PL 223701 B1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 223701 (13) B1 (21) Numr zgłosznia: 407860 (51) Int.Cl. G01M 99/00 (2011.01) G01M 17/00 (2006.01) Urząd Patntowy Rzczyosolitj Polskij (22) Data zgłosznia: 10.04.2014 (54) Sosób srawdzania wskaźnika nrgtyczngo ojazdów samochodowych, zwłaszcza lktrycznych i hybrydowych (43) Zgłoszni ogłoszono: 12.10.2015 BUP 21/15 (73) Urawniony z atntu: PRZEMYSŁOWY INSTYTUT MOTORYZACJI, Warszawa, PL (45) O udzilniu atntu ogłoszono: 31.10.2016 WUP 10/16 (72) Twórca(y) wynalazku: SŁAWOMIR ŁUKJANOW, Warszawa, PL
2 PL 223 701 B1 Ois wynalazku Przdmiotm wynalazku jst sosób srawdzania wskaźnika nrgtyczngo ojazdów samochodowych, zwłaszcza o naędzi lktrycznym i hybrydowym. Podnoszon wymagania ochrony środowiska zwłaszcza w coraz bardzij zatłoczonych aglomracjach mijskich, sowodowały zwiększon zaintrsowani firm jak równiż osób rywatnych samochodami o zrowj lub bardzo niskij misji dwutlnku węgla. W wilu aglomracjach wilkomijskich Euroy owstały już scjaln strfy, w których można oruszać się tylko ojazdami o zrowj lub bardzo ograniczonj misji dwutlnku węgla. Wrowadzni do rodukcji tych ojazdów wymuszają tż coraz ostrzjsz wymagania rzisów homologacyjnych (zwłaszcza w zakrsi misji dwutlnku węgla). Sowodowało to, ż roducnci samochodów oracowują do rodukcji i ofrują klintom now modl ojazdów zwłaszcza lktrycznych i hybrydowych o zrowj lub bardzo ograniczonj misji dwutlnku węgla. Do ojazdów tych równiż zalicza się samochody z silnikami salinowymi, zasilanymi aliwami altrnatywnymi n. gaz zimny CNG, wodór, biokomonnty jak równiż z innymi silnikami n. na srężon owitrz. W szrokij gami ojazdów samochodowych trudno zorintować się, który z ofrowanych ojazdów jst lszy lub gorszy bardzij rzyjazny dla użytkownika i środowiska. Producnci i marktingowcy odają dla samochodów lktrycznych i hybrydowych zużyci nrgii lktrycznj wdług urojskigo tstu NEDC, który jst mało dokładny i rzwiduj badania w stałych warunkach laboratoryjnych, któr ni odowiadają rzczywistj ksloatacji drogowj. Dla samochodów lktrycznych rzrowadza się tż omiary srawności nrgtycznj wdług normy PN-EN 1986-1 (2001 r.), która bazuj na cyklu NEDC. Równiż duża liczba aramtrów odawanych rzz roducntów i brak wzajmngo owiązania między nimi owoduj, ż ocna zwłaszcza dla użytkowników ojazdów jst bardzo utrudniona. Sosób srawdzania ojazdów samochodowych wdług wynalazku rzz okrślni wskaźnika nrgtyczngo, zwłaszcza ojazdów z naędm lktrycznym lub hybrydowym umożliwia rzjrzystą ocnę i orównani tgo samgo rodzajów ojazdów. Wskaźnik tn zawira synttyczn zstawini najważnijszych aramtrów nrgtycznych ojazdu takich, jak jgo zużyci nrgii na 100 km, całkowitą nrgię w zasobnikach, straty nrgii, własną masę ojazdu, masy zasobników oraz masę użytkową. Umożliwia on równiż rost obliczni zasięgu ojazdu, aramtru ważngo dla użytkownika, szczgólni ojazdu lktryczngo. Clm wynalazku jst oracowani sosobu srawdzania i ocny wskaźnika nrgtyczngo ojazdów samochodowych, zwłaszcza o naędzi lktrycznym i hybrydowym rzy użyciu dostęnych środków tchnicznych. Do okrślnia aramtrów nizbędnych do oblicznia wskaźnika nrgtyczngo stosuj się dwa stanowiska badawcz. Pirwsz to hamownia odwoziowa do okrślnia zużycia nrgii a drugi to układ wagowy do okrślnia mas. Zmirzon aramtry zostają wstawion do oracowango wzoru algbraiczngo i o obliczniach w ostaci wartości liczbowj (bzwymiarowj) stanowią jdnoznaczni okrślony wskaźnik nrgtyczny. Istota oracowango wdług wynalazku sosobu srawdzania olga na tym, ż aby okrślić wskaźnik nrgtyczny ojazdu samochodowgo wykonuj się omiary wybranych aramtrów na dwóch stanowiskach badawczych minimum jdngo ojazdu, rzy czym rocs srawdznia i ocny rzbiga w trzch nastęujących o sobi taach czasowych: W tai irwszym montuj się ojazd na stanowisku badawczym hamowni odwoziowj i wykonuj się omiary nrgtyczn w ruchu wdług ustalongo cyklu, zużytj nrgii obiranj z zasobników a nastęni oblicza się nrgię zużytą na okrśloną jdnostkę rzbigu ojazdu n. 100 km, oznaczając ją, jako E 100, o czym okrśla się sumaryczn straty nrgii dodatkowj (oza naędm) w ojździ odczas ruchu aż do jj wyczrania w zasobnikach, oznaczon, jako E = E 1, + E 2 +,.+ E k. W tai drugim montuj się ojazd na stanowisku badawczym wagowym i wykonuj się omiary mas: masy własnj ojazdu m w, masy użytkowj m u, nastęni wymontowuj się z ojazdu zasobniki nrgii, oraz mirzy ich masy: m 1, m 2. m n, rzy czym masę użytkową można tż obliczyć, jako różnicę douszczalnj masy całkowitj (dmc) i masy własnj m w. W tai trzcim wykonuj się oblicznia wskaźnika nrgtyczngo W srawdzango ojazdu i wntualni jgo ocnę orównawczą z innymi ojazdami w rzyadku srawdzania kilku ojazdów tgo samgo rodzaju. Otrzyman wartości z omiarów w tai irwszym i drugim wstawia się do wzoru okrślającgo wskaźnik nrgtyczny ojazdu W :
PL 223 701 B1 3 W E m R 100 z x E E m m c w u (1) W wskaźnik nrgtyczny ojazdu (bzwymiarowy), R stała zalżna od rodzaju ojazdu, E 100 zużyci nrgii [kwh/100 km], E c nrgia całkowita w zasobnikach nrgii [kwh], E = (E 1 + E 2 +. E k ), suma strat nrgii zużytj dodatkowo [kwh], m w masa własna ojazdu [kg], m u masa użytkowa ojazdu [kg], mz = (m 1 + m 2 +. m n ), masa całkowita zasobników nrgii [kg], x funkcja niliniowości wskaźnika. Porównuj się otrzyman wartości liczbow obliczonych wskaźników nrgtycznych dla srawdzanych ojazdów. Im mnijsz wartości tym ojazd lszy. Dla samochodów katgorii homologacyjnych: osobowych M1 i ciężarowych N1 (do 3,5 T dmc) rzyisuj się roziętość wartości liczbowj W od 1 do 35. Na odstawi danych zawartych i wykorzystanych w wzorz (1) można obliczyć równiż ważny aramtr, jakim jst zasięg ojazdu aż do wyczrania nrgii w zasobnikach wdług oniższgo wzoru: Z Ec E 100 E (2) 100 Z zasięg całkowity ojazdu [km], E c jak w wzorz (1), E jak w wzorz (1), E100 jak w wzorz (1). Przykłady srawdzania wskaźnika nrgtyczngo W i zasięgu Z dla dwóch samochodów lktrycznych. Pojazd EV nr 1 samochód osobowy. Dan ojazdu: R = 100, stała zalżna od rodzaju ojazdu (uwzględniająca katgorię homologacyjną M1, oraz rodzaj naędu lktryczny), E 100 = 20,5 [kwh/100 km], zużyci nrgii zmirzon wdług cyklu NEDC na hamowni odwoziowj, E c = 17 [kwh], nrgia całkowita w zasobnikach (batria 12 akumulatorów ołowiowo-kwasowych), E =2,5 [kwh], straty nrgii zużytj dodatkowo (oza naędm E 100 ) w tym: ogrzwani i klimatyzacja, oświtlni, samorozładowani, srwomchanizmy, multimdia), m z = 400 [kg], masa całkowita zasobników nrgii, m w = 1410 [kg], masa własna ojazdu, m u = 300 [kg], masa użytkowa ojazdu, x funkcja niliniowości wskaźnika, ustalana z tablic matmatycznych, rzyjęto x = 0. Po rzyjęciu stałych R = 100 i 0 = 1 wzór (1) ma ostać: W 100 E100 mz c w E E m m 1 Wskaźnik nrgtyczny ojazdu o wstawiniu danych do owyższgo wzoru wynosi: W = 33 Zasięg ojazdu o wstawiniu danych do wzoru (2) wynosi Z = 70,7 [km] u
4 PL 223 701 B1 Pojazd EV nr 2 samochód osobowy Dan ojazdu: R = 100, E 100 = 12,5 [kwh] E c = 20 [kwh], akumulatory litowo-jonow, E =1,5 [kwh], m z = 200 [kg], m w = 1100 [kg], m u = 400 [kg]. Objaśninia do wyżj wyminionych danych jak w rzykładzi dla ojazdu EV nr 1. Wskaźnik nrgtyczny ojazdu o wstawiniu danych do wzoru jak w rzykładzi nr 1 wynosi: W = 9 Zasięg ojazdu o wstawiniu danych do wzoru (2) wynosi: Z = 148 [km]. Pojazdy EV w owyższych rzykładach, dla których dokonano okrślnia wskaźnika nrgtyczngo mają bardzo różn wartości wskaźnika W. Tak duż różnic wynikają rzd wszystkim z różnych tchnologii. Pojazd EV nr 1 owstał na bazi sryjni rodukowango samochodu z silnikim salinowym rzz konwrsję i ma akumulatory ołowiowo-kwasow. Pojazd EV nr 2 jst sryjni rodukowany z akumulatorami litowo-jonowymi. Przdstawiony wdług wynalazku sosób srawdzania wskaźnika nrgtyczngo ojazdu moż być bardzo rzydatny równiż rzy konstrukcji nowych ojazdów. Wskaźnik nrgtyczny i zasięg ojazdu można tż okrślić szacunkowo na odstawi danych katalogowych rzy wykorzystaniu odanych wzorów. Zastrzżnia atntow 1. Sosób srawdznia wskaźnika nrgtyczngo ojazdów samochodowych, zwłaszcza lktrycznych i hybrydowych, znaminny tym, ż aby okrślić wskaźnik nrgtyczny, ojazdu samochodowgo wykonuj się omiary laboratoryjn wybranych aramtrów na dwóch stanowiskach badawczych, minimum jdngo ojazdu, rzy czym rocs srawdznia i ocny rzbiga w trzch nastęujących o sobi taach czasowych: w tai irwszym montuj się ojazd na stanowisku badawczym hamowni odwoziowj i wykonuj się omiary nrgtyczn w ruchu wdług ustalongo cyklu, zużytj nrgii obiranj z zasobników a nastęni oblicza się nrgię zużytą na okrśloną jdnostkę rzbigu ojazdu n. 100 km, oznaczając ją, jako E 100, o czym okrśla się sumaryczn straty nrgii dodatkowj (oza naędm) w ojździ odczas ruchu aż do jj wyczrania w zasobnikach, oznaczon, jako E = E1, + E2 +, + E k, w tai drugim montuj się ojazd na stanowisku badawczym wagowym i wykonuj się omiary mas: masy własnj ojazdu m w, masy użytkowj m u, nastęni wymontowuj się z ojazdu zasobniki nrgii oraz mirzy ich masy: m 1, m 2. m n, rzy czym masę użytkową mu można tż obliczyć, jako różnicę douszczalnj masy całkowitj (dmc) i masy własnj m w, w tai trzcim wykonuj się oblicznia wskaźnika nrgtyczngo W srawdzango ojazdu na odstawi wyników uzyskanych w orzdnich taach i wntualni wykonuj ocnę orównawczą w rzyadku srawdzania kilku ojazdów, rzy czym otrzyman wartości z omiarów wstawia się do wzoru: W E m R 100 z x E E m m W wskaźnik nrgtyczny ojazdu (bzwymiarowy), R stała zalżna od rodzaju ojazdu, c w u (1)
PL 223 701 B1 5 E 100 zużyci nrgii [kwh/100 km], E c nrgia całkowita w zasobnikach nrgii [kwh], E = E 1 + E 2 +. E k,suma strat nrgii zużytj dodatkowo [kwh], m w masa własna ojazdu [kg], m u masa użytkowa ojazdu [kg], m z = m 1 + m 2 +. m n, masa całkowita zasobników nrgii [kg], x funkcja niliniowości wskaźnika. 2. Sosób wdług zastrz. 1, znaminny tym, ż zasięg całkowity ojazdu można obliczyć z wzoru: Z zasięg całkowity ojazdu [km], E c jak w wzorz (1), E jak w wzorz (1), E 100 jak w wzorz (1). Z Ec E 100 E 100
6 PL 223 701 B1 Dartamnt Wydawnictw UPRP Cna 2,46 zł (w tym 23% VAT)