Droga Mamo! przy. schematu żywienia. O czym przeczytasz w poradniku?

w miesiącach (n w (1 Droga Mamo! O czym przeczytasz w poradniku? Ciąża i macierzyństwo to początek nowego, wspaniałego rozdziału w Twoim życiu. To czas wypełniony miłością, bliskością... i mnóstwem pytań, które pojawiają się każdego dnia. Dlatego przygotowaliśmy dla Ciebie poradnik, w którym znajdziesz najważniejsze informacje na temat karmienia piersią. Cenne porady znajdą tutaj także doświadczone Mamy, które chciałyby odpowiedzieć jak najlepiej na potrzeby swojego maluszka. Nasz poradnik powstał we współpracy ze specjalistami i innymi mamami. Poznasz w nim rozwiązania problemów, które napotykają karmiące mamy i dowiesz się, jak zadbać w tym czasie o swoją zdrową dietę. Cieszę się, że mogłam karmić piersią. To cudowna bliskość z moją pociechą, uczucie dumy, radości. Gdy dziecko na mnie patrzyło, byłam szczęśliwa, że mogę dostarczać mu pokarm i sprawiać, że brzuszek synka jest pełny :) DLACZEGO WARTO KARMIĆ PIERSIĄ... 4-10 Korzyści dla dziecka zdrowy brzuszek maluszka Korzyści dla mamy fizjologia i emocje Złoty standard, czyli wyjątkowe składniki mleka mamy Kiedy karmienie piersią jest niemożliwe PIERWSZE KARMIENIE...11-20 Kiedy zacząć karmić? Dlaczego karmienie na żądanie jest zalecane przez specjalistów? W jakich przypadkach odejść od tej reguły? opisie Jak prawidłowo karmić niemowlę? Najlepsze pozycje do karmienia piersią Czy i jak odciągać pokarm z piersi? przy schematu żywienia MAMY PYTAJĄ, MY ODPOWIADAMY... 21-26 Pytania na temat karmienia piersią najczęściej zadawane Doradcom BebiKlubu ZATROSZCZ SIĘ O SWOJE ZDROWIE...27-40 Pielęgnacja piersi podczas karmienia Zmiany w diecie karmiącej mamy Dieta mamy podczas karmienia piersią co jeść, a czego unikać? Podstawowe zasady diety karmiącej mamy Więcej o karmieniu piersią, żywieniu i rozwoju Twojego dziecka na www.bebiklub.pl! Praktyczne porady i propozycje posiłków Poznaj najnowszy Schemat żywienia niemowląt, patrz strona 41 Schemat żywienia dzieci w 1. roku życia. Aktualizacja 2016 r. Wiek Liczba Wielkość posiłków porcji na dobę* (ml)* 1 7 110 2-4 6 120-140 5-6 5 150-160 7-8 5 170-180 9-12 4-5 190-220 Ssanie, połykanie Umiejętności Podstawa żywienia Początkowe rozdrabnianie pokarmów językiem Silny odruch ssania Wypychanie jedzenia z ust za pomocą Karmienie języka (reakcja przejściowa) piersią Otwieranie ust przy zbliżaniu łyżeczki lub mlekiem modyfikowanym 1 Pobieranie pokarmu z łyżeczki wargami Gryzienie, żucie, ruchy języka na boki Rozwój umiejętności i koordynacji umożliwiających samodzielne jedzenie Rodzaj i konsystencja pokarmów NAPOJE: Do picia podajemy wodę bez ograniczeń. Soki (100%, przecierowe, bez dodatku cukru, pasteryzowane) w ilości maksymalnie do 150 ml na dobę (porcja liczona razem z ilością spożytych owoców). * Orientacyjna liczba posiłków u niemowląt karmionych sztucznie; u niemowląt karmionych naturalnie dopuszczalna jest większa liczba posiłków wynikająca z przystawiania dziecka do piersi. dukt mleczny przez 12 miesięcy życia. Szajewska i wsp. Karmienie piersią. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci. STANDARDY MEDYCZNE/PEDIATRIA 2016, T. 13, 9-24 1 Wyłączne karmienie piersią przez pierwszych 6 miesięcy życia. 2 Mleko podawane jest z piersi, butelki ze smokiem lub otwartego kubka. Pozostałe pokarmy podajemy łyżeczką. 3 Małe ilości można stosować do przygotowania pokarmów uzuełniających, ale mleko krowie nie powinno być stosowane jako główny produkt mleczny przez 12 miesięcy życia. Przykłady pokarmów 2 Płyny Mleko matki lub mleko modyfikowane Gładkie purée 4 posiłki mleczne Gotowane miksowane warzywa (np. marchew) lub owoce (np. jabłko, banan), mięso, jajo lub purée ziemniaczane Kaszki/kleiki bezglutenowe Produkty zbożowe, w tym gluten, w małych ilościach w dowolnym okresie po ukończeniu 4. miesiąca życia (17. tydzień życia) do 12. miesiąca życia Zmiksowane/drobno posiekane mięso, ryby Zwiększona różnorodność rozdrobnionych lub Rozgniecione gotowane warzywa i owoce posiekanych pokarmów Posiekane surowe warzywa i owoce (np. jabłko, gruszka, pomidor) Produkty podawane Miękkie kawałki/cząstki warzyw, owoców, mięsa podawane do ręki do ręki Kasze, pieczywo 3 posiłki mleczne od 7.-8. Pełne mleko krowie 3 po 11.- 12. miesiącu życia miesiąca życia Jogurt naturalny, sery, kefir RODZIC/OPIEKUN decyduje, CO dziecko zje, KIEDY i JAK jedzenie będzie podane. DZIECKO decyduje, CZY posiłek zje, i ILE zje. czerwiec 2016 2 3

DLACZEGO WARTO KARMIĆ PIERSIĄ Jeśli obawiasz się rozpoczęcia karmienia piersią, masz wiele wątpliwości, które są zrozumiałe. Pamiętaj, że wiele mam, które karmią maluszka naturalnie, przechodziło przez to samo. Teraz nie wyobrażają sobie, że mogłyby nie podać piersi maluszkowi. Twój pokarm nie ma sobie równych Karmiąc piersią, przekazujesz swojemu dziecku nie tylko miłość i niezbędne składniki odżywcze, czyli: białko, tłuszcze, węglowodany, składniki mineralne i witaminy, ale również szereg unikatowych składników, jak np. enzymy, przeciwciała. Twoje mleko chroni maluszka przed wieloma chorobami, głównie układu pokarmowego i oddechowego. Mleko matki ma zawsze odpowiednią temperaturę (oczywiście, jeżeli niemowlę ssie mleko prosto z piersi), jest lekkostrawne i organizm malucha doskonale je przyswaja. przy To zawsze czysty, niewymagający przygotowania i najtańszy pokarm dla niemowlęcia. Skład kobiecego mleka nie jest stały zawartość białka, tłuszczu, laktozy oraz jego kaloryczność zmienia się w zależności od pory dnia, fazy karmienia, diety matki, ale przede żywienia wszystkim dostosowuje się do potrzeb niemowlęcia. Dzięki temu możesz być pewna, że Twoje karmione piersią dziecko otrzymuje zawsze to, co dla niego najlepsze. Karmienie niemowlęcia wyłącznie piersią przez pierwsze 6 miesięcy życia zapewnia jego optymalny wzrost i rozwój. Kontynuowanie karmienia, z równoczesnym rozszerzaniem diety malucha (oczywiście w porozumieniu z pediatrą), zalecane jest przez kolejne miesiące do ukończenia przez dziecko drugiego roku życia lub dłużej.* * zgodnie z zaleceniami Światowej Organizacj Zdrowia schemacie Jeśli z całego serca pragniesz karmić piersią, na pewno Ci się to uda! Wierzę w to mocno i jestem żywym przykładem, że można pokonać wiele przeszkód na mlecznej drodze. Jeszcze będąc w ciąży czytaj na temat karmienia piersią, a najlepiej udaj się na spotkanie z doradcą laktacyjnym. Korzyści dla dziecka Mleko matki jest idealnie dostosowane do wieku i potrzeb dziecka, dlatego też karmienie piersią to same korzyści dla maluszka: Zapewnia mu optymalny rozwój. Zmniejsza w znacznym stopniu ryzyko wystąpienia wielu ostrych i przewlekłych chorób u dziecka, takich jak: biegunka, infekcje dróg moczowych, infekcje dróg oddechowych, zapalenie ucha środkowego. Zmniejsza ryzyko wystąpienia osteoporozy oraz nadmiernej masy ciała. Pozwala dziecku poczuć bliskość najukochańszej osoby, daje mu komfort i bezpieczeństwo oraz sprawia, że czuje się kochane i potrzebne. Zapobiega występowaniu wad zgryzu. Podczas ssania szczęka i język niemowlęcia są prawidłowo ustawione, co korzystnie wpływa na rozwój mowy i artykulację. Ostatnio często spotykam się z tym, że młode mamy z powodu płaczu i częstego jedzenia maluszka od razu sięgają po mleko modyfikowane, twierdząc, że dziecko się nie najada. Ja radziłabym przetrwać ten okres, podawać pierś maluszkom, kiedy tylko mają chęć. A że płaczą i często chcą jeść? Być może tylko potrzebują Twojej bliskości (...). 4 DLACZEGO WARTO KARMIĆ PIERSIĄ 5

Karmienie piersią dobre na brzuszek Prawidłowe karmienie piersią zmniejsza ryzyko występowania kolek i zaparć częstych i dokuczliwych dolegliwości u niemowląt. Kolki przy karmieniu piersią Kolki pojawiają się najczęściej w okresie od urodzenia do około 3. tygodnia życia dziecka i przeważnie ustępują około 3.-5. miesiąca życia. Za przyczyny kolek uważa się m.in.: niedojrzałość przewodu pokarmowego zaburzenia składu flory jelitowej problem z trawieniem laktozy alergię na białka mleka krowiego nieprawidłowy kontakt emocjonalny rodzica z dzieckiem Kolkę może również powodować nadmierne gromadzenie się gazów w przewodzie pokarmowym spowodowane połykaniem zbyt dużej ilości powietrza (podczas karmienia lub płaczu), dlatego ważna jest odpowiednia technika karmienia. Zaparcia przy karmieniu piersią Zaparcia niemowlętom karmionym piersią przydarzają się niezmiernie rzadko. Przyczyną zaparć może być zbyt gwałtowna zmiana z karmienia naturalnego na karmienie mlekiem modyfikowanym, niewłaściwe przygotowywanie mieszanki mlecznej, czy też alergia na białka mleka krowiego, a także na inne białka pokarmowe. Pojawienie się zaparć może mieć związek z wprowadzeniem posiłków stałych i brakiem odpowiedniego nawodnienia organizmu dziecka. Jeżeli zastanawiasz się, czy Twoje dziecko ma zaparcie, skontaktuj się z lekarzem pediatrą. Warto pamietać, że maluchy karmione mlekiem mamy mogą oddawać stolec po każdym przystawieniu do piersi. Normą są jednak również sytuacje, kiedy stolec jest oddawany rzadziej, nawet co 7-14 dni. Także wszystkie pośrednie warianty nie powinny budzić niepokoju rodziców pod warunkiem jednak, że stolec ma prawidłową konsystencję i jest wydalany bez wysiłku. Pamiętaj, że bóle brzuszka mogą pojawiać się z różnych przyczyn. Jeśli nie jesteś pewna, co dolega Twojemu dziecku, a żadne metody łagodzenia objawów nie pomagają, maluszka powinien obejrzeć lekarz. Opanuj prawidłową technikę karmienia maluszka! Ważne, byś karmiła spokojnie, bez pośpiechu, w pozycji uniesionej tak, by główka dziecka była wyżej niż reszta ciała. Zwróć uwagę na swój jadłospis. Unikaj mocnej kawy i herbaty, ostrych przypraw. Niekiedy zaleca się także ograniczenie spożycia mleka krowiego. Jeśli zauważysz, że po zjedzeniu przez Ciebie pewnych pokarmów maluszek reaguje kolką, najlepiej wyklucz je na jakiś czas z jadłospisu. Skonsultuj to jednak najpierw z lekarzem. Pamiętaj jednak, że produkty te należy zastąpić innymi, o podobnej wartości odżywczej i energetycznej. Lucyna Doradca BebiKlubu Zadzwoń 801 16 5555 (opłata zgodna z cennikiem operatora) Moja córeczka męczyła się z zaparciami cały miesiąc. Problem pojawił się po 1. miesiącu, nie wiadomo dlaczego. Pomogły dopiero śliwki węgierki, które zaczęłam jeść po śniadaniu. Oczywiście w małych ilościach, po 3-4. Właśnie one pomogły mojej córeczce robić kupki. Wejdź na: www.bebiklub.pl/zywienie-dziecka/karmienie-piersia/karmieniepiersia-dla-zdrowia-twojego-i-maluszka Wejdź na: www.bebiklub.pl/zywienie-dziecka/dolegliwosci-trawienne/domowesposoby-na-walke-z-zaparciami-u-maluszka 6 DLACZEGO WARTO KARMIĆ PIERSIĄ 7

Korzyści dla mamy Wielu mamom karmienie kojarzy się z obolałymi piersiami, popękanymi brodawkami i zmęczeniem. Zdarza się, że młode mamy rezygnują z karmienia piersią w obawie przed niekorzystnymi zmianami w swoim ciele. Jednak wiele mam podejmuje wyzwanie i pragnie sprostać utrudnieniom związanym z tym sposobem karmienia. A gdy już osiągną wprawę, nie wyobrażają sobie, by kiedykolwiek mogło być inaczej. Karmienie piersią: Zmniejsza ryzyko zachorowań u matek na raka jajnika i sutka oraz nadmiernej masy ciała. Minimalizuje ryzyko krwotoków poporodowych, ponieważ wydzielana podczas ssania oksytocyna obkurcza mięsień macicy. Jeśli jest częste i regularne, opóźnia owulację, a tym samym może chronić przed szybkim zajściem w ciążę. Nie jest to jednak metoda antykoncepcji. Późniejsze wystąpienie miesiączki zmniejsza ryzyko pojawienia się anemii powstałej z niedoboru żelaza. Sprzyja szybszemu powrotowi do masy ciała sprzed ciąży, ponieważ w okresie laktacji wykorzystywana jest zgromadzona w czasie ciąży rezerwa energetyczna, czyli tkanka tłuszczowa. Emocje towarzyszące karmieniu piersią Przed ciążą i w trakcie jej trwania nie wyobrażałam sobie przystawienia dziecka do piersi. Sytuacja zmieniła się po przyjściu na świat mojej córeczki. Karmienie piersią stało się naturalne i piękne. Karmienie piersią wymaga od mamy wielu poświęceń. Z drugiej strony jednak naturalnie pogłębia instynkt macierzyński. Kontakt z maluchem powoduje, że mama łatwiej przystosowuje się do macierzyństwa i szybciej wraca do formy. Karmienie piersią wpływa także pozytywnie na Twoje samopoczucie. Za sprawą wydzielanego w procesie laktacji hormonu prolaktyny jesteś spokojniejsza, bardziej zrelaksowana i opanowana. Chcesz dzielić swoje doświadczenia z innymi mamami? Dołącz do nas na www.bebiklub.pl Karmienie piersią złoty standard Mleko matki jest złotym standardem w żywieniu niemowląt. Dostarcza wielu cennych składników, koniecznych dla prawidłowego rozwoju dziecka. Postanowiliśmy oswoić ich obco brzmiące nazwy i poznać je bliżej. LCPUFA kwas dokozaheksaenowy (DHA) i arachidonowy (AA) to dwa najważniejsze długołańcuchowe wielonienasycone kwasy tłuszczowe w mleku kobiecym. Organizm niemowlęcia nie wytwarza ich w dostatecznej ilości i dlatego powinny zostać dostarczone wraz z pokarmem. Ich zawartość w pokarmie matki jest zależna od diety karmiącej mamy. Do czego są potrzebne: Kwas dokozaheksaenowy (DHA) korzystnie wpływa na rozwój wzroku niemowlęcia. Nukleotydy to w uproszczeniu cegiełki wykorzystywane do budowy DNA. Do czego są potrzebne: Są składnikiem niezbędnym w czasie intensywnego wzrostu. Biorą udział w procesie podziału każdej komórki ciała dziecka. Ponadto biorą udział w niemal wszystkich przemianach biologicznych organizmu i uczestniczą w funkcjonowaniu układu odpornościowego. Prebiotyki to węglowodany mające dobroczynne działanie na układ pokarmowy dziecka. Do czego są potrzebne: Pobudzają wzrost i aktywność pożytecznych bakterii, które regulują pracę przewodu pokarmowego. Dodatkowo pomagają zapobiegać zaparciom. 8 DLACZEGO WARTO KARMIĆ PIERSIĄ 9

Kiedy karmienie piersią jest niemożliwe Mama nie zawsze może karmić piersią. Często ma to związek ze stanem zdrowia matki lub dziecka. W niektórych przypadkach wskazane może być podawanie niemowlęciu odciągniętego pokarmu. W niniejszej ulotce staramy się odpowiedzieć na pytania związane z karmieniem piersią. Jeśli jednak nie rozwiejesz wszystkich swoich wątpliwości, skontaktuj się z położną lub doradcą laktacyjnym. Część kobiet, niezależnie od uwarunkowań zdrowotnych, od początku życia dziecka decyduje się na karmienie mlekiem modyfikowanym. Dzięki rozwojowi współczesnej nauki niemowlęta karmione butelką również mogą się prawidłowo rozwijać, zaś stopień bliskości między rodzicami a dzieckiem zależy tylko od nich. Zanim podejmiesz decyzję na temat sposobu karmienia Twojego maleństwa, porozmawiaj z lekarzem lub położną oraz rozważ wszystkie plusy i minusy. Pamiętaj, że to Twój wybór i nie powinnaś odczuwać presji lub czuć się winna, niezależnie od tego, jaki sposób karmienia wybierzesz. Mamo, pamiętaj, naturalne karmienie przynosi szereg korzyści Tobie oraz Twojemu maleństwu. Jeżeli nie możesz karmić maluszka piersią, skonsultuj się z lekarzem, który doradzi Ci, jakie mleko modyfikowane będzie najlepsze dla Twojego dziecka. Zwróć uwagę na to, aby był to produkt o najwyższej jakości i pamiętaj, że podawanie niemowlęciu posiłków, które nie są dla niego przeznaczone, może być bardzo szkodliwe. PIERWSZE KARMIENIE Kiedy zacząć karmić? Jeśli tylko nie ma żadnych przeciwwskazań, karmienie piersią najlepiej zacząć od razu po porodzie, jeszcze przed rozpoczęciem czynności pielęgnacyjnych. To pierwsze karmienie ma ogromny wpływ na naturalne karmienie w przyszłości. Noworodek kładziony na brzuszku mamy odruchowo szuka piersi, ma też wrodzony odruch ssania, a fachowa pomoc położnej powinna zapobiec pojawieniu się ewentualnych trudności. Dziecko od razu po porodzie jest gotowe do nauki ssania, dlatego najlepiej podjąć próbę pierwszego karmienia w przeciągu pierwszych 2 godzin po urodzeniu. Pierwsze karmienie dziecka piersią powinno nastąpić tuż po porodzie w ramach kontaktu skóra do skóry. Wtedy poczuje ono zapach Twojej skóry i bicie Twojego serca, co da mu poczucie bezpieczeństwa. Po upływie ok. 2 godzin od porodu dziecko uspokaja się i chce spać. Nie martw się, że w pierwszych dniach po porodzie masz mało pokarmu. W pierwszych godzinach karmienia noworodka Twoje mleko to tzw. siara, którą Twój organizm zaczyna produkować pod koniec ciąży. Siara to niezwykle wartościowe pożywienie, a zarazem żywa szczepionka. Jest w niej stosunkowo mało wody, cukru i tłuszczu, za to mnóstwo białka i przeciwciał. Dlatego jest bardzo gęsta i wypływa pojedynczymi kroplami. Jeśli pozwolisz dziecku ssać tak często, jak potrzebuje, wkrótce zauważysz, jak przezroczysta żółtopomarańczowa siara stopniowo robi się coraz bielsza i rzadsza, by w ciągu kilku dni zamienić się w mleko. Przeczytaj, jak przygotować się do pierwszego karmienia piersią. Wejdź na: www.bebiklub.pl/zywieniedziecka/karmieniepiersia/rozpoczeciekarmienia-piersia 10 PIERWSZE KARMIENIE 11

Karmienie na żądanie Wyjątki od reguły karmienia na żądanie Karmienie na żądanie oznacza, że podajemy dziecku pierś, ilekroć się tego domaga. Jest to najwłaściwszy sposób karmienia niemowląt, zalecany przez autorytety medyczne. Maluszek chce być często przy piersi, bo w ten sposób zaspokaja nie tylko głód, ale i potrzebę bezpieczeństwa. Jeśli jednak podczas karmienia więcej śpi niż je, pozwól mu zasnąć albo nawet na chwilę odstaw go od piersi. Stopniowo nauczy się, że ssać trzeba dłużej, a wtedy wydłużą się i przerwy między karmieniami. Nie dziw się, jeśli po godzinie półtorej znowu będzie chciał jeść. Nie znaczy to, że masz chude mleko, a tylko dowodzi, że pokarm kobiecy jest lekkostrawny i dobrze przyswajalny. Mamo, pamiętaj, że niemowlę karmione piersią będzie chciało jeść częściej niż niemowlę karmione mlekiem modyfikowanym. Dzieje się tak, gdyż pokarm mamy idealnie odpowiada potrzebom niemowlęcia i dlatego jego trawienie oraz wchłanianie trwa krócej. Mleko modyfikowane, mimo składu dostosowanego do potrzeb niemowlęcia, dłużej pozostaje w żołądku, dłużej jest trawione i na dłużej daje uczucie sytości. Jak poznać, że dziecko jest najedzone? Poznanie oznak najedzenia dziecka często sprawia mamom wiele kłopotu. Każdy maluch jest inny i inaczej sygnalizuje, że jest głodny. Regularna obserwacja zachowań dziecka sprawi, że nabierzesz wprawy. Początki karmienia piersią bywają trudne. Na szczęście wystarczy trochę czasu, by nabrać wprawy i nauczyć się rozpoznawać potrzeby maluszka. Przekonała się o tym mama miesięcznego Krzysia: Jestem debiutującą mamą, więc nie ukrywam, że początkowo karmienie było dla mnie stresującym przeżyciem i nie byłam pewna, czy wszystko robię dobrze i czy mój smyk się najada. Teraz, po trzech miesiącach, traktuję karmienie jako magiczny moment łączący mnie i mojego synka. Jak często karmić dziecko? Przeczytaj porady naszych specjalistów! Wejdź na: www.bebiklub.pl Przez pierwsze dni W pierwszych dobach po porodzie dziecko ma prawo stracić 10% (wcześniak 15%) masy urodzeniowej. Żeby masa ciała maluszka nie spadła poniżej normy, karm go nie rzadziej niż co dwie godziny. Gdy mało siusia Mniej więcej w 3. dobie po porodzie możesz zauważyć, że maluch coraz rzadziej siusia, a moczu jest bardzo mało i ma on intensywne zabarwienie. Staraj się jak najczęściej przystawiać go do piersi (nawet co godzinę), a moczu stopniowo zacznie przybywać i zrobi się zupełnie jasny. W razie żółtaczki W 2.-3. dobie po porodzie maluch może mieć tzw. żółtaczkę fizjologiczną. Krążąca we krwi bilirubina powoduje nie tylko zażółcenie skóry, śluzówek i białek oczu, ale także senność. Musisz pilnować częstszego karmienia, bo senny maluch może przespać głód. Ponadto, jeśli będzie częściej jadł, z jego krwi szybciej usunięty zostanie nadmiar bilirubiny. W miarę jak jej poziom zacznie spadać, dziecko zacznie się częściej budzić i wtedy znowu będziesz mogła zdać się na jego instynkt. Karmienie piersią to wielkie szczęście, którym możemy dzielić się z naszą pociechą. Początkowo może być trudno, jednak nie należy się poddawać. Ja początkowo miałam trudności ze względu na poranione brodawki. Ukojenie przynosiła maść. 12 PIERWSZE KARMIENIE 13

Jak prawidłowo karmić niemowlę? Chcesz, by noworodek się najadał, a Twoje piersi były zdrowe? Naucz się prawidłowo przystawiać go do piersi. Poniżej zamieszczamy wskazówki, jak prawidłowo przystawiać dziecko do piersi. Zachęcamy również do skorzystania z rad doświadczonej położnej w szpitalu lub doradcy laktacyjnego. 1. Ułóż siebie i noworodka we właściwej pozycji. Zanim rozpoczniesz karmienie, usiądź wygodnie. Następnie połóż dziecko tak, by całe jego ciałko było zwrócone do Ciebie. Takie ułożenie pomoże mu poczuć się bezpiecznie, pozwoli też wygodnie ssać i połykać pokarm. Możesz być pewna, że dobrze leży, gdy jego brzuszek dotyka Twojego brzucha, a główka leży na Twoim przedramieniu lub w zgięciu łokciowym. Całym przedramieniem podtrzymujesz plecy dziecka, a dłonią jego pośladki. Dziecko ma prosty kręgosłup jego ucho, ramię i biodro ułożone są w linii prostej. Twarz malca jest na wprost piersi, a usta naprzeciw brodawki. 2. Przygotuj pierś do karmienia noworodka. Jej dobre trzymanie uchroni Cię przed zaciskaniem przewodów mlecznych, a dziecku pozwoli chwycić sporą część otoczki i prawidłowo ssać. Pamiętaj, by czterema palcami podtrzymywać pierś od spodu, a kciuk kłaść na górze, daleko od otoczki. Palce dłoni tworzą kształt litery C. 3. Zachęć noworodka do ssania. Brodawką podrażnij jego usta, by otworzył je szeroko. W takim momencie ruchem całego ramienia przystaw dziecko do piersi. Wtedy czubek nosa i broda malca dotykają piersi, a jego buzia jest szeroko otwarta i obejmuje sporą część otoczki (1,5-2 cm brodawki). 4. Sprawdź przystawienie noworodka do piersi. Kiedy dziecko zacznie ssać, upewnij się, czy nie słychać cmokania, a ssanie nie jest bolesne. Po kilku szybszych i płytszych ruchach kolejne stają się miarowe, wolniejsze i głębsze, słychać przy tym połykanie (postękiwanie) dziecka. Gdy stwierdzisz błąd, musisz przerwać karmienie. Włóż delikatnie mały palec w kącik ust dziecka, co pozwoli bezboleśnie usunąć pierś z jego buzi i powtórz przystawianie od początku. Przystawianie wymaga praktyki zarówno od Ciebie, jak i od maleństwa, dlatego nie zniechęcaj się nieudanymi próbami. Jeżeli czujesz, że prawidłowe ułożenie i przystawienie dziecka sprawia Ci problem, skontaktuj się z położną lub doradcą laktacyjnym. A jeśli wszystko jest w porządku, pozostaje Ci nadal właściwie postępować i cieszyć się swoim sukcesem. Lucyna Doradca BebiKlubu Zadzwoń 801 16 5555 (opłata zgodna z cennikiem operatora) Karmienie piersią nie powinno boleć, z wyjątkiem pierwszych ruchów ssących w pierwszych dniach karmienia. Jeżeli karmienie piersią boli, to zwykle przyczyną jest nieprawidłowe przystawienie dziecka do piersi (maluch uchwycił brodawkę zbyt płytko), należy więc przerwać karmienie. Najlepiej uczynić to poprzez delikatne włożenie palca w kącik ust dziecka (między jego dziąsła a brodawkę) i ponownie przystawić dziecko do piersi. Pamiętaj, że wiele mam rozpoczynających karmienie piersią także miało wiele obaw. Teraz nie wyobrażają sobie, że mogłyby nie podać piersi maluszkowi. Karmienie sprzyja tworzeniu wyjątkowej więzi. Tak ten pierwszy kontakt wspomina młoda mama: Nie karmiłam piersią starszej córki i przed kolejnym porodem byłam pewna, że tak będzie i tym razem. Jednak gdy zostałyśmy z Kajką same w szpitalnej sali, gdy zobaczyłam jej maleńkie ciałko i pełne ufności oczy, nie miałam serca, by choć nie spróbować nakarmić jej własnym pokarmem. Nie mam pojęcia, jak to się stało, że po cesarskim cięciu tak łatwo przyszło mi pierwsze karmienie, ale w oczach miałam łzy radości, a mała zaczęła pięknie ssać. Natura stworzyła Cię do karmienia piersią, choć nie oznacza to, że początki u każdej mamy są łatwe. Oto przykład z życia innej mamy: Starannie planuję swoje menu, aby było odpowiednie dla maleństwa. Muszę przyznać, że na początku karmienie nie było przyjemne, czułam zmęczenie, dokuczały bolące brodawki, twardość piersi, nawał mleka. Teraz już wszystko za mną, a dzięki wsparciu bliskich karmię mojego skarbka do dzisiaj. 14 PIERWSZE KARMIENIE 15

Najlepsze pozycje do karmienia piersią Komfortowa pozycja to podstawa. Wygodnie musi być zarówno Tobie (bo wtedy nie zahamujesz odruchu wypływania mleka), jak i dziecku, by mogło w spokoju possać przez 10-30 minut. Wybierz najlepszą pozycję dla siebie i malucha. Którą pozycję do karmienia wybrać? Wejdź na: www.bebiklub.pl/zywienie-dziecka/karmienie-piersia/nie-wieszjak-karmic-piersia-to-proces-ktorego-mozesz-sie-nauczyc Spod pachy (futbolowa) Dziecko leży na poduszce, zwrócone brzuszkiem do Twojego boku, a jego nóżki znajdują się pod pachą. Dłonią podtrzymuj mu główkę i kark, a przedramieniem plecy. Jest idealna, jeśli masz bliźniaki, a także wtedy, gdy maluszek nie chce pić z jednej piersi. NA SIEDZĄCO NA LEŻĄCO Klasyczna Usiądź w wygodnym fotelu lub na miękkim krześle. Połóż na kolanach małe poduszki, by nie bolała Cię ręka, gdy będziesz podtrzymywać malca. Jego główkę oprzyj na zgięciu swojego łokcia, przedramieniem podeprzyj plecy, zaś dłonią pupę. W tej pozycji będzie Ci zawsze wygodnie karmić malca. Na boku Połóż się na boku, a maluszka ułóż przy sobie (brzuszek do brzucha). Główkę oprzyj o zgięcie swojego łokcia (ale nie odchylaj jej do tyłu), a plecki podeprzyj przedramieniem. W takiej pozycji będzie Ci wygodnie karmić malucha po porodzie. Jest też ona idealna w nocy. Krzyżowa Od klasycznej różni się tym, że dziecko nie leży w zgięciu Twojego łokcia, tylko na poduszce, opierając się na Twoim przedramieniu, Ty zaś ręką podtrzymujesz mu główkę. Ta pozycja jest bardzo wygodna szczególnie wtedy, gdy malec jest niespokojny; możesz go wówczas lekko podtrzymać ręką. Na plecach Połóż się na plecach, a dziecko ułóż na sobie. Z boku podtrzymaj je ramieniem. Główka smyka powinna znajdować się na wysokości piersi. Ta pozycja jest idealna po cięciu cesarskim. Zaleca się ją też wszystkim maluchom, które jedzą szybko, a przy tym łykają powietrze, co potem jest przyczyną kolki. Pozycja korzystna przy zbyt szybkim wypływie pokarmu z piersi. 16 PIERWSZE KARMIENIE 17

Czy i jak odciągać pokarm z piersi? Karmisz piersią i planujesz robić to nadal, ale zdarzają się chwile, że chciałabyś wyjść z domu, albo planujesz powrót do pracy i dziecko będzie karmione podczas Twojej nieobecności przez inne osoby. W takich sytuacjach warto mieć dobry laktator elektryczny lub ręczny. Mogą potrzebować go również mamy wcześniaków niepotrafiących jeszcze samodzielnie ssać (tu przyda się laktator, który pozwala na odciąganie z obu piersi jednocześnie) oraz matki, które są zmuszone do dłuższej rozłąki z dzieckiem (np. z powodu pobytu w szpitalu czy nagłego wyjazdu). Pokarm można ściągać również ręcznie, ale ten sposób ściągania pokarmu wymaga od mamy więcej cierpliwości. Z laktatorem pójdzie Ci zdecydowanie szybciej. Dobry laktator powinien być lekki, wygodny w użyciu (najlepiej, by można go było obsługiwać jedną ręką) i wyposażony w specjalną wkładkę masującą dla ochrony piersi. Bardzo ważne, by mleko skapywało wprost do butelki. Jeśli odczuwasz ból w trakcie odciągania i utrzymuje się on przy każdym odciąganiu, wypróbuj inny laktator lub zgłoś się po radę do poradni laktacyjnej. Lucyna Doradca BebiKlubu Zadzwoń 801 16 5555 (opłata zgodna z cennikiem operatora) Kiedy odciągać? Jak mój Malutki kończył ssać pierś, to odciągałam mleko jeszcze laktatorem. Zawsze troszkę udawało mi się odessać i piersi z czasem zaczęły produkować więcej mleka. Pora odciągania pokarmu zależy od sytuacji. Jeśli jesteś mamą wcześniaka, który jest jeszcze zbyt słaby, by sam ssać (i konieczne jest pobudzanie piersi, aby zwiększyć laktację), odciągaj mleko co najmniej osiem razy na dobę (co dwie godziny w dzień i co trzy godziny w nocy). Jeżeli po urodzeniu dziecka masz nawał mleczny i piersi tak obrzmiałe, że dziecko nie może uchwycić brodawki, wystarczy, że odciągniesz odrobinę pokarmu przed karmieniem. W sytuacji, gdy musisz wyjechać na dwa-trzy dni i chcesz zrobić zapas mleka, pora najefektywniejszego odciągania zależy od Waszych zwyczajów. Najczęściej mamy odciągają mleko między karmieniami. Jeżeli jednak karmisz za każdym razem tylko z jednej piersi, możesz ściągać pokarm także tuż po karmieniu (z tej piersi, z której dziecko nie jadło). Jeśli wróciłaś do pracy na pełen etat wkrótce po urlopie macierzyńskim, chcesz podtrzymać laktację i zbierać mleko dla malucha, staraj się odciągać pokarm w pracy w podobnym rytmie, w jakim karmiłaś dziecko w domu. Jak odciągać? Jeśli potrzebujesz odciągnąć pokarm na zapas, postaraj się uzbroić w cierpliwość, gdyż chwilę to potrwa. Istnieje kilka metod odciągania pokarmu za pomocą laktatora. Poniżej opisujemy jedną z najpopularniejszych. Dokładnie umyj ręce wodą z mydłem. Przygotuj sobie miejsce, w którym będziesz odciągać pokarm. Dobrze mieć pod ręką coś do picia, książkę do czytania. Kiedy już zajmiesz wygodną pozycję, spróbuj się odprężyć. Zacznij odciąganie od kilku szybkich, płytkich ruchów, potem ściągaj wolniej, lecz mocniejszymi ruchami. Jeśli nic nie leci, zrób przerwę, zajmij się czymś innym i dopiero po jakimś czasie spróbuj ponownie ściągać pokarm. Nie sprawdzaj co chwilę, ile mleka udało Ci się już odciągnąć i nie załamuj się, jeśli przez pierwsze dni uda Ci się ściągnąć tylko kilka mililitrów. Brodawki na początku mogą trochę boleć. Po zakończeniu ściągania pozostaw kilka kropli pokarmu na brodawkach do wyschnięcia. Kiedy zauważysz, że mleka wypływa już niewiele, odciągnij w ten sam sposób drugą pierś. Na koniec odciągnij pokarm jeszcze raz z każdej piersi. Jak stymulować laktację, odciągając pokarm? Wejdź na: www.bebiklub.pl/zywienie-dziecka/karmienie-piersia/jak-stymulowac-laktacje 18 PIERWSZE KARMIENIE 19

Jak przechowywać? Mleko kobiece nie zawiera konserwantów, dlatego trzeba je przechowywać w ściśle określonych warunkach. Dla dzieci zdrowych, urodzonych o czasie, odciągnięte mleko przechowuje się w zamykanych pojemnikach do przechowywania żywności (z atestem) lub w specjalnych woreczkach (uwaga, pasują tylko do laktatorów tej samej firmy). Zamraża się zwykle porcje 60-120 ml. Jak podawać? Zanim podasz dziecku mleko, podgrzej je w podgrzewaczu lub garnku z ciepłą wodą, ale tylko do temperatury ok. 37 C. Powyżej 50 C giną cenne składniki odżywcze pokarmu. Dlatego nie należy przelewać mleka do garnuszka i stawiać na gazie ani podgrzewać go w kuchence mikrofalowej lub piekarniku. Mleko rozmrażane w lodówce może być w niej przechowywane do 24 godzin (licząc od momentu wyjęcia z zamrażalnika). 20 Warunki przechowywania pokarmu Czas przechowywania pokarmu (dla dzieci urodzonych o czasie) Temperatura pokojowa do 8 godzin Lodówka (do 4 C) 2-5 dni Zamrażalnik lodówki wspólne drzwi lodówki i zamrażalnika (-10 C) Chłodziarko-zamrażarka oddzielne drzwi lodówki i zamrażalnika (-14 C) 2 tygodnie 3-4 miesiące Zamrażarka (-18 do -20 C) 6 miesięcy lub dłużej Mleko rozmrażane pod ciepłą wodą (lub ogrzane w inny posób) może być przechowywane w temperaturze pokojowej do 4 godzin. W tym czasie powinno zostać podane do spożycia dziecku. Mleka kobiecego nigdy nie należy gotować. Gotowanie powoduje, że nieodwracalnie giną cenne składniki kobiecego pokarmu, które są potrzebne dziecku. Mleko podgrzane w ten sposób nie może być podane dziecku. Nigdy nie należy mieszać pokarmu rozmrożonego ze świeżym. MAMY PYTAJĄ, MY ODPOWIADAMY Jak zakończyć karmienie? Moja córka potrzebowała bardzo dużo czasu na odbicie po jedzeniu. Dlatego zaczęłam stosować malutki trik, tzn. sadzałam ją na moich kolanach, jedną ręką podpierałam jej plecki, a drugą leciutko masowałam jej brzuszek okrężnymi ruchami. Warto spróbować. To naprawdę działa :) Droga Mamo! Przedstawiamy najczęściej zadawane Doradcom BebiKlubu pytania na temat karmienia piersią. Masz dodatkowe pytania lub wątpliwości? Na Twoje pytania odpowie Doradca BebiKlubu Zadzwoń: 801 16 5555 (opłata zgodna z cennikiem operatora) Ponieważ ssąc maluch łyka powietrze, po karmieniu trzeba mu pomóc się go pozbyć. Dlatego, gdy przestanie jeść, unieś go pionowo i połóż mu główkę na swoim ramieniu. Delikatnie masując plecki, poczekaj, aż mu się odbije. Pomagają w tym masaż i pionowa pozycja. Na wszelki wypadek połóż sobie wcześniej na ramieniu pieluszkę, bo maleństwu często się przy tym ulewa. Może zdarzyć się, iż dzieci dobrze przystawione do piersi nie łykają powietrza w czasie karmienia, dlatego też nie zawsze musi się dziecku odbić po karmieniu. Nie rezygnujemy jednak z pionizowania dziecka i oczekiwania na odbicie się (bez względu na sposób karmienia). MAMY PYTAJĄ, MY ODPOWIADAMY 21

Jak długo powinno trwać karmienie? Jedną z zalet karmienia piersią jest to, że malucha nie można przekarmić. Gdy już jest najedzony, po prostu sam przestaje jeść. Pozwól mu ssać tak długo, jak chce. Pediatrzy zalecają, by karmić dziecko na żądanie, czyli wtedy, kiedy samo ma ochotę. Dlatego nie czekaj trzech godzin do następnego karmienia pozwól, żeby Twoja pociecha sama regulowała swoje pory posiłków. Gdy będzie głodna da Ci znać płaczem. Pamiętaj jednak, że nie każdy płacz oznacza, że maluszek jest głodny. Nie martw się, po niedługim czasie nauczysz się rozróżniać sposoby płaczu dziecka. Jak karmić bliźnięta? Urodzenie bliźniąt w żadnym wypadku nie jest przeszkodą w karmieniu piersią. Ilość pokarmu dostosuje się do zwiększonego zapotrzebowania. Niemowlęta możesz karmić jedno po drugim. Może to być jednak kłopotliwe, jeśli obydwa maluchy domagają się jedzenia w tym samym czasie. Możliwe jest też karmienie dwojga dzieci jednocześnie nieoceniona w takiej sytuacji jest pomoc domowników. Pamiętaj o odpowiedniej pozycji. Musi być wygodna dla Ciebie i Twoich maluchów, podobnie jak przy karmieniu jednego dziecka. Jak poznać, że karmienia odbywają się prawidłowo? - Dziecko spokojnie ssie pierś przez około 10 minut i słyszysz, jak miarowo połyka, a w czasie ssania jego dłonie nie są zaciśnięte w piąstki. - Karmisz przynajmniej 8 razy w ciągu 24 godzin. - Karmiąc, czujesz, jakby piersi ubywało. - Maluch spokojnie śpi co najmniej 3 godziny minimum 1-2 razy w ciągu doby, ale niekoniecznie w nocy. - Od 3. doby moczy przynajmniej 6 pieluch na dobę. - Robi 3-4 lub więcej kupek w ciągu doby (od 5. doby). - Od 6. tygodnia kupki mogą pojawiać się raz na kilka dni (nie rzadziej niż raz na 10 dni). - Około 2. tygodnia życia, po początkowym naturalnym zmniejszeniu masy ciała, dziecko waży tyle, co zaraz po narodzinach. Podczas karmienia piersią bardzo ważny jest spokój i odpowiednia atmosfera. Mój synek nie mógł skupić się na jedzeniu, kiedy wokół nas ktoś chodził. To go bardzo rozpraszało i mieliśmy małe kryzysy, ale odtąd, gdy na czas karmienia zamykamy się w sypialni, jest cudownie. Mój pokarm wydaje mi się zbyt wodnisty i chudy... Mamo, możesz być zupełnie pewna, że Twój pokarm jest idealnie dopasowany do potrzeb Twojego dziecka. Nie ma czegoś takiego jak chudy pokarm mleko i tak jest wartościowe, gdyż w czasie laktacji wykorzystywane są zapasy tłuszczu i witamin nagromadzone w czasie ciąży, a wapń jest pobierany z kości. Dziecko może często domagać się piersi nie tylko z powodu głodu, ale również z chęci zaspokojenia poczucia bliskości. Mleko czasem bywa wodniste, czasem bardzo gęste, czasem nawet ma różne barwy, od żółtopomarańczowej do niebieskawej. Wszystko to mieści się w granicach normy i absolutnie nie czyni pokarmu mniej wartościowym. Konsystencja pokarmu zmienia się w trakcie karmienia. Najpierw spływa zaspokajające pragnienie rzadsze mleko, a dopiero potem bardziej treściwe. Dlatego zawsze daj maluchowi najeść się, aż sam przestanie ssać. Jedna czy dwie piersi na jedno karmienie? Dziecko powinno opróżnić przynajmniej jedną pierś w czasie jednego karmienia. Zapewni to właściwą stymulację produkcji pokarmu i otrzymanie w pełni wartościowego posiłku. Dopiero po opróżnieniu jednej piersi, jeśli maluch nadal chce jeść, podajemy mu drugą. Częsta zmiana piersi podczas jednego karmienia zaburza produkcję pokarmu, a także staje się przyczyną zaburzenia faz wypływu pokarmu. W czasie tego samego karmienia mleko zmienia się. Pokarm wypływający na początku ssania jest bardziej wodnisty, zawiera więcej cukru (laktozy), a pod koniec opróżniania piersi staje się gęstszy, dostarcza więcej tłuszczu i białka. Jeśli podasz dziecku na krótko najpierw jedną, następnie drugą pierś, zje ono dwie porcje wysokocukrowe, co może zaowocować nasilonymi objawami kolki, natomiast dziecko znacznie szybciej będzie ponownie głodne. 22 MAMY PYTAJĄ, MY ODPOWIADAMY 23

Istnieje niewiele sytuacji, w których mama musi odstawić dziecko od piersi, a i tak decyzję o tym zawsze powinna skonsultować z doświadczonym lekarzem. Twój pokarm jest najlepszym pożywieniem dla noworodka Malec otrzymuje wtedy nie tylko mleko, ale także miłość i poczucie bezpieczeństwa. Powodzenia, mamo! Czy mogę karmić, gdy jestem chora? Dopadł Cię katar lub grypa? Nie wpadaj w panikę i nie odstawiaj dziecka od piersi! Twoje mleko to najlepszy lek chroniący dziecko przed groźnymi zarazkami. Znajdują się w nim przeciwciała, które nie dopuszczają do rozwoju infekcji. Wraz z pokarmem przedostają się one do dziecięcego organizmu i budują mocną barierę przed wirusami i bakteriami. Tak więc przez cały czas karmienia piersią odporność Twojego dziecka jest wspomagana i dzięki temu może ono uniknąć wielu infekcji. Oczywiście w trakcie choroby należy zachować czujność i skontaktować się z lekarzem, ale to on zadecyduje, czy musisz odstawić dziecko od piersi, czy nie. Warto nadal karmić niemowlę piersią mimo choroby, ponieważ: - Wzmacniasz dziecko. Podczas infekcji Twój organizm zaczyna walkę z atakującymi jego organizm wirusami, a więc automatycznie produkuje więcej przeciwciał. Zwiększa się również ich dawka w pokarmie, a co za tym idzie, także w organizmie dziecka. - Oszczędzasz sobie i maluszkowi stresu. Twoje dziecko tak nagle i gwałtownie odstawione od piersi z pewnością będzie czuło się zaskoczone, zdenerwowane. A to zaburzy jego poczucie bezpieczeństwa. Z kolei dla Ciebie nagłe przerwanie karmienia oznacza nawał pokarmu, który może grozić np. zapaleniem piersi. Jak karmić dziecko po cesarskim cięciu? - Do karmienia dziecka układaj się na plecach. To najwygodniejsza pozycja po cesarskim cięciu. - Oprzyj głowę na poduszce i poproś położną, by ułożyła dziecko na Tobie. Będziesz je podtrzymywała z boku ramieniem. - Przytrzymuj główkę dziecka, by nie odchylała się na boki (cały czas powinna znajdować się na wysokości piersi). - Nie zrażaj się, jeżeli na początku dziecko będzie bardzo senne i zacznie drzemać przy piersi. To efekt środków znieczulających zastosowanych podczas operacji. A gdy już będziesz swobodnie się poruszać, wybieraj takie pozycje, żeby poduszki chroniły ranę i by karmienie nie było dla Ciebie bolesne, np. pozycję spod pachy. Trzeba pamiętać, że organizm mamy po operacji ma aż dwa ważne zadania: zagoić ranę po cięciu i rozpocząć laktację. Cesarskie cięcie nie wyklucza karmienia dziecka piersią. Możesz karmić tak samo, jak matki po porodach naturalnych, choć w pierwszych dniach jest to trudniejsze ze względu na bolesność rany i ogólne osłabienie organizmu. Ale na ogół kończy się sukcesem. Mama po cesarskim cięciu może także karmić piersią! Jeszcze zanim maluch zacznie ssać pierś, uwolniona po usunięciu łożyska prolaktyna uruchamia laktację. Dzieje się tak zarówno przy normalnym porodzie, jak i przy cięciu cesarskim. Oczywiście dla produkcji odpowiedniej ilości mleka niezbędne jest też ssanie piersi przez malucha. Ten warunek może być spełniony bez problemu w ciągu 2-6 godzin od operacji. Na początku karmiącej mamie potrzebna jest pomoc położnej (lub bliskich) przy przystawianiu dziecka. Gdy poczujesz się na siłach, poproś o przeniesienie do sali dla mam z dziećmi. Ale i wtedy nie wstydź się prosić pielęgniarkę czy położną o pomoc. W niektórych szpitalach można zasięgnąć rady doradcy laktacyjnego poproś o taką wizytę, jeśli masz jakieś wątpliwości czy problemy. 24 MAMY PYTAJĄ, MY ODPOWIADAMY 25

Co zrobić, jeśli maluch jest chory i nie chce jeść? Ból gardła, pleśniawki, które często występują u niemowląt, to wystarczający powód, by dziecko odmawiało ssania. Ale Ty się nie poddawaj! Przystawiaj malca, aby wypił choć kilka łyków. Twój pokarm jest najlepszym lekarstwem to dzięki niemu organizm maluszka szybciej przezwycięży chorobę. Ale w każdej sytuacji związanej z chorobą malucha warto skontaktować się z pediatrą. Jeśli zdarzy się poważniejsza choroba i dziecko musi być hospitalizowane, a Ty nie możesz być z nim cały czas na oddziale w szpitalu, nie odstawiaj go od piersi. Każdy łyk maminego mleka to dla malca duża dawka zdrowia i miłości, tak ważnej, by szybko zwalczyć chorobę. Przystawiaj dziecko, kiedy tylko możesz i regularnie odciągaj mleko co około 3-4 godziny by utrzymać laktację. To z pewnością się uda! A po powrocie maleństwa do domu wrócicie do swojego starego rytmu posiłków. Jak długo karmić? Możesz karmić tak długo, jak tylko Ty i Twoje dziecko będziecie tego chcieli. Jeśli tylko maluch będzie ssał, mleko będzie produkowane. Wskazane jest karmienie piersią tak długo, jak to jest możliwe. Zaleca się karmienie wyłącznie piersią do ukończenia przez dziecko 6. miesiąca życia (bez dopajania wodą czy herbatkami). Po 6 miesiącach zaleca się stopniowe wprowadzanie pokarmów stałych, jednak w 1. roku życia dziecka dominujące powinno być mleko. Karmiąc długo piersią, możesz narażać się na różne opinie i komentarze otoczenia, ale pamiętaj to Twoje dziecko i do Ciebie należy decyzja, jak długo chcesz je karmić. Szukasz wsparcia? Znajdziesz je u innych mam na www.bebiklub.pl. Zarejestruj się, korzystaj z porad i dziel się doświadczeniem! Na Twoje pytania odpowie też Doradca BebiKlubu ZATROSZCZ SIĘ O SWOJE ZDROWIE Pielęgnacja piersi podczas karmienia Droga Mamo, pamiętaj, że największą wartość dla Ciebie i dla Twojego dziecka ma karmienie piersią, które sprawia przyjemność. Dlatego, jeżeli podczas karmienia czujesz ból lub dyskomfort, zadbaj o to, żeby jak najszybciej znaleźć przyczynę tej sytuacji i usunąć wszystko to, co sprawia, że karmienie staje się przykre. Pamiętaj, że: piersi nie muszą mieć idealnego kształtu i wielkości, każda pierś ma zdolność wytwarzania mleka, którego ilość i jakość bynajmniej nie zależy od ich wyglądu zewnętrznego; mleko jest produkowane w kanalikach mlekowych, a nie w tkance tłuszczowej, której większa lub mniejsza ilość wpływa na wielkość piersi. Pękające brodawki Najczęstszą przyczyną bólu i pękania brodawek jest nieprawidłowe przystawienie dziecka do piersi. Prawidłowe, głębokie uchwycenie piersi zmniejszy ból przy karmieniu. Warto również wykorzystać różne pozycje do karmienia, a odsuwając dziecko od piersi delikatnie wsunąć palec w kącik jego ust. Przed karmieniem można odciągnąć trochę pokarmu z piersi, aby zmiękczyć brodawkę. Wtedy dziecku łatwiej uchwycić pierś głęboko. Po karmieniu i kilka razy między karmieniami trzeba smarować brodawkę kroplami pokarmu i pozwolić im wyschnąć na skórze. Popękane brodawki trzeba jak najczęściej suszyć i wietrzyć. Chorych piersi nie należy myć mydłem ani smarować kremami. Najlepiej jest przygotować napar z nagietka (ma działanie kojące i przeciwzapalne) i przemywać nim piersi oraz stosować zimne okłady. Czat Od poniedziałku do piątku w godzinach 9.00-12.30 oraz 14.00-16.30 na stronie www.bebiklub.pl Wyślij wiadomość Podziel się z nami swoimi radościami i problemami serwis@nutricia.com.pl Zadzwoń 801 16 5555 (opłata zgodna z cennikiem operatora) Od poniedziałku do piątku w godzinach 8.00-18.00 Wystarczyły trzy dni karmienia przy użyciu kapturków i sutki zdecydowanie odpoczęły od małego ssaka. 26 ZATROSZCZ SIĘ O SWOJE ZDROWIE 27

Nawał mleka Dwa lub trzy dni po porodzie Twoje piersi mogą stać się wyjątkowo ciężkie i twarde. Z brodawek może samoistnie wyciekać mleko. To po prostu nawał pokarmu. Twoje dziecko jeszcze nie potrzebuje zbyt dużej ilości pokarmu, tymczasem Twoje piersi wytwarzają go aż nadto. W przypadku nawału pokarmu może pojawić się lekka gorączka i ból piersi. Nie lekceważ tych objawów i nie czekaj, aż samo przejdzie, bo możesz w ten sposób doprowadzić do niebezpiecznego zapalenia piersi. Delikatnie głaszcz ciepłymi dłońmi swoje piersi w kierunku od nasady do brodawki. Aby odczuć ulgę, odciągnij kilka kropel pokarmu przed karmieniem. Przed tym zabiegiem możesz chwilkę wcześniej zastosować ciepły okład, np. z ogrzanej, tetrowej pieluszki. Nie odciągaj całego pokarmu z piersi, bo wtedy Twój mózg dostaje sygnał, że należy zwiększyć produkcję mleka. Po zakończeniu usuwania nadmiaru mleka zastosuj chłodny prysznic, który lekko obkurczy kanaliki mleczne lub zastosuj zmrożone, mokre gaziki jako okład na piersi (omijaj brodawkę). Niezawodnym sposobem jest przystawianie dziecka do piersi jak najczęściej. Oprócz tego możemy wspomóc się laktatorem i odciągnąć troszkę pokarmu. Dodatkowo podczas kąpieli warto kierować strumień ciepłej wody na piersi i rozmasowywać zgrubienia. Co zrobić, jeśli pojawią się problemy? Karmienie naturalne to jednak nie tylko przyjemność. Często mogą mu towarzyszyć problemy z piersiami. Zwykle są jednak one chwilowe i przy prawidłowej pielęgnacji mijają. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości skontaktuj się z doradcą laktacyjnym bądź doświadczoną położną. Karmienie piersią to wielkie szczęście, którym możemy dzielić się z naszą pociechą. Początkowo może być trudno obolałe, poranione brodawki, nawał. Jednak nie należy się poddawać. Życzę dużo wytrwałości i powodzenia wszystkim mamom karmiącym :) Zastój pokarmu Choć karmienie piersią stabilizuje się mniej więcej w trzecim tygodniu po porodzie, wciąż może zdarzyć się nieprzyjemny zastój pokarmu w piersi. Spowodować go może zbyt ciasny biustonosz, ucisk piersi podczas snu lub karmienia, a także nieprawidłowe opróżnianie piersi z pokarmu. Miejsce objęte zastojem jest lśniące i czerwone, boli nawet przy najlżejszym dotknięciu, szybko pojawia się gorączka (do 38 C), pod palcami możesz wyczuć mały, twardy guzek. Jeśli cierpisz na zastój pokarmu, staraj się przystawiać dziecko do piersi jak najczęściej. Przed karmieniem zastosuj ciepły okład, a karmienie rozpoczynaj od piersi objętej zastojem. Wypróbuj różne sposoby przystawiania dziecka do piersi, a jeśli zastój dotyczy tylko jednej części piersi wybieraj pozycje do karmienia tak, aby bródka niemowlęcia była skierowana w stronę rozpalonej części piersi. Po karmieniu dobrze Ci zrobi zimny okład oraz dłuższa chwila relaksu, aż do następnego karmienia. Lucyna Doradca BebiKlubu Zadzwoń 801 16 5555 (opłata zgodna z cennikiem operatora) Płaskie lub wciągnięte brodawki Innym problemem, który może pojawić się przy okazji karmienia piersią, są płaskie lub wciągnięte brodawki. Taki kształt brodawek nie jest przeciwwskazaniem do karmienia. Po prostu takie piersi wymagają więcej pracy i przygotowań. Zaleca się wtedy ich wyciąganie i masowanie, ale uwaga tylko w przypadku, gdy zaleci to lekarz. Świetnym wyjściem z sytuacji są specjalne wkładki korygujące. Dodatkowo 2-3 razy dziennie wykonuj ćwiczenie polegające na uchwyceniu podstawy brodawki dwoma palcami i rozciąganiu jej w przeciwnych kierunkach, wykonując po 10 ruchów w każdą stronę. Mamo, pamiętaj, że w przypadku wątpliwości związanych z karmieniem piersią warto zwrócić się o poradę do najbliższej poradni laktacyjnej lub do lekarza. 28 ZATROSZCZ SIĘ O SWOJE ZDROWIE 29

Zapalenie piersi Jest to stan zapalny gruczołu piersiowego, który pojawia się najczęściej pomiędzy 2. a 6. tygodniem po porodzie, ale może też wystąpić na każdym etapie laktacji. Dotyczy zaledwie kilku procent matek karmiących, najczęściej tych, które nieprawidłowo karmią i mają uszkodzone brodawki piersiowe. Nieleczone lub źle leczone może mieć przykre konsekwencje. Jak zapobiegać? Myj ręce przed karmieniem! Dbaj o dobrą pozycję dziecka przy piersi. Karm często i efektywnie, najlepiej z obu piersi podczas jednego karmienia. Nie dopuszczaj do zastoju pokarmu i uszkodzenia brodawek. PRZYCZYNY nieleczony lub źle leczony zastój pokarmu (zaleganie mleka sprzyja namnażaniu bakterii, które wnikają do przewodów mlecznych brodawki) zmęczenie czy osłabiona odporność kobiety karmiącej piersią OBJAWY silny ból opuchnięcie i zaczerwienienie piersi może pojawić się ból mięśni, głowy, dreszcze, ogólne zmęczenie, podwyższona temperatura ciała (objawy podobne do grypy) kłopoty z wypływem mleka dziecko zaczyna krócej ssać pierś lub w ogóle odmawia przyjmowania pokarmu z chorej piersi Możliwe powikłania zapalenia piersi Nie lekceważ objawów. W skrajnych przypadkach zapalenie piersi może prowadzić do powikłań i wymagać hospitalizacji. Inne mogące wystąpić powikłania to: obniżenie produkcji mleka nawrót zapalenia ropień piersi na skórze pojawia się gorące, sinoczerwone, bardzo bolesne miejsce; niezbędna jest kontrola lekarska i przyjmowanie antybiotyków. Co możesz zrobić sama? Często przystawiaj dziecko do chorej piersi, przynajmniej co 2 godziny, a jeśli to się nie udaje odciągaj pokarm laktatorem. Nie obawiaj się o zdrowie dziecka, pokarm jest dla niego bezpieczny. Po karmieniu możesz zastosować zimne okłady na chory fragment piersi. Zwiększ ilość przyjmowanych płynów. Dobrze się odżywiaj. Dużo odpoczywaj. Możesz przyjmować ibuprofen lub paracetamol (wszystkie leki stosuj zawsze po karmieniu). Niezwłocznie udaj się do poradni laktacyjnej i lekarza. Nie unikaj karmienia chorą piersią. Nie masuj jej silnie i nie ugniataj. Weź całą dawkę zaleconego antybiotyku. Nie lekceważ objawów choroby! W przypadku niepokojących sygnałów skontaktuj się z lekarzem lub doradcą laktacyjnym! Zmiany w diecie karmiącej mamy Karmiąca mama żywi drugiego, na ogół bardzo łakomego i błyskawicznie rosnącego człowieka. Ale to wcale nie znaczy, że sama powinna jeść za dwoje. Sposób żywienia matki karmiącej powinien zapewnić kobiecie jak najlepsze warunki przebiegu laktacji. Zachwianie równowagi prowadzić może do zwiększenia ryzyka występowania niedoborów pokarmowych u kobiet. Sposób żywienia karmiącej mamy ulega zmianie już w ciąży czujesz przecież odpowiedzialność nie tylko za siebie, ale także za Twojego małego szkraba! Zdecydowanie łatwiej będzie Ci jeść zdrowo i smacznie podczas karmienia piersią. Zwracanie uwagi na wartość odżywczą i jakość posiłków podczas karmienia piersią ma duże znaczenie zarówno dla mamy, jak i dla dziecka. Mama z BebiKlubu opowiada: Karmiąc naturalnie, nie musisz przestrzegać specjalnej diety, ale z całą pewnością powinnaś odżywiać się zdrowo i rozsądnie. Obserwuj uważnie swojego maluszka i nie odmawiaj sobie wszystkiego, stresując się, że tego nie wolno, tamtego nie wolno. Kosztuj i ciesz się zdrową, zróżnicowaną dietą. 30 ZATROSZCZ SIĘ O SWOJE ZDROWIE 31