego produktu lub wdrożenie nowego procesu /Schumpeter, 1912 r./, Praktyczne zastosowanie nowego pomysłu lub patentu, również każda zmiana przynosząca korzyści, /Łunarski J/ Wdrożenie nowego lub ulepszonego produktu /dobra lub usługi/, procesu, nowej metody marketingowej lub nowej metody organizacji w praktyce biznesowej, w miejscu pracy i w stosunkach zewnętrznych, /Oslo Manual,2005 r./ dostarczanie klientom nowych argumentów tworzenie wizerunku, dodawanie takich wartości, jakich nie oferują konkurenci,
Istota innowacyjności Innowacyjność oznacza zdolności, motywację, a także postawy podmiotów gospodarczych do działań o charakterze naukowym, badawczym, technicznym, organizacyjnym, finansowym i handlowym (komercyjnym), mających na celu opracowanie i wdrożenie nowych lub istotnie ulepszonych materiałów, wyrobów, urządzeń, usług, procesów lub metod przeznaczonych na rynek albo innego zastosowania w praktyce.
Innowacyjność a konkurencyjność Konkurencja gospodarcza jest rywalizacją podmiotów, mającą na celu osiągnięcie korzyści związanych z działalnością gospodarczą na rynku krajowym i międzynarodowym [J. W. Bossak, W. Bieńkowski, Międzynarodowa zdolność konkurencyjna kraju i przedsiębiorstw, SGH, Warszawa 2004] Innowacyjność pojawia się dopiero na najwyższym szczeblu rozwoju konkurencyjności, jako element przesądzający o przewadze konkurencyjnej, pozwalająca uwolnić się od konkurencji cenowej
tys. ton Produkcja mięsa drobiowego w Polsce w latach 1992-2011 (w tys. ton) 1600 1400 1200 1000 800 600 400 200 0 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Produkcja 322 306 336 364 410 474 520 573 584 695 794 860 916 1016 1037 1115 1165 1248 1350 1440
tys. ton. Polski handel zagraniczny mięsem drobiu w latach 1992-2011 (w tys. ton) 400,0 350,0 300,0 250,0 200,0 150,0 100,0 50,0 0,0 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010* eksport 13,0 15,0 15,0 18,0 26,0 39,0 49,0 55,0 46,0 45,0 58,0 108,0 132,0 186,0 215,0 262,0 295,0 341,0 400,0 import 55,0 74,0 61,0 36,0 45,0 66,0 51,0 17,0 17,0 26,0 31,0 24,0 89,0 82,0 89,0 97,0 68,0 69,0 65,0 * Prognoza IERiGŻ - PIB z września 2010 r.
mln sztuk Wylęgi piskląt gęsich w EU 8,0 UE ogółem 11,9 mln piskląt 7,0 6,0 5,0 4,0 3,0 2,0 1,0 0,0 Polska Węgry Francja Czechy 2008 7,2 5,6 1,2 0,2 2009 7,0 4,8 1,0 0,2 2010 6,1 4,7 0,8 0,2
mln sztuk Nakłady indyczych jaj wylęgowych w UE w latach 2008-2010 120,0 100,0 80,0 60,0 40,0 PL-25,2 mln szt. UK-23,5 mln szt. 20,0 0,0 Francja Niemcy Polska Wlk. Brytania Węgry 2008 115,5 59,4 23,6 23,6 13,0 2009 109,1 59,1 25,3 22,6 10,7 2010 102,5 60,5 25,2 23,5 9,8
mln sztuk Wylęgi piskląt kaczych w UE 100,0 90,0 80,0 70,0 60,0 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 0,0 Francja Węgry Wlk. Brytania Holandia Czechy Polska 2008 95,0 15,6 14,9 8,6 7,1 2,8 2009 96,8 20,2 14,1 8,7 8,6 2,9 2010 93,7 24,3 13,7 8,1 7,6 2,9
mln sztuk Polski handel zagraniczny jajami i przetworami z jaj (w mln sztuk) 3000,0 Polski eksport w 2009 r. 25% krajowej produkcji 2500,0 2000,0 1500,0 1000,0 500,0 0,0 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 eksport 5,0 2,0 2,0 1,0 5,0 1,0 8,0 5,0 20,0 50,0 100,0 200,0 500,0 506,0 912,0 1080, 1883, 2216, 2566, import 591,0 905,0 730,0 203,0 18,0 138,0 82,0 31,0 15,0 50,0 50,0 17,0 33,0 104,0 232,0 221,0 188,0 347,0 496,0
mln sztuk Krajowa produkcja piskląt kurzych typu brojler na tle wybranych krajów członkowskich UE (lata 2008 2010) 1000 900 800 PL -711,7 mln sztuk UK-903,6 mln sztuk 700 600 500 400 300 200 100 0 Belgia Czechy Francja Hiszpania Holandia Niemcy Polska Portugalia Rumunia Węgry Wlk. Brytania 2008 170,2 197,9 783,5 578,2 476,4 544,5 647,9 233,9 118,0 144,0 827,8 2009 166,9 191,1 816,5 581,2 501,0 585,0 662,1 252,6 167,4 150,2 843,8 2010 179,8 196,4 778,3 577,7 497,6 611,2 711,7 254,9 160,6 167,5 903,6
Wylęgi piskląt brojlerów w ZWD Malec w latach 1996-2010/łącznie 266 mln. szt./ 2010 r. 4,4% krajowej produkcji 31mln szt.
Wielkość eksportu piskląt w latach 2008-2010 ZWD Malec /szt/ Rok Liczba piskląt % produkcji %udziału w eksporcie krajowym 2008 6 595 000 29,8 2009 15 030 000 51,3 28,6 2010 12 488 500 40,3 33,5 2011 prognoza 9 000 000 30,0 35,0
Etapy rozwoju konkurencyjności /polskiego drobiarstwa/ I Oparty na czynnikach produkcji: surowce, siła robocza o niskich kwalifikacjach, łatwo dostępne inwestycje, konkurencja w oparciu o ceny, rozdrobnienie, duża wrażliwość na koniunkturę, Reprodukcja i wylęgi / 200 wylęgarni, 500 ferm/ II Oparty na inwestycjach, technologie nowoczesne ale mniej zaawansowane niż liderów światowych, rozdrobnienie, konkurencja cenowa Ubojnie i przetwórstwo /ponad 400 zakładów/ III Oparty na innowacjach najwyższy, wzrostowy poziom zdolności konkurencyjnej, przewaga konkurencyjna pozacenowa, własne rozwiązania, ciągłe innowacje, odporność na koniunkturę IV Oparty na bogactwie /inwestycje finansowe, przejęcia i fuzje, utrata przewagi konkurencyjnej
Niepokojące obserwacje z obszaru reprodukcji: Malejący eksport piskląt Zwiększający się szybko import jaj wylęgowych /Portugalia, Dania, Francja/ przy braku jego eksportu, przez kraj który jest trzecim producentem w UE Brak nowych technologii / od dawna znane w jajczarstwie/, Europa nam ucieka, ta wschodnia też Budowane i modernizowane obiekty nie spełniają norm przedsięwzięcia innowacyjnego, w konsekwencji nie będą w stanie podołać wielkiej konkurencji
Produkcja jaj wylęgowych kurzych typu brojler (2010 r) w UE (2010r.) Wlk. Brytania 16,2% Pozostałe 15,4% Portugalia 4,6% Belgia 3,2% Czechy 3,5% Polska 12,8% Francja 14% III miejsce Niemcy 11% Holandia 8,9% Hiszpania 10,4%
Słabość /zapaść/ ogniwa reprodukcji Duże rozdrobnienie stad /średnia liczba niosek 11.900 szt. w 2009, wzrost na przestrzeni 5 lat tylko o 1500 szt./, automatyzacja, rosnące koszty stałe Bardzo słabe wyniki nieśności /w 2009 średnia nieśność 60,8% za 261 dni produkcji, w 2005 61,0%/ za 258 dni/ Niskie i obniżające się systematycznie wskaźniki zapłodnienia, w 2009 r. uzyskano 89,0% najniższy od dziesięciu lat; 1999 91,6% Procent wylęgu piskląt z jaj nałożonych w 2009 w wysokości 77,9, niższy niż w latach 2000-2005 Słaba jakość piskląt Kompromitująca jak na miejsce drobiarstwa w Europie konwersja paszy na 1 kg masy ciała brojlerów ; 1,84 w 2009r.
Czy warto o ten rynek walczyć? Krajowy rynek piskląt i jaj wylęgowych kur mięsnych Kury odchowane do 20 tyg. życia - 280 mln. zł Jaja wylęgowe - 650 mln. zł Pisklęta - 880 mln. zł Razem - 1,81 mld zł Poprawa wyników nieśności o 5 jaj od kury oraz zmniejszenie strat w wylęgu o 2%/ może zwiększyć efektywność tego sektora produkcji o 45-50 mln. zł Pytanie gdzie my jesteśmy??????
Od 10 lat nie zanotowano żadnego postępu wartości użytkowej kur mięsnych!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! Pomimo, a może dlatego, ze jest to jedyny gatunek zwierząt użytkowych w Polsce objęty obowiązkową 100% oceną wartości użytkowej, Od 10 lat nie poprawiono procesu lęgu, różnica pomiędzy procentem zapłodnienia a wylęgiem przekracza 10%!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! System innowacji okazuje się tak dobry, jak dobre jest jego najsłabsze ogniwo /Raport o innowacyjności Polskiej Gospodarki 2011
Zagrożenia rozwojowe drobiarstwa UE, w tym polskiego sektora /dr Dybowski/ : Postępująca liberalizacja rynku światowego i otwierania rynków Malejąca szansa ekspansji eksportowej w dłuższej perspektywie pomimo, że światowa konsumpcja drobiu będzie rosła /Brazylia, USA/ Szansą dla krajów UE, w tym Polski, jest obrona swych pozycji na rynkach wewnętrznych. Mechanizmy obrony europejskiego, w tym polskiego drobiarstwa, to wyższe normy sanitarne, ekologiczne, dobrostanu zwierząt, ochrona przed tańszym importem. Niedocenianie konkurencji ze strony Ukrainy i Rosji
Виробництво м'яса птиці всіх видів в Україні (жива вага, тис.тонн) (за даними Державної служби статистики) 921 658 781 880 686 1032 855 1132 924 1225 998 465 263 49 326 91 401 160 432 215 503 306 421 544 1990 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 усі категорії господарств в т.ч. с/г підприємства Питома вага в структурі виробництва (2010р): - м ясо курей 98%; - м ясо качок 0,5%; - м ясо гусей 0,4%; - м ясо індиків 0,4%; - м ясо птиці інших видів 0,7%
Виробництво м'яса птиці та яєць найбільшими сільськогосподарськими підприємствами України у 2010 році БРОЙЛЕРНЕ ВИРОБНИЦТВО Назва підприємства тонн, жива вага ЯЄЧНЕ ВИРОБНИЦТВО Назва підприємства млн. шт. ЗАТ "Миронівська птахофабрика" 283 624 ТОВ "Агрохолдинг "Авангард" 4317 ТОВ "Комплекс "Агромарс", ТОВ "Курганський бройлер" 147 675 ЗАТ "Полтавська птахофабрика" 293 ПрАТ "Дружба Народів Нова" 87 505 ВАТ "Птахофабрика "Україна" 264 ЗАТ з ІІ "Оріль-Лідер" 67 091 ВАТ "Птахофабрика "Київська" 263 ТОВ "АПГ "Дніпровська 62 759 ЗАТ "Агрофірма "Березанська птахофабрика" 232 ТОВ "Агро-Овен" 46 290 Філія "Ставищанська" ЗАТ "Малинове" 202 ДП "Птахофабрика Перемога Нова" 40 454 ТОВ "Комінтернівська птахофабрика" 166 ВАТ "Володимир-Волинська птахофабрика" 29 825 ТОВ "Авіас-2000" 163 ТОВ "Ландгут Бройлер" 18 147 ПАТ "Лисичанська птахофабрика" 155 ТОВ "Черкаська птахофабрика" 16 693 СТОВ "Авіс" 122 ТОВ "Птахокомплекс "Губин" 13 744 ТОВ "Інвестиційна компанія "Агросоюз-РП" 117 ТОВ "СФ "Агроукрптаха" 12 812 ТОВ "Агрофірма "Дніпропетрівська" 116
Виробництво яєць від птиці всіх видів в Україні (млрд.штук) (за даними Державної служби статистики) 16,29 10,13 8,81 2,98 9,67 3,68 11,31 4,98 11,48 5,04 11,94 5,52 13,05 6,46 14,24 7,63 14,06 7,60 14,96 8,47 15,91 9,26 16,96 10,17 1990 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 всі категорії господарств в т.ч. с/г підприємства
Stan innowacyjności polskiej gospodarki Zbyt duża biurokracja /trzykrotnie większa niż 20 lat temu, silna regulacja gospodarki, w ciągu 20 lat uchwalono 26.599 ustaw i rozporządzeń/ Niewykorzystany potencjał kilkuset w kraju instytucji wspierania innowacyjności Brak skutecznej koordynacji działań promujących Polskę za granicą /przykład, kilkanaście symboli graficznych/ Pracoholizm zamiast innowacji /drugie miejsce w świecie za Koreańczykami /660 godz. więcej niż w Holandii/ Czołówka światowa w liczbie uchwalonych strategii 406 w tym 16 wewnętrznie sprzecznych
Symbole graficzne używane do promocji Polski za granicą
Stan innowacyjności polskiej gospodarki /Raport 2011/ Niski udział młodych firm w kapitalizacji giełdy Brak polskiej firmy na liście 100 globalnych challengerów z krajów rozwijających się Spadek procentu firm przemysłowych i usługowych wdrażających innowacje /poniżej 20/ Spadek Polski na 45 miejsca Polski e-administracji /za Bułgarią/, każde nowe zadanie dla administracji to wzrost zatrudnienia Przyjazność dla biznesu - 70 miejsce w świecie Łączna wartość wskaźnika oceniającego innowacyjność polskiej gospodarki minus 8 charakterystyczny dla gospodarki antyinnowacyjnej
Zagrożenia innowacyjności Rozproszenie i słabość nauki polskiej /130 uczelni publicznych i 318 niepublicznych więcej niż w Niemczech/ wadliwe kształcenie zawodowe na poziomie wyższym /praktyki złem koniecznym, specjalizacje zawodowe/ Peryferyjność szkolnictwa, w świecie liczy się tylko polska fizyka /13 miejsce/, matematyka i chemia pod koniec 20. Patologiczna struktura kształcenia / 2/3 studentów wydziałów socjologii, pedagogicznych, prawa i administracji, ekonomicznych/ Malejący udział pozabudżetowych nakładów na B + R /dwukrotnie mniej niż w UE-27/
Może warto: Wnioski Zorganizować konferencję naukowo-techniczną poświęconą innowacyjności szeroko rozumianej sfery surowcowej Polskiego drobiarstwa Może warto opracować raport o stanie drobiarstwa, chociażby dla naszych pokoleń, by pokazać, że próbowaliśmy ratować drobiarstwo,,żeby decydenci uważnie przeczytali ten raport, albo chociaż jego memotezę i wyciągnęli z niego wnioski /K. Rybiński, współautor Raportu o innowacyjności Polskiej gospodarki/