Prawo i procedury lotnicze / Henryk Jafernik, Radosław Fellner. Gliwice, 2015 Spis treści WSTĘP 11 WYKAZ SKRÓTÓW I OZNACZEŃ 13 1. WSTĘP DO MIĘDZYNARODOWEGO PRAWA LOTNICZEGO 15 1.1. Definicje prawa lotniczego 15 1.2. Źródła prawa lotniczego 16 1.3. Początki prawa lotniczego 17 1.4. Kształtowanie reżimów prawnych 18 1.5. Rozwój europejskiego prawa lotniczego 21 1.6. Prawo lotnicze Unii Europejskiej 22 1.6.1. Security" i safety" 22 1.6.2. Unijny trójkąt decyzyjny - kompetencje organów 24 1.6.3. Kompetencje komitetów 26 2. MIĘDZYNARODOWE KONWENCJE PRAWA LOTNICZEGO 28 2.1. Konwencja Paryska 28 2.2. Konwencja Iberoamerykańska 30 2.3. Konwencja Hawańska 30 2.4. Konwencja Warszawska i system warszawsko-montrealski 31 2.4.1. Protokół haski i konwencja guadalajarska 33 2.4.2. Konwencja Montrealska z 1999 r. 33 2.5. Konwencja sanitarna 34 2.6. System rzymsko-montrealski 34 2.6.1. Konwencje Rzymskie 34 2.6.2. Konwencje Montrealskie z 2009 r. 36 2.7. Konwencja Chicagowska 36 2.7.1. Żegluga powietrzna 38 2.7.2. Organizacja międzynarodowego lotnictwa cywilnego 39 2.7.3. Międzynarodowy przewóz lotniczy 39 2.7.4. Postanowienia końcowe 39 2.8. Umowy dwustronne 40 2.9. Konwencje antyterrorystyczne 40 2.9.1. Konwencja Tokijska 41 2.9.2. Konwencja Haska 41 2.9.3. Konwencja Montrealska z 1971 r. 42 2.9.4. Konwencja Pekińska 43
3. MIĘDZYNARODOWE ORGANIZACJE LOTNICZE 45 3.1.ICAO 46 3.2. EUROCONTROL 49 3.3. EAS A 50 3.3.1. ECR 52 3.3.2. ESSI 53 3.4. ECAC 53 3.5. JAA 54 3.6. CANSO 56 3.7. IATA 57 3.8. ACI 58 3.9. Stowarzyszenia linii lotniczych 59 3.9.1. AEA 59 3.9.2. IB AC 59 3.9.3. ELF AA 60 3.9.4. IACA 60 3.10. Zrzeszenia zawodowe personelu lotniczego 60 3.10.1. IAOPA 60 3.10.2. IFALPA 60 3.10.3. IFATCA 61 3.10.4. IFALDA 62 3.11. IAF 62 4. POLSKIE PRAWO LOTNICZE 63 4.1. Rys historyczny 63 4.2. Przestrzeń powietrzna 66 4.2.1. Przestrzeń powietrzna kontrolowana 69 4.2.2. Przestrzeń powietrzna niekontrolowana 71 4.2.3. Zasady użytkowania przestrzeni powietrznej 71 4.2.4. Pozostałe elementy przestrzeni powietrznej 72 4.2.5. Drogi lotnicze 73 4.2.6. Przestrzeń RVSM 75 4.2.7. Funkcjonalny Blok Przestrzeni 75 4.3. Administracja lotnictwa cywilnego 76 4.3.1. Minister właściwy do spraw transportu 76 4.3.2. Państwowa Komisja Badania Wypadków Lotniczych 76 4.3.3. Komisja Badania Wypadków Lotniczych Lotnictwa Państwowego 77 4.3.4. Rada Ochrony i Ułatwień Lotnictwa Cywilnego 77 4.3.5. Komitet Zarządzania Przestrzenią Powietrzną 77 4.3.6. Prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego 78 4.3.7. Polska Agencja Żeglugi Powietrznej 79 4.3.7.1. AMC Polska 81 4.4. Statki powietrzne 81 4.4.1. Klasyfikacja statków powietrznych 82 4.4.2. Dopuszczenie do lotu 84
4.4.3. Znaki przynależności państwowej 84 4.5. Lotniska i lądowiska 89 4.5.1. Lotniska 89 4.5.2. Klasyfikacja lotnisk 90 4.5.3. Zakładanie lotniska 93 4.5.4. Lądowiska 94 4.6. Kwalifikacje personelu 95 4.7. Badanie wypadków i incydentów lotniczych 97 5. PODSTAWOWE DOKUMENTY LOTNICZE 99 5.1. Zbiór Informacji Lotniczych (AIP) 99 5.2. Regulacja i Kontrola Rozpowszechniania Informacji Lotniczych (AIRAC) 102 5.3. Biuletyn Informacji Lotniczych AIC 103 5.4. Plan Użytkowania Przestrzeni Powietrznej AUP 104 5.5. Depesze lotnicze 106 5.5.1. NOTAM 106 5.5.1.1. Podział NOTAM 106 5.5.1.2. Typy NOTAM 107 5.5.1.3. Instrukcja wypełniania formularza NOTAM 107 5.5.1.4. SNOWTAM 112 5.5.2. METAR 116 5.5.3. TREND 120 5.5.4. SPECI 121 5.5.5. TAF 122 5.5.6. GAMET 122 5.5.7. SIGMET i AIRMET 125 5.5.8. SIGNIFICANT 125 5.6. Operacyjny plan lotu 126 5.7. Plan lotu 128 5.8. Mapy lotnicze 130 5.8.1. Rys historyczny 130 5.8.2. Cywilne mapy lotnicze 133 5.8.3. Inne mapy lotnicze 162 6. DOKUMENTACJA NIEZBĘDNA DO WYKONANIA LOTU 163 6.1. Dokumentacja pilota 163 6.1.1. Zlecenie na wykonanie lotu 163 6.1.2. Mapa lotnicza 164 6.1.3. Licencja członka załogi latającej 164 6.1.4. Orzeczenie lotniczo-lekarskie 165 6.1.5. Świadectwo operatora w służbie radiokomunikacyjnej lotniczej 166 6.1.6. Książka pilota samolotowego 167 6.2. Dokumentacja samolotu 167 6.2.1. Świadectwo rejestracji 167
6.2.2. Świadectwo zdatności do lotu 168 6.2.3. Świadectwo zdatności w zakresie hałasu 168 6.2.4. Pozwolenie radiowe 169 6.2.5. Protokół ważenia samolotu 170 6.2.6. Ubezpieczenie OC 170 6.2.7. Instrukcja użytkowania w locie 170 6.2.8. Pokładowy dziennik techniczny 171 7. SŁUŻBY RUCHU LOTNICZEGO 172 7.1. Czas w służbach ruchu lotniczego 172 7.2. Podział służb ruchu lotniczego 173 7.3. Organy służby ruchu lotniczego 173 7.3.1. Oznaczenie organów służb ruchu lotniczego 174 7.4. Służba informacji powietrznej 176 7.4.1. Organizacja i główne zadania służby informacji powietrznej 177 7.4.2. Zakres stosowania służby informacji powietrznej 177 7.4.3. Rodzaje informacji przekazywanych w ramach FIS 178 7.4.4. Lotniskowa służba informacji powietrznej 178 7.4.5. Radarowa służba informacji powietrznej 179 7.5. Służba automatycznej informacji lotniskowej 180 7.6. Służba alarmowa 180 7.6.1. Przeznaczenie i zakres stosowania służby alarmowej 181 7.6.2. Działanie służby alarmowej w czasie zagrożenia 182 7.6.3. Statki powietrzne w stanie zagrożenia 183 7.6.4. Błądzące statki powietrzne 183 7.6.5. Niezidentyfikowane statki powietrzne 184 7.7. Radary w służbie ruchu lotniczego 185 7.7.1. Możliwości i wymagania dla systemów dozorowania wykorzystywanych w służbach ruchu lotniczego 188 7.7.2. Zobrazowanie sytuacji 190 7.7.3. Zasady użytkowania transpondera i zarządzania kodami SSR 191 7.7.4. Zasady przydziału kodów SSR 193 7.7.5. Zasady użytkowania transponderów SSR w służbach ATC 195 7.7.6. Przekazywanie informacji o poziomie 196 7.7.7. Poziom statku powietrznego 197 7.8. Ogólne procedury dozorowania ATS 198 7.8.1. Identyfikacja statków powietrznych 198 7.8.2. Informowanie o pozycji 201 7.8.3. Wektorowanie statku powietrznego 202 7.8.4. Pomoc w prowadzeniu nawigacji 203 7.8.5. Przerwanie lub zakończenie służby dozorowania ATS 203 7.8.6. Informowanie o złej pogodzie 203 7.9. System dozorowania ATS w służbach kontroli ruchu lotniczego 204 7.9.1. Stosowanie separacji - ogólne procedury 205 7.9.2. Minima separacji opartej na systemie dozorowania ATS 206
7.9.3. Przekazanie kontroli 208 7.9.4. Informacja o ryzyku kolizji 210 7.9.5. Stosowanie systemu dozorowania ATS w służbie kontroli zbliżania 210 7.10. Systemu dozorowania ATS w służbie kontroli lotniska 211 7.10.1. Wykorzystanie radaru kontroli ruchu naziemnego (SMR) 212 7.10.2. System dozorowania ATS w służbie informacji powietrznej 213 7.10.3. Procedury dozorowania w FIR Warszawa 213 7.10.4. Procedury na wypadek utraty łączności w czasie lotu w FIR EPWW 215 7.11. Ogólne procedury kontroli podejścia przy wykorzystaniu systemu dozorowania ATS 217 7.11.1 Wektorowanie na pomoc podejścia końcowego i dla podejścia z widocznością 217 7.11.2. Podejścia radarowe 218 7.11.3. Procedury podejścia końcowego 219 7.11.4. Podejście za pomocą radaru precyzyjnego 221 7.12. Przechwytywanie cywilnych statków powietrznych 223 7.12.1. Procedury przy przechwytywaniu statków powietrznych 224 7.12.2. Niezastosowanie się statku powietrznego do poleceń 228 7.12.3. Zniszczenie statku powietrznego o statusie RENEGADE" 228 8. PODSTAWOWE DOKUMENTY NORMUJĄCE PRZEWOZY LOTNICZE I TWORZENIE LINII LOTNICZYCH 230 8.1. Certyfikat Operatora Lotniczego AOC 230 8.2. Koncesja na wykonywanie przewozu lotniczego 233 8.3. Zarys różnic pomiędzy tanimi liniami lotniczymi a tradycyjnymi przewoźnikami lotniczymi 234 8.4. Siatka połączeń linii lotniczych 238 8.5. Tworzenie nowego połączenia w liniach lotniczych 242 8.6. Zezwolenie na przelot 246 8.7. Umowy z portem lotniczym 248 8.8. Pozostałe umowy i procedury 249 8.9. Powstanie produktu. Reklama i sprzedaż połączenia 251 9. NIEPRAWIDŁOWOŚCI W RUCHU LOTNICZYM 252 9.1. Zdarzenia i incydenty lotnicze 253 9.2. Niesprawność naziemnego wyposażenia radiowego 256 9.3. Blokada częstotliwości 257 9.4. Zmiana radiotelefonicznego znaku wywoławczego statku powietrznego 258 9.5. Utrata łączności powietrze-ziemia" 259 9.6. Niesprawność nadajnika radiowego statku powietrznego 261 9.7. Całkowita utrata łączności ze statkiem powietrznym 262 9.8. Niesprawność transpondera i systemu dozorowania ATS 263 9.9. Procedury w razie odchyleń od trasy spowodowane warunkami meteorologicznymi 263
9.10. Ostrzeżenia o minimalnej bezpiecznej wysokości bezwzględnej 265 9.11. Procedury dotyczące krótkoterminowych ostrzeżeń o sytuacji konfliktowej 266 10. RATOWNICTWO LOTNICZE 268 10.1. Podstawy prawne istnienia służby SAR 273 10.2. Organizacja służby SAR w Polsce 274 10.3. Siły i środki systemu SAR w Polsce 279 PODSUMOWANIE 285 BIBLIOGRAFIA 286 Książki autorskie 286 Książki pod redakcją 289 Artykuły w czasopismach 288 Krajowe akty prawne 289 Akty prawne Unii Europejskiej 290 Załączniki do konwencji chicagowskiej 292 Podręczniki ICAO 293 Strony internetowe 294 WYKAZ ZAŁĄCZNIKÓW NA PŁYCIE CD Załącznik nr 1. Stan ratyfikacji konwencji lotniczych w wybranych państwach i organizacjach Załącznik nr 2. Konwencja Warszawska z 1929 r. Załącznik nr 3. Konwencja Chicagowska z 1944 r. Załącznik nr 4. Konwencja Tokijska z 1963 r. Załącznik nr 5. Konwencja Montrealska z 1971 r. Załącznik nr 6. Marsz lotników" oprac. BPK